CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA HÌNH THỨC XỬ PHẠT TRỤC XUẤT
Khái niệm, đặc điểm, mục đích của hình thức xử phạt trục xuất
1.1.1 Khái niệm hình thức xử phạt trục xuất
Vi phạm hành chính là một trong những loại vi phạm pháp luật phổ biến, ảnh hưởng đến trật tự quản lý nhà nước, an toàn xã hội và quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức Do đó, để nâng cao hiệu quả trong công tác phòng chống vi phạm hành chính, việc xử phạt cần được chú trọng và thực hiện nghiêm túc.
Luật XLVPHC năm 2012 quy định các hình thức xử phạt vi phạm hành chính, bao gồm: cảnh cáo, phạt tiền, tước quyền sử dụng giấy phép hoặc chứng chỉ hành nghề có thời hạn, đình chỉ hoạt động có thời hạn, tịch thu tang vật và phương tiện vi phạm, cũng như trục xuất Các hình thức xử phạt này được phân chia thành hai loại: hình thức xử phạt chính và hình thức xử phạt bổ sung.
Hình thức xử phạt chính là loại hình thức được áp dụng độc lập cho từng vi phạm hành chính Mỗi cá nhân hoặc tổ chức vi phạm chỉ phải chịu một hình thức xử phạt chính, không bắt buộc phải kèm theo các hình thức xử phạt bổ sung.
Hình thức xử phạt bổ sung không thể áp dụng độc lập mà phải kèm theo hình thức phạt chính Đối với mỗi vi phạm hành chính, cá nhân hoặc tổ chức vi phạm có thể bị xử phạt bằng một hoặc nhiều hình thức bổ sung.
Hình thức xử phạt cảnh cáo và phạt tiền được quy định là hình thức xử phạt chính, trong khi các hình thức khác có thể là chính hoặc bổ sung Trục xuất là hình thức xử phạt chính hoặc bổ sung áp dụng cho người nước ngoài vi phạm hành chính Theo từ điển Hán Việt Từ Nguyên, "trục xuất" có nghĩa là "đuổi ra khỏi một nơi nào đó", tuy nhiên, định nghĩa này chỉ phản ánh khía cạnh ngữ nghĩa mà chưa làm rõ đặc trưng và bản chất của khái niệm trục xuất trong pháp lý.
1 Khoản 1 Điều 21 Luật XLVPHC năm 2012
2 Khoản 2 và khoản 3 Điều 21 Luật XLVPHC năm 2012
3 Nguyễn Cảnh Hợp (chủ biên) (2015), Bình luận khoa học Luật XLVPHC năm 2012 (tập 1), Nxb Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, tr 179
4 Nguyễn Cảnh Hợp (chủ biên) (2015), tlđd (3), tr 184
5 Bửu Kế (1999), Từ điển Hán Việt Từ Nguyên, Nxb Thuận Hóa, tr 2250
Theo Từ điển Luật học, "trục xuất" được định nghĩa là hành động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền buộc một cá nhân rời khỏi lãnh thổ Việt Nam Định nghĩa này nhấn mạnh tính chất pháp lý của hình phạt trục xuất, nhưng chủ yếu chỉ phản ánh khía cạnh của pháp luật hình sự mà chưa đề cập đầy đủ đến các quy định trong lĩnh vực pháp luật hành chính.
Trong lĩnh vực pháp luật hành chính, trục xuất được xác định là một hình thức xử phạt lần đầu tiên theo quy định của Pháp lệnh XLVPHC năm 2002, với các sửa đổi và bổ sung sau này.
Hình thức xử phạt trục xuất đối với người nước ngoài vi phạm hành chính tại Việt Nam được quy định trong Luật XLVPHC năm 2012, cụ thể tại Điều 27 Theo đó, trục xuất là biện pháp buộc người vi phạm phải rời khỏi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Luật XLVPHC năm 2012 giữ nguyên tên gọi của hình thức xử phạt này so với Pháp lệnh XLVPHC năm 2002 và các sửa đổi, bổ sung năm 2007, 2008.
Năm 2012, quy định về hình thức xử phạt trục xuất đã được làm rõ hơn, nhấn mạnh rằng trục xuất là một “hình thức xử phạt” áp dụng cho các “vi phạm hành chính”.
Theo tác giả, hình thức xử phạt trục xuất được hiểu là một biện pháp trong hệ thống pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính, áp dụng cho người nước ngoài vi phạm tại Việt Nam Đây có thể là hình thức xử phạt chính hoặc bổ sung, nhằm buộc cá nhân vi phạm phải rời khỏi lãnh thổ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
1.1.2 Đặc điểm của hình thức xử phạt trục xuất
Từ khái niệm về hình thức xử phạt trục xuất ở nội dung 1.1.1, có thể đưa ra các đặc điểm của biện pháp cưỡng chế này như sau:
Trục xuất là một hình thức xử phạt vi phạm hành chính, có thể được áp dụng như hình thức xử phạt chính hoặc bổ sung Nếu đã áp dụng trục xuất như hình thức xử phạt chính, thì không thể đồng thời áp dụng trục xuất như hình thức xử phạt bổ sung.
6 Nguyễn Lân (2000), Từ điển Từ và ngữ Việt Nam, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, tr 346
Pháp lệnh XLVPHC năm 2002 (được sửa đổi, bổ sung năm 2007 và 2008) quy định rằng trục xuất là việc buộc người nước ngoài vi phạm pháp luật Việt Nam phải rời khỏi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, và Chính phủ sẽ quy định thủ tục trục xuất.
Hình thức xử phạt trục xuất chỉ áp dụng đối với người nước ngoài vi phạm hành chính tại Việt Nam, trong khi công dân Việt Nam, dù có vi phạm, không bị áp dụng hình thức xử phạt này Điều này phản ánh sự bảo đảm quyền lợi hiến định của công dân Việt Nam.
Hình thức xử phạt trục xuất là một biện pháp có mức độ hạn chế quyền tự do cao hơn so với các hình thức xử phạt hành chính khác, theo quy định của Luật XLVPHC năm 2012 Khi bị trục xuất, người vi phạm sẽ phải ngừng tất cả hoạt động học tập, làm việc và kinh doanh, đồng thời rời khỏi lãnh thổ Việt Nam Trong thời gian chờ làm thủ tục trục xuất, người bị áp dụng các biện pháp quản lý như hạn chế đi lại, chỉ định chỗ ở, tạm giữ hộ chiếu hoặc giấy tờ tùy thân, và bắt buộc lưu trú tại cơ sở do Bộ Công an quản lý nếu có nguy cơ trốn tránh Mục đích của những biện pháp này là để quản lý và hạn chế tự do đi lại của người bị trục xuất cho đến khi quyết định xử phạt được thi hành.
Hình thức xử phạt trục xuất được áp dụng theo thủ tục hành chính và thuộc thẩm quyền của Giám đốc Công an cấp tỉnh cùng Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh Điều này rất quan trọng để phân biệt giữa xử phạt trục xuất và các biện pháp cưỡng chế khác như hình phạt trục xuất trong luật hình sự hay biện pháp cưỡng chế buộc xuất cảnh theo Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh và cư trú của người ngoài tại Việt Nam năm 2014.
Quy định pháp luật về hình thức xử phạt trục xuất
1.2.1 Quá trình phát triển của các quy định pháp luật về hình thức xử phạt trục xuất
Trục xuất, theo Điều 1 Sắc lệnh số 205-SL ngày 18/8/1948 do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký, được định nghĩa là biện pháp cưỡng chế nhằm xử lý các đối tượng vi phạm Sắc lệnh này không nêu rõ đối tượng cụ thể bị trục xuất, mà chỉ đưa ra các lý do chung như hành vi gây phương hại đến trật tự chung, bị kết án hình sự, hoặc tình trạng vô gia cư Do đó, quy định về trục xuất trong thời kỳ này không phân biệt giữa vi phạm hành chính và vi phạm hình sự.
Pháp lệnh XLVPHC năm 2002 (sửa đổi, bổ sung năm 2007, 2008) đánh dấu lần đầu tiên ghi nhận trục xuất như một chế tài hành chính, với hình thức xử phạt này có thể được áp dụng như hình thức chính hoặc bổ sung Tiếp theo, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 97/2006/NĐ-CP quy định về việc áp dụng hình thức xử phạt trục xuất theo thủ tục hành chính Mặc dù có sự chậm trễ trong việc ban hành, Nghị định số 97/2006/NĐ-CP đã tạo ra hành lang pháp lý rõ ràng cho việc thực hiện biện pháp cưỡng chế này trong thực tiễn.
Luật XLVPHC năm 2012 đã thay thế Pháp lệnh XLVPHC năm 2002 và tiếp tục quy định hình thức xử phạt trục xuất tại Điều 27 Để cụ thể hóa quy định này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 112/2013/NĐ-CP, quy định về xử phạt trục xuất, biện pháp tạm giữ và quản lý người nước ngoài vi phạm pháp luật Việt Nam trong quá trình trục xuất Sau đó, Nghị định số 17/2016/NĐ-CP đã sửa đổi và bổ sung một số điều của Nghị định số 112/2013/NĐ-CP Qua đó, hình thức xử phạt trục xuất đã được pháp luật quy định rõ ràng và ngày càng hoàn thiện, góp phần vào công tác phòng, chống vi phạm hành chính.
13 Điều 1 Sắc lệnh số 205-SL ấn định thể lệ trục xuất ngoại kiều ngày 18/8/1948
1.2.2 Đối tượng và điều kiện áp dụng hình thức xử phạt trục xuất
Theo Điều 27 của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, hình thức xử phạt trục xuất áp dụng đối với người nước ngoài vi phạm hành chính tại Việt Nam, buộc họ phải rời khỏi lãnh thổ Tuy nhiên, luật này và các văn bản hướng dẫn không định nghĩa rõ ràng “người nước ngoài” Khoản 1 Điều 3 của Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh và cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam năm 2014 chỉ quy định người nước ngoài là người có giấy tờ xác định quốc tịch nước ngoài và người không quốc tịch, nhưng vẫn thiếu sự rõ ràng về khái niệm này.
Theo khoản 1 Điều 8 Luật Quốc tịch năm 2008 (sửa đổi, bổ sung 2014) thì:
“quốc tịch nước ngoài” là quốc tịch của một nước khác không phải là quốc tịch
Việt Nam và “người không quốc tịch” là người không có quốc tịch Việt Nam và cũng không có quốc tịch nước ngoài
Người nước ngoài được định nghĩa là cá nhân mang quốc tịch khác ngoài quốc tịch Việt Nam, trong khi người không quốc tịch là người không có quốc tịch Việt Nam lẫn quốc tịch của bất kỳ quốc gia nào Hình thức xử phạt trục xuất áp dụng cho người có quốc tịch nước ngoài và người không có quốc tịch nào vi phạm hành chính tại Việt Nam Tuy nhiên, không phải tất cả người nước ngoài vi phạm hành chính tại Việt Nam đều bị trục xuất, lý do là
Người nước ngoài vi phạm hành chính tại Việt Nam không chỉ bị xử phạt theo quy định của pháp luật Việt Nam mà còn có thể được giải quyết qua con đường ngoại giao hoặc theo các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia Theo điểm c khoản 1 Điều 5 Luật XLVPHC năm 2012, có quy định ngoại lệ cho trường hợp này, cho thấy sự tôn trọng của Việt Nam đối với các điều ước quốc tế mà nước này là thành viên.
14 Trịnh Tiến Việt - Nguyễn Cửu Đức Bình (2003), “Một số ý kiến về hình phạt trục xuất trong Bộ luật Hình sự 1999”, Tạp chí khoa học pháp lý, số 4, tr 22
Hình thức xử phạt trục xuất chỉ áp dụng cho một số vi phạm hành chính cụ thể mà nhà làm luật xác định không thể để người nước ngoài ở lại Việt Nam Qua nghiên cứu các nghị định của Chính phủ, chỉ có 11 nghị định quy định hình thức xử phạt trục xuất đối với các vi phạm hành chính nhất định Do đó, chỉ khi người nước ngoài thực hiện các vi phạm hành chính được quy định trong các nghị định này, họ mới có thể bị xử phạt bằng hình thức trục xuất.
Trong 11 nghị định này, hình thức xử phạt trục xuất chỉ được áp dụng cho những vi phạm hành chính cụ thể Bài viết sẽ trình bày chi tiết về các hành vi vi phạm dẫn đến việc áp dụng hình thức xử phạt trục xuất.
Điều kiện áp dụng hình thức xử phạt trục xuất đối với người nước ngoài là khi họ vi phạm hành chính trên lãnh thổ của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bao gồm cả vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Theo quy định tại Điểm c khoản 1 Điều 5 Luật XLVPHC năm 2012, cá nhân và tổ chức nước ngoài vi phạm hành chính trên lãnh thổ Việt Nam, cũng như trên tàu bay và tàu biển mang quốc tịch Việt Nam, sẽ bị xử phạt theo pháp luật Việt Nam Lãnh thổ Việt Nam không chỉ bao gồm đất liền mà còn cả không gian trên các phương tiện giao thông mang cờ Việt Nam, theo nguyên tắc mang cờ trong luật hàng hải và hàng không quốc tế.
15 Anthony Aust (2010), Handbook of International Law, Cambridge University Press, p 43
16 Vivienne O’Connor and Colette Rausch (editors) (2007), “Model Codes for Post-Conflict Criminal Justice, Volume 1: Model Criminal Code”, Peacebuilding and the Rule of Law, p 45
Một số công ước quốc tế quy định rằng các quốc gia thành viên có nghĩa vụ hoặc quyền xác lập thẩm quyền xét xử đối với các hành vi phạm tội xảy ra trên tàu bay hoặc tàu thủy mang cờ của họ Các công ước này bao gồm: Công ước về trấn áp hành vi chiếm giữ bất hợp pháp tàu bay năm 1970, Công ước ngăn chặn các hành vi bất hợp pháp chống lại an toàn hoạt động hàng không dân dụng năm 1971, Công ước quốc tế bảo vệ vật liệu hạt nhân năm 1979, và Công ước về trấn áp các hành vi bất hợp pháp xâm phạm an toàn hành trình hàng hải năm 1988.
1.2.3 Thẩm quyền áp dụng hình thức xử phạt trục xuất Áp dụng hình thức xử phạt trục xuất chính là hoạt động áp dụng pháp luật cụ thể, vì vậy việc áp dụng hình thức xử phạt này phải được thực hiện bởi các chủ thể có thẩm quyền theo quy định của pháp luật Trước đây, theo Pháp lệnh XLVPHC
Theo quy định tại Luật 2002 (sửa đổi, bổ sung năm 2007, 2008) và Nghị định số 97/2006/NĐ-CP, thẩm quyền áp dụng hình thức xử phạt trục xuất chỉ thuộc về Bộ trưởng Bộ Công an Việc giao quyền này nhằm hạn chế tình trạng áp dụng tràn lan hình thức xử phạt hành chính Tuy nhiên, việc chỉ định một chủ thể duy nhất cũng dẫn đến nhiều vấn đề, như: khả năng quá tải do khối lượng vi phạm hành chính của người nước ngoài gia tăng; quy trình chuyển hồ sơ trục xuất đến Bộ trưởng mất thời gian, ảnh hưởng đến tính kịp thời của xử phạt; và việc tập trung quyền lực có thể gây khó khăn trong quản lý.
Bộ Công an có thể gặp mâu thuẫn với các quy định pháp luật khác liên quan đến hình thức và thủ tục xử phạt trục xuất Để khắc phục những nhược điểm trong việc xây dựng và áp dụng pháp luật, Luật XLVPHC năm 2012 đã điều chỉnh thẩm quyền áp dụng hình thức xử phạt trục xuất.
Mở rộng thẩm quyền áp dụng hình thức xử phạt trục xuất từ một chủ thể duy nhất là Bộ trưởng Bộ Công an sang hai chủ thể mới: Giám đốc Công an cấp tỉnh và Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh.
Hiện nay, Việt Nam có 63 tỉnh thành, mỗi tỉnh đều có Giám đốc Công an với thẩm quyền xử phạt trục xuất Việc trao quyền này cho Giám đốc Công an cấp tỉnh nhằm đáp ứng nhu cầu xử lý kịp thời các vi phạm Quy định mở rộng thẩm quyền này giúp nâng cao hiệu quả trong việc áp dụng pháp luật, đảm bảo tính nhanh chóng và kịp thời trong công tác xử lý.
Phân biệt giữa hình thức xử phạt trục xuất và một số biện pháp cưỡng chế khác
1.3.1 Phân biệt giữa hình thức xử phạt trục xuất và hình phạt trục xuất
Hình phạt trục xuất trong luật hình sự và hình thức xử phạt trục xuất trong luật hành chính đều yêu cầu người nước ngoài vi phạm pháp luật phải rời khỏi lãnh thổ Việt Nam Theo quy định, nếu có điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia có quy định khác, thì điều ước đó sẽ được áp dụng Cả hai lĩnh vực pháp luật cũng cho phép hoãn thi hành hình phạt trục xuất đối với người nước ngoài có sức khỏe yếu hoặc trong trường hợp bất khả kháng Tuy nhiên, bản chất pháp lý của hình phạt trục xuất trong luật hình sự và hình thức xử phạt trục xuất trong luật hành chính là hoàn toàn khác nhau.
Thẩm quyền xử phạt trục xuất đối với người nước ngoài thuộc về Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh và Giám đốc Công an cấp tỉnh Trong trường hợp người nước ngoài vi phạm pháp luật hình sự Việt Nam, thẩm quyền xử lý sẽ thuộc về Tòa án.
Hình thức xử phạt trục xuất áp dụng cho các vi phạm hành chính theo 11 nghị định, trong khi hình phạt trục xuất áp dụng cho cá nhân phạm tội theo Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) Người nước ngoài bị trục xuất có thể nhập cảnh lại vào Việt Nam sau 3 năm kể từ ngày quyết định trục xuất có hiệu lực Hiện chưa có quy định rõ ràng về việc người nước ngoài bị phạt trục xuất có thể quay lại Việt Nam hay không, cũng như thời gian được phép quay lại Để phân biệt rõ giữa hình thức xử phạt trục xuất theo Luật XLVPHC năm 2012 và hình phạt trục xuất theo Bộ luật Hình sự năm 2015, tác giả đã lập bảng so sánh.
Hình thức xử phạt trục xuất được áp dụng đối với các vi phạm hành chính cụ thể theo quy định trong các nghị định xử phạt vi phạm hành chính Điều kiện áp dụng hình phạt này là khi có những hành vi vi phạm rõ ràng, nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.
Có thể áp dụng đối với bất kỳ tội phạm nào được quy định trong Phần các tội phạm của Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)
CP, Nghị định số 17/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định số
Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)
Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 Luật Thi hành án hình sự năm
Nghị định số 54/2001/NĐ-CP ngày 23/08/2001 của Chính phủ quy định hướng dẫn thi hành hình phạt trục xuất, trong khi Nghị định số 09/2012/NĐ-CP ngày 17/02/2012 quy định về tổ chức quản lý và chế độ đối với người lưu trú trong thời gian chờ xuất cảnh theo Luật Thi hành án hình sự.
Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh; Giám đốc Công an cấp tỉnh
Tòa án nhân dân các cấp
Quyết định xử phạt trục xuất Bản án trục xuất
Hệ quả Không có án tích Để lại án tích
Cục Quản lý xuất nhập cảnh (Bộ Công an)
Phòng Quản lý xuất nhập cảnh (Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương)
Cơ quan thi hành án hình sự
Sau 03 năm kể từ ngày quyết định trục xuất có hiệu lực
Không có quy định cụ thể
Phân biệt hình thức xử phạt trục xuất với hình phạt trục xuất
1.3.2 Phân biệt giữa hình thức xử phạt trục xuất và biện pháp buộc xuất cảnh
Trong hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay, ngoài hình thức xử phạt trục xuất, còn có biện pháp buộc xuất cảnh đối với người nước ngoài Buộc xuất cảnh là quyết định của cơ quan có thẩm quyền yêu cầu người nước ngoài rời khỏi lãnh thổ Việt Nam, được quy định tại Điều 30 của Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh và cư trú của người nước ngoài năm 2014 Dù cả hai biện pháp đều nhằm buộc người nước ngoài ra khỏi Việt Nam, nhưng về mặt pháp lý, chúng có nhiều điểm khác biệt.
Thẩm quyền xử phạt trục xuất thuộc về Giám đốc Công an cấp tỉnh và Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh, trong khi biện pháp buộc xuất cảnh có thể được áp dụng bởi Cơ quan Quản lý xuất nhập cảnh, Bộ trưởng Bộ Công an và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Trục xuất áp dụng cho các vi phạm hành chính theo Nghị định, còn biện pháp buộc xuất cảnh được thực hiện trong các trường hợp như hết thời hạn tạm trú mà không xuất cảnh, hoặc vì lý do quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội Cơ quan chuyên trách thuộc Bộ Công an có thẩm quyền trong trường hợp hết thời hạn tạm trú, trong khi Bộ trưởng Bộ Công an và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng có thẩm quyền trong các trường hợp liên quan đến an ninh và trật tự xã hội.
Người nước ngoài bị trục xuất khỏi Việt Nam sẽ được phép nhập cảnh trở lại sau 3 năm kể từ ngày quyết định trục xuất có hiệu lực Trong khi đó, những người bị buộc xuất cảnh có khả năng quay trở lại Việt Nam sau 6 tháng kể từ ngày quyết định buộc xuất cảnh có hiệu lực Để phân biệt rõ ràng giữa hình thức xử phạt trục xuất và biện pháp buộc xuất cảnh, tác giả đã lập bảng so sánh.
34 Khoản 2 Điều 30 Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh và cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam năm 2014
Hình thức xử phạt trục xuất là biện pháp buộc xuất cảnh áp dụng cho những vi phạm hành chính cụ thể theo quy định của các nghị định xử phạt Biện pháp này được thực hiện trong các trường hợp như: (i) người vi phạm hết thời hạn tạm trú nhưng không xuất cảnh; (ii) các lý do liên quan đến quốc phòng, an ninh, trật tự và an toàn xã hội.
Luật XLVPHC năm 2012 Nghị định số 112/2013/NĐ-CP Nghị định số 17/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định số 112/2013/NĐ-CP
Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh và cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam năm 2014, cùng với Nghị định số 64/2015/NĐ-CP ban hành ngày 06/8/2015, quy định cơ chế phối hợp giữa các cơ quan liên quan để quản lý hoạt động nhập cảnh và cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam.
Bộ, cơ quan ngang Bộ, và Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh và cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam Những cơ quan này đảm bảo việc thực thi các quy định pháp luật liên quan đến người nước ngoài, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho họ trong quá trình lưu trú và làm việc tại nước ta.
Thông tư số 31/2015/TT-BCA, ban hành ngày 06/07/2015 bởi Bộ Công an, quy định chi tiết về việc cấp thị thực, thẻ tạm trú, giấy phép xuất nhập cảnh và giải quyết thường trú cho người nước ngoài tại Việt Nam Thông tư này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người nước ngoài sinh sống và làm việc tại Việt Nam, đồng thời đảm bảo quản lý nhà nước về xuất nhập cảnh.
Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh; Giám đốc Công an cấp tỉnh
Trường hợp hết thời hạn tạm trú nhưng không xuất cảnh thì thẩm quyền buộc xuất cảnh thuộc về cơ quan quản lý xuất nhập cảnh
Trong trường hợp buộc xuất cảnh vì lý do liên quan đến quốc phòng, an ninh, trật tự và an toàn xã hội, thẩm quyền quyết định thuộc về Bộ trưởng Bộ Công an và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.
Quyết định xử phạt trục xuất Quyết định buộc xuất cảnh
Sau 03 năm kể từ ngày quyết định trục xuất có hiệu lực
Sau 06 tháng kể từ ngày quyết định buộc xuất cảnh có hiệu lực
Phân biệt hình thức xử phạt trục xuất với biện pháp buộc xuất cảnh
1.4 Quy định trục xuất trong pháp luật nước ngoài
1.4.1 Trục xuất theo pháp luật Mỹ
Theo pháp luật Mỹ, trục xuất (removal) không phải là hình phạt hình sự mà là biện pháp cưỡng chế hành chính Người nước ngoài sau khi hoàn thành hình phạt hình sự vẫn có thể bị trục xuất Quy trình trục xuất được điều chỉnh bởi Luật Di trú Mỹ và thực hiện dựa trên phán quyết của Tòa án, với sự hỗ trợ từ cơ quan di trú thuộc Bộ An ninh nội địa Luật Di trú Mỹ quy định hai loại trục xuất.
Loại trục xuất thứ nhất, theo Điều 212 của Luật Di trú Mỹ, áp dụng cho những người nước ngoài không đủ điều kiện nhập cảnh vào Mỹ Việc trục xuất này diễn ra tại cửa khẩu nhập cảnh và được thực hiện bởi nhân viên của cơ quan di trú.
