Từ ngày gia ủỡnh ủược cỏn bộ hướng dẫn cho nuụi bũ vàng, gia ủỡnh tụi ủó mua ủược tivi xem rựi anh ạ. Nuụi bũ vàng hơn nuụi lợn và gà nhiều lắm
Anh Giàng Mí Chá – 35 tuổi – Người dân thôn Há Chúa Lả, xã Tả Lủng
Từ khi có chủ trương của nhà nước về phát triển hàng hóa và nhân rộng giống bũ bản ủịa của huyện ðồng Văn thỡ ủa số cỏc hộ dõn trờn ủịa bàn huyện ủó tham gia chăn nuụi giống bũ này ủều cho rằng nuụi bũ ủem lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với cỏc giống gia sỳc khỏc, do nú phự hợp với ủiều kiện tự nhiờn, phự hợp với văn hóa truyền thống và tập quán chăn nuôi của người dân huyện ðồng Văn 4.1.6.2 Hiệu quả về mặt xã hội
* Lao ủộng việc làm
Phỏt triển chăn nuụi bũ bản ủịa trờn ủịa bàn huyện ðồng Văn sẽ gúp phần tăng hiệu quả và thu nhập từ sản xuất nông nghiệp, làm tăng giá trị sản xuất của toàn huyện, tăng thu nhập cho người lao ủộng từ nụng nghiệp, từ ủú sẽ giảm ỏp lực cho các ngành sản xuất khác như công nghiệp, xây dựng và thương mại dịch vụ.
Bờn cạnh ủú, phỏt triển chăn nuụi bũ bản ủịa cũn giỏn tiếp tạo ủiều kiện cho cỏc ngành kinh tế khỏc phỏt triển như xõy dựng, kinh doanh dịch vụ, buụn bỏn,… từ ủú tạo thờm cụng ăn việc làm, tăng thu nhập cho người lao ủộng.
Lao ủộng bỡnh quõn của toàn huyện ðồng Văn là 2,2 lao ủộng/hộ. Vỡ ðồng Văn phỏt triển ủàn bũ theo hướng hàng húa nờn số hộ chăn nuụi bũ là chớnh tại cỏc xó ủiều tra chiếm tỉ lệ khỏ lớn.
Bảng 4.13: Tỡnh hỡnh sử dụng lao ủộng việc làm trong phỏt triển chăn nuụi bũ bản ủịa
ðVT: Lao ủộng Tốc ủộ PT
Chỉ tiêu 2010 2011 2012
11/10 12/11 BQ Tổng số lao ủộng 41.027 41.151 41.220 100,30 100,17 100,23 - Nông nghiệp 36.197 36.031 36.214 99,54 100,51 100,02 + Trồng trọt 19.743 19.331 19.394 97,91 100,33 99,11 + Chăn nuôi 16.454 16.700 16.820 101,50 100,72 101,11
* Chăn nuụi bũ bản ủịa 9.560 9.890 10.250 103,45 103,64 103,55 - CN 1.250 1.526 2.150 122,08 140,89 131,15 - TM – DV 3.580 3.594 3.856 100,39 107,29 103,78 (Nguồn: Niên giám thống kê huyện ðồng Văn năm 2012)
Từ bảng trờn cho thấy, trong tổng số lao ủộng của huyện thỡ chiếm tỷ lệ cao vẫn là lao ủộng nụng nghiệp. Trong ủú, lao ủộng cho trồng trọt chiếm tỷ lệ cao. Lao ủộng trong chăn nuụi ủang dần tăng lờn do một phần lao ủộng trồng trọt nằm trong ủú, bởi vỡ lao ủộng chăn nuụi và lao ủộng trồng trọt khụng tỏch rời nhau và một phần khác là hướng chuyển dịch cơ cấu theo hướng tăng tỉ trọng ngành chăn nuôi và giảm tỉ trọng ngành trồng trọt. Trờn ủịa bàn huyện, hầu như hộ trồng trọt ủều chăn nuụi bũ vỡ do ủiều kiện khắc nghiệt của khớ hậu ủể tận dụng phụ phẩm từ trồng trọt và tận dụng lao ủộng, sức cày kộo. Từ khi huyện cú chớnh sỏch phỏt triển chăn nuụi giống bũ vàng bản ủịa thỡ số lượng lao ủộng trong ngành chăn nuụi tăng lờn ủỏng kể từ 16.454 lao ủộng năm 2010 ủến năm 2012 ủó tăng lờn là 17.820 người.
Do ủặc ủiểm chăn nuụi của huyện ðồng Văn là chăn nuụi nhốt vỡ khụng cú ủất chăn thả nờn lao ủộng phải ủi kiếm cỏ, cừng cỏ về cho bũ ăn nờn lao ủộng cho phỏt triển chăn nuụi bũ là khỏ lớn. ðiều này ủó tạo ủiều kiện giải quyết cụng ăn việc làm cho lao ủộng trờn ủịa bàn huyện.
Do ủiều kiện vựng cao nguyờn ủỏ ðồng Văn tới 85% diện tớch là ủỏ nờn việc trồng trọt gặp khỏ nhiều khú khăn. Do ủú theo chủ trương của huyện là phỏt triển chăn nuụi bũ ủể phỏt triển kinh tế nụng hộ, tạo việc làm cho ủồng bào và xúa ủúi giảm nghốo cho ủồng bào dõn tộc vựng cao, nờn số hộ nuụi bũ tăng lờn khỏ cao qua cỏc năm.
Tuy nhiờn qua ủiều tra cho thấy trỡnh ủộ của người dõn trong chăn nuụi cũn rất nhiều hạn chế ủặc biệt về kỹ thuật chăn nuụi, chủ yếu nuụi theo kinh nghiệm lõu năm chứ không qua một lớp học hay tập huấn nào.
Như vậy chăn nuôi bò có ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế của huyện ðồng Văn, góp phần giải quyết việc làm nâng cao thu nhập cho người dân, ủẩy nhanh quỏ trỡnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện.
* Xúa ủúi giảm nghốo
ðồng Văn là huyện biờn giới của tỉnh Hà Giang, là ủiểm nhụ cao nhất trờn bản ủồ Việt Nam và là huyện vựng nỳi ủỏ cú ủiều kiện kinh tế văn hoỏ xó hội khú khăn thuộc hàng cao nhất cả nước. Cĩ 17 dân tộc anh em chung sống đồn kết từ lõu ủời. Tỷ lệ ủồng bào dõn tộc thiểu số rất cao chiếm 96,47% tổng số dõn số (Dõn tộc Mụng chiếm 87,23% tổng dõn số). Huyện cú 19 ủơn vị hành chớnh ủều thuộc
diện ủặc biệt khú khăn. Do ủú nhận thức của quần chỳng nhõn dõn cũn cú những hạn chế nhất ủịnh. Do vậy mà cụng tỏc xúa ủúi giảm nghốo trờn ủịa bàn gặp nhiều khú khăn. Tuy nhiờn, do nỗ lực của chớnh quyền ủịa phương và sự quan tõm của cỏc cấp cỏc ngành mà tỷ lệ hộ nghốo ủó giảm dần qua cỏc năm.
Theo bỏo cỏo thống kờ, ủến cuối năm 2012 số hộ nghốo trong huyện là 8.018 hộ ứng với tỉ lệ là 56,8%, giảm 6,5% so với năm 2011 và 13,4% so với năm 2010. đó là những con số giảm nghốo ủỏng ngạc nhiờn của huyện. ðiều ủú cho thấy ủiều kiện kinh tế của cỏc hộ trờn ủịa bàn huyện ủó cú sự tăng lờn mạnh mẽ.
Bảng 4.14: Tình hình giảm nghèo trong các hộ có chăn nuôi bò ở huyện ðồng Văn tỉnh Hà Giang
Năm Tốc ủộ PT
Chỉ tiêu 2010 2011 2012 11/10 12/11 BQ Tổng số hộ(hộ) 13.300 13.672 14.118 102,8 103,3 103 1. Số hộ nghốo ủúi (hộ) 9.330 8.648 8.018 92,7 92,7 92,7 -Tð: hộ chăn nuôi bò (hộ) 3.102 2.869 2.656 92,5 92,6 92,5 2. Tỷ lệ hộ nghốo ủúi (%) 70,15 63,25 56,80 90,2 89,8 90,0 -Tð: hộ chăn nuôi bò (%) 23,32 20,98 18,81 90,0 89,7 89,8
(Nguồn: Chi cục thống kê huyện ðồng Văn) Do phỏt triển mụ hỡnh chăn nuụi giống bũ bản ủịa trờn toàn huyện ủặc biệt quan tõm mụ hỡnh chăn nuụi tới cỏc hộ gia ủỡnh nghốo. Vỡ vậy mà số hộ nghốo tham gia chăn nuụi bũ ủó thoỏt ủược nghốo. Năm 2010 số hộ nghốo cú chăn nuụi giống bũ bản ủịa là 3.102 hộ ủến năm 2012 số hộ nghốo chăn nuụi bũ cũn 2.656 hộ giảm 0,12%. Do mụ hỡnh chăn nuụi bũ bản ủịa của ủịa phương ủem lại hiệu quả an sinh xó hội cao nờn số hộ nghốo ủược hỗ trợ ủể tham gia chăn nuụi bũ bản ủịa trong năm 2011 và 2012 tăng lên làm cho số hộ nghèo có chăn nuôi bò giảm so với năm 2010 khụng ủỏng kể mặc dự số hộ thoỏt nghốo nhờ chăn nuụi bũ bản là khỏ lớn.
Nhận thấy, phỏt triển chăn nuụi bũ là một hướng ủi tốt ủể người dõn huyện
ðồng Văn phỏt triển kinh tế, nõng cao mức sống, xúa ủúi giảm nghốo. Do vậy mà chăn nuụi giống bũ Vàng bản ủịa ủó trở thành kế sinh nhai, là một phương tiện xúa ủúi giảm nghốo, gúp phần phỏt triển bền vững. Thực tế ủó cho thấy ủối với nhiều người nghốo thỡ cho vay tiền họ khụng biết làm sao ủể cho tiền ủẻ ra ủược nhưng khi cho vay bũ thỡ họ lại dần thoỏt nghốo nhờ số lượng bờ con hàng năm ủược ủẻ ra.
Như vậy, trong cỏc chớnh sỏch xúa ủúi giảm nghốo tại huyện ðồng Văn cần cú những chớnh sỏch gắn liền với phỏt triển chăn nuụi ủặc biệt là chăn nuụi bũ ủể giảm nghốo và phỏt triển bền vững từ những lợi thế sẵn cú phự hợp với ủiều kiện của ủịa phương, phự hợp với văn húa và tập tục chăn nuụi sinh hoạt của người dõn bản ủịa.
4.1.6.3. Hiệu quả về mặt môi trường
Theo kết quả ủiều tra thăm dũ tại một số hộ chăn nuụi trờn ủịa bàn huyện ðồng Văn phổ biến trong chăn nuôi theo hình thức là nuôi nhốt “nuôi bò trên.
(“nuôi bò trên lưng” là người dân nuôi nhốt, cắt cõng cỏ về thái cho ăn). ða số những hộ chăn nuôi bò thường làm chuồng gần nhà, dốt ngay trước cửa nhà chính ủể tiện trụng coi ủề phũng mất trộm, do ủịa hỡnh dốc, người dõn thường làm nhà ở lưng trừng nỳi do ủú khụng xõy chồng bũ ở phớa sau nhà ủược vỡ dốc, phõn và nước thải của bũ sẽ chảy vào nhà cũn xõy ở bờn hụng nhà thỡ sợ mất trộm. ðiều này ủó tạo ủiều kiện khụng tốt cho mụi trường sống và sức khỏe của người chăn nuụi.
Chăn nuôi bò là một trong những ngành sản xuất, sản sinh ra khối lượng chất thải lớn nhất. Hàng ngày, bò thải ra một lượng phân và nước tiểu rất lớn. Cộng thêm chuồng trại nuụi dốt bũ khụng ủảm bảo vệ sinh nờn khi bị dịch bệnh rất khú phỏt hiện. Theo thống kê của phòng nông nghiệp huyện thì hàng năm dịch lở mồm long múng ở ủàn bũ phỏt triển khỏ lớn.
Chăn nuụi giống bũ bản ủịa trờn ủịa bàn huyện ủang ủặt ra vấn ủề chất thải và xử lý chất thải chăn nuôi, giảm thiểu ô nhiễm môi trường là một yêu cầu bức xúc cho các nhà chăn nuôi và các nhà quản lý môi trường. Mục tiêu là:
- Giảm tổng lượng chất thải của vật nuôi chứ không giảm số lượng vật nuôi.
- Tăng hiệu quả chăn nuôi và giảm chi phí chăn nuôi.
- Tăng hiệu quả sử dụng các phụ phẩm của chất thải chăn nuôi (phân bón, khí CH4...).
Qua ủiều tra cho thấy một số hộ dõn ủó biết cỏch thu phõn bũ với khối lượng lớn ủem ủ mục làm phõn ủể bún cõy, phục vụ trồng trọt. ðõy là một hướng ủi tốt vừa ủem lại hiệu quả kinh tế vừa giảm thiểu ủược ụ nhiễm mụi trường. Cũn chủ yếu cỏc hộ chăn nuụi bũ khỏc họ bún trực tiếp phõn bũ cho cõy trồng hoặc ủể phõn bũ tràn lan xung quanh khu vực nuụi. ðõy là tỡnh trạng ủỏng lo ngại vỡ ảnh hưởng rất lớn tới mĩ quan và môi trường sống của người dân.
Do ủặc ủiểm ủịa hỡnh và khớ hậu lạnh cỏc biện phỏp giảm thiểu ụ nhiễm hiện ủại như xõy dựng bioga khụng thể ỏp dụng ủược tại huyện ðồng Văn, do ủú cần thiết phải quan tâm tới hướng hướng dẫn người dân biến phân bò trong chăn nuôi thành những chế phẩm phõn bún cú ớch trực tiếp cho phỏt triển trồng trọt tại ủịa phương. Cú như thế mới khắc phục ủược tỡnh trạng ụ nhiễm mụi trường trờn ủịa bàn huyện ðồng Văn.
4.2 Những yếu tố ảnh hưởng ủến phỏt triển bền vững chăn nuụi bũ bản ủịa trờn ủịa bàn huyện ðồng Văn, tỉnh Hà Giang
4.2.1 Những yếu tố ảnh hưởng ủến phỏt triển chăn nuụi bũ bản ủịa trờn ủịa bàn huyện ðồng Văn, tỉnh Hà Giang
Phát triển nông nghiệp nói chung và chăn nuôi bò nói riêng tại huyện ðồng Văn, tỉnh Hà Giang cần ủặc biệt chỳ trọng cỏc yếu tố cú ảnh hưởng tới ủiều kiện sản xuất, chớnh sỏch phỏt triển,… Chăn nuụi bũ bản ủịa núi chung trờn ủịa bàn huyện hiện nay ủũi hỏi sự ủầu tư ủồng bộ về con giống, chuồng trại, thiết bị và thức ăn chăn nuôi công nghiệp có chất lượng cao.
4.2.1.1 Ảnh hưởng của ủiều kiện tự nhiờn
Về ủịa hỡnh và ủất ủai: ðồng Văn là huyện vựng nỳi cao, ủịa hỡnh phức tạp với sự hỡnh thành của cao nguyờn ủỏ vụi. Do vậy tài nguyờn ủất thớch hợp cho sản xuất nông nghiệp trong vùng gặp nhiều hạn chế cả về quy mô diện tích lẫn chất lượng của ủất. ðịa hỡnh nỳi ủỏ dốc kết hợp với trời mưa trơn trượt khiến bũ dễ bị ngó và bị thương (chỉ ủối với hỡnh thức bỏn chăn thả).
Về khớ hậu thời tiết: Chịu ảnh hưởng của chế ủộ khớ hậu nhiệt ủới giú mựa, ủồng thời vựng cũng chịu chế ủộ khớ hậu cao nguyờn với nền nhiệt trung bỡnh thấp và cú mựa ủụng lạnh, cú những thời ủiểm rột hại nhiệt ủộ xuống thấp ủươi 00C, cú thể có sương muối và băng tuyết. ðây là một yếu tố hạn chế tới quá trình sinh
trưởng của ủàn bũ và cũng là thời kỡ thiếu thức ăn cho chăn nuụi bũ trờn ủịa bàn, tỏc ủộng xấu tới khả năng chống chịu của ủàn gia sỳc núi chung và ủàn bũ bản ủịa của ðồng Văn nói riêng.
Về nguồn nước: Do cao nguyên ðồng Văn khan hiếm nước, nên các hộ chăn nuụi ủa số sử dụng nước mưa, khe ủỏ, vỏch ủỏ ủược hứng và chứa ở cỏc bể cụng cộng, bể hộ gia ủỡnh ủể chăn nuụi, và ủối với một số xó cỏc hộ chăn nuụi bũ sử dụng nước khe, nước ủầu nguồn tương ủối sạch và ớt mầm bệnh.