I. Mục tiêu bài học.
1. Kiến thức: Giúp H/s nắm được những kiến thức cơ bản sau.
- Khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ, thực dân Pháp đã thoả hiệp với Nhật, rồi đầu hàng và câu kết với Nhật áp bức bóc lột nhân dân ta, làm cho đời sống của các tầng lớp, giai cấp vô cùng cực khổ.
- Những nét chính về diễn biến của 2 cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kì, và ý nghĩa nghĩa lịch sử của 2 cuộc khởi nghĩa.
2. Tư tưởng, tình cảm:
- Giáo dục cho học sinh lòng căm thù đế quốc, phát Xít Pháp - Nhật và lòng kính yêu, khâm phục tinh thần dũng cảm của nhân dân ta.
3. Kĩ năng:
- Rèn luyện cho học sinh biết phân tích các thủ đoạn thâm độc của Nhật - Pháp, biết đánh giá ý nghĩa của 2 cuộc nổi dậy đầu tiên và biết sử dụng bản đồ.
II. Thiết bị, tài liệu
- Lược đồ 2 cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kì.
- Một số tài lệu về 2 cuộc khởi nghĩa.
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học.
1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ:
? Nêu chủ trương và hình thức đấu tranh của PT dân tộc dân chủ 1936-1939.
3. Bài mới.
* Giới thiệu bài: Sau khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ, Phát Xít Nhật nhảy vào Đông Dương, cấu kết chặt chẽ với TDP để thống trị và bóc lột nhân dân ta. Nhân dân Đông Dương phải sống trong tình trạng " 1 cổ đôi tròng" rất cực khổ. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã bùng lên đấu tranh, mở đầu thời kì mới, thời kì khởi nghĩa vũ trang. Đó là 3 cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kì và binh biến Đô Lương...
* Dạy và học bài mới:
Hoạt động của thầy, trò Nội dung kiến thức cần đạt Hoạt động 1
? Điểm lại những nét chính của tình hình thế giới sau khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ.
? Cho biết tình hình Đông Dương sau khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ.
I. Tình hình thế giới và Đông Dương.
1. Thế giới.
- 1/9/1939 chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ.
- 8/1940 Pháp đầu hàng Đức.
- Ở Viễn Đông: Nhật đẩy mạnh xâm lược Trung Quốc, tiến sát biên giới Việt Trung.
2. Đông Dương.
- Thực dân Pháp đứng trước 2
86
- Giáo viên nêu: 9/1940 Nhật nhảy vào Đông Dương (Lạng Sơn)
? Cho biết tình hình Đông Dương từ khi Nhật nhảy vào chiếm đóng.
+ Pháp đầu hàng Nhật, mở cửa cho chúng vào Đông Dương
TDP suy yếu rõ rệt.
+ Nhật tìm mọi cách lấn áp Pháp, biến Đông Dương thành thuộc địa và căn cứ quõn sự của chúng.
+ Ngày 23/7/1941 hiệp ước "phòng thủ chung Đụng Dương" đã được kớ kết giữa Nhật và Phỏp.
(Tại HN)
- Học sinh đọc nội dung Hiệp ước phòng thủ chung Đông Dương (sgk - 81)
? Em có nhận xét gì về hiệp ước phong thủ chung Đông Dương giữa Nhật và Pháp.
-Nội dung của bản hiệp với những nội dung mà quyền lợi chủ yếu thuộc Nhật , điều đó cho thấy Pháp đang suy yếu ở Đông Dơng.
? Vỡ sao TDP và PXớt Nhật thoả hiệp với nhau để cùng thống trị Đông Dương
- Vì Đông Dơng là khu vực có vị trí chiến lợc (cửa ngõ của ĐNA) và có các nguồn lợi có thể khai thác.
-Bản chất của cả hai kẻ thù:
+ Đều muốn bóc lột ND Đong Dơng: thủ đoạn gièng nhau.
+Đều muốn chống phá CM,đàn áp ND.
- Hai kẻ thù không đủ sức lật nhau nên phải thỏa hiệp, câu kết với nhau để cùng chung sức bóc lột ND Đông Dơng, nhng bản thân chúng lại mâu thuẫn với nhau về quyền lợi.
? Cho biết những việc làm của TDP ở Đông Dương trong thời gian 1939 - 1945.
- TDP bị Nhật lấn lướt, nhưng chúng vẫn dùng nhiều thủ đoạn gian xảo để thu lợi nhuận cao nhất.
- Giáo viên giải thích "kinh tế chỉ huy": thực chất là lợi dụng thời chiến để nắm độc quyền kinh tế Đông Dương, bóc lột nhiều hơn.
+ VD: Thuế rượu, muối, thuốc phiện từ 1939 - 1945 tăng 3 lần
? Nêu những thủ đoạn của Nhật.
? Những thủ đoạn đó đã gây hậu quả gì cho ND Việt Nam.
Hoạt động 2
nguy cơ:
+ Cỏch mạng Đụng Dương sắp bùng nổ.
+ Nhật hất cẳng Pháp
=> Thực dân Pháp bắt tay với Nhật cùng thống trị Đông Dương.
- Pháp thi hành chính sách “kinh tế chỉ huy” để bóc lột nhiều hơn và tăng cỏc loại thuế.
- Nhật thu mua gạo theo lèi c- ỡng bức với giỏ rẻ .
- Hơn 2 triệu dân ta bị chết đói vào cuối 1944 - 1945 => Nhân
87
? Nguyên nhân nào => các cuộc khởi nghĩa bùng nổ.
+ Chớnh sỏch phản động của Phỏp và Nhật ở Đông Dương.
=> Mâu thuẫn giữa DT Đông Dương với Nhật - Pháp sâu sắc. Điều đó đã => phong trào đấu tranh bùng lên mạnh mẽ.
- Giáo viên sử dụng lược đồ H34: Lược đồ khởi nghĩa Bắc Sơn.
? Em hãy trình bày những nét chính về cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn.
*GV: kết hợp têng thuật diễn biến cuộc khởi nghĩa.
-22/9/1940 , Pháp buộc phải kí với Nhật Bản hiệp định mở cửa Đông Dơng cho Nhật tràn vào ->
ngay đêm hôm đó Nhật tấn công Lạng Sơn . Quân Pháp tuy đông nhng chỉ vài ngày đã tan rã, số lớn
đầu hàng, số còn lại tháo chạy về Thái Nguyên.
Chính quyền thực dân ở những vùng này tan rã, nhân cơ hội đó Đảng bộ Bắc Sơn lãnh đạo ND nổi dậy, viên tri châu Bắc Sơn chạy trốn.
- "Tri Châu" - Viên quan cai trị 1 huyện ở miÒn nói thời phong kiến và thời thuộc Pháp.
? Trớc tinh thần đấu tranh của ND Bắc Sơn Nhật, Pháp có hành động gì.
? Cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn tại sao nhanh chóng thất bại.
(Điều kiện thuận lợi cho cuộc khởi nghĩa chỉ mới xuất hiện tại địa phương chứ không phải trên cả nước. Kẻ địch có điều kiện tập trung lực lượng đàn áp)
? Tuy thất bại song cuộc khởi nghĩa có ý nghĩa gì.
(Cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn đã duy trì được 1 phần lực lượng: Đội du kích Bắc Sơn ra đời, trở thành lực lượng vũ trang nòng cốt của Đảng sau này)
? Hoàn cảnh nào => cuộc khởi nghĩa Nam Kì + Pháp thua trận ở Châu Âu, yếu thế ở Đông Dương.
+ Nhật xúi giục bọn quân phiệt Thái Lan gây chiến tranh ở biên giới Lào - CPC.
+ TDP bắt binh lính Nam Kì đi làm bia đỡ đạn cho chúng, binh lính căm phÉn.
=> Trước tình hình đó xứ uỷ Nam Kì quyết định khởi nghĩa (chưa có sự đồng ý của Trung -
dân ta chịu 2 đường áp bức Pháp - Nhật -> điêu đứng, khốn cùng.
II. Những cuộc nổi dậy đầu tiên.
1. Khởi nghĩa Bắc Sơn.
(27/9/1940)
- 27/9/1940 Đảng bộ Bắc Sơn lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa ->
chính quyền cách mạng được thàng lập .
- Đội du kích Bắc Sơn được thành lập .phát triển thành
cứu quốc quân (1941) 2. Khởi nghĩa Nam Kì .
(23/11/1940) * Hoàn cảnh.
88
ơng).
? Trình bày những nét cơ bản của cuộc khởi nghĩa.
- Giáo viên dùng lược đồ khởi nghĩa Nam Kì để thuật diễn biến.
? Cuộc khởi nghĩa thu đợc kết quả gì.
? Theo em nguyên nhân nào => cuộc khởi nghĩa Nam kú bị thất bại.
Khởi nghĩa Nam Kì nổ ra khi tại đây chưa xuất hiện điều kiện thuận lợi như ở Bắc Sơn, kế hoạch khởi nghĩa lại bị TDP phỏt hiện trước và chuẩn bị đối phó
- Giáo viên dẫn chứng chứng minh: Trong thời gian 22/ 11/1940 31/ 12/ 1940 các tỉnh Gia Định, Mĩ Tho, Cần Thơ, Long Xuyên. TDP bắt 5.848 người, hàng ngàn người bị tù đày ra Côn Đảo, ra các trại tập trung, 1 số người lãnh đạo Đảng bị TDP tử hình. Trong đó có Nguyễn Văn Cõ Tổng bí thư của Đảng từ (1938 - 1940) và Nguyễn Thị Minh Khai.
? Em có đánh giá, nhận xét gì về các cuộc khởi nghĩa trong thời gian này.
? Hai cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kì đã để lại cho cách mạng Việt Nam những bài học kinh nghiệm gì.
* Diễn biến:
- Đêm 22 rạng sáng 23/1/1940 cuộc khởi nghĩa bùng nổ lan ra khắp các tỉnh Nam Kì .
- Chính quyền nhân dân và toà án cách mạng được thành lập ở nhiều nơi.
* Bài học kinh nghiệm.
- Về khởi nghĩa vũ trang.
- Xây dựng lực lượng vũ trang.
- Chiến tranh du kích.
=> Chuẩn bị trực tiếp cho tổng khởi nghĩa tháng 8 /1945.
4. Củng cố - dặn dò . - Gv sơ kết bài học.
- Về nhà học bài biết thuật diễn biến 3 cuộc khởi nghĩa, nắm được nguyên nhân thất bại, ý nghĩa lịch sử của 3 cuộc khởi nghĩa, Bài học khởi nghĩa của 3 cuộc khởi nghĩa.
- Bài tập về nhà: 1, 2 (sgk - 86)
- Đọc và tìm hiểu nội dung bài mới.Bài 22: Cao trào CM tiến tới tổng khởi nghĩa tháng 8/1945 (Tiết 1)
Duyệt của tổ chuyên môn Ngày....tháng...năm 2014
89
Ngày soạn : 9/02/2014 Tiết 25