Chương 2 NHỮNG BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG TỰ HỌC TOÁN
2.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp và điều kiện thực hiện các biện pháp phát triển kỹ năng tự học Toán cho sinh viên đại học sƣ phạm Tiểu học
2.3.1. Mối quan hệ giữa năm biện pháp được đề xuất trong luận án
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn cho thấy sự cần thiết phải phát triển KN THT cho SV ĐHSPTH. Để phát triển KN THT cho SV ĐHSPTH đòi hỏi người học phải có những KN nhận thức về vấn đề tự học và có các KN hoạt động trong quá trình THT. Bên cạnh đó, tạo một môi trường để phát triển KN THT cho SV là một việc làm cần thiết. Do vậy trong 5 biện phát đề xuất ở trên, biện pháp thứ nhất tập trung phát triển nhóm KN nhận thức, biện pháp thứ hai tập trung phát triển nhóm KN hoạt động và biện pháp 3, 4, 5 tạo môi trường để SV được thường xuyên rèn luyện các KN THT của bản thân. Cả 5 biện pháp trên đều có quan hệ hữu cơ mật thiết với nhau. Để phát triển KN THT ở mức độ hiệu quả thì cần phối kết hợp cả 5 biện pháp một cách linh hoạt và hệ thống.
Mối quan hệ giữa các biện pháp tạo nên một chu trình trong quá trình phát triển KN THT cho SV ĐHSPTH. Trong đó nền tảng cơ bản là biện pháp 1, 2 nhằm bước đầu trang bị cho người học hai nhóm KN chính là KN nhận thức và KN hoạt động. Các biện pháp 3, 4, 5 là các biện pháp tạo nên sự cộng hưởng giữa nhận thức và hoạt động THT của người học và hoạt động tổ chức giảng dạy của GV.
Nhƣ vậy, các biện pháp phát triển KN THT của SV ĐHSPTH đáp ứng đƣợc mục tiêu nâng cao chất lượng dạy học, bước đầu giải quyết được mâu thuẫn thực tế giữa nhu cầu đƣợc trang bị, phát triển KN THT với hoạt động phát triển KN THT
chƣa đƣợc chú trọng đối với SV ĐHSPTH. Mỗi nội dung đều có ý nghĩa quan trọng. Nhận thức đúng về việc phát triển KN THT cho SV ĐHSPTH, các GV, cấp quản lý cần có ý nghĩa định hướng hành động để việc phát triển KN THT một cách hiệu quả.
2.3.2. Điều kiện thực hiện năm biện pháp đề xuất trong luận án 1) Đối với cấp quản lý và giảng viên
Trong quá trình triển khai thực hiện các biện pháp, các cấp quản lý cần :
- Tạo điều kiện về thời gian, cơ sở vật chất, môi trường sư phạm vui tươi, thoải mái để có thể thu hút SV, GV, cán bộ quản lý tham dự và các hội nghị và hội thảo nâng cao KN và chất lƣợng THT, tự nghiên cứu của GV và SV. Đồng thời, nhà trường phải có biện pháp quản lý quân số chặt chẽ để các cán bộ, GV, SV tích cực tham gia các hoạt động ngoại khoá của trường, khoa.
- Đổi mới khâu báo cáo chuyên đề, tổ chức hội nghị sao cho ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu, phù hợp đối tƣợng và tình hình thực tiễn. Tạo điều kiện dành nhiều thời gian cho người tham dự tham gia vào hội thảo để phát huy tinh thần và kết quả THT, tự nghiên cứu. Có thể sử dụng sơ đồ tƣ duy để tổ chức báo cáo hay thảo luận cho sôi nổi (tránh tình trạng báo cáo dài, lan man, buồn tẻ); đồng thời cần thực hiện chế độ dân chủ, khoa học, tích cực và thẳng thắn trong khoa học tự học.
- Cấp quản lý cần tạo điều kiện về cơ sở vật chất cho GV trang bị các KN hỗ trợ việc THT của SV ĐHSPTH nhƣ: Cần xây dựng thƣ viện tài liệu phong phú tạo môi trường tự học cho SV; trong trường cần phủ mạng wifi để SV có cơ hội tìm kiếm thông tin, tự học trên mạng mọi nơi, mọi lúc; nhà trường cần trang bị các phòng ngoài phòng học để SV có thể lên các phòng đó tự học và trao đổi với nhau.
- Cấp quản lý cần tạo điều kiện về cơ sở vật chất, động viên GV dạy học vận dụng tình huống THT, thiết kế tài liệu tự học Toán có hướng dẫn và chức seminar trong quá trình dạy học Toán nhằm PT KN THT SV ĐHSPTH.
Trong quá trình triển khai thực hiện biện pháp, GV cần quan tâm:
- GV cần tìm hiểu rõ đặc điểm tâm lý, khả năng tự học của SV trong quá trình học tập.
- Bản thân GV phải có nhận thức và các hoạt động hiệu quả trong việc THT.
- Trong quá trình dạy học, GV luôn tạo không khí thân thiện, gần gũi, vui tươi, phát huy mọi khả năng THT của SV.
- GV cần giúp SV xác định rõ mục đích, ý nghĩa, yêu cầu và cách thức thực hiện của việc trang bị các KN hỗ trợ việc THT, sử dụng tài liệu tự học có hướng dẫn, giải quyết các tình huống THT và tham gia seminar trong quá trình THT.
- GV luôn luôn có sự góp ý, hướng dẫn cho SV để SV tự điều chỉnh các hoạt động THT đồng thời thường xuyên kiểm tra kết quả THT của SV.
2) Đối với sinh viên
Trong quá trình triển khai thực hiện biện pháp, SV cần lưu ý:
- SV cần tích cực hoá, hăng hái tham gia thực hiện các hoạt động THT của GV đề ra.
- SV phải hiểu đƣợc bản thân và luôn có tinh thần lạc quan, ý chí quyết tâm muốn vươn lên trong học tập, đặt ra những mục tiêu THT cao dần theo khả năng để thực hiện.
- SV phải xác định rõ mục đích, vai trò, ý nghĩa của việc trang bị các KN hỗ trợ việc THT, giải quyết các tình huống THT, sử dụng các tài liệu THT có hướng dẫn và tham gia seminar trong quá trình THT.
- SV cần dành thời gian và lập kế hoạch cho việc PT các KN hỗ trợ việc THT khi có sự hướng dẫn trực tiếp của GV cũng như hướng dẫn gián tiếp của GV.
- SV cần nắm đƣợc quy trình và yêu cầu khi tham gia giải quyết các tình huống THT, sử dụng các tài liệu THT có hướng dẫn hay tham gia seminar trong quá trình THT.
- SV luôn có ý thức tìm tòi và tự kiểm tra, tự đánh giá kết quả của việc PT KN THT của mình trong các hoạt động trên lớp cũng nhƣ ở nhà.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
Từ cơ sở lý luận và thực tiễn ở chương 1, luận án đã đề xuất 7 nguyên tắc cùng 5 biện pháp nhằm phát triển KN THT của SV ĐHSPTH:
- Các biện pháp xây dựng phải tuân thủ 7 nguyên tắc: Biện pháp xây dựng tập trung rèn luyện và phát triển hai nhóm KN chính của KN THT; bám sát mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo đại học sư phạm Tiểu học; đảm bảo tính khả thi và hiệu quả; đảm bảo tính đồng bộ và linh hoạt; khơi gợi hứng thú tự học tập, nghiên cứu; đảm bảo tính phù hợp với đối tượng người học; thường xuyên thực hiện hoạt động đánh giá và tự đánh giá kết quả tự học tập, nghiên cứu.
- Trên cơ sở 7 nguyên tắc đã xây dựng chúng tôi đề xuất 5 biện pháp nhằm phát triển KN THT cho SV ĐHSPTH nhƣ: Bồi dƣỡng động cơ tự học Toán cho SV ĐHSPTH; tổ chức các hoạt động tự học Toán của SV ĐHSPTH; xây dựng và vận dụng tình huống tự học Toán cho SV ĐHSPTH; tổ chức các hoạt động tự học Toán của SV ĐHSPTH; xây dựng tài liệu tự học có hướng dẫn theo các tình huống tự học Toán; tổ chức seminar kiến thức Toán học cho SV ĐHSPTH.
- Năm biện pháp trên tập trung PT hai nhóm KN của KN THT. Trong đó biện pháp 1 tập trung phát triển KN xác định mục tiêu, KN hình thành động cơ THT.
Biện pháp 2 đề xuất giúp SV nắm rõ những nguyên tắc và cách thức thực hiện các KN nhƣ KN kế hoạch hóa học tập; KN chuẩn bị những tri thức cần thiết làm tiền đề cho việc tự học những tri thức Toán học mới; KN đọc tài liệu Toán học; KN ghi chép Toán học; KN phát hiện - giải quyết - đề xuất vấn đề trong trong Toán học;
KN làm việc theo nhóm; KN tự đánh giá kết quả tự học Toán; KN chuyển tài lời giải bài toán sang ngôn ngữ toán Tiểu học; KN tổ chức các tình huống kích thích hoạt động tự học theo nhóm cho HS Tiểu học; KN vận dụng công nghệ thông tin trong dạy học Toán ở Tiểu học; KN vận dụng sơ đồ tƣ duy trong dạy học Toán ở Tiểu học. Tiếp theo, biện pháp 3, 4, 5 được đề xuất nhằm tạo môi trường cho SV rèn luyện và phát triển KN THT trong quá trình tự học trên lớp cũng nhƣ ở nhà.
- Mỗi biện pháp đều trình bày cơ sở khoa học; đề ra mục tiêu, đƣa ra nội dung và điều kiện thực hiện biện pháp. Các biện pháp có mối quan hệ chặt chẽ, hữu cơ thống nhất nhằm phát triển KN THT cho SV ĐHSPTH.
Chương 3