PHẦN 5: VĂN BẢN SỬ THI STIÊNG
1. Jiang juôr lang Vrah
Văn bản tiếng Stiêng:
Lươm Cao Vrah s’đi na tôr u Vrah Ơn L’Wak, tu ch’huat vrei klông Lươm Cao Vrah lah iêm ê. iêm moh tao riêng ơi ti vri dih r’yơm vrơ noon sroc Vrah Baat, kơr vôn srôn yab bơơn vơn tac chôn t’bung, đung bac au bơơn vơn tac soor, ât vi Jiang yau nra, bơơn vơn da yac trơ aan, ney hơi baan Lươm Cao Vrah s’đi na tôr u Vrah Ơn L’Wak, Lươm Cao Vrah lah iêm juôr ơi da p’đôhla Jiang, om pang jac trơ naan taan Jiang yau nra đung di bac aan pang soor, kơr vôn srôn yab aan pang chôn t’bung, Lươm Cao Vrah, p’mat da s’đi ti au pang poot mlu loon dung coon y’ya, s’la soon dưng play l’paang đôm duc aang Vrah Baat, Lươm Cao Vrah p’đam duc u Vrah Ơn L’Wak mlu loon s’la soon au di k’seng si om duc aan Vrah Baat, pang lơh jâng sơc u S’đach Grong Plơn, om Vrah Baat pang xi di vac aang hơm u naar, xi vaar vac hơm u khay lay u ch’nam suar duc na ney, suar vi Vrah Ơn L’Wak srơ mru srơ mrap r’đap r’đơm, pơs yôh da suat, om tao chơ ndôh ti vri dih r’yơm vrơ noon srôc Vrah Baat da p’đôhla Jiang, Vrah Ơn L’Wak pang juôr na gung trơ hung tơt teh, Vrah Ơn L’Wak lah, hei au haanh troong teh phông ât j’nâng, haanh troong jâng phông ât t’mlơl ney hơi baan, haanh hoh haanh hơr au na baan way di tơt, ney hơi baan Vrah Ơn L’Wak haanh hoh haanh hơr nganh hơi, ndôh di tơt vri dih r’yơm tơt vrah nrâm j’mla vrơ noon srôc Vrah Baat, Vrah Ơn L’Wak trơ đêt di juôr dưng play r’mloh trơ đêt di poh dưng play s’wai, na vrah nrâm j’mla, pang ôm tao tu r’lu tao sânh, suar ruôch lang ney pang tao ch’ndôh tơt, kơr gop mat wang kơr tang mac dêh, Vrah Ơn L’Wak xu kơr vôn srôn yab nganh hơi, đung di bac bơơn vơn tac soor, ney hơi baan Vrah Ơn L’Wak, lah k’nông chơt, au hơi diuch vaac Lươm Cao Vrah, s’đi na tôr u hei, suar ruôch lang ney Vrah Ơn L’Wak trơ ch’hiuch di lap ti vrơ noon srôc, tơt n’hi miq trơ đông Vrah Baat. Vrah Ơn L’Wak chêt tao cual u Vrah Baat, oh ê! May now p’dah lah bơơn, Vrah Baat ơh vaac u Vrah Ơn L’Wak, Vrah Baat lah hei bơơn now p’dah hei sơt ti na ney hơi baan Vrah Ơn L’Wak hach di hao ti n’hi miq trơ đông Vrah Baat, suar duc na ney, suar vi Vrah Baat, pang lac ndêl sral, kral ndêl chut aan Vrah Ơn L’Wak juôr gôk sơ winh, pinh jâng srơ wiar tu ndêl dôm u Vrah Baat, Vrah Ơn L’Wak s’đi na tôr u Vrah Baat, Vrah Ơn L’Wak lah oh ê! Međaisurphet au pang têh vông r’lông vôl hơi chat toh
29
rôm da sai, r’lai chôl toh rôm da sanh chat toh mlanh som ôm da yuat drông hơi, oh juôr kơt cau đeh n’ôn u pang ơi, Vrah Baat lah iêm ê! Međaisurphet au vu kơt cau đeh n’ôn hơi! Vrah Ơn L’Wak chênh di lup u Vrah Baat, vơn kơt cau u phang đeh n’ôn,Vrah Baat lah S’đach Grong Plơn vu juôr kơt cau đeh n’ôn u Međaisurphet. Vrah Ơn L’Wak lah u Vrah Baat oh ê! Oh phit chơn rơi, Međaisurphet u S’đach Grong Plơn vrêng chơn da saang, s’mlaang chơn da chuap, vrah chơn baang cuôt soc, ơn baang ndôn mey pang tra, oh juôr cơt cau đeh n’ôn ơi u Međaisurphet, da p’đôhla Jiang, cal Jiang têh vông om teh au pang rac sa j’ya pang yang cônh l’mhang pang cah rêng srêng jôm, đung bac duc aan pang soor, kơr vôn srôn yab om pang chôn t’bung, yac trơ naan taan Jiang Yau Nra, Vrah Ơn L’Wak lah u Vrah Baat, oh quhah mông chơn, iêm bong j’nun aan êng, lơi oh phit chơn rơi, ney hơi baan Vrah Baat u Vrah Ơn L’Wak tao ch’ndôh, haanh tac trơ tuot đeh uot mrâm muai, ti n’hi miq trơ đông Međaisurphet, da juôr kơt cau đeh n’ôn, suar duc na ney suar vi mey di cheh vab di cheh Međaisurphet, vơl vêt ngêh a ngol jol mêt u vai, sơt nang ri xi nang t’mlơr bơơn đêl xu Vrah Ơn L’Wak u Vrah Baat, ch’hư chơn vu iêt baan vu môk mon tơt au, mey di cheh u vab di cheh Međaisurphet, vaac bơơn lah, lah k’nông chơt dơi. Vơl mey di cheh u vab di cheh Međaisurphet p’mat da s’đi ti da lac ndêl sral, kral ndêl chut aan Vrah Ơn L’Wak u Vrah Baat u mey di cheh vab di cheh Međaisurphet juôr gôk srơ winh pinh jâng sơ wial tu ndêl dôm r’ndal, ney hơi baan mey di cheh vab di cheh Međaisurphet lah, ma naanh bơơn chênh u vơl ay, phông êng vơl ay lah, naanh au r’nam mơl vơl ay bơơn thôt baan Vrah Ơn L’Wak lah, ay chênh di lup chênh ơi na, ney hơi baan vab di cheh Međaisurphet, chênh di lup u Vrah Baat, ch’hư chơn vơl ay iêt baan vơl ay môk mon tơt au, sơt nang ri bơơn đêl tơt au, bach thơ ngay lu au baan vơl ay tơt n’hi miq trơ đông naanh. Vrah Baat lah u vab di cheh Međaisurphet, ma ch’hư bơơn iêt, ch’neh ch’hư iêt hơi lang, Vrah Baat lah hei lac jâng sôn da chơn u vơl ay. Vrah Baat lah nus hei lieu hơm, klơm hei lieu rơt chơt hei lieu s’niêng roh dơi u oh hei Međaisurphet da juôr kơt cau đeh n’ôn, vơl ay ơh u vaac lah bơơn u hei, vab di cheh Međaisurphet lah u Vrah Baat, yơ oh ê! Ay waat jâng seh r’beh jâng gôw rơi dơi, Međaisurphet au vu kơt cau đeh n’ôn hơi, Vrah Ơn L’Wak lah! Trơ nơm tơm vơn kơt cau đeh n’ôn u Međaisurphet, mey di cheh u vab di cheh Međaisurphet lah, naanh lac jâng sôn da chơn u vơl ay S’đach Grong Plơn vu juôr kơt cau đeh n’ôn u
30
Međaisurphet, pung naanh krơlai bơơn baan, naanh phông vanh êng, vu lah pung vu r’sư ơn vai s’đach vu ơn chơ quhai, Vrah Ơn L’Wak lah vơl ay phit chơn rơi, k’đi hei roong, kh’noong hei ch’dual êng duc da k’noh vâm quhaang, kh’naang vâm cau, duc da iêm tơm k’noh, oh chôn kh’naang, pung naanh yac trơ naan vơl ay êng, ma suôr vu xa va vu peh, vêh cheh vu r’waac pung naanh chôn t’bung muai da vaar aan pung vơl ay, baan di vơl ay ơh vaac aan Vrah Baat. Vrah Ơn L’Wak lah baan vơl ay srom srual ơh vaac chuai da Vrah Baat pang juôr kơt cau đeh n’ôn u Međaisurphet. Ney hơi baan mey di cheh u vab di cheh Međaisurphet au, vơl vêt chenh p’ndeh, gleh p’ndal dal u vaac mênh, vơl vêt ơh u vaac nganh hơi u Vrah Ơn L’Wak, aan Vrah Baat juôr kơt cau đeh n’ôn u Međaisurphet, Vrah Ơn lah u Vrah Baat, vu ơh u vaac aan vơnh hơi, oh teq sung na keng n’hac, chac prac u thas, mas u vong chênh ơi aan vu, da oh juôr kơt cau đeh n’ôn, au hơi Vrah Ơn L’Wak lah, Krông Mi vơl ay k’nraanh vaac ơi Krông Naac da k’nraanh thôm yau Kunh Vrơ Nâm da k’nraanh rông tu ney hơi baan lư u mang s’tang u tôr tơt ngoor S’đach Grong Plơn vu goh vơl wai vơl ôm da lơh jâng sâc lơh jâng ch’bang u Vrah Baat, pung vơl S’đach Grong Plơn vơl vu sa sât sa sơng, vơl vu teh vanh tranh vêng vu haanh duc prau s’mhau poh ndôh di tơt vrah nrâm j’mla vrơ non srôc Vrah Baat vu dac vơl r’ngâm, jơnh vơl r’ngưp vu boh trơ saal kraal nrok tu vrah nrâm j’mla vu kop mram cham rơm da lơh jâng sâc u Vrah Baat, mhu êng S’đach Grong Plơn vu tao ch’ndôh ti vrơ non srôc vu haanh tơt n’hi miq trơ đông mey di cheh vab di cheh Međaisurphet da chênh di lup, vu lah u mey di cheh vab di cheh Međaisurphet vu lah vơl ay ơh vaac hôh taac u hei hơi đo, lu au baan vơl ay kam vaar vla, s’na vaar vlung u hei baan vơl ay điuch na baan vơl ay k’lap vi k’li vun k’lap tun da pla u hei vơl vêt mey di cheh vab di cheh Međaisurphet vơl vêt chenh p’ndeh gleh p’ndal dal u vaac mênh u S’đach Grong Plơn tu ney hơi baan Vrah Ơn L’Wak trơ koong vaac da lah u S’đach Grong Plơn, Vrah Ơn L’Wak lah vơl ay mênh nrôm p’nrôm chuai đơm k’đi tiuch au p’som k’đi thom au p’saar vôh vaar chaar veng S’đach Grong Plơn vu r’taat vôt đeh vriar vu xu r’nghu vôt đeh vriar vu đat, Vrah Ơn L’Wak lah ma sung u srac prac u thas mas u vong chênh vi kal ay kơt cau đeh n’ôn vu chôn t’bung kơi u ay muai da vaar baan lang y ay, S’đach Grong Plơn vu lah sung u srac prac u thas mas u vong chênh hei quhah k’mrau krau chơn, Vrah Ơn L’Wak lah u S’đach Grong Plơn, ma ay chông k’lai leq vaac ney ay saang vu đôm vei lơh đeh na
31
baan yac đrơ mrôm u ay, S’đach Grong Plơn lah ma hei bơơn baan lup saanh u Međaisurphet au hơi hei lơh jâng sâc u pung vơl ay, ma hei poh kơi au ur gơt, sơt kơi ur gơm aan hei ch’hơt sroh nôm u pung vơl ay, Vrah Ơn L’Wak lah hei dơp kh’nah klah kh’ning kring mat thơ waar u ay, ma ay bơơn yac dr’môm ma ay êch lơh jâng sâc ay lơh ơi na. Vrah Ơn L’Wak lah ap va lơh jâng sâc tu srôc trơ nh’hang wang vu chuai da ch’hơt suôr v’yôl sau rau cao đung rau cao sla ma vơl ay êch lơh jâng sâc ney vơl ay lơh a tranh s’poh, l’hay bơơn vơn đơp kh’nah u vơl ay, Vrah Ơn L’Wak lah ma đeh ney hơi ay thoi ndêh ti pung vơl ay da đât vơl srai d’mlai vơl khônh pung ay ti tranh s’poh l’hay da cham mrâm p’mrâm tơt chah ôi r’aang s’laang trôt vuat nh’hong da vu lơh jâng sâc u pung vơl ay, S’đach Grong Plơn pang s’ơt kơi r’kơi nganh hơi ti pung vơl pang a vrah nrâm j’mla suar duc na ney suar vi Vrah Ơn L’Wak lah u Vrah Baat oh ê! Oh goh vơl wai vơl ơi leq pung poh k’mloh pham tu vrơ non srôc au aan chôh g’num da s’đi na tôr u pung vơl pang, Vrah Baat ơh u vaac nganh hơi u Vrah Ơn L’Wak, pang tao ch’ndôh đôi n’hi soc di vơh bơơn aan vơn khaan leq pung poh k’mloh pham bơơn aan quhah saar muai da s’đap tôr yang Vrah Ơn L’Wak vu s’đi na tôr u pung vơl pang leq pung poh k’mloh pham ndôh di tơt chôh g’num nganh hơi da s’đap tôr yang, Vrah Ơn L’Wak lah bơơn meng pung vơl vơnh haanh lơh jâng sâc u S’đach Grong Plơn au da sus Međaisurphet aan Vrah Baat muai dơi ma pung vơl vơnh lơh jâng sâc au u pung S’đach Grong Plơn naar au ôm da leq pung vơl vơnh u leq di wang jrah u l’mlang srôc bơơn aan da dôp k’nhah u pang jâc pang saang l’ngơh pang maanh, ney hơi baan leq pung poh k’mloh pham vu krieu tao how u dah đay r’nham u Vrah Ơn L’Wak vu lah pung naanh chơt da mlâm n’hâm da muai u ay hơi da tao ch’ndôh ôm lơh jâng sâc u S’đach Grong Plơn, Vrah Ơn L’Wak lah u pung poh k’mloh pham ndiêm pôt au hơi vơl ay sơt n’hac t’kaan n’hi vơl ay ơi, ôm chah ôi r’aang da pung vơl vơnh da chuap na môm da tao ch’ndôh leq pung poh k’mloh pham vơl pang sơt n’hac t’kaang n’hi nganh hơi, tơt ôi r’aang s’laang trôt nh’hong vơl pang chuap na môm chôh g’num bơơn quhah mông vơn saar mhu, ney baan Vrah Ơn L’Wak lah u Vrah Baat oh tao ch’ndôh mông trooong da đât vơl srai d’mlai vơl khônh leq pung poh k’mloh pham muai đeh muai pung vơl pang cheng klêl đeh cao lôt laac cheng taac đeh cao rênh mang geng kam đeh s’nang ka chih, vơl pang cheng klêl cheng saar u sac, mlac đao saar u mlic ndôh di tơt t’mlac lơh jâng sâc u pung vơl
32
S’đach Grong Plơn au hơi vu lah sâc naang ok sâc naang eng, sâc u grong phơn, sâc u khay lay u ch’nam vôk vang r’xư xa vang r’xư, vôk vang r’liak xa vang r’liak p’ngiak vang vôk xa s’bôc run, xa mhun tr’thiêng xa d’wiêng pơng xa mrơng coon bat, suar duc na ney, suar vi Vrah Ơn L’Wak vu k’lap vi, vu baach kros ros la da s’diêng vrei ai, pung vơl S’đach Grong Plơn vơl pang bơơn baan đing jrac ney hơi vơl pang vat muai soor vaar, vat vi ôi nh’hôi dal m’hau, khat vơl vu soor vơl, suar duc na ney suar vi Vrah Ơn L’Wak, naar au vu gôk ram cham iêng gum u pung vơl Vrah Baat, da lơh jâng sâc nram phoong g’na tơt mang j’ngau Vrah Ơn L’Wak vu r’tôh sac da tao ch’ndôh ti srôc trơ nh’hang vu haanh ti n’hi Međaisurphet da ơh nang vu vêch ram cham iêng u Međaisurphet khay bơơn ram ch’nam bơơn rôch, ney baan Međaisurphet ơn mâng kat u Vrah Ơn L’Wak. Vrah Ơn L’Wak vu lah u Međaisurphet ma chuap u nang glang u ưsei Jiang đôhla ay saan leg drôh poh vơl pang tâp taang aan lơ hơp vaang tôr baan s’tang tơt hei. Suar duc na ney, suar vi Vrah Ơn L’Wak vu haanh hoh haanh hơr ti m’ndir Vrah Ơn L’Wak l’wac da suar u mey Lươm Cao Vrah, Vrah Ơn L’Wak lah Međaisurphet au vu ơn mâng cat hơi, kâp chuap u nang dơi da pang đôhla, kal pang đôhla da hei pư pang u k’seng cheng u k’day da chuap na mông u ay, da ay bach miam siam mam aang pang, suar duc na ney, suar vi Međaisurphet au vu chuap u nang nganh hơi da Jiang đôhla. Međaisurphet au pang ji a sac l’nhac dang ting, Međaisurphet yâm troh đeh gôw rôw đeh kriar, chiar đeh et chret đeh s’mlaanh, pang yâm u mang yâm u naar, vơl vêt phit a phông nganh hơi, Međaisurphet lah vơl ay jap l’puai aan hei ơi, vơl ay saang drôh poh vu tac tâp taang aan lơ hâp vaang tôr, baan s’tang tơt Vrah Ơn L’Wak om da vu jap l’puai u hei, bơơn ney hei au ch’hơt sroh hơi, vơl vêt prang di jrơ lôm nganh chêt tao cual leq drôh poh jrah u lơ mhang srôc ndôh di tơt da tâp taang aan lơ hâp vaang tôr, ney baan s’tang tơt tôr Vrah Ơn L’Wak vu juôr da jap l’puai, juai k’mlang aan Međaisurphet ney hơi baan Vrah Ơn L’Wak vu juôr tơt teh vrei ai. Vrah Ơn L’Wak vu k’lap naar au kơt da mang, vơl vêt muai dang muai prah đêh srom, bơơn quhah mông vơn tu n’hi Međaisurphet, Vrah Ơn L’Wak vu hach di hao ti n’hi vu haanh tơt Međaisurphet vêh jrơ weh đeh pâm rơ siar tu ch’huat vrei klông, Vrah Ơn L’Wak juôr gôk vu yơp na jâng vu âng u ti trơ vut na ndôl Međaisurphet vu lah Jiang ê! Coon ruôch di lôh ơi, mey di cheh may, vêt ji na sac lơ mlac dang ting hơi, ney hơi baang Jiang u oh pang Krơ Vôm Jiang tam prơ ket vaac
33
dênh k’nông ndôl mey di cheh pang, muai lah muai tao ch’ndôh mông troong ơi, Jiang lah u Krơ Vôm Jiang ay da ur drôh mông troong ơi, Krơ Vôm Jiang prơ ket vaac dênh, pang lah ay da iêm ay ndôh mông troong ơi, hei da ur joong jât r’kơi, ney baan Jiang lah, ma hei haanh troong rông au, phông bôn a srap, ma haanh troong miêng trơ hiêng troong wơn phông ch’hơt di sroh mey di cheh hei lang Jiang lah ma ch’hơt sroh đôi, hei haanh troong miêng trơ hiêng troong wơn au hơi ney hơi baan Jiang u Krơ Vôm Jiang lôh di ruôch lang ndôl mey di cheh pang Vrah Ơn L’Wak vu pư u s’doong trơ koong u ti, Jiang u Krơ Vôm Jiang đac tu daac glah vu tac ôm tao tu, vu r’pôt r’pa sta coon nglau aan vah Jiang u Krơ Vôm Jiang, aan jrah krơ mi lang đơm phau, jrah krơ mau lang đơm khluôn ruôch di ral hơi, Vrah Ơn L’Wak vu pư Jiang, pư u k’seng cheng u k’day, vu juôr tơt teh vu haanh hoh haanh hơr tơt trôt vuat nh’hong, tu ney vu lah leq vơl ay k’nông n’hi Međaisurphet vơl ay cah r’lât ơi, lôm da gâm daac tanh, sanh t’môw da tac s’bit ndôl Međaisurphet, suar duc na ney, suar vi vơl vêt a n’hi Međaisurphet, vơl vêt cah r’lât muai đeh muai xu tao riêng khơnh Krơ Vôm Jiang mơl daac srach ch’khach daac glah mhu êng đeh loong tu daac glah, ney hơi baan vơl pang prang chông trơ chang, lôh muai pơs dah da gâm daac tanh, lôh muai pơs t’môw da sanh, ôm da s’bit ndôl Međaisurphet, suar duc na ney suar vi Vrah Ơn L’Wak vu juôr p’đôhla, bơơn da mhu êng Jiang vu p’đôhla dang Tung Vrơ Lênh coon S’Mơl, Jiang coon Koh Srơ Môk u coon Lươm Ur Yoch, suar duc na ney suar vi Vrah Ơn L’Wak vu pư Jiang, pư u k’seng cheng u k’day juôr tơt teh vu hoh s’đach di v’yai ti mơ ndir Vrah Ơn L’Wak l’wac om da Lươm Cao Vrah bach miam siam mam toh mey pu vlu mey vram, t’gam mam bai aan vah Jiang suar duc na ney suar vi Vrah Ơn L’Wak vu pư u k’seng cheng u k’day Jiang u Tung Vrơ Lênh lang vri dih r’yơm hao ti mơ nrir Vrah Ơn L’Wak l’wac duc aan Lươm Cao Vrah vu bach miam siam mam, toh vu pu, vlu vu vram t’gam vu mam bai suar duc na ney suar vi Lươm Cao Vrah vu ơn mâng cat, ku chuap u naar hơi lang da đôhla Lươm Jiang Naar u Krông K’Las, suar vi Jiang u Tung Vrơ Lênh, vơl pang vêh ram cham iêng tu ưtông da muai u g’na, ney hơi baan vơl pang tam gât tam doong tu ưtông, muai thac muai, ơh jơ nâng Tung Vrơ Lênh jrôh ti teh u ơn di jrơ nâng Jiang au Tung Vrơ Lênh thac jrôh lang ưtông ti teh Lươm Cao Vrah khơnh đeh ney, baan Lươm Cao Vrah lah u Vrah Ơn L’Wak, saang jônh kơi Tung Vrơ Lênh juôr ti vri dih r’yơm srôc trơ nh’hang wang mey di cheh pang kơi om