LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH
Khái niệm chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh
1.1.1 Khái niệm về bán hàng
Hàng hóa là sản phẩm của lao động, thỏa mãn nhu cầu nào đó của con người thông qua trao đổi và mua mua bán
Bán hàng là quá trình chuyển nhượng quyền sở hữu sản phẩm, mang lại lợi ích và rủi ro cho khách hàng, đồng thời yêu cầu khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán Đây là giai đoạn cuối cùng trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, chuyển đổi vốn từ hàng hóa sang tiền tệ hoặc hình thức thanh toán khác Hoạt động bán hàng cũng là tiêu chí quan trọng để đánh giá khả năng kinh doanh của doanh nghiệp.
Quá trình bán hàng ở các doanh nghiệp có những đặc điểm chính sau:
Có sự trao đổi thỏa thuận giữa người mua và người bán, người bán đồng ý bán, người mua đồng ý mua, họ trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền
Khi có sự thay đổi quyền sở hữu hàng hóa, người bán sẽ mất quyền sở hữu trong khi người mua sẽ có quyền sở hữu đối với hàng hóa đã được mua Trong quá trình tiêu thụ, doanh nghiệp cung cấp hàng hóa cho khách hàng và nhận lại doanh thu từ việc bán hàng.
Số doanh thu này là cơ sở để doanh nghiệp xác định kết quả kinh doanh của mình
Quá trình bán hàng có thể chia thành hai giai đoạn:
Giai đoạn 1: Căn cứ vào hợp đồng kinh tế đã kí kết để xuất giao hàng hóa cho khách hàng
Giai đoạn 2 của quy trình thanh toán là khi khách hàng thực hiện thanh toán hoặc chấp nhận phương thức thanh toán Doanh nghiệp sẽ nhận được tiền để bù đắp các chi phí phát sinh và có khả năng tạo ra lợi nhuận.
1.1.2 Khái niệm về xác định kết quả kinh doanh
Xác định kết quả bán hàng là quá trình so sánh chi phí kinh doanh với thu nhập kinh doanh trong một kỳ nhất định Nếu thu nhập vượt quá chi phí, doanh nghiệp sẽ ghi nhận lãi; ngược lại, nếu thu nhập thấp hơn chi phí, kết quả sẽ là lỗ Thông thường, việc này được thực hiện vào cuối kỳ kinh doanh, như cuối tháng, cuối quý hoặc cuối năm, tùy thuộc vào đặc điểm và yêu cầu quản lý của từng doanh nghiệp.
Khi nền kinh tế chuyển sang cơ chế thị trường, sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước ngày càng gia tăng, khiến việc tiêu thụ hàng hóa trở nên quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp Tiêu thụ không chỉ giúp hàng hóa chuyển đổi từ hình thái hiện vật sang hình thái giá trị, mà còn cho phép doanh nghiệp thu hồi vốn đầu tư, thực hiện tái sản xuất Qua hoạt động bán hàng, giá trị của hàng hóa được xã hội công nhận, đồng thời thúc đẩy nhanh chóng vòng quay vốn, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn Điều này là tiền đề cho việc tăng thu nhập, ổn định tài chính và tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp.
Xác định kết quả bán hàng dựa trên số liệu thực tế về doanh thu và chi phí giúp có cái nhìn khách quan về tình hình hoạt động của công ty Điều này thúc đẩy các nhà quản trị thực hiện các biện pháp phù hợp nhằm gia tăng tiêu thụ sản phẩm, tăng doanh thu, tiết kiệm chi phí và nâng cao lợi nhuận Qua đó, góp phần mở rộng quy mô hoạt động, nhanh chóng nắm bắt cơ hội phát triển và củng cố vị thế của công ty trên thị trường quốc tế.
Nguyễn Thị Hương CQ55/21.03 nhấn mạnh rằng kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh cung cấp thông tin không chỉ về quá khứ mà còn về tương lai, bao gồm kế hoạch và dự toán Thêm vào đó, thông tin kế toán quản trị không chỉ dừng lại ở giá trị mà còn bao gồm các yếu tố khác như hiện vật và thời gian lao động.
Bài viết này tập trung vào các nội dung chính như phân loại doanh thu, xác định giá bán, lập dự toán doanh thu, và tính toán, hạch toán chi tiết doanh thu Ngoài ra, nó còn đề cập đến việc phân bổ chi phí chung, xác định kết quả chi tiết, và lập báo cáo phân tích kết quả theo bộ phận cũng như theo các tình huống ra quyết định.
Chính thức hóa các mục tiêu của đơn vị thành các chỉ tiêu kinh tế
Lập dự toán chung và các dự toán chi tiết
Thu thập, cung cấp thông tin về kết quả thực hiện các mục tiêu
Soạn thảo báo cáo kế toán quản trị
1.1.3 Mối quan hệ giữa bán hàng và xác định kết quả kinh doanh
Bán hàng là giai đoạn cuối cùng trong quy trình kinh doanh của doanh nghiệp, và kết quả kinh doanh là yếu tố quyết định việc tiêu thụ hàng hóa Mối quan hệ giữa bán hàng và xác định kết quả kinh doanh rất chặt chẽ, với sự tác động lẫn nhau rõ rệt.
Kết quả bán hàng là mục đích cuối cùng của doanh nghiệp còn bán hàng là phương tiện trực tiếp để đạt được mục đích đó
1.1.4 Yêu cầu của kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh
Kế toán là công cụ quản lý kinh tế quan trọng trong doanh nghiệp, giúp thu thập, xử lý và cung cấp thông tin về tài sản và sự vận động của chúng Nó đóng vai trò thiết yếu trong việc kiểm tra và giám sát hoạt động kinh tế, tài chính, đồng thời hỗ trợ quản lý bán hàng và xác định kết quả kinh doanh.
Nguyễn Thị Hương CQ55/21.03 7 hàng đảm nhiệm vai trò quản lý kế hoạch và thực hiện kế hoạch tiêu thụ cho từng thời kỳ, từng khách hàng và từng hợp đồng kinh tế.
Để quản lý hiệu quả quá trình bán hàng, doanh nghiệp cần thiết lập những yêu cầu chung dựa trên mối quan hệ thực tiễn và vai trò quan trọng của hoạt động bán hàng Những yêu cầu này có thể linh hoạt thay đổi tùy thuộc vào từng loại hình sản xuất kinh doanh, nhưng vẫn bao gồm các yếu tố cốt lõi cần thiết cho sự thành công.
Để đảm bảo hiệu quả trong quản lý hàng hóa, cần giám sát chặt chẽ tất cả các khía cạnh như số lượng và chất lượng sản phẩm Việc này giúp tránh tình trạng mất mát, hư hỏng hoặc tham ô lãng phí Đồng thời, cần kiểm tra tính hợp lý của các khoản chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp, đảm bảo mọi hoạt động đều hợp pháp và hợp lệ.
Quản lý chặt chẽ từng phương thức bán hàng và theo dõi tình hình thanh toán của khách hàng là rất quan trọng Điều này giúp đảm bảo yêu cầu thanh toán được thực hiện đúng hình thức và đúng hạn, từ đó hạn chế tình trạng mất mát, thất thoát và ứ đọng vốn.
Quản lý kế hoạch và tình hình thực hiện kế hoạch tiêu thụ đối với từng thời kỳ, từng khách hàng, từng loại hàng hóa
Quản lý chất lượng, xây dựng thương hiệu là mục tiêu cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp
Việc xác định kết quả kinh doanh cần được tổ chức một cách chặt chẽ và khoa học để đảm bảo tính chính xác của kết quả cuối cùng trong quá trình kinh doanh, đồng thời thực hiện đầy đủ và kịp thời các nghĩa vụ đối với Nhà nước.
Nội dung cơ bản của kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh 11
1.2.1 Nguyên tắc kế toán cơ bản, ảnh hưởng đến kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp
Kế toán được chi phối bởi các nguyên tắc hình thành từ những giả định và khái niệm kế toán, giúp định hướng lựa chọn các chính sách và phương pháp kế toán cụ thể Mỗi quốc gia đều áp dụng các nguyên tắc kế toán phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của mình.
Nguyễn Thị Hương CQ55/21.03 12 của từng quốc gia đó Dưới đây là các nguyên tắc kế toán cơ bản theo chuẩn mực kế toán Việt Nam:
Nguyên tắc cơ sở dồn tích yêu cầu mọi nghiệp vụ kinh tế và tài chính của doanh nghiệp, bao gồm tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu và chi phí, phải được ghi sổ kế toán ngay khi phát sinh, mà không phụ thuộc vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền Báo cáo tài chính lập theo nguyên tắc này sẽ phản ánh chính xác tình hình tài chính của doanh nghiệp trong quá khứ, hiện tại và dự báo cho tương lai.
Nguyên tắc hoạt động liên tục yêu cầu báo cáo tài chính được lập với giả định rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động bình thường trong tương lai gần Điều này có nghĩa là doanh nghiệp không có ý định hay áp lực phải ngừng hoạt động hoặc thu hẹp quy mô đáng kể Nếu thực tế khác với giả định này, báo cáo tài chính cần được lập trên cơ sở khác và phải có giải thích rõ ràng về cơ sở đã sử dụng.
Nguyên tắc giá gốc yêu cầu tài sản phải được ghi nhận theo giá gốc, tức là số tiền hoặc khoản tương đương tiền đã thanh toán hoặc giá trị hợp lý của tài sản tại thời điểm ghi nhận Giá gốc này chỉ được điều chỉnh khi có quy định cụ thể trong chuẩn mực kế toán.
Nguyên tắc phù hợp yêu cầu rằng doanh thu và chi phí phải được ghi nhận đồng thời Khi ghi nhận doanh thu, cần phải ghi nhận chi phí tương ứng liên quan đến việc tạo ra doanh thu đó Chi phí này bao gồm chi phí trong kỳ tạo ra doanh thu, chi phí từ các kỳ trước, hoặc các chi phí phải trả liên quan đến doanh thu của kỳ hiện tại.
Nguyên tắc nhất quán yêu cầu rằng các chính sách và phương pháp kế toán mà doanh nghiệp đã lựa chọn phải được áp dụng một cách đồng nhất ít nhất trong suốt một kỳ kế toán năm Nếu có sự thay đổi trong các chính sách và phương pháp kế toán đã được chọn, doanh nghiệp cần phải đảm bảo rằng việc thay đổi này được thực hiện một cách hợp lý và có lý do rõ ràng.
Nguyễn Thị Hương CQ55/21.03 13 phải giải trình lý do và ảnh hưởng của sự thay đổi đó trong phần thuyết minh báo cáo tài chính
Nguyên tắc thận trọng trong kế toán yêu cầu sự xem xét và phán đoán cần thiết để đưa ra các ước tính trong điều kiện không chắc chắn Điều này nhằm đảm bảo rằng các báo cáo tài chính phản ánh một cách chính xác và hợp lý tình hình tài chính của doanh nghiệp.
- Phải lập các khoản dự phòng nhƣng không lập quá lớn;
- Không đánh giá cao hơn giá trị của các tài sản và các khoản thu nhập;
- Không đánh giá thấp hơn giá trị của các khoản nợ phải trả và chi phí;
Doanh thu và thu nhập chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng rõ ràng về khả năng thu được lợi ích kinh tế, trong khi chi phí phải được ghi nhận khi có bằng chứng về khả năng phát sinh chi phí.
Nguyên tắc trọng yếu trong báo cáo tài chính nhấn mạnh rằng thông tin được coi là trọng yếu nếu sự thiếu hụt hoặc không chính xác của nó có thể làm sai lệch đáng kể báo cáo tài chính, từ đó ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng Tính trọng yếu phụ thuộc vào cả độ lớn và tính chất của thông tin cũng như các sai sót trong ngữ cảnh cụ thể Để đánh giá tính trọng yếu, cần xem xét cả hai khía cạnh định lượng và định tính của thông tin.
1.2.2 Các phương thức bán hàng
Trong lĩnh vực bán hàng, doanh nghiệp có nhiều phương thức phân phối sản phẩm đến tay người tiêu dùng, nhưng chủ yếu có hai hình thức chính: bán buôn và bán lẻ Mỗi hình thức này đều có những đặc điểm, ưu điểm và nhược điểm riêng, do đó doanh nghiệp cần áp dụng một cách hợp lý để tối ưu hóa lượng hàng hóa tiêu thụ.
Bán buôn hàng hóa là hình thức cung cấp sản phẩm cho các doanh nghiệp thương mại và sản xuất, với đặc điểm là hàng hóa vẫn nằm trong chuỗi lưu thông và chưa được tiêu thụ trực tiếp Hình thức này đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối nhà sản xuất với thị trường tiêu dùng.
Nguyễn Thị Hương CQ55/21.03 14 được cung cấp qua hình thức bán buôn, cho phép bán theo lô hoặc số lượng lớn Giá bán thường thay đổi tùy thuộc vào số lượng hàng hóa và phương thức thanh toán Các kênh phân phối trong hình thức bán buôn bao gồm hai loại chính.
Bán buôn qua kho là hình thức kinh doanh mà hàng hóa được nhập vào kho của doanh nghiệp và sau đó được xuất ra cho người mua Phương thức này giúp tối ưu hóa quy trình lưu trữ và phân phối hàng hóa.
Bán buôn qua kho với hình thức giao hàng trực tiếp cho phép bên mua cử đại diện đến kho của doanh nghiệp thương mại để nhận hàng Doanh nghiệp sẽ xuất kho hàng hóa và giao trực tiếp cho đại diện bên mua Sau khi nhận đủ hàng, đại diện bên mua sẽ tiến hành thanh toán hoặc chấp nhận nợ, lúc này hàng hóa được xác định là đã tiêu thụ.
Bán buôn qua kho theo hình thức chuyển hàng là quá trình mà doanh nghiệp thương mại xuất kho hàng hoá dựa trên hợp đồng kinh tế hoặc đơn đặt hàng Hàng hoá được vận chuyển đến kho của bên mua hoặc địa điểm do bên mua chỉ định, bằng phương tiện vận tải của doanh nghiệp hoặc thuê ngoài Trong suốt quá trình này, hàng hoá vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp thương mại Quyền sở hữu chỉ chuyển giao cho bên mua khi hàng hoá được kiểm nhận, thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán.
