QUYỀN LỢI NGƯỜI THAM GIA BẢO HIẾM NHÂN THỌ TẠI
2.1. THỤC TRẠNG PHÁP LUẬT VÈ BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƯỜI THAM GIA BẢO HIÉM NHÂN THỌBẢO HIÉM NHÂN THỌ
2.1.1 Quy định về quyền và nghĩa vụ người tham gia bảo hiểm nhân thọ
Từ ngày 01 tháng 07 năm 2024 thì Luật bảo vệ người tiêu dùng năm 2023 sẽ được áp dụng, theo Luật bào vộ người tiêu dùng năm 2023 thi có những điểm mới về báo vộ người tiêu dùng đó là bô sung một sô quyên mới của người tiêu dùng lại Điêu 4 như:
Được quyền tạo điều kiện lựa chọn môi trường liêu dùng lành mạnh và bền vừng. Tiêu dùng bền vừng là việc sử dụng sàn phẩm, hàng hóa, dịch vụ đáp ứng mục đích tiêu dùng,
sinh hoạt cùa cá nhân, gia đỉnh, cơ quan, tổ chức một cách hiệu quá, đồng thời giám thiểu các tác động tiêu cực về môi trường. Quyền yêu cầu tổ chức hoặc hồ trợ thương
lượng đê giải quyêt tranh châp phát sinh. Phương thức này được đánh giá là sè nâng cao hiệu quá giái quyết tranh chấp giừa người tiêu dùng và tô chức, cá nhân kinh doanh.
Bào vệ người tiêu dùng trong họp đồng BHNT là tông the nhừng biện pháp pháp luật, biện pháp tác động của nhà nước để báo vệ người tham gia bào hiểm đồng thời phòng ngừa hoặc phòng chổng những hành vi xâm phạm quyền được pháp luật bảo vệ cua người tiêu dùng trong quá trinh thực hiện họp đông BHNT.
Luật báo vệ người lieu dùng 2023 và Luật KDBH 2022 đà quy định tống quát về bào vệ quyền lợi người tham gia BH nhàm đâm bào rằng người tham gia BHNT được bảo vệ một cách đúng đăn. Điêu này bao gôm quyên được cung câp thông tin đây đủ và minh bạch, quyền lựa chọn sán phẩm và dịch vụ, và quyền nhận được BH và các khoản bôi thường khi cân thiêt. Các quy định của pháp luật cũng nhân mạnh tính công băng và minh bạch trong hoạt động của các công ty BH, đám báo rằng các bên liên quan được đôi xư công bằng và nhận được dịch vụ chât lượng. Hệ thông pháp luật Việt Nam đã đặt ra một cơ sờ pháp lý vững chăc đê bảo vệ quyên lợi của người tham gia BHNT.
Nôn có the thấy theo quy định Điều 22 của Luật KDBH thì quyền lợi của BMBH được đảm bảo hơn (Tran Linh Huan and Pham Thi Hong Tam, 2021)3.
Tuy nhiên, theo điếm h khoán 1 Điều 25 Luật KDBH năm 2022 quy định về trường hợp HĐBH được giao kết do lừa dối, trừ trường hợp quy định tại Điều 22 cùa Luật thi HĐBH vô hiệu. Hai hành vi "cỏ hành vi lừa dôi" và "cung câp thông tin sai sự thật” có phần lương đồng về mặt bán chất nhưng lại dần đến hậu quá pháp lý lại khác nhau. Nêu áp dụng Điêu 22 đẻ huỷ bỏ hợp đông, nêu áp dụng Điêu 25 đê yêu câu tuyên vô hiệu HĐBH. Hiện tại không có khái niệm huỷ bỏ hợp đông, nhưng theo Điều 22 cùa Luật KDBH thỉ việc BMBH hay DNBH được quyền huỷ bo hợp đồng thì hoàn phí BH đà đóng, nêu BMBH vi phạm thi sè trừ thêm các chi phí hợp lý nêu có. Ngoài ra nêu các ben có phát sinh thiệt hại thi phải bồi thường. Còn đổi với họp đồng vô hiộu thi các bôn
sẽ hoàn trả cho nhau những gì đà nhận, bên cỏ lồi phải bôi thường thiệt hại. Các quy định pháp luật vần chưa có sự phân biệt rạch ròi về việc lúc nào sẽ áp dụng Điều 22 và
lúc nào áp dụng Điều 25 khiến cho quy định này khỏ áp dụng, các bên sẽ tùy ý sử dụng căn cử pháp lý sao cho lợi ích cua minh được báo đàm nhất.
Xem xét một tỉnh huống thực te vụ tranh chấp giừa bà H và Công ty BHNT c được toà án Nhân dân Thành phô Hô Chí Minh theo bản án sô 313/2016/DS-PT, vụ án cỏ nội dung như sau bà H có tham gia ký kết hai HĐBH nhân thọ với công ty c là họp đồng SI 1000009505 mua ngày 14-10-2008 sổ tiền đền bù là 287.000.000 đồng và họp đồng SI 1000040924 mua ngày 25-03-2009 số tiền đền bù là 190.000.000 đồng. Ngày 09/01/2011 bà H qua đời, gia đình bà H có làm đơn yêu cầu chi trá quyền lợi BH tử vong. Công ty c lừ chối chi trã quyền lợi BH và quyết định huý bỏ họp đồng giao kết hợp đồng BH căn cứ theo Điều 11.2 quy tắc và điều khoản của hợp đồng và theo Điều 19 Luật kinh doanh BH năm 2000 với lí do bà H trước khi giao kết HĐBH đà có tiền sử đau dạ dày và mờ máu tăng nhưng không khai báo trong bảng câu hói trong đơn yêu câu BH. Công ty c nhận định nếu biết được bà H bị đau dạ dày và mờ máu tăng thi công ty c sè từ chôi giao kêt HĐBH. Gia đinh bà H đà khởi kiện ra toà tranh châp trên và yêu
1 Tran Linh Huan and Pham Thi Hong Tam, 2023. Legislation on Insurance Contracts - Some Inadequacies and Recommendations for Finalization. Journal of Science and Technology' - Binh Duong University, No 3, page 87
96.
cầu Công ty c thanh toán quyền lợi BH tử vong cho bà H. Công ty c nhận định khi tham gia BH bà H đã khai bao không trung thực vì theo biên bàn hội chân 42/BV-99 của bệnh viện B ngày 03/9/2009 thế hiện bà H có tiền sự đau dạ dày 2 năm. Nhưng lúc trá lời câu hỏi 54 trong đơn yêu càu tham gia BH ngày 25/03/2009 “loét đường tiêu hoá, xuất huyết tiêu hoá, viêm tụy, viêm kiẻt tràng, khó tiêu thường xuyên, khó nuôt, hoặc rối loạn tại dạ dày, ruột gan hoặc túi mật?” bà H đánh dấu vào ô không (nghĩa là bà H khai không bị rôi loạn dạ dày) là khai báo không trung thực. Công ty c cung câp bán photo có sao y phiếu xét nghiệm sinh hóa máu đề ngày 22-9-2008, do Công ty c thu thập trong hồ sơ khám bệnh định kỳ cho nhân viên cùa trường Mầm non c, nơi trước đây bà II công tác.
Công ty c cho rằng vào ngày 22-9-2008 bà H có lảm xét nghiệm máu nhưng không khai báo tại mục 61 đơn yêu cầu bao hicm là bà H cố tinh khai báo không trung thực. Tù' hai diem nêu trên cỏ xác định bà H đã khai báo thông tin không trung thực và vi phạm nghĩa vụ cung cấp thông tin. Do đỏ, căn cứ vào Điều 11.2 cúa Ọuy tắc điều khoán HĐBH Công ty c hùy bỏ 02 HĐBH nêu trên và hai hợp đồng không có hiệu lực. Ngoài ra, ngày 15
9-2010, ông L đà nhận sô liên lả 50.000.000 đông vả ký Phiêu thanh toán và xác nhận hoàn thành trách nhiệm bảo hiôm. Tại Phiếu này ông L đã đồng ý chấm dứt hai HĐBH sổ SI 1000009505 vả Hợp đồng số SI 1000040924, đồng thời thừa nhân Công ty c đà thanh toán đầy đu số tiền BH vả không còn trách nhiệm đối với việc giải quyết quyền lợi BH cho hai hợp đồng này. Theo nguyên đơn ông L (chồng bà H) thỉ theo cách hiểu thông thường thi “đau dạ dày” và “rôi loạn tại dạ dày” là hai khái niệm khác nhau, không có bất kỳ tài liệu, chứng cử nào chứng tó bệnh đau dạ dày chính là rối loạn tại dạ dày.
Hằng năm bà H cỏ kiếm tra sức khỏe định kỳ do cơ quan nơi bà H công tác tổ chức. Tuy nhiên, đây là việc hoàn toàn bình thường mà đa số các cơ quan, tổ chức đều tổ chức cho nhân viên. Khi tham gia kiêm tra sức khóe định kỳ người được khám không biết và không buộc phải biêt tô chức khám chữa bệnh đà tiên hành các biện pháp, phương pháp gì. Ngoải ra, qua phiếu khám sức khỏe định kỳ này không thế hiộn bà H bị bệnh gì liên quan đên việc từ chôi ký HĐBHcủa công ty c. Do đỏ, phía Công ty c cho răng bà H cung cấp thông tin không trung thực đê lừ chối chi trá BH là không có cơ sờ. Theo quyết định cua bàn án Sơ thâm và Phúc thấm cùa Toà án là công ty c phái chịu trách nhiệm
chi trá cho ông L quyền lợi tử vong cùa bà H đà tham gia trong 2 hợp đồng BH. Nhận định của Toàcăn cứ theo bôn công ty c không đưa ra được bât kỳ chứng cứ nào đê chứng minh, không đưa ra được một giái thích khoa học xác định đau dạ dày chính là roi loạn tại dạ dày. Áp dụng khoản 2 Điều 407 Bộ luật Dân sự 2005 và tại khoản 4 Điều 409 Bộ
luật Dân sự 2005 và Điều 21 Luật KDBH 2000 để đưa ra quyết định trên.
Những tranh chấp liên quan đến hành vi khai báo thông tin không đầy đù điền ra rât nhiêu, một phản nguyên nhân do bôn tham gia BH không nhớ, không kê khai hoặc do cố ý kê khai đố được giao kết HĐBH và một phần nguyên nhân do các từ ngữ, thuật ngừ trong đơn yêu cầu BH, bàng câu hỏi về sức khoé nhiều từ chuyên môn, không có định nghĩa giái thích rõ ràng dần đên việc kê khai hô sơ khó khăn cho người tham gia
BH vỉ thế người tham gia BH khai báo thông tin không đầy đù nôn khi có tranh chấp SC gặp thiệt thòi.
Sau khi Luật KDBH năm 2022 được áp dụng trong thời gian ngắn thì các DNBH cũng đưa ra các sáng kiến giúp khách hàng thuận tiện hơn khi đọc HĐBH như tính năng chú thích thuật ngừ báo hiếm tức thời cho các thuật ngữ chuyên ngành FWD để khách hàng có the dỗ hàng liếp cận và được giâi thích rõ ràng cụ thế hơn. Ngoài ra, các DNBH cũng đấy mạnh việc cải tiến các quy trinh nghiệp vụ, giúp việc thâm định phát hành hợp đồng báo hicm, giải quyết quyền lợi bảo hiêm được nhanh chóng, thuận tiện hơn cho khách hàng như quy trình xác thực thông tin và giám sát phát hành HĐBH M-Pro cùa Manulife, Generali có công cụ định danh và xác thực khách hàng điện tử, A1A cỏ ứng dụng AIA+ , Dai-ichi Life với dịch vụ Voicebol 24/7 và chatbox 24/7,...những cái tiến của các DNBH giúp quân lý chất lượng đại lý và đám bảo khách hàng hiểu đúng và đù khi tham gia hợp đông và hồ trợ khách hàng nhanh hơn, tiện lợi hơn4.
2. ỉ. 2.2 Quy định vê việc thay đôi rủi ro được bấo hiếm
Đối với quyền lợi BH cỏ tỷ lệ rui ro cao, người mua BH thường phái trá phí BH cao hơn và ngược lại. Khi cỏ sự thay đôi vê mức độ rủi ro được BH, phí BH cũng sè thay đôi theo. Điêu 23 Luật KDBH năm 2022 quy định vê hai trường hợp thay đôi yêu tô cơ
1 Giai pháp giúp thị trường báo hiểm nhân thọ “tái cấu trúc" niềm tin khách hàng, <
>
https://dantri.com.vn/kinh- doanh/giai-phap-giup-thi-truong-bao-hicm-nhan-tho-tai-cau-truc-nicm-tin-khach-hang-
20240520161305774.htm
sớ tính phí BH: giảm và tăng rủi ro được BH. Tuy nhiên, điều này không phân biột rõ ràng giữa nguyên nhân khách quan và chủ quan. Nêu rủi ro tăng do nguyên nhân chủ quan (ví dụ: BMBH cố ý làm giám sút sức khóe), DNBH có quyền tính lại phí cho thời gian còn lại của hợp đồng. Ngược lại, nếu rùi ro tăng do nguyên nhân khách quan (như tuôi tác), việc tăng phí BH là chưa hợp lý. Quy định hiện tại cho phép bên cỏn lại không chấp nhận việc tăng/giảm phí BH, nhưng sự thiếu phân định rõ ràng nguyên nhân khách quan và chù quan vân tôn tại nhiêu bât cập5.
' Pháp luật về giao kết và thực hiện hợp đồng bão hiểm - Một số bất cập và kiến nghị hoàn thiện, íapchitoaan.vn
<https://tapchitoaan.vn/phap-luat-vc-giao-kct-va-thuc-hicn-hop-dong-bao-hicm-mot-so-bat-cap-va-kicn-nghi- hoan-thien6688.html>.