CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT VÀ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG
1.3. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ở trường cao đẳng trước bối cảnh đổi mới
1.3.1. Vị trí và vai trò của cơ sở vật chất và thiết bị dạy học đối với chất lượng đào tạo ở trường cao đẳng
a) Vị trí cơ sở vật chất và thiết bị dạy học trong quá trình dạy học
Quá trình dạy học (QTDH) là quá trình phối hợp thống nhất hoạt động điều khiển, tổ chức, hướng dẫn của giáo viên với hoạt động lĩnh hội tự giác, tích cực, tự lực sáng tạo của học sinh, sinh viên (HSSV) nhằm đạt tới mục tiêu dạy học. Nó bao gồm hoạt động “dạy” và hoạt động “học” được thực hiện đồng thời với cùng nội dung và hướng tới cùng mục đích.
Quá trình dạy học là một bộ phận của quá trình sư phạm, nó mang tính mục đích rất cao với các nhiệm vụ: Cung cấp kiến thức cho HSSV; phát triển trí tuệ cho HSSV; giáo dục phẩm chất nhân cách cho HSSV.
Quá trình dạy học, giáo dục cấu thành bởi nhiều thành tố có liên quan chặt chẽ và tương tác với nhau. Các thành tố cơ bản của quá trình dạy học là:
Mục tiêu - Nội dung - Phương pháp - Giảng viên - HSSV - CSVC
Sơ đồ sau đây diễn tả các thành tố của quá trình dạy học và mối quan hệ giữa chúng.
Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các yếu tố cấu thành của quá trình dạy học
Mối quan hệ giữa các yếu tố cấu thành của quá trình dạy học trong đó CSVC và TBDH là yếu tố không thể tách rời. Như vậy, CSVC và TBDH là bộ phận của nội dung, phương pháp, chúng có thể vừa là phương tiện để nhận thức, vừa là đối tượng chứa nội dung cần nhận thức.
Thiết bị dạy học góp phần nâng cao chất lượng của các phương pháp dạy học đã có mà không làm thay đổi bản chất của các phương pháp này.
b) Vai trò của cơ sở vật chất và thiết bị dạy học đối với chất lượng đào tạo ở trường cao đẳng
* Khái niệm chất lượng đào tạo
Có những quan điểm khác nhau về chất lượng đào tạo. Trong khuôn khổ đề tài, chúng tôi quan niệm chất lượng gắn với sản phẩm, mà sản phẩm đào tạo cao đẳng ở đây là con người, chính là những HSSV tốt nghiệp các trường cao đẳng, là nguồn nhân
Mục tiêu
Nội dung Phương pháp
Giảng viên HSSV
CSVC
lực phục vụ cho xây dựng đất nước trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Chất lượng đào tạo có thể coi là “tập hợp các đặc tính, tiềm năng của sinh viên tốt nghiệp, đáp ứng mục tiêu đào tạo đã đề ra và có khả năng thỏa mãn nhu cầu của xã hội, của đất nước”.
* Vai trò của cơ sở vật chất và thiết bị dạy học đối với chất lượng đào tạo ở trường cao đẳng
Cơ sở vật chất đóng một vai trò quan trọng trong việc quyết định chất lượng giáo dục, là một thành tố của quá trình dạy học. Với vai trò là một thành tố của quá trình dạy học, CSVC và TBDH góp phần tạo nên chất lượng giáo dục.
Cơ sở vật chất và TBDH đầy đủ, đúng quy cách sẽ tổ chức được các hình thức dạy học, giáo dục đa dạng, linh hoạt, như: dạy trong lớp, ngoài lớp, trên hiện trường gắn với thực tiễn, dạy sinh viên nghiên cứu,…
Tổ chức được các hội thảo, hội nghị, các lớp học theo phương thức giáo dục từ xa, các cuộc họp trực tuyến, …
Làm thay đổi căn bản phương pháp dạy học, làm cho quá trình giáo dục sinh động và hiệu quả hơn.
Tăng tốc độ truyền tải thông tin. Tạo ra “vùng hợp tác” giữa thầy và trò rộng hơn, rèn luyện các kỹ năng thực hành, học tập, làm việc. Tiết kiệm thời gian trên lớp, cải tiến các hình thức lao động sư phạm [7, tr 9].
Điều 2 của Luật Giáo dục sửa đổi năm 2019 đã khẳng định: “ Mục tiêu giáo dục nhằm phát triển toàn diện con người việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội;
phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế”.
Đáp ứng mục tiêu trên, mỗi trường học cần phải có một môi trường tương ứng bao gồm các yếu tố có tác dụng giáo dục trực tiếp đến HSSV.
Đặc biệt, đối với các Trường Cao đẳng Cộng đồng là nơi đào tạo đa ngành, đa phương thức cho cộng đồng. Vì vậy, các trường cần trang bị phòng thực hành, thí nghiệm có chất lượng cao, phù hợp với nền giáo dục hiện đại, do đó CSVC và TBDH càng trở nên quan trọng, nó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo của nhà trường.
Để hình thành nhân cách và phẩm chất đạo đức cho HSSV ngoài sự giáo dục và dạy dỗ của nhà trường thì trường sở phải có phòng truyền thống, phòng sinh hoạt Đoàn - Hội; để HSSV trở thành người có tri thức, ngoài sự giảng dạy của giảng viên
trường sở cần có: phòng học với bàn ghế, bảng và các trang thiết bị bên trong đúng quy cách, phòng bộ môn với các điều kiện riêng biệt cho đặc trưng từng môn học, có phòng thiết bị giáo dục, có phòng làm thư viện với đầy đủ sách báo, tài liệu tham khảo cho HSSV tự học; để giáo dục thể chất sức khỏe cho HSSV trường sở phải có: sân bãi, nhà luyện tập thể dục thể thao, các dụng cụ thể dục thể thao; để giáo dục thẩm mỹ vệ sinh trường sở phải có khung cảnh nhà trường xanh - sạch - đẹp, có cây xanh bóng mát, bãi cỏ vườn hoa, tất cả các loại phòng học phải sạch sẽ, sáng sủa…