N0ng l 1ng sóng, hi3n tu1ng khúc x8 sóng và m:t n0ng l 1ng ; vùng bi,n nông

Một phần của tài liệu địa mạo bờ biển việt nam (Trang 31 - 35)

2.1. Nng lư�ng sóng bao gm ��ng nng và th nng. Chúng b�ng nhau v�m�t t�s�và t�ng c�ng là:

2

8 1 gh

E= (2)

� �ây �– là m�t �� c�a n��c. N�u nh�nói v� m�t sóng thì có th�

cho �ó ch� là s� di chuy�n th� n�ng mà thôi. Khi nghiên c�u m�t nhóm sóng, ta có th� nói v� dòng n�ng l��ng có t�c ��nhóm Cn= C/2, n�u là sóng bi�n sâu. �vùng bi�n nông, quá trình v�n chuy�n c�a n��c theo ph�ơng truy�n sóng thì t�ng theo s� gi�m�� sâu H.

M�t ph�n n�ng l��ng truy�n�i v�i t�c��C khi�ó b�ng:

( )

+

= sh kH

n kH

2 1 2 8

1 (3)

Ch ng II. Khái ni m v th y - ng l c i b 21

t�c là b�ng h�s�trong ph�ơng trình Cn= n.C.

�vùng bi�n nông, s�mang n�ng l��ng ch� y�u là �� cao sóng và b�bi�n��i không �ơn�i�u. Trong vùng ��sâu 0 0,15 0

2 fH f

nó b�gi�m; khi H = 0,06�0nó ���c khôi ph�c tr�l�i và sau �ó ti�p t�c t�ng lên. Chi�u dài sóng c�ng nh�t�c��lan truy�n t�l�v�i nó, càng gi�m �� sâu thì �� dài sóng gi�m theo. Khi n�ng l��ng gi�m tuy�t ��i�vùng bi�n nông thì t�c�� d�ch chuy�n c�a sóng l�i t�ng lên, cho nên dòng n�ng l��ng h�u nh�không thay ��i.

2.2. Khúc x sóng: Khi sóng truy�n trong n��c vùng n��c nông th��ng t�o thành nh�ng lu�ng sóng song song, ít nhi�u ��u��n.�

�ây sóng bi�n ��i do có hi�n t��ng tri�t tiêu các sóng bé có n�ng l��ng nh�, vì ma sát �áy t�ng khi��sâu gi�m. Khi sóng truy�n vào vùng n��c nông, sóng b�bi�n d�ng và x�y ra hi�n t��ng quay tuy�n ng�n sóng (front sóng), t�c là khúc x� sóng. Không ph� thu�c vào v�trí front sóng �bi�n khơi, g�n t�i b�front sóng có xu h��ng tr�

nên song song v�i���ng b�(Hình 5).

C��ng��gió

Hình 5: <=c i m khúc x sóng bAbBng phCng.

Lê Xuân H ng

22

A- �áy nâng ��u; B- Trên �áy có các val cát ng�m. (Theo Egorov),1954)[22].

C- Bi�u��các giá tr�ti�m n�ng c�c l�n côsin góc sóng t�i v�i c��ng�� gió khác nhau c�a���ng sóng v�trên b�cu�i s�i�vùng b�bi�n Xôtri Nga (Theo G�an�p, 1958).

Trong tr��ng h�p chung, hi�n t��ng này ���c gi�i thích nh�sau:

khi sóng t�i b� d��i m�t góc nào �ó thì m�t s� b� ph�n c�a front sóng còn ch�a ti�n vào ranh gi�i c�a vùng bi�n nông nên v�n truy�n vào b� v�i t�c �� s�n có tr��c �ó, trong khi �ó � m�t s� b� ph�n khác sóng �ã ch�u tác ��ng c�a�áy và truy�n�i v�i t�c�� nh�hơn, còn nh�ng khu v�c khác n�a (truy�n�i tr��c) thì �ã lâu sóng �ã�i vào ph�m vi c�a vùng bi�n nông và v�n chuy�n b� ch�m ch�p hơn n�a. K�t qu� là frontsóng b� quay và khi hi�n t��ng khúc x� phát tri�n��y��thì frontsóng trong gi�i h�n có v�trí song song v�i b�.

Lý thuy�t khúc x�sóng �ơn �ã���c V.V.Suleikin xây d�ng. T�

t��ng ch� y�u c�a lý thuy�t này là �ch�s�d�ng b�n ch�t��nh lu�t khúc x� ánh sáng nh�m�t hi�n t��ng v�t lý t�ơng ��ng. � �ây ��

sâu c�a bi�n �óng vai trò t�ơng ��ng v�i các tính ch�t quang h�c c�a môi tr��ng.

��nh lu�t khúc x�cơb�n���c vi�t b�ng bi�u th�c sau:

C =

sin const (4)

� �ây: � là góc gi�a tia sóng (���ng tr�c giao) và ���ng th�ng góc v�i���ng ��ng sâu t�i�i�m quan sát �vùng bi�n nông.

2.3. Bình ��khúc xlà nhng hình vmà trên �ó v�trí c�a ng�n sóng trên m�t bi�n trong vùng khúc x� ���c bi�u di�n b�ng h�th�ng các

���ng. Có th�gi�i thích các bình ��này nh�sau:

• �ó là m�t lo�i ���ng bi�u di�n v� trí c�a cùng m�t ng�n sóng trong nh�ng th�i�i�m lan truy�n khác nhau c�a nó v�phía b�.

• Ho�c nh� là m�t lo�t ���ng bi�u di�n v� trí c�a m�t s� ng�n sóng trong cùng m�t th�i�i�m.

Trên hình 6A và 6B ta th�y r�ng các ���ng ng�n sóng ��u b� bi�n d�ng và ti�n t�i d�ng chung c�a���ng ��ng sâu.

Ch ng II. Khái ni m v th y - ng l c i b 23

�hình 6A bi�u di�n m�t�o�n s��n b�ng�m trong �ó có m�t ca- nhon ng�m (vùng tr�ng). Khi �i qua ca-nhon ng�m �ó các ng�n sóng lan truy�n trong �i�u ki�n vùng n��c sâu, do �ó có t�c ��l�n hơn so v�i bên ngoài ph�m vi ca-nhon ng�m. K�t q�a là � trên ca- nhon ng�m cho th�y�ã x�y ra s�phân k�(phân tán) các ���ng tr�c giao c�a sóng, còn �sung quanh �áy v�hai phía c�a ca-nhon ng�m x�y ra s�h�i t�(t�p trung) các ���ng tr�c giao c�a sóng.

Hình 6A: Khúc x sóng do ca-nhon ng&mG áy.

Ng��c l�i, khi sóng �i qua các kh�i nhô ng�m d��i �áy, các tia sóng h�i t�, còn v� hai phía c�a kh�i nhô ng�m thì phân k� (Hình 6B). �i�u �ó th� hi�n �� cao sóng trên ca-nhon ng�m nh� hơn và trên kh�i nhô ng�m l�n hơn.

Hình 6B: Khúc x sóng do b#m=t áy nhô cao lên.

�ư�ng bbin

�ư�ng bbin

Lê Xuân H ng

24

Khi sóng t�i���ng b�b�chia c�t, ta nh�n th�y front sóng (front) trong các v�ng v�nh b�“giãn ra” và �các m�i�á nhô ven b�b�“nén l�i”. Vì chúng ta th�a nh�n dòng n�ng l��ng sóng gi�a các ���ng tr�c giao c�nh nhau nh� là m�t ��i l��ng không ��i, thì s� l��ng n�ng l��ng riêng (có ngh�a là s� n�ng l��ng �ng v�i m�t �ơn v�

chi�u dài c�a front) trong tr��ng h�p th�nh�t b� gi�m�i, còn trong tr��ng h�p th� hai l�i t�ng lên. Nh�ng ��c �i�m này c�a khúc x�

sóng có ý ngh�a quan tr�ng khi �ánh giá các k�t qu� hình thành ��a hình b�do công c�a sóng � ��i b�.

Khi sóng truy�n vào vùng ven b�, sóng ch�ng nh�ng b� khúc x�

mà còn ph�i chi phí n�ng l��ng c�a mình cho ma sát và tác ��ng t�ơng h� v�i �áy, cho kh�c ph�c ma sát trong, cho th�m th�u vào

��t. Nh� �ã nh�n xét �trên, trong quá trình phân k�,��ng th�i cùng di�n ra s�gi�m n�ng l��ng riêng.

�a s�các tác gi� �ã �i��n k�t lu�n r�ng d�ng ch�y�u m�t n�ng l��ng là s�tác ��ng t�ơng h�v�i �áy. S�m�t n�ng l��ng do th�m th�u trên �áy cát là không �áng k� và khi gi�i quy�t nh�ng nhi�m v�th�c ti�n có th�hoàn toàn b�qua.

Một phần của tài liệu địa mạo bờ biển việt nam (Trang 31 - 35)

Tải bản đầy đủ (PDF)

(303 trang)