3.2. Khảo sát một số yếu tố ảnh hưởng tới khả năng chiết xuất Diterpenoid và β-glucan từ nấm Đầu khỉ
3.2.2. Ảnh hưởng của tỷ lệ dung môi/nguyên liệu (DM/NL) tới khả năng chiết xuất Diterpenoid và β-glucan từ nấm Đầu khỉ
Lượng dung môi nhiều hay ít đều ảnh hưởng tới quá trình chiết xuất các hoạt chất trong nguyên liệu. Nếu lƣợng dung môi quá ít thì chỉ đủ để thấm ƣớt nguyên liệu vì vậy hiệu quả chiết sẽ thấp. Ngƣợc lại, nếu lƣợng dung môi sử dụng quá nhiều thì gây hao phí dung môi, nhiên liệu trong quá trình lọc cô và các chi phí khác. Vì vậy việc tìm ra tỷ lệ DM/NL là rất cần thiết cho quá trình chiết xuất, thu chế phẩm.
HV: Nguyễn Thị Lan Anh_CB130691 45 Tiến hành thí nghiệm theo các bước như đã nêu tại mục 2.2.7.2. Kết quả thực nghiệm đƣợc thể hiện ở bảng phụ lục P.5, hình 3.6 và hình 3.7.
Ghi chỳ: àg/g là àg hoạt chất trờn 1 g nguyờn liệu
Hình 3.6. Ảnh hưởng của tỷ lệ EtOH 80%/nguyên liệu đến hàm lượng Diterpenoid và phần trăm chất khô hòa tan trong dịch chiết nấm Đầu khỉ
Ghi chỳ: àg/g là àg hoạt chất trờn 1 g nguyờn liệu
Hình 3.7. Ảnh hưởng của tỷ lệ nước cất/nguyên liệu đến hàm lượng β-glucan và phần trăm chất khô hòa tan trong dịch chiết nấm Đầu khỉ
HV: Nguyễn Thị Lan Anh_CB130691 46 Quá trình chiết xuất lần 1, phần trăm chất khô hòa tan và hàm lƣợng Diterpenoid thụ tại tỷ lệ 2/1 là 3,64% và 3,29 àg/g thấp hơn nhiều so với cỏc tỷ lệ còn lại. Ở tỷ lệ này phần trăm chất khô hòa tan và hàm lƣợng Diterpenoid thô thu đƣợc chƣa cao do lƣợng dung môi chỉ đủ để thấm ƣớt nguyên liệu mà chƣa đủ để tách hết Diterpenoid và các hoạt chất khác trong nấm. Tại tỷ lệ 4/1 lƣợng Diterpenoid thụ thu đƣợc tăng mạnh nhất 12,15 àg/g tăng gấp 3,7 lần tại tỷ lệ 2/1, với phần trăm chất khô hòa tan là 10,37%. Khi tiếp tục tăng lƣợng dung môi lên tỷ lệ 5/1, 6/1 và 7/1 thì hàm lƣợng Diterpenoid thô thu đƣợc tăng lên không đỏng kể là 0,01 àg/g; 0,04 àg/g; 0,06 àg/g so với tỷ lệ 4/1, bờn cạnh đú phần trăm chất khô hòa tan cũng tiếp tục tăng lên là 0,92%; 1,47%; 2,52% so với tỷ lệ 4/1.
Quá trình chiết xuất lần 2, phần trăm chất khô hòa tan và hàm lƣợng β- glucan tại tỷ lệ 2/1 là 9,41% và 20,23 àg/g thấp hơn nhiều so với cỏc tỷ lệ cũn lại. Tại tỷ lệ 5/1 lƣợng β-glucan thu đƣợc cũng tăng mạnh nhất là 94,20 àg/g tăng gấp 4,66 lần tại tỷ lệ 2/1, tăng gấp đôi tại tỷ lệ 3/1, với phần trăm chất khô hòa tan là 34,19%. Do ở tỷ lệ này tạo ra sự chênh lệch nồng độ lớn, lƣợng β-glucan dịch chuyển qua màng tế bào và thoát ra môi trường ngoài nhiều vì vậy cho hàm lượng β-glucan cao. Quá trình chiết lần 2 cũng xảy ra hiện tượng tương tự như chiết lần 1 khi tăng tỷ lệ dung môi nước lên 6/1 và 7/1, hàm lượng β-glucan thu đƣợc tiếp tục tăng nhƣng tăng rất ớt 0,03 – 0,04 àg/g so với tỷ lệ 5/1. Bờn cạnh đú phần trăm chất khô hòa tan cũng tiếp tục tăng lên là 0,48%; 1,62% so với với tỷ lệ 5/1.
Do ban đầu nồng độ Diterpenoid và β-glucan có trong nguyên liệu nhiều, dẫn đến sự khuếch tán chúng ra khỏi tế bào cũng nhanh và mạnh. Nhƣng dần dần khi lƣợng dung môi đã ngấm kiệt vào trong nguyên liệu và nồng độ Diterpenoid, β-glucan đã giảm so với ban đầu, thì sự khuếch tán các chất này ra khỏi tế bào nguyên liệu cũng giảm và chậm hơn. Do đó khả năng hòa tan của chúng vào môi trường chiết sẽ giảm và dần đến ổn định. Khi tiếp tục tăng dung môi lên nữa giúp cho các chất tan không mong muốn trong nấm đƣợc chiết ra nhiều hơn dẫn tới
HV: Nguyễn Thị Lan Anh_CB130691 47 phần trăm Diterpenoid và β-glucan trong dịch chiết giảm xuống. Cheung và cộng sự cũng chỉ ra rằng tỉ lệ rắn trên lỏng càng giảm tức dung môi chiết càng tăng thì hàm lƣợng Polysaccharide chiết xuất đƣợc từ nấm càng giảm [14]. Lƣợng chất tạp tăng lên sẽ làm tăng chi phí, thời gian tinh sạch chế phẩm. Đồng thời nếu chọn lƣợng dung môi quá lớn sẽ gây lãng phí dung môi và năng lƣợng, làm kéo dài thời gian cô đặc. Để đảm bảo hiệu suất chiết cũng nhƣ tối thiểu các chi phí (nguyên liệu, năng lƣợng…) chúng tôi lựa chọn ở tỷ lệ DM/NL là 4/1 cho quá trình chiết lần 1 thu Diterpenoid và 5/1 cho quá trình chiết lần 2 thu β-glucan làm kết quả cho các thí nghiệm tiếp theo.