A-MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức:
Giúp hsinh hiểu được
Nắm được khái niệm về đoạn văn; nội dung và nhiệm vụ của đoạn văn trong văn bản tự sự 2. Kĩ năng:
Biết cách viết một đoạn văn, nhất là đoạn ở phần thân bài để góp phần hoàn thiện một bài văn tự sự;
sử dụng các phương tiện liên kết câu để đoạn văn được mạch lạc và chặt chẽ 3. Thái độ:
Nâng cao ý thức tìm hiểu và học tập cách viết các đoạn văn trong văn bản tự sự.
B-CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
GV: SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng HS: SGK, vở soạn, tài liệu tham khảo
C- PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Gv kết hợp phương pháp đọc sáng tạo, đối thoại, trao đổi, nêu vấn đề, thảo luận, tích hợp D- TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định tổ chức lớp:
Lớp 10A5
Vắng
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra phần chuẩn bị bài của học sinh? Trong chương trình ngữ văn 10, các em đã được học những kĩ năng nào về làm văn tự sự?
4. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
văn tự sự” , hãy cho biết đoạn văn có đặc điểm gì?
- > Mỗi đoạn văn thường có 1 ý chính diễn đạt thành 1 câu gọi là câu chủ đề. Các câu khác diễn đạt những ý phụ dẫn đến ý chính đó hoặc giải thích cho ý chính , làm cho ý chính nổi lên.
? Xét ngữ liệu - > Gv treo bảng phụ
? Gọi hs đọc ví dụ.
? Đoạn trích trên được trích từ vbản nào?
? Gồm mấy đoạn? chỉ cụ thể? (-> Gv đánh kí hiệu I,II,III trên bảng phụ)
? Em căn cứ vào đâu để nhận biết có 3 đoạn văn? (-> dấu hiệu hình thức, nội dung)
? Dấu hiệu về mặt hình thức ở đây là gì?
? Ba đoạn trên thuộc phần nào của vbản Tấm Cám?
? Nội dung của 3 đoạn có giống nhau ko? khác ở điểm nào? PT cụ thể?
G dẫn dắt: Trong vbản tự sự mỗi 1 đoạn văn thường có câu nêu ý khái quát gọi là câu chủ đề.
? Em hãy xác định câu chủ đề trong các đoạn văn?
(-> Đoạn 1- 2: câu đầu
Đoạn 3: ko có câu chủ đề, các ý liên kết chặt chẽ với nhau)
? Các câu còn lại có ý nghĩa gì?( -> diễn đạt những ý cụ thể nhằm thuyết minh, mtả, gthích… làm rõ ý kquát)
? Mqhệ giữa các đoạn?(-> có chung nvụ là thể hiện chủ đề và ý nghĩa của vbản)
? Từ việc ptích VD, hãy rút ra nxét về đoạn văn trong vbản?
G : Trong bài “ Lập dàn ý bài văn tự sự”, chúng ta đã được nghe nvăn NNgọc kể về qtrình suy ngẫm, chuẩn bị để stác truyện ngắn
“ RXN” . Ông nói “ cái truyện ngắn này… bất tận”
? Gọi hs đọc VD1 ( 97)
? Theo em các đoạn văn trên có thể hiện đúng như dự kiến của tgiả ko?
-> các đoạn mở đầu, kết thúc đã thể hiện đúng như dự kiến của tgiả.
I. Đoạn văn trong văn bản tự sự.
1. Khảo sát ngữ liệu
( I ) Ngày xưa có Tấm và Cám là hai chị em cùng cha khác mẹ…. là mẹ của Cám.
( mở truyện)
( II ) Ít lâu sau, nhà vua mở hội trong mấy ngày đêm…. trẩy hội. (thân truyện)
( III) Cám bằng lòng ngay…. lăn đùng ra chết. ( kết truyện)
- Phân tích
- Ba đoạn : dấu hiệu hình thức, nội dung +, Đoạn 1: mở truyện ( giới thiệu các nhân vật, giới thiệu lai lịch của Tấm)
+, Đoạn 2: thân truyện ( sự việc vua mở hội).
+, Đoạn 3: Tấm trả thù Cám.
- Nhận xét chung - Khái niệm đoạn văn - Nội dung đoạn văn - Nhiệm vụ đoạn văn 2. Ghi nhớ( ý 1): SGK
II. Cách viết đoạn văn
1. Khảo sát ngữ liệu 1,2 (97- 98)
- Giống: tả cảnh rừng xà nu, tập trung làm nổi bật chủ đề tphẩm=> cách kết cấu vòng tròn: mở – kết hô ứng vừa có tdụng đảm bảo tính chặt chẽ của bố cục, vừa góp phần thể hiện chủ đề, gợi mở suy nghĩ , cảm xúc của người đọc.
- Khác: + Các đoạn mở đầu mtả cảnh rừng xà nu cụ thể , chi tiết, giàu tính tạo hình nhằm tạo ko khí để mở đầu câu chuyện và lôi cuốn người đọc.
? ND và giọng điệu của các đoạn có nét gì giống và khác?
? Trong đoạn văn trên ngoài ytố tự sự nvăn NNgọc còn sdụng những ytố nào? -> qsát, tưởng tượng, mtả…
? Em học được điều gì ở cách viết đoạn văn của NNgọc?
? Trong câu chuyện về hậu thân của chị Dậu ở bài “ Lập dàn ý bài văn tự sự” 1 bạn hs đã viết như sau … -> Gọi hs đọc VD (98)
? Có thể coi đây là đvăn trong vbản tự sự được ko? Vì sao?
-> là đvăn tự sự vì có 1 số sự việc…
? Theo em đvăn đó thuộc phần nào của dztruyện ngắn mà bạn hs định viết?
->phần thân bài
? Viết đoạn văn này bạn hs đã thành công ở ndung nào? Ndung nào còn phân vân?
-> thành công khi kể lại câu chuyện, lúng túng ở những đoạn tả cảnh và thể hiện tâm trạng của chị Dậu ( Nghĩ về những ngày đen tối đã qua, nghĩ đến anh Dậu, đến đàn con, vợ chồng Nghị Quế, nghĩ đến những ngày sắp tới của gia đình…)
? Em hãy viết tiếp vào những chỗ trống để hoàn chỉnh đoạn.
? Em học tập được gì qua bài viết của bạn?
? Qua VD hãy nêu cách viết đvăn trong bài văn tự sự?
? Những điểm cần ghi nhớ qua bài học?
-> H đọc ghi nhớ (99)
G hướng dẫn hs trả lời các câu hỏi trong Sgk.
Hướng dẫn hs viết đoạn theo đơn vị tổ
->gọi 1 số hs trình bày -> hs khác nxét -> G sửa chữa , bổ sung.
+, Đoạn kết thúc tả cô đọng hơn, tập trung vào sức sống mãnh liệt của cây xà nu,… xuất hiện hình ảnh con người..
- Nhận xét chung
- Kinh nghiệm viết đoạn:
+, Dự kiến đoạn mở bài, kết bài.
+, Đoạn mở bài, kết bài có thể giống hoặc khác về đối tượng nhưng phải có sự hô ứng, làm nổi bật chủ đề.
+, Vận dụng các yếu tố mtả, bcảm, liên tưởng, tưởng tượng
+, Sử dụng các phương tiện liên kết.
* Cách viết đoạn văn - Hình dung sự việc xảy ra.
- Viết đvăn kể lại diễn biến của sự việc - Sử dụng các phương tiện liên kết.
2. Ghi nhớ(ý 2): SGK B. Luyện tập
BT1(99)
- Đoạn trích thuộc vbản “ Những ngôi sao xa xôi” ( Lê Minh Khuê)
- Kể sviệc: cô thanh niên xung phong
( Phương Định) đang phá bom để mở đường ra trận
- Thuộc phần thân truyện
- Nhầm lẫn ngôi kể -> sửa “ tôi”
-> kinh nghiệm: cần nhất quán về ngôi kể.
BT2: Viết đoạn ( mở, thân , kết)
- Tổ 1: Hãy tưởng tượng câu chuyện “ Quả thị ( trong truyện Tấm Cám) kể chuyện mình trở thành chốn nương thân của Tấm, để từ đó Tấm được gặp lại nhà vua”.
- Tổ 2: Sau khi tự tử ở giếng Loa Thành, xuống thủy cung TThủy đã tìm gặp lại MChâu. Hãy tưởng tượng và kể lại
Tổ3: Kể lại câu chuyện em giúp 1 bà cụ qua đường vào lúc đông người và nhiều xe cộ qua lại.
4. Củng cố:
- Các loại đoạn văn trong văn bản tự sự - Cách viết đoạn văn tự sự
5. Hư ớng dẫn học và chuẩn bị bài - Học bài và hoàn thiện bài tập
- Chuẩn bị ôn lại kiến thức về văn học dân gian đã học để tiết sau Ôn tập văn học dân gian E. RÚT KINH NGHIỆM