Elan pha gia la bi£n phap canh tranh khdng lanh manh, can len an va kh&c phuc. Tuy nhien, W TO khdng dat viec ban pha gia ra ngoai vong phap lu£t. Thay vao do, W TO cho phep cac thanh vien ap dung cac bitn phap chd'ng pha gia, ddng thcri co c a ch£ tu di£u chinh v£n d i nay.
Hiep dinh v6 chd'ng ban pha gia cua WTO (ADA) dat ra cac tidu chi nghiem ngat de xac dinh th£ nao la mot hanh vi ban pha gia. I licp dinh quy dinh mdt san ph&m se bi coi la ban pha gia neu gia xuat kh&u thap han gid tri thong thudng dugc ban tren thi truang noi dia cua nuac xu&'t kh&u.
j: | ! i ' ^UIjCTI.U i! HI... it JjUiBL. ■ 1)
! •; ‘ i ‘-j i i : : -Ijl: :i: :| : j j sj j ; *: <‘•
a m G U 0C O m i l ' 1...1 0 7
Hiep dinh quy dinh ba phuang thue tmh gia tri thong thudng cua san pham. Phuang thirc chu yeu la dua tren gia ban cua san phim do tai thi truang n6i dia cua nuac xu£t kh£u. Trucrng hap khong sir dung duac phuang thurc nay thi co the lira chon hai phuang thurc con lai: can cur vao gia ban cua nu6c xutft khiu tai m6t nirac kh£c; hoac tmh theo kiiu t6ng hop gia thanh san xu&t, cac chi phi co lien quan cung vai lai nhuan toi thi£u cua nha san xuat va xuat khau. Hiep dinh cung quy dinh cu the viec so sanh mot cach hap ]y giua gia xu£t k h lu va gia tri thong thudng.
Tren thirc te, hanh vi chong ban pha gia la hanh vi danh thue nhap khau b6 sung doi v6i mot loai hang cu the tu mot nude xuat khau cu the’ nao do, nh&m can bang gitra gia hang nhap va gia tri thirc cua no, nham giam thieu thiet hai doi vai san xuat trong nirac tai nirac nhap khau.
Viec danh thue chong ban pha gia phai tuan thu cac dieu kien sau day:
- Nuac nhap khau phai xac lap dugc bang chumg, thong qua viec dieu tra 6 cap quoc gia, rin g nhap khau tang dang gay ra thict hai nghiem trong cho nganh san xuat noi dia (vf du: doanh thu giam, Jai nhu$n giam, tang so nguai lao dong that nghiep v.v...).
- Chinh phu nuac nhap khau chi tien hanh dieu tra neu co dan khieu nai cua cac nha san xuat noi dia co san luang chiem it nhat 25% tong san luang noi dia.
Dieu tra ban pha gia se duac cha'm dut ngay trong trudng hop cac c a quan co tham quyen cho ring: mure do pha gia khong Ion, ft han 2% gia xuat khau san pham, hoac kim ngach nhap khau hang bi ban pha gia la khong dang k i, dudi 3% tong luang nhap khau san pham tuang tu. Tuy nhien, di6u tra van co thi duac tien hanh neu t6ng cong hang nhap khau cua mot so nuac chiem tren 7%
tong kh6i luang nhap khau, cho du luang hang nhap khau cua mdi
...^
nude caiem it hon 3% khoi lucmg nhap khau noi trdn.
Neu ket luan la co tdn tai viec ban pha gia va san xuat trong nude bi tdn hai, thi thdng qua dam phan, nude xua't khau phai cam ket nang gia len mtic thoa thuan de tranh phai chju thue chong ban pha gia. Neu gia ban khong dugc di£u chinh tang len, nude nhap khau co quydn ap thud chd'ng ban pha gia.
H ep dinh cung quy dinh cac thu tuc cu the ve viec khdi kien cac vu tranh chap ban pha gia, qua trinh didu tra, cac dieu kien dam bao dd tat ca cac ben lien quan deu cd mat dd trinh chung cur. Cac bien phap chong ban pha gia se he't thdi han sau 5 nam kd tir ngay bat dan ap dung, trir trudng hgp ket luan didu tra cho rang neu dimg ap dung thi se dan den tdn that cho nude nhap khau.
Muc dich cua ban pha gia la day manh xua't khau hang hoa den thi trudng nhat dinh, nham tieu thu hang tdn kho hoac canh tranh vdi nha san xuat va nhap khau khac cua nude nhap hang, chid'm giu thi trudng, sau do cd the nang gia trd lai va cuoi cung dat lgi nhan cao.
Biin pha gia cd tac hai kinh te ghe gdm doi vdi nude nhap hang. Mac du ban dSu ngudi tieu dung dugc hudng lgi do mua hang hoa gia re, nhung vd lau dai se tdn hai dd'n nganh cdng nghiep san xua't hang hoa cung loai. Con dd'i vdi N ha nude va cac hang san xua't ciia nude xua't hang ban pha gia, thi ban pha gia la cdng cu lgi hai dd’ canh tranh tidu didt dd'i thu va cud'i cung la cdng cu gianh lgi nhuan ddc q uyln cao.
Trong quan hd thuong mai qudc td' hidn nay cua Vidt Nam, m 6t sd' hang hoa cd lgi thd' cua Vidt N am bi cac nude coi la hang ban pha gia. Vi du: ca basa, ca tra xua't khau sang Hoa Ky, giay dep xua't khau sang chau Au, xe dap xua't kh£u sang Trung Ddng V.v... Trong cac vu kien ve ban pha gia chd'ng lai cac doanh nghidp Viet Nam, cac kd't luan cua co quan co th^m quyen cua nude nhap khau c o xu hudng bat lgi cho phia Vidt Nam. Ly do cua va'n de la
cac nuac nay deu vin vao quy che "nen kinh te phi thi trucmg" cua Viet Nam, theo do khi xac dinh gia tri thdng thuang, cac nuac nay khong can cu vao gia thi truang a Viet Nam ma sir dung gia thi truang cua "nuac thay the", do do d i dang chung minh dugc r&ng gia tri thong thuang ban tren thi trucmg noi dia cua Viet Nam (nuac xuat khau) cao hem gia xuat khau, tu do ket luan dugc la hang hoa Viet Nam ban pha gia. Trong cam ket gia nhap WTO, Viet Nam da chap nhan bi coi la nen kinh te phi thi trucmg (NME) trong thai gian 12 nam, ke tir khi gia nhap WTO, vi muc dich ap thue chong ban pha gia va thue doi khang (thue chong trg cap xuat khau).
Ngugc lai, tai thi trucmg Viet Nam, chung ta da phai doi mat vai hang nuac ngoai ban pha gia. Trong phap luat Viet Nam, chung ta da co Phap lenh chong ban pha gid hang hod nhap khan vdo Viet Nam (2004), tao c a sa phap luat cho viec t£n cong lai cac doanh nghiep nuac ngoai ban pha gia tren thi trucmg Viet Nam.
Tuy nhien, de" sir dung dugc cong cu phap luat nay, cac doanh nghiep va cac c a quan quan ly nha nuac can phai co nang luc nhat dinh. Trong tucmg lai, cac tranh chap lien quan den ban pha gia vSn co xu huang phat trien manh.
2.6.9. Pha gia tien te (E xchange D u m p in g )
Pha gia tien te (hay pha gia hoi doai) la hinh thuc bien tuang ciia pha gia. Dac diim ciia bien phap nay la thong qua cac thu thuat tac dong vao ty gia hoi doai lam cho ddng tien noi te mat gia so vcri mot, mot nhom hoac tat ca cac dong ti6n ngoai te d i hang xuat kh^u tra nen re han khi tfnh b£ng ngoai te va do vay co lgi the canh tranh manh han tren thi trucmg nuac ngoai.
Khac vai ban pha gia hang hoa, trong trucmg hgp ap dung pha gia hoi doai, gia ban thi trucmg nuac ngoai khdng thap han gia ban trong nuac. Ben canh do, pha gia hoi doai co tac dong den tat ca cac mat hang va tat ca cac thi trucmg lien quan.
Pha gia hoi doai thucmg dugc sir dung khi Nha nuac can can
1 1 ' > i h 1 '
. , v r n. 1 niwRys.lTlorl
doi lai ty gia hoi doai trong moi quan he vdi can can thuang mai va can can thanh toan. Day la bien phap su dung khong thuong xuyen va c£n phai nghien cuu ky trudc khi ap dung, vi no co tac dong day ch u y d i den nhidu van dd cua ddi sd'ng kinh te - xa hoi.
2.6.10. M o t so bien p h ap k h a c
Ngoai cac bien phap thuong hay dugc su dung neu tren, dd khuyen khich xuat khau, trong thuc tidn chinh sach thuang mai quoc te, con sir dung mot so bien phap khac sau day:
- He thong thue noi dia: Cac loai thue noi dia nhu thue thu nhap, thue lgi tuc, thue VAT v.v... cung co thd dugc sir dung nham khuyen khich xuat khau thong qua cac quy dinh midn, giam thue doi vai nha san xuat hoac xua't khau khi hang hoa dugc xuat khau ra nuoc ngoai. D i han che nhap khau, co the sir dung bien phap danh :hue VAT (hoac thue doanh thu) ngay khi hang dugc nhap khau. De khuyen khich xuat khau, cac nuac thudng hoan thue V AT cho hang xuat khau.
- C a quan quan ly ngoai te va ty gia hoi doai: Bien phap nay dugc ap dung d i khuyen khich xuat khau (ap dung ty gia ke toan noi bo cao han) hoac han che nhap khau (han che ban ngoai te cho cac nha nhap khau).
- Ddc quyen mua ban: Nha nude cd th i quy dinh doc quyen ngoai thuang cho nhung doanh nghiep Nha nuoc de kiem soat d i dang non hoat dong xuat - nhap khau, hoac quy dinh han che doi vdi cac nha kinh doanh nude ngoai khi thuc hien cac hgp dong m ua sam cua Chinh phu.
- Quy djnh vd chirng thu khi lam thu tuc xua't - nhap khau: cac quy dinh vd chirng thu nhu xua't xur san ph£m, kid’m dinh, kiem dich v.v... cd thd dugc sir dung nhu mdt cdng cu nham han chd' ludng hang nh$p khau hoac xua't khau.
- Thuang xua't khau: N ha nude su dung quy thucmg xua't khau
■BfeHa...ô aa—a— a
de thuang cho nhung nha xuat kh&u dat nhung tidu chf xet thuang n h lm khuyen khich xu&t kh^u. Thco quy dinh cua WTO, thuang xuat k h in bi coi la mot bi6n phap tra cap xu&t khau bi cam. Quy chc rhirong xuat khau a Viet Nam duac thirc hien tu nam 1998.
nhung theo cam ket gia nhap WTO, Viet Nam se bo bien phap na\
ke? tir khi gia nhap.
- Dat coc nhap khau: Chfnh phu nuac nhap khau co the quj dinh chu hang nhap khau phai dat coc mot khoan tidn nhat dinh neu muon nhan giay phep nhap khau. Bien phap nay, tuy theo ty le dat coc, co tac dung nhat dinh han che luang hang nhap khau.