Bài 23 : MÔI TRƯỜNG VÙNG NÚI I. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
- Nắm được những đặc điểm của môi trường vùng núi. Biết được khí hậu và thực vật thay đổi theo độ cao và hướng của sườn.
- Những khó khăn , thuận lợi hình thành do điều kiện độc đáo của môi trường vùng núi tạo nên.
- Biết được sự cư trú của con người ở các vùng núi khác nhau trên thế giới . 2. Kĩĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng đọc, phân tích ảnh địa lí và cách đọc lát cắt một ngọn núi. Thấy được sự khác nhau giữa vùng núi đới nóng với vùng núi đới ôn hòa.
3. Thái độ :
- Thấy được để bảo vệ tự nhiên vùng núi can trồng và bảo vệ rừng . II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
1. Giáo viên :
- Anh chụp phong cảnh vùng núi Việt Nam và các nước khác . - Bản đồ địa hình thế giới.
2. Học sinh : - Sách giáo khoa .
III. Tổ chức hoạt động dạy và học:
1. Kiểm tra bài cũ :
- Nêu tên các hoạt động kinh tế cổ truyền của các dân tộc ở phương Bắc ?
- Đới lạnh có những nguồn tài nguyên chính nào ? Tại sao cho đến nay nhiều tài nguyên của đới lạnh chưa được khai thác ?
2. Bài mới
Càng lên cao không khí càng loãng và càng l nh làm cho quang c nh t nhiên và cu c s ng c a con ng i ự lệ thuộc vào tự nhiên , con ố , mật độ dân số , tháp tuổi , đô thị . Để củng cố ủa con người . Càng thoát khỏi sự lệ thuộc vào tự nhiên , con ười . Càng thoát khỏi sự lệ thuộc vào tự nhiên , con vùng núi có nhi u đi m khác bi t so v i đ ng b ng .V y môi tr ng vùng núi có nh ng nét khác bi t
ở trình độ cao gọi là đô thị . Trên ề dân số , mật độ dân số , tháp tuổi , đô thị . Để củng cố ểm quần cư . Quần cư ở trình độ cao gọi là đô thị . Trên ệ thuộc vào tự nhiên , con & ằng .Vậy môi trường vùng núi có những nét khác biệt ật độ dân số , tháp tuổi , đô thị . Để củng cố ười . Càng thoát khỏi sự lệ thuộc vào tự nhiên , con ệ thuộc vào tự nhiên , con
nào ?
Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản
+ Hoạt động 1 : Đặc điểm của môi trường( nhóm ) ( 25 phút)
- Nhắc lại các nhân tố hình thành khí hậu ? - Khí hậu vùng núi thay đổi như thế nào ?
- Tại sao ở đới nóng quanh năm có nhiệt độ cao, lại có tuyết phủ trắng đỉnh núi ?
+ Cây cối phân bố từ chân núi đến đỉnh núi như thế nào ? ( Thành các vành đai ) có mấy vành đai ?
+ Vì sao cây cối lại có sự biến đổi theo độ cao ? - Vậy sự thay đổi của khí hậu vùng núi ảnh hưởng tới thực vật như thế nào ? So sánh với sự thay đổi thực vật theo vĩ độ ?
- Chia 4 nhóm thảo luận : 4’.
- Nhận xét sự khác nhau giữa phân tầng thực vật theo độ cao của đới nóng và đới ôn hoà ?
+ Nhóm 1, 2 : Đới nóng . + Nhóm 3, 4 : Đới ôn hoà . - HS Trình bày – GV Chuẩn xác - Quan sát hình 23.2 cho biết :
+ Sự khác nhau về phân bố cây cối giữa sườn đón nắng
1 . Đặc điểm của môi trường
- Khí hậu , thực vật thay đổi ở vùng núi thay đổi theo độ cao :
+ Càng lên cao nhiệt độ càng giảm.Lên cao 100 m nhiệt độ giảm 0,6 0C .
+Sự phân tầng thực vật thành các đai cao ở vùng núi cũng gần giống như khi đi từ vùng vĩ độ thấp lên vùng vĩ độ cao
- Khí hậu, thực vật còn thay đổi theo sườn núi :
+ Sườn đón gió mưa nhiều cây phát triển.
+ Sườn đón nắng cây phát triển ở độ cao cao hơn .
và sườn khuất nắng ở đới ôn hoà ? ( Vành đai cây cối ở sườn đón nắng nằm cao hơn sườn khuất nắng )
+ Vì sao có sự khác nhau đó ? ( Sườn đón nắng ấm hơn sườn khuất nắng )
- Ảnh hưởng của sườn núi đối với thực vật và khí hậu như thế nào ? ( Khí hậu và thực vật thay đổi theo hướng sườn núi)
- Vậy độ dốc của sườn núi có ảnh hưởng đến tự nhiên, kinh tế vùng núi như thế nào ? ( Lũ, xói mòn, giao thông,
…Cần trồng và bảo vệ rừng )
+Hoạt động 2 : Cư trú của con người :( Cá nhân) ( 10 phút )
- Ở vùng núi nước ta là địa bàn cư trú của dân tộc nào ? Đặc điểm dân cư ? Đặc điểm cư trú phụ thuộc vào điều kiện gì ? ( Địa hình , khí hậu, tài nguyên, )
- Đọc SGK từ : “ Các dân tộc ………… trong lành” . Cho biết đặc điểm cư trú của các dân tộc vùng núi trên Trái Đất ?
- Liên hệ : cho biết một số các dân tộc miền núi có thói quen cư trú như thế nào ? ( Người Mèo trên núi cao, người Tày ở lưng chừng núi, núi thấp, người Mường ở núi thấp, chân núi …….)
2 . Cư trú của con người :
- Các vùng núi thường là nơi thưa dân.
- Người dân ở những vùng núi khác nhau trên Trái Đất có những đặc điểm cư trú khác nhau .
IV. Củng cố - Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà:
Củng cố :
- Nêu đặc điểm của môi trường vùng núi ?
- Cho biết và minh hoạ cư trú của con người vùng núi ? - Học bài và trả lời câu hỏi sgk
Dặn dò :
- Chuẩn bị bài : Ôn tập các chương II, III,IV,V
- Ôn tập từ bài 13 đến bài 24 xem lại các kiến thức đã học ,bài tập sgk ,vở bài tập . có những thay đổi nào ?
- Trả lời câu hỏi cuối mỗi bài , lập thành đề cương . - Rút kinh nghiệm :
...
...
...
...
Tuần : 14 Ngày dạy:………..
Tiết : 27 KIỂM TRA 15 PHÚT - ÔN TẬP CHƯƠNG II, III, IV, V I. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
- Củng cố những kiến thức cơ bản về môi trường ôn hoà, hoang mạc, vùng núi, đới lạnh và những hoạt động kinh tế ở các môi trường .
2. Kĩ năng :
- Củng cố kỹ năng đọc, phân tích lược đồ, phân tích biểu đồ, ảnh địa lý.
3. Thái độ :
- Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường . II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
1. Giáo viên :
- Bản đồ các kiểu môi trường , 2. Học sinh :
- Sách giáo khoa .
III. Tổ chức hoạt động dạy và học:
1 . Kiểm tra bài cũ : - Kiểm tra 15’.
2 . Bài mới :
- Nhằm củng cố lại các môi trường và hoạt động kinh tế của con người ở các môi trường.
+ Hoạt động 1 : GV : Treo bản đồ các kiểu môi trường , nêu hệ thống câu hỏi .( 10 phút .) + Hoạt động 2 : Hs thảo luận 4 nhóm - mỗi nhóm 3 câu .( 25 phút .)
Hoạt động thầy và trò Kiến thức cơ bản
1- Nêu vị trí và đặc điểm khí hậu môi trường đới ôn hoà ?
1- Vị trí : nằm giữa đới nóng và đới lạnh khoảng từ chí tuyến đến vòng cực hai bán cầu .
- Đặc điểm khí hậu : mang tính chất trung gian giữa đới nóng và đới lạnh, thời tiết thay đổi thất thường .
2- Nêu sự phân hoá của môi trường đới ôn hoà ?
2- Một năm chia làm 4 mùa : xuân, hạ, thu, đông .
- Các kiểu môi trường cũng thay đổi từ bắc xuống nam, từ tây sang đông do đó thiên nhiên đới ôn hoà cũng có sự thay đổi rõ rệt theo thời gian và không gian .
3- Cho biết đặc điểm nền nông nghiệp tiên tiến đới ôn hoà ?
3- Các nước kinh tế phát triển có nền nông nghiệp sản xuất chuyên môn hoá với quy mô lớn, được tổ chức chặt chẽ theo kiểu công nghiệp, ứng dụng rộng rãi các thành tựu khoa học kĩ thuật, ….
4- Ngành công nghiệp đới
ôn hoà có đặc điểm gì ? 4- Là nơi có nền công nghiệp phát triển sớm nhất,cách đây khoảng 250 năm .
-Công nghiệp chế biến là thế mạnh nổi bật của nhiều nước trong đới ôn hoà .
-3/4 sản phẩm công nghiệp của thế giới do đới ôn hoà cung cấp . 5- Đô thị hoá ở đới ôn hoà
có đặc điểm gì ?
5- Hơn 75% dân cư sống trong các đô thị ,
- Nhiều đô thị mở rộng, kết nối với nhau thành chuỗi,chùm đô thị . - Sự phát triển của các đô thị được tiến hành theo quy hoạch . - Lối sống đô thị đã trở thành phổ biến .
6- Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí và nước ?
6-Ô nhiễm không khí : do khói bụi, phương tiện giao thông và chất thải công nghiệp .
- Ô nhiễm nước : do chất thải sinh hoạt, váng dầu, chất thải từ nhà máy, phân bón, thuốc trừ sâu, tập trung nhiều đô thị dọc ven biển, ….
7- Môi trường hoang mạc có đặc điểm gì?
(xác định )
7- Chiếm diện tích khá lớn trên bề mặt Trái Đất, chủ yếu nằm dọc theo 2 đường chí tuyến và giữa đại lục Á- Âu .
- Khí hậu hết sức khô hạn và khắc nghiệt, sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm, các mùa rất lớn .
8- Môi trường hoang mạc gồm có những hoạt động kinh tế nào ?
8- Hoạt động kinh tế cổ truyền : chăn nuôi du mục và trồng trọt trong ốc đảo .
- Ngày nay , với sự tiến bộ của kĩ thuật khoan sâu, ….con người đang tiến
sâu vào khai thác các hoang mạc . 9- Nêu đặc điểm môi
trường đới lạnh ? ( xác định )
9- Nằm trong khoảng từ vòng cực đến 2 cực .
- Khí hậu : lạnh lẽo quanh năm, mưa rất ít phần lớn dưới dạng tuyết rơi . 10- Cho biết hoạt động
kinh tế của các dân tộc ở phương Bắc ?
10- Đới lạnh là nơi ít người sinh sống nhất trên Trái Đất .
- Hoạt động kinh tế cổ truyền là chăn nuôi tuần lộc, đánh bắt cá, săn thú có lông quý để lấy mỡ thịt và da .
11- Nêu đặc điểm môi trường vùng núi?(xác định)
11- Khí hậu và thực vật thay đổi theo độ cao : càng lên cao nhiệt độ càng giảm, cứ lên cao 1000m nhiệt độ giảm 6 0C .
- Khí hậu, thực vật còn thay đổi theo sườn núi : sườn đón gió mưa nhiềucây cối phát triển , sườn đón nắng cây phát triển ở độ cao cao hơn . - Sự phân tầng thực vật thành các đai cao ở vùng núi cũng gần giống như khi đi từ vùng vĩ độ thấp lên vùng vĩ độ cao .
12- Sự phát triển kinh tế - xã hội vùng núi đã đặt ra những vấn đề gì về môi trường ?
12- Chống phá rừng, chống xói mòn, chống săn bắt thú quý hiếm, chống ô nhiễm nước, phải bảo vệ thiên nhiên đa dạng .
IV. Củng cố - hướng dẫn học sinh tự học ở nhà : Củng cố :
- Nhấn mạnh các câu 1, 2, 4, 6, 7, 9, 11 .
- Cách nhận dạng môi trường thông qua biểu đồ , tranh ảnh . - Ôn lại nội dung đã học
Dặn dò :
- Chuẩn bị bài : Thế giới rộng lớn và đa dạng .
+Tìm hiểu trên thế giới có những lục địa, châu lục nào ? +Chia thành những nhóm nước nào ?
- Rút kinh nghiệm :
...
...
...
...
KIỂM TRA 15 PHÚT Câu hỏi :
1. Ở vùng núi khí hậu và thực vật thay đổi theo độ cao và hướng sườn núi như thế nào ?( 6 điểm )
2. Để bảo vệ thiên nhiên nhiên vùng núi chúng ta cần phải làm gì ? ( 1 điểm ) 3. Đặc điểm cư trú của con người ở môi trường vùng núi . ( 3 điểm )
Đáp án : 1. Khí hậu :
- Càng lên cao nhiệt độ và độ ẩm càng giảm,( 1 điểm ) cứ lên cao 1000m nhiệt độ giảm 60C. ( 1 điểm )
- Sườn đón gió mưa nhiều cây phát triển. ( 1 điểm ) Thực vật :
- Theo độ cao : rừng lá rộng , rừng lá kim, đồng cỏ núi cao , tuyết vĩnh cửu. ( 1 điểm ) - Sườn đón nắng cây phát triển ở độ cao cao hơn . ( 1 điểm )
- Sườn đón gió cây phát triển hơn sườn khuất gió. ( 1 điểm ) 2. Biện pháp : Trồng và bảo vệ rừng . ( 1 điểm )
3. Đặc điểm :
- Mật độ dân số thấp . ( 1 điểm )
- Là nơi cư trú của các dân tộc ít người. ( 1 điểm )
- Địa bàn cư trú của các dân tộc khác nhau tùy từng nơi. ( 1 điểm )
Tuần 14 Ngày dạy: ……….
Tiết 28