Tính cấp thiết của đề tài
Sự phát triển của nền kinh tế thị trường đã làm gia tăng nhu cầu vốn cho đầu tư và phát triển kinh tế, trong đó hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam vẫn là nguồn cung cấp vốn hấp dẫn, hỗ trợ cho sản xuất kinh doanh và tăng trưởng kinh tế Tuy nhiên, tín dụng cũng rất nhạy cảm với biến động kinh tế và tiềm ẩn nhiều rủi ro, mặc dù nó vẫn là hoạt động chủ yếu tạo ra doanh thu lớn cho các ngân hàng.
Trong bối cảnh kinh tế bất ổn và cạnh tranh gia tăng, các ngân hàng đang mở rộng danh mục sản phẩm cho vay và nới lỏng điều kiện vay để thu hút khách hàng và tăng trưởng tín dụng Dư nợ cho vay của các ngân hàng thương mại hiện chiếm từ 60% đến 75% tổng tài sản, cho thấy chất lượng tín dụng có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kinh doanh Tín dụng doanh nghiệp là lĩnh vực quan trọng, chiếm từ 55% đến 75% doanh thu, do đó, nâng cao chất lượng tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp là mục tiêu hàng đầu của các ngân hàng Điều này không chỉ giúp tăng trưởng tín dụng ổn định mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong tương lai.
BIDV Gia Lâm, một chi nhánh của BIDV Việt Nam, nổi bật với vai trò là nhà cung cấp dịch vụ tài chính hàng đầu trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản Chi nhánh không chỉ chuyên cung cấp các dịch vụ truyền thống như huy động vốn, tín dụng và tài trợ dự án, mà còn mở rộng sang các dịch vụ ngân hàng hiện đại, bao gồm kinh doanh ngoại tệ, công cụ phái sinh, dịch vụ thẻ và ngân hàng điện tử.
Hoạt động tín dụng doanh nghiệp tại BIDV Chi nhánh Gia Lâm giữ vai trò quan trọng, góp phần thúc đẩy sự phát triển và lớn mạnh của chi nhánh này, mặc dù còn non trẻ.
Kể từ khi thành lập, BIDV Gia Lâm đã chú trọng phát triển cho vay khách hàng doanh nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh và mở rộng thị phần Tuy nhiên, dư nợ cho vay doanh nghiệp tại huyện Gia Lâm vẫn chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng dư nợ, lợi nhuận từ hoạt động chưa cao, và công tác marketing sản phẩm cho vay còn yếu Việc nghiên cứu nguyên nhân khó khăn, xác định điểm mạnh, khắc phục điểm yếu và đề xuất giải pháp phát triển cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh chưa được đầu tư đúng mức Thực trạng này đã hạn chế khả năng cạnh tranh của BIDV Gia Lâm so với các ngân hàng khác, vì vậy, nghiên cứu phát triển cho vay đối với DNNVV tại BIDV Gia Lâm là vấn đề quan trọng và cấp bách.
Xuất phát từ các nguyên nhân đã nêu, qua quá trình tìm hiểu và tiếp cận các doanh nghiệp, tôi quyết định nghiên cứu đề tài “Nâng cao chất lượng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam - Chi nhánh Gia Lâm.” Tôi hy vọng rằng nghiên cứu này sẽ đóng góp một phần vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng.
Tổng quan các công trình nghiên cứu lên quan đến đề tài
Qua quá trình nghiên cứu và tra cứu thông tin tại thư viện và các website, hoạt động của ngân hàng thương mại (NHTM) luôn thu hút sự chú ý của nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước Đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu về NHTM Việt Nam, đặc biệt là liên quan đến quản lý chất lượng tín dụng trong các ngân hàng thương mại.
Luận văn thạc sỹ của tác giả Phạm Thị Thanh Loan với tiêu đề “Nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam chi nhánh Ninh Bình” tập trung vào việc cải thiện chất lượng tín dụng tại chi nhánh này Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tín dụng, từ đó góp phần phát triển bền vững cho ngân hàng Các yếu tố như quản lý rủi ro, đào tạo nhân viên và cải tiến quy trình cho vay được nhấn mạnh là những yếu tố quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ tín dụng.
Luận văn năm 2012 đã phân tích tình hình tín dụng tại BIDV Ninh Bình và đề xuất các giải pháp để ngăn ngừa rủi ro tín dụng Tuy nhiên, nghiên cứu chưa đề cập đến quá trình quản lý chất lượng tín dụng, do đó chưa xác định được các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng từ phía khách hàng doanh nghiệp và khách hàng cá nhân.
Luận văn thạc sỹ của Lê Thị Xuân Trang (2013) nghiên cứu về việc mở rộng cho vay khách hàng doanh nghiệp tại chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn quận Cẩm Lệ, Đà Nẵng Tác giả phân tích các lý luận cơ bản về cho vay doanh nghiệp, bao gồm khái niệm, phân loại tín dụng ngân hàng, và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay như nguồn vốn, chính sách tín dụng và năng lực điều hành của ngân hàng Bên cạnh đó, luận văn đánh giá thực trạng cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh và đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm mở rộng hoạt động cho vay trong tương lai.
Luận văn thạc sỹ của Đào Tiến Thành (2014) với chủ đề “Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt nhánh Mỹ Hào” đã phân tích lý luận về rủi ro tín dụng và thực tiễn triển khai các biện pháp nâng cao chất lượng tín dụng doanh nghiệp Tác giả đã đánh giá những thành công và hạn chế trong hoạt động tín dụng tại chi nhánh, đồng thời rút ra nguyên nhân của những vấn đề gặp phải Kết quả nghiên cứu đã đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường hạn chế rủi ro tín dụng, tuy nhiên, vẫn còn thiếu các biện pháp kiểm soát và loại trừ rủi ro, cần tập trung vào việc giảm thiểu, chuyển giao và tối ưu hóa rủi ro tín dụng thông qua việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính.
Luận văn thạc sỹ "Phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - chi nhánh Thanh Xuân" của tác giả nghiên cứu về các chiến lược và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay cho doanh nghiệp nhỏ và vừa Bài viết phân tích thực trạng cho vay tại ngân hàng, đồng thời đề xuất các biện pháp cải tiến để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển bền vững.
Lê Thị Việt Hà (2017) đã nghiên cứu chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại (NHTM) và tầm quan trọng của việc phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa Luận văn phân tích thực trạng chất lượng tín dụng tại BIDV - chi nhánh Thanh Xuân, chỉ ra những yếu kém và nguyên nhân của chúng, đồng thời đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng Bên cạnh đó, bài viết cũng đưa ra kiến nghị cho Chính phủ và các cơ quan liên quan nhằm thực hiện các giải pháp phát triển kinh tế xã hội theo định hướng của Đảng và Nhà nước Tuy nhiên, luận văn chưa thực hiện phân tích định lượng để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Trong thời gian qua, nhiều công trình khoa học và luận văn nghiên cứu đã được thực hiện về tình hình cho vay khách hàng doanh nghiệp Tuy nhiên, các đề tài này thường tập trung vào những khía cạnh, góc độ và thời gian khác nhau Qua quá trình tìm hiểu thực tế tại Ngân hàng TMCP ĐT&PT Việt Nam - Chi nhánh Gia Lâm, hiện chưa có luận văn thạc sỹ nào nghiên cứu về "Nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng TMCP ĐT&PT Việt Nam Chi Nhánh Gia Lâm", do đó, đề tài này trở nên cần thiết.
Mục đích nghiên cứu
Một là: Hệ thống hóa những lý luận cơ bản về chất lượng tín dụng khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng thương mại.
Bài viết này phân tích và đánh giá thực trạng chất lượng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP ĐT&PT Việt Nam - Chi nhánh Gia Lâm Qua đó, bài viết sẽ chỉ ra những hạn chế và vấn đề tồn tại trong chất lượng tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp, đồng thời tìm hiểu nguyên nhân của những vấn đề này.
Bài viết này tập trung vào việc phân tích nguyên nhân gây ra những hạn chế trong chất lượng tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp Từ đó, tác giả đề xuất các quan điểm và giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng tín dụng cho khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Gia Lâm.
- Những yếu tố cơ bản nào ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng KHDN tại các ngân hàng thương mại?
- Tình hình thực tế chất lượng tín dụng KHDN tại BIDV Gia Lâm?
- Nhân tố nào ảnh hưởng lớn đến chất lượng tín dụng KHDN tại BIDV Gia Lâm?
- Các giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng KHDN tại BIDV Gia Lâm?
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp phân tích và tổng hợp được áp dụng để làm rõ và bổ sung các vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến tín dụng và chất lượng tín dụng của doanh nghiệp Bài viết cũng sẽ đánh giá thực trạng quản lý chất lượng tín dụng tại BIDV Gia Lâm một cách khách quan và khoa học, nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc về tình hình hiện tại và các giải pháp cải thiện.
Phương pháp định tính và định lượng sử dụng Excel và SPSS IBM 22 giúp liệt kê, tổng hợp và so sánh thông tin hiệu quả Trong bài luận văn, tác giả đã xác định các tiêu chí ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của doanh nghiệp, được tổng hợp từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau, nhằm thực hiện khảo sát Bên cạnh đó, tác giả đã áp dụng hàm hồi quy để đưa ra những kết luận và đánh giá chính xác về chất lượng tín dụng.
* Dữ liệu phục vụ cho nghiên cứu phân tích đánh giá bao gồm: dữ liệu thứ cấp và sơ cấp.
Dữ liệu thứ cấp được sử dụng trong nghiên cứu bao gồm báo cáo tổng kết hàng năm của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Gia Lâm trong giai đoạn 2016-2019, cùng với các nguồn thông tin doanh nghiệp từ sách, báo, tạp chí và các website chính thức của các Bộ ngành, Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam.
- Dữ liệu sơ cấp thu thập được thông qua khảo sát 110 cán bộ, lãnh đạo của NHTMCP ĐT&PT Việt Nam - Chi nhánh Gia Lâm.
Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục, tài liệu tham khảo được kết cấu gồm 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về tín dụng và chất lượng tín dụng KHDN của ngân hàng thương mại
- Chương 2: Thực trạng chất lượng tín dụng KHDN tại Ngân hàng TMCP ĐT&PT Việt Nam - Chi nhánh Gia Lâm.
- Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng KHDN tại Ngân hàngTMCP ĐT&PT Việt Nam - Chi nhánh Gia Lâm.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG VÀ CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG KHÁCH
HÀNG DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 Tín dụng khách hàng doanh nghiệp và vai trò tín dụng khách hàng doanh nghiệp của Ngân hàng Thương mại
Ngân hàng thương mại (NHTM) có lịch sử hình thành và phát triển gắn liền với sự tiến bộ của nền sản xuất hàng hóa Sự ra đời của NHTM là kết quả của một quá trình dài, phản ánh sự cần thiết trong nền kinh tế hiện đại Theo Peter S Rose, NHTM là tổ chức tài chính cung cấp đa dạng dịch vụ, bao gồm tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán, đồng thời thực hiện nhiều chức năng tài chính quan trọng hơn bất kỳ tổ chức kinh doanh nào khác trong nền kinh tế.
Ngân hàng thương mại (NHTM) là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ, thực hiện các dịch vụ ngân hàng và các hoạt động kinh doanh liên quan Chức năng chính của NHTM là huy động vốn qua tiền gửi, sau đó sử dụng số vốn này để cho vay, đầu tư tài chính và cung cấp dịch vụ thanh toán Tại Việt Nam, Luật các tổ chức tín dụng được Quốc hội khóa 12 thông qua vào ngày 16/06/2010, cùng với Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật này (số 17/2017/QH14) ngày 20/11/2017, đã định nghĩa rõ ràng về vai trò và chức năng của NHTM.
Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng thực hiện đầy đủ các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của pháp luật, với mục tiêu chính là tạo ra lợi nhuận.
Luật này định nghĩa tổ chức tín dụng là doanh nghiệp thực hiện các hoạt động ngân hàng, bao gồm ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân Ngân hàng thương mại là một doanh nghiệp đặc biệt hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ, thường xuyên huy động vốn, cho vay, triết khấu, bảo lãnh và cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng, đóng vai trò là tổ chức tài chính trung gian.
1.1.2 Hoạt động tín dụng khách hàng doanh nghiệp của NHTM
1.1.2.1 Khái niệm về khách hàng doanh nghiệp và tín dụng khách hàng doanh nghiệp của NHTM
1.1.2.1.1 Khái niệm về khách hàng doanh nghiệp
Doanh nghiệp là một tổ chức có tên riêng, tài sản và địa điểm giao dịch, được thành lập hoặc đăng ký theo quy định của pháp luật với mục tiêu chính là hoạt động kinh doanh.
Trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp khi thành lập đều tập trung vào việc duy trì một quy trình kinh doanh liên tục nhằm thúc đẩy sản xuất và cung cấp các dịch vụ chủ lực trên thị trường, từ đó tối ưu hóa lợi nhuận và đạt được hiệu quả kinh tế cao.
- Khách hàng doanh nghiệp có những đặc điểm sau:
Doanh nghiệp hợp pháp cần nộp hồ sơ đăng ký đến cơ quan có thẩm quyền để được cấp giấy phép thành lập công ty Tính hợp pháp này là yếu tố quan trọng trong quá trình thành lập doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp khi hoạt động thường tập trung vào việc tạo ra lợi nhuận thông qua việc cung cấp dịch vụ hoặc sản phẩm một cách liên tục và bền vững Hầu hết các doanh nghiệp được thành lập với mục tiêu sinh lời, bằng cách tham gia vào quá trình mua bán, sản xuất và kinh doanh hàng hóa để phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng.
Doanh nghiệp được tổ chức hoạt động một cách có hệ thống, với cơ cấu tổ chức và nhân sự rõ ràng Mỗi doanh nghiệp đều có trụ sở giao dịch và được đăng ký theo quy định pháp luật, đồng thời sở hữu tài sản riêng để quản lý Tuy nhiên, loại hình doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân.
1.1.2.1.2 Khái niệm tín dụng khách hàng doanh nghiệp của NHTM
Ngân hàng thương mại (NHTM) là một thành phần quan trọng trong nền kinh tế, thực hiện vai trò vừa là người đi vay vừa là người cho vay NHTM huy động vốn từ tiền gửi của khách hàng, tập trung các nguồn tiền nhỏ lẻ tạm thời nhàn rỗi để tạo ra nguồn vốn cho vay cho nền kinh tế Đồng thời, NHTM cũng chuyển nhượng quyền sử dụng một lượng giá trị từ nguồn vốn huy động và vốn chủ sở hữu cho khách hàng, bao gồm cá nhân và doanh nghiệp, với các điều kiện và thời gian đã thỏa thuận, dựa trên nguyên tắc hoàn trả.
Trong luận văn này tác giả nghiên cứu tín dụng NHTM chủ yếu trên phương diện nghiệp vụ cho vay.
Tín dụng khách hàng doanh nghiệp là giao dịch tài chính giữa ngân hàng và các doanh nghiệp, trong đó ngân hàng cung cấp vốn cho phép doanh nghiệp sử dụng một khoản tiền nhất định Các hình thức tín dụng này bao gồm cho vay, chiết khấu, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các dịch vụ cấp tín dụng khác, tất cả đều dựa trên nguyên tắc hoàn trả.
1.1.2.2 Phân loại tín dụng khách hàng doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại a, Căn cứ vào hình thức, tín dụng KHDN bao gồm:
Cho vay là hình thức cấp tín dụng, trong đó bên cho vay cung cấp cho khách hàng một khoản tiền nhất định để sử dụng cho mục đích cụ thể trong thời gian đã thỏa thuận Khách hàng có trách nhiệm hoàn trả cả gốc và lãi theo quy định đã ký kết.