T Ổ NG QUAN V Ề TIKI VÀ H Ệ TH ỐNG THƯƠNG MẠI ĐIỆ N T Ử
GI Ớ I THI Ệ U V Ề TIKI
Tiki.vn là một trong những sàn thương mại điện tử hàng đầu tại Việt Nam, nổi bật với cam kết cung cấp sản phẩm chính hãng 100% Với hơn 30 triệu lượt truy cập hàng tháng, Tiki.vn đã trở thành kênh phân phối ưa chuộng của nhiều cá nhân, doanh nghiệp và thương hiệu.
Tiki là một hệsinh thái thương mại tất cả trong một, gồm các công ty thành viên như:
TikiNOW Smart Logistics cung cấp dịch vụ logistics đầu-cuối;
Ticketbox mang đến dịch vụ vé sự kiện, xem phim hàng đầu;
Đơn vị bán lẻ Tiki Trading và Sàn Giao dịch cung cấp 10 triệu sản phẩm từ 26 ngành hàng phục vụ hàng triệu khách hàng trên toàn quốc
1.1.2 Lịch sử phát triển của Tiki
Tiki.vn được thành lập vào tháng 03/2010 bởi ông Trần Ngọc Thái Sơn, một thạc sĩ thương mại điện tử từ Đại học New South Wales, Úc Ban đầu, Tiki chỉ là một trang web chuyên bán sách tiếng Anh trực tuyến cho người Việt.
Năm 2011-2012, Tiki.vn đã trở thành đơn vị bán sách online hàng đầu tại Việt Nam, với 89% khách hàng hài lòng Công ty đã nhận giải thưởng Thương mại điện tử cho dịch vụ giao hàng nhanh nhất và mức độ hài lòng cao nhất từ khách hàng Vào tháng 03/2012, Tiki.vn nhận được khoản đầu tư từ Quỹ đầu tư CyberAgent Ventures Inc, chiếm 20% cổ phần của công ty.
Giai đoạn 2013-2014, Tiki đã mở rộng danh mục sản phẩm bao gồm hàng điện tử, tiêu dùng, thời trang, mỹ phẩm và chăm sóc sức khỏe Trong thời gian này, Tiki cũng khai trương trung tâm xử lý đơn hàng đầu tiên với diện tích 3000m2 và nhận thêm 2 triệu đô từ quỹ đầu tư Sumitomo của Nhật Bản.
Vào năm 2015-2016, Tiki lọt TOP 5 doanh nghiệp thương mại điện tử tại Việt Nam Sở hữu
Công ty Cổ phần VNG đã đầu tư 15 triệu đô la cho hai trung tâm xử lý đơn hàng tại Hà Nội và Hồ Chí Minh, cung cấp dịch vụ giao hàng trong vòng 24 giờ.
Năm 2017, Tiki được vinh danh trong TOP 10 doanh nghiệp có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển internet tại Việt Nam, đồng thời nhận khoản đầu tư đáng kể khoảng 1000 tỷ đồng từ tập đoàn JD của Trung Quốc.
Quốc Tiki đã triển khai dịch vụgiao hàng nhanh trong 2h TikiNOW và mô hình sàn TMĐTMarketPlace
Năm 2018-2019, Tiki tiếp tục giữ vững vị thế dẫn đầu trên thị trường bằng cách mở rộng 6 trung tâm xử lý đơn hàng và cung cấp dịch vụ TikiNOW tại 6 tỉnh thành trên cả nước, đồng thời thử nghiệm mô hình bán hàng xuyên biên giới.
Tiki lọt Top 1 nơi làm việc tốt nhất Việt Nam trong ngành Internet/E-commerce 2018 (Anphabe bình chọn), Top 50 nơi làm việc tốt nhất châu Á 2019 (HR Asia bình chọn)
Tiki hiện là nền tảng cung cấp dịch vụ chất lượng hàng đầu tại Việt Nam, với hệ thống TikiNOW xử lý 3000 đơn hàng mỗi ngày Tỷ lệ giao hàng đúng hạn đạt 97%, trong khi chỉ có 1% đơn hàng bị hủy Thời gian giao hàng trung bình trên toàn quốc của Tiki là 1,7 ngày, nhanh hơn đáng kể so với Lazada VN với 4,5 ngày.
Tiki có 30.000m2 kho bãi ở 6 thành phố lớn gồm Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Nha Trang,
Hồ Chí Minh và Cần Thơ
Tiki nổi bật với sự khác biệt và giá trị, thu hút một lượng khách hàng lớn, trong đó 70% là nữ giới Phụ nữ được xem là tương lai của ngành thương mại điện tử, đặc biệt ở Đông Nam Á, nơi họ chiếm đến 80% tổng tiêu dùng và dành hơn 40% thời gian cho việc mua sắm trực tuyến.
H Ệ TH ỐNG THƯƠNG MẠI ĐIỆ N T Ử C Ủ A TIKI
Trong lĩnh vực thương mại điện tử, công nghệ đóng vai trò quan trọng, thay đổi cách thức giao dịch của con người Sự phát triển của các nền tảng công nghệ cho TMĐT không ngừng mở rộng cả về chiều rộng và chiều sâu Chiều rộng thể hiện qua việc gia tăng số lượng các phân hệ nghiệp vụ đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp, từ một website tích hợp tất cả chức năng cần thiết đến nhiều hệ thống chuyên biệt như quản lý sản phẩm, giá, đơn hàng, giao vận và kho bãi Chiều sâu liên quan đến sự nâng cao của hạ tầng lưu trữ đám mây, phản ánh quá trình tiến hóa liên tục gắn liền với sự phát triển của Internet và công nghệ thông tin.
Hệ thống Tiki đã trải qua một quá trình phát triển mạnh mẽ, từ một trang web bán sách trên nền tảng Magento đến một hệ thống thương mại điện tử đa dạng với hàng ngàn mặt hàng và dịch vụ Sự vận hành của Tiki ngày càng phức tạp, bao gồm các hoạt động mua bán, quản lý kho bãi, giao vận và kế toán tài chính, phục vụ cho hàng triệu khách hàng, hàng ngàn nhân viên và hàng chục ngàn nhà bán Công nghệ của Tiki cũng liên tục được cải tiến và mở rộng để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
1.2.2 Tích hợp nhiều nền tảng công nghệ trong vận hành
Magento, là một mã nguồn mở tạo trang TMĐT đã được ra mắt vào ngày 31 tháng 3 năm
Từ năm 2008, Tiki đã sử dụng dịch vụ backend office để quản lý sản phẩm, vận hành đơn hàng và chăm sóc khách hàng, cùng với storefront để khách hàng tìm kiếm và thực hiện giao dịch mua hàng Magento đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển hệ thống của Tiki, giúp tiết kiệm đáng kể tài nguyên phần mềm và cung cấp kiến thức về mô hình giá trị thực thể EAV, giỏ hàng, đơn hàng, khuyến mãi, cũng như cách thiết kế và tổ chức dữ liệu.
Talaria là một framework được phát triển từ cuối năm 2014, bao gồm các đoạn code đã được viết sẵn, tạo thành một bộ khung và các thư viện lập trình được đóng gói.
Năm 2015, Talaria đã được triển khai để quản lý quyền truy cập của khách hàng, thay thế một phần của Magento Tất cả các hoạt động từ trình duyệt, xem sản phẩm đến đặt hàng đều diễn ra trên Talaria, với thiết kế đơn giản hơn nhưng vẫn chịu ảnh hưởng từ Magento Mô hình EAV được sử dụng để quản lý sản phẩm và đơn đặt hàng tương tự như Magento, trong khi các hoạt động phía backend vẫn do Magento đảm nhiệm Điều này yêu cầu một quy trình đồng bộ hóa dữ liệu giữa hai hệ thống để đảm bảo hiệu suất tối ưu cho cả hai.
Vào đầu năm 2013, Tiki đã mở rộng hoạt động sang quản lý kho, hậu cần và kế toán, với mô hình kinh doanh chính là bán lẻ Để đáp ứng nhu cầu này, Tiki đã triển khai hệ thống ERP và liên tục nâng cấp trong 5 năm qua Hiện tại, Tiki đã mở rộng từ 1 kho lên 8 kho trên toàn quốc, quản lý hàng triệu đơn vị sản phẩm mỗi năm và cung cấp dịch vụ giao hàng phức tạp như giao hàng trong 2 giờ.
Hệ thống vận tải của Tiki là nền tảng cốt lõi cho các hoạt động giao hàng, được xây dựng bởi hơn 30 kỹ sư dựa trên các nền tảng nguồn mở và giải pháp tự thiết kế Hệ thống này đã đáp ứng nhu cầu mở rộng kinh doanh và nâng cấp trong suốt 5 năm qua, tạo ra giá trị cạnh tranh cho dịch vụ giao hàng của Tiki.
Từ cuối năm 2016, TIKI đã chuyển đổi mô hình kinh doanh từ Retail sang Marketplace, cho phép nhiều người bán đăng ký bán sản phẩm trên nền tảng của mình Đến tháng 3 năm 2017, Tiki chính thức mở cửa sàn thương mại điện tử cho các người bán, đánh dấu một bước chuyển lớn trong hoạt động của hệ thống Sự thay đổi này không chỉ mở rộng danh mục sản phẩm mà còn yêu cầu một hệ thống quản lý phức tạp hơn Các người bán tham gia vào mọi khâu của quy trình bán hàng, từ quản lý sản phẩm, vận hành đơn hàng, giao vận, đến thanh toán và công nợ Đến năm 2018, số lượng sản phẩm trên Tiki đã tăng gấp hơn 5 lần, từ gần 200.000 lên 1 triệu sản phẩm, với hơn 90% là của các người bán bên ngoài.
Sự bùng nổ trong lĩnh vực nghiệp vụ đã dẫn đến việc Tiki phải thay đổi toàn bộ nền tảng của mình Các nền tảng của Tiki tiếp tục được chia tách thành những nền tảng chuyên biệt hơn, phản ánh xu hướng chung của các hệ thống thương mại điện tử toàn cầu Sự chia tách này giúp đáp ứng tốc độ mở rộng của hoạt động kinh doanh, khi mà mỗi mảng vận hành đều yêu cầu tính chuyên biệt cao của hệ thống.
Hình 1.1 : Sơ đồ hoạt động của các nền tảng công nghệ cả Tiki
1.2.3 Bùng nổ thông tin dẫn đến sựthay đổi
Sự mở rộng của hệ thống đã tạo ra hàng trăm dịch vụ và hàng ngàn chức năng hoạt động, trong đó việc trao đổi và tích hợp dữ liệu giữa các hệ thống là rất quan trọng để đảm bảo toàn bộ hệ thống Tiki vận hành hiệu quả Dữ liệu cần được đảm bảo tính chính xác từ front office đến back office, bao gồm sản phẩm, đơn hàng, giao vận, tài chính và kế toán.
Hình 1.2 : Sơ đồứng dụng nền tảng tích hợp vào các hoạt động của Tiki
Nền tảng dựa trên cơ sở dữ liệu
Dữ liệu đóng vai trò quan trọng trong việc ra quyết định cho các hoạt động kinh doanh Nhu cầu báo cáo đa dạng được tổng hợp từ nhiều nguồn dữ liệu trong hệ thống, phục vụ cho người dùng từ cấp vận hành thấp nhất đến các giám đốc cao nhất Hệ thống báo cáo yêu cầu tính chính xác, sự đa dạng và tốc độ cập nhật nhanh chóng của dữ liệu.
Từ cuối năm 2017 đến đầu năm 2018, dữ liệu đã được tập trung vào kho dữ liệu (data warehouse) sử dụng nền tảng đám mây Google Bigquery Nhờ vào nền tảng tích hợp dựa trên Kafka, việc kết nối giữa các cơ sở dữ liệu giao dịch và kho dữ liệu đạt được mức độ cập nhật gần như tức thời Các báo cáo vận hành kinh doanh, trước đây mất nhiều giờ để tổng hợp, giờ đây có thể được cập nhật chỉ trong 10 phút Dữ liệu được trực quan hóa dễ dàng, giúp các bộ phận kinh doanh nhanh chóng nắm bắt tình hình và ra quyết định kịp thời, đồng thời phát triển các dịch vụ giá trị gia tăng như CRM và tối ưu hóa marketing.
Hình 1.3 : Sơ đồ hoạt động của các nền tảng dựa trên cơ sở dữ liệu ở Tiki
Catalog Service Order Service Datawarehouse Service
Datawarehouse Seller Service Loyalty Service
DevOps đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển phần mềm tại Tiki, nơi mã nguồn được quản lý tập trung qua GitHub và các công cụ khác Điều này cho phép tích hợp và triển khai mã nguồn trên nhiều môi trường, từ kiểm thử chấp nhận người dùng đến sản xuất Sự linh hoạt này giúp đảm bảo tốc độ phát triển và khả năng phát hành tính năng cho tất cả các đội nhóm hoạt động trong hệ thống thương mại điện tử của Tiki.
Nền tảng hạ tầng của Tiki đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp đủ tài nguyên tính toán cho hệ thống thương mại điện tử, với hàng trăm dịch vụ và hàng ngàn ứng dụng máy chủ xử lý hàng triệu dữ liệu mỗi ngày Từ những máy chủ ban đầu, Tiki đã phát triển một cơ sở hạ tầng mạnh mẽ để lưu trữ dữ liệu và ảo hóa một cách tối ưu, đặc biệt trong mùa mua sắm cuối năm với lưu lượng truy cập lớn Việc xây dựng hạ tầng cho thương mại điện tử rất phức tạp, đòi hỏi tính ổn định cao, thống nhất dữ liệu và hiệu suất vượt trội, đồng thời phải có khả năng co giãn linh hoạt để ứng phó với lưu lượng truy cập cao bất thường trong các đợt khuyến mãi.
Với 10 năm phát triển, nền tảng công nghệ Tiki đã dần thay đổi, phát triển và mở rộng liên tục để đáp ứng nhu cầu kinh doanh Đó là một quá trình dài của quá trình phát triển, với sự đóng góp trí tuệ của hàng trăm kỹ sư trong những năm qua Bài học lớn nhất của Tiki là ứng dụng thông minh các nền tảng nguồn mở như Magento, Odoo và cách phát triển phần mềm linh hoạt, hiệu quả để sử dụng một tài nguyên nhỏ, từ đó dần dần phát triển hệ thống với tốc độ tương tự.
PHÂN TÍCH IPO MUA HÀNG C Ủ A TIKI
Trong quá trình mua hàng tại TiKi, các thông tin đầu vào (Input) bao gồm tài khoản mua hàng như họ tên, địa chỉ, số điện thoại, cùng với các sản phẩm khách hàng tìm kiếm, thêm vào giỏ hàng và đặt hàng, cũng như hình thức thanh toán Đây là những dữ liệu quan trọng mà khách hàng cung cấp cho hệ thống của TiKi.
Thông tin được TiKi cung cấp đã được hệ thống ghi nhận, kiểm tra và phân tích, nhằm phản hồi nhanh chóng để khách hàng có thể thực hiện các bước tiếp theo trong hành trình mua sắm của mình.
Vào website/app TIKI Đăng nhập
Thêm vào giỏ Đặt hàng
Ghi nhận/ kiểm tra thông tin tài khoản
Ghi nhận dữ liệu về các tác vụ của khách hàng giúp đưa ra những đề xuất cá nhân hóa cho lần truy cập tiếp theo, nâng cao trải nghiệm người dùng.
Cập nhật dữ liệu, kiểm tra thông tin, tình trạng sản phẩm
Ghi nhận, lưu trữ thông tin khách hàng Điền địa chỉ
Thanh toán Tạo mã đơn hàng, hóa đơn
Thông báo xác nhận với Khách hàng đơn hàng thành công h ế t hàng còn hàng
Quá trình mua hàng kết thúc khi hệ thống trả về kết quả đặt sản phẩm của khách hàng Khách hàng sẽ nhận được thông báo về tình trạng đơn hàng, cho biết liệu đơn hàng đã được đặt thành công hay không.
PHÂN TÍCH MÔI TRƯỜ NG
PHÂN TÍCH MÔI TRƯỜNG VĨ MÔ – MÔ HÌNH PESTEL
PESTEL là một công cụ phân tích quan trọng, giúp doanh nghiệp hiểu rõ bức tranh tổng thể về môi trường kinh doanh mà mình đang hoạt động Qua đó, doanh nghiệp có thể nhận diện các cơ hội và mối đe dọa tiềm ẩn trong môi trường này.
Chính trị và luật pháp có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi ngành kinh doanh trong một khu vực lãnh thổ Các yếu tố thể chế và pháp lý quyết định khả năng tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp Khi hoạt động trong một đơn vị hành chính, các doanh nghiệp buộc phải tuân thủ các quy định và luật lệ tại khu vực đó Phân tích các yếu tố này thường liên quan đến sự ổn định, chính sách thuế, các đạo luật liên quan và các chính sách khác.
Doanh nghiệp cần chú ý đến các yếu tố kinh tế trong cả ngắn hạn và dài hạn, cũng như sự can thiệp của chính phủ vào nền kinh tế Thông thường, các doanh nghiệp dựa vào phân tích các yếu tố kinh tế để đưa ra quyết định đầu tư vào các ngành và khu vực cụ thể.
Văn hóa và xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành giá trị và đặc điểm của người tiêu dùng tại mỗi quốc gia và vùng lãnh thổ Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi và nhu cầu của người dùng, do đó, trong các chiến lược tiếp thị và nghiên cứu thị trường, việc phân tích môi trường xã hội là cần thiết để xác định yếu tố customer insight một cách hiệu quả.
Cách mạng công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, với sự ra đời và tích hợp của nhiều công nghệ mới vào sản phẩm và dịch vụ Trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông hiện đại, các công nghệ này đã xóa nhòa ranh giới địa lý và phương tiện truyền tải Để phân tích công nghệ, cần xem xét các yếu tố như đầu tư của chính phủ và doanh nghiệp vào nghiên cứu và phát triển (R&D), tốc độ và chu kỳ công nghệ, tỷ lệ công nghệ lạc hậu, cũng như tác động của công nghệ thông tin và Internet đối với hoạt động kinh doanh.
Phân tích pháp lý bao gồm các yếu tố bên ngoài và bên trong ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh, với những luật định cụ thể mà các quốc gia áp dụng cùng các chính sách nội bộ của các công ty Việc xem xét các quy định như luật tiêu dùng, tiêu chuẩn an toàn và luật lao động là cần thiết để xây dựng các chiến lược phù hợp.
Môi trường trong phân tích PESTEL bao gồm tất cả các yếu tố ảnh hưởng hoặc được xác định bởi môi trường xung quanh Khía cạnh này đặc biệt quan trọng đối với nhiều ngành công nghiệp, như du lịch, nông nghiệp và sản xuất thực phẩm.
2.1.2 Phân tích PESTEL vào Tiki
Bảng 1 : Phân tích PESTEL vào Tiki
+) Các văn bản pháp luật của chính phủ
+) Sựổn định của chính trịtrong nước
+) Chính sách bảo vệ an toàn thông tin người tiêu dùng
+) Chính sách phê duyệt kế hoạch phát triển thương mại điện tử quốc gia
Kinh tế +) Nền kinh tế chugn của đất nước phát triển
+) Sự suy thoái kinh tế do dịch COVID
19 +) Cơ sở hạ tầng phát triển +) Mức thu nhập của người lao đọng ngày càng tăng
+) Chính sách hội nhập, mở cửa giao thương với các nước
+) Việt Nam có “Cơ cấu dân số vàng”
+) Xu hướng mua sắm trực tuyến, ưa chuộng hàng ngoại của người tiêu dùng
+) Người dùng ngày càng thận trọng về bảo mật thông tin
+) Sự phân hóa đa dạng ngôn ngữ và văn hóa trên toàn quốc
Công nghệ +) Công nghệ kỹ thuật có bước đột phá và ngày càng phổ biến +) Sự phát triẻn của dữ liệu và trí thông minh nhân tạo AI
+) Các hacker, gián điệp nhắm vào thông tin mạng liên quan đến thông tin tài chính và dữ liệu người dùng
+) Hoạt động liên tục 24/7 với lượng lớn truy cập
+) Quy định mới về chủ thể và cơ chế quản lý hoạt động TMĐT
+)Yếu tố nước ngoài được đề ra để giải quyết những vướng mắc, bất cập
+) TMĐT Viêt Nam đang là miền đất hứa cho các doanh nghiệp
+) Giao dịch online sẽ phát triển rất nhanh, được ưa chuộng phần lớn người tiêu dùng Việt Nam
Môi trường +) TMĐT Viêt Nam đang là miền đất hứa cho các doanh nghiệp
+) Giao dịch online sẽ phát triển rất nhanh, được ưa chuộng phần lớn người tiêu dùng Việt Nam
Môi trường +) TMĐT Viêt Nam đang là miền đất hứa cho các doanh nghiệp
+) Giao dịch online sẽ phát triển rất nhanh, được ưa chuộng phần lớn người tiêu dùng Việt Nam
Luật Thương mại, Nghị định về TMĐT và Luật Lao động là những tiêu chuẩn quan trọng giúp doanh nghiệp quản lý và điều chỉnh hành vi thương mại Doanh nghiệp sẽ phải chịu trách nhiệm nếu có bất kỳ vi phạm nào trong quá trình kinh doanh Ngược lại, việc hiểu và tuân thủ pháp luật sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng cơ hội từ các điều khoản pháp lý và giảm thiệt hại do thiếu hiểu biết về pháp lý.
Sự ổn định của chính trị trong nước
Môi trường kinh doanh ổn định liên quan đến xung đột chính trị và pháp luật tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển Tại Việt Nam, chính trị hiện nay được đánh giá là ổn định, giúp các doanh nghiệp thương mại điện tử, đặc biệt là Tiki, tận dụng hiệu quả nguồn lực để mở rộng hoạt động kinh doanh.
Chính sách bảo vệ an toàn thông tin người tiêu dùng yêu cầu Tiki thu thập thông tin cá nhân như họ tên, địa chỉ liên lạc, địa chỉ giao hàng và thông tin thanh toán để tiến hành giao dịch Đồng thời, người dùng cũng sẽ được theo dõi hành vi sử dụng mạng nhằm phục vụ cho chiến lược tiếp thị Tuy nhiên, quyền riêng tư đã được công nhận là quyền con người và được bảo vệ bởi pháp luật các quốc gia Do đó, việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, đặc biệt là thông tin người tiêu dùng, phải tuân thủ nghiêm ngặt theo quy định của pháp luật Việt Nam, không được sử dụng cho mục đích không rõ ràng Điều này yêu cầu Tiki phải quản lý hoạt động của mình chặt chẽ để tránh vi phạm các chính sách bảo vệ người tiêu dùng.
Trong những năm gần đây, quy định pháp luật về thuế tại Việt Nam đã được hoàn thiện, bao quát và điều chỉnh cho thương mại điện tử (TMĐT) ngay từ khi mới ra đời, tạo cơ sở pháp lý cho việc thu thuế Do đó, các doanh nghiệp cần nắm rõ và tuân thủ nghiêm ngặt các loại thuế như thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân Đặc biệt, các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam cũng phải tuân theo một số quy định riêng biệt.
Chính phủ phê duyệt kế hoạch phát triển thương mại điện tử quốc gia
Kế hoạch này nhằm mục tiêu phát triển thương mại điện tử thành lĩnh vực hàng đầu trong nền kinh tế số, mở ra các giải pháp toàn diện và nguồn lực cụ thể để triển khai nhiều hoạt động liên quan đến thương mại điện tử trong tương lai.
Trong suốt 46 năm qua, xã hội Việt Nam duy trì sự ổn định mà không có biến động xã hội hay xung đột chính trị, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp, đặc biệt là Tiki Sự phát triển của dân chủ và hội nhập quốc tế mạnh mẽ đã giúp Tiki nắm bắt cơ hội, đạt được nhiều thành tựu kể từ khi thành lập Mặc dù môi trường chính trị ổn định mang lại lợi thế cạnh tranh, nhưng cũng đặt ra thách thức cho các doanh nghiệp trong việc chiếm lĩnh thị phần.
Sự phát triển song song của thương mại truyền thống và thương mại điện tử đã đặt ra nhiều thách thức cho cơ quan quản lý nhà nước trong việc bảo vệ người tiêu dùng Các chính sách về luật lao động, an ninh mạng và bảo vệ thông tin người dùng của chính phủ đã tạo ra một khung pháp lý quan trọng, đảm bảo an toàn cho cả khách hàng và doanh nghiệp Đặc biệt, trong bối cảnh nhà nước tăng cường các biện pháp chống buôn lậu và hàng giả, Tiki đã cam kết cung cấp sản phẩm chính hãng và chất lượng, từ đó xây dựng niềm tin vững chắc với người tiêu dùng.
Nền kinh tế phát triển của Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong sự thịnh vượng của các doanh nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại điện tử Một nền kinh tế mạnh mẽ tạo điều kiện cho Chính phủ đầu tư nhiều ngân sách hơn vào các lĩnh vực phát triển, từ đó mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp như Tiki Các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, phát triển cơ sở hạ tầng và tăng cường thu nhập cho các ngành nghề sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh.
Sự suy thoái kinh tế do dịch COVID – 19
Sự ảnh hưởng nặng nề của COVID – 19 đã và đang làm chậm đi sự phát triển của nền kinh tế
PHÂN TÍCH MÔI TRƯỜ NG VI MÔ – MÔ HÌNH 5 FORCES
Năm áp lực cạnh tranh của Porter là một mô hình được tạo ra bởi Micheal E.Porter vào năm
1979 Ông là một giáo sư của đại học Harvard dạy về chiến lược kinh doanh
Theo ông, có năm yếu tố tác động lên hiệu quả hoạt động của một doanh nghiệp:
- Quyền thương lượng của khách hàng;
- Mối đe dọa của các đối thủ tiềm năng;
- Quyền mặc cả của nhà cung cấp;
- Mối đe dọa của những sản phẩm thay thế;
Năm áp lực cạnh tranh của Michael Porter, dùng để phân tích cạnh tranh ngành
2.2.2 Phân tích 5 Forces vào Tiki
Đối thủ cạnh tranh Đối thủ cạnh tranh chính của Tiki hiện tại là: Lazada, Shopee, Sendo,…
Hình 2.1 : Mô hình kinh doanh và các đối thủ hiện tại và tiềm năng của TIKI
Thành lập 8 năm trước, Tiki khởi đầu là nền tảng kinh doanh sách online theo mô hình B2C tại Việt Nam trong thời kỳ làn sóng công nghệ thứ hai Sau đó, Tiki đã mở rộng sang mô hình B2B2C, tương tự như Lazada, đối thủ cạnh tranh trực tiếp của mình.
Tiki, với xuất phát điểm B2C và sản phẩm chủ yếu được nhập về, luôn được đánh giá cao về chất lượng hàng hóa và dịch vụ so với đối thủ Hiện nay, với mô hình B2B2C, Tiki đã mở rộng mạng lưới nhà cung cấp đa dạng, đồng thời vẫn duy trì được lòng tin từ khách hàng Tiki đã xác định Brand DNA của mình bao gồm: sản phẩm chính hãng với quản lý nghiêm ngặt về nhà cung cấp, giao hàng nhanh nhờ kho hàng tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, cùng với dịch vụ tốt, kế thừa giá trị truyền thống của thương hiệu.
Khách hàng đang phải đối mặt với quyền thương lượng hạn chế do tình hình tài chính không cho phép họ chi tiêu thoải mái Họ có ý thức và nhạy cảm về vị trí của mình, nằm giữa những người tiêu dùng giàu có và những người tiêu dùng cơ bản.
Việt Nam có 56% dân số dưới 30 tuổi, với độ tuổi trung bình chỉ 25, cho thấy một lực lượng lao động trẻ và đầy tiềm năng Những người trẻ tuổi thuộc tầng lớp trung lưu thường ưu tiên lựa chọn các thương hiệu đáng tin cậy và nổi tiếng Họ không chỉ quan tâm đến sản phẩm và dịch vụ mà còn đánh giá cao trải nghiệm mua sắm, bao gồm cả dịch vụ khách hàng và các dịch vụ hậu mãi.
Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt từ các nền tảng thương mại điện tử lớn như Lazada và Shopee, khách hàng hiện có nhiều sự lựa chọn Tuy nhiên, Tiki nổi bật với độ tin cậy cao nhờ vào việc cung cấp các sản phẩm độc đáo và chính hãng, từ đó tạo ra một lượng khách hàng trung thành mặc dù không đông đảo.
Mối đe dọa của các đối thủ tiềm năng
Kể từ năm 2018, đặc biệt là sau đại dịch COVID-19, thị trường thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ Sự tăng trưởng này không chỉ thu hút nhiều doanh nghiệp mới mà còn mở ra cơ hội lớn trong một thị trường đầy tiềm năng.
Mặc dù thị trường TMĐT Việt Nam có sự tham gia của nhiều doanh nghiệp, báo cáo mới nhất từ Công ty CP Chứng khoán VNDIRECT cho thấy bốn tên tuổi lớn là Lazada, Shopee, Tiki và Sendo đang dẫn đầu, chủ yếu áp dụng mô hình kết hợp B2C và C2C.
Sự tham gia của nhiều doanh nghiệp thúc đẩy các sàn thương mại điện tử không ngừng đổi mới và sáng tạo, mang đến trải nghiệm mua sắm mới mẻ cho người tiêu dùng Việt Điều này cũng đồng nghĩa với việc người tiêu dùng sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn khi mua sắm.
Quyền thương lượng cung cấp
Các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đang chuyển hướng sang xây dựng website và vận hành hệ thống kinh doanh trực tuyến qua mạng xã hội và sàn thương mại điện tử Điều này giúp tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả kinh doanh, đặc biệt sau giai đoạn khó khăn do dịch Covid-19 Việc tận dụng tối đa các kênh bán hàng đã giúp nhiều doanh nghiệp đạt được sự tăng trưởng ổn định Hoạt động mua sắm trực tuyến trên các nền tảng như Shopee, Lazada, Tiki, và Sendo đang diễn ra sôi nổi, tạo động lực cho sự phát triển của thương mại điện tử trong các doanh nghiệp nhỏ.
Sự thay đổi thói quen của doanh nghiệp nhỏ sau đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy sự phát triển khả quan của thương mại điện tử (TMĐT) Điều này tạo nền tảng vững chắc cho tương lai của TMĐT Tiki, với hệ thống nhà cung cấp là các nhà bán lẻ ngày càng đông đảo, đã tạo ra một nguồn sản phẩm phong phú và đa dạng Tuy nhiên, quyền thương lượng của các nhà cung cấp trong thị trường này lại không cao, thậm chí có thể nói là thấp.
Tại các cửa hàng bán lẻ truyền thống, quá trình xử lý đơn hàng diễn ra ngay tại cửa hàng từ khi khách hàng đặt hàng cho đến khi thanh toán và nhận hàng, giúp dễ dàng kiểm soát dịch vụ Ngược lại, trong bán lẻ trực tuyến, đơn hàng được xử lý tách biệt với thời gian và không gian, yêu cầu có bộ phận xử lý đơn hàng để chuyển đổi hành động đặt mua thành giao dịch thành công Hơn nữa, với sự phát triển của quảng cáo online, việc mở rộng cửa hàng trực tuyến trở nên dễ dàng và nhanh chóng hơn so với bán hàng truyền thống.
Bán lẻ trực tuyến mang lại nhiều lợi thế so với bán lẻ truyền thống, đặc biệt trong việc mở rộng quy mô Tuy nhiên, sự gia tăng số lượng cửa hàng trực tuyến khiến khách hàng cảm thấy hoang mang khi lựa chọn nơi mua sắm Họ thường gặp khó khăn trong việc so sánh giá cả và chất lượng sản phẩm Do đó, quyết định mua hàng của khách hàng phụ thuộc vào sự hài lòng của họ khi nhận được sản phẩm từ hình thức mua sắm trực tuyến.
Việt Nam đang nổi lên như một điểm đến vàng cho các sàn thương mại điện tử với tốc độ tăng trưởng ấn tượng, hứa hẹn sẽ tiếp tục là thị trường phát triển màu mỡ trong lĩnh vực TMĐT Trong số các ngành hàng tổng hợp, Shopee, Lazada và Tiki hiện đang dẫn đầu thị trường.
Báo cáo TMĐT cuối năm 2020 của Qandme cho thấy Shopee dẫn đầu về giá cả và sự đa dạng sản phẩm trong các sàn thương mại điện tử tại Việt Nam, trong khi Tiki được khách hàng đánh giá cao về độ tin cậy Lazada nằm ở giữa hai nền tảng này, không nổi bật trong các tiêu chí khảo sát, với hầu hết các chỉ số ở mức trung bình Tuy nhiên, Lazada được đánh giá cao nhất ở hai điểm: sản phẩm dành cho người lớn và sự đa dạng sản phẩm, mỗi điểm chiếm 27% (Tiểu Phượng, 2020).
Hình 3.1 : Điểm đánh giá của người tiêu dùng với sàn thương mại điện tử tại Việt Nam
Bảng 2 : Phân tích tổng quan Shoppe
Chất lượng Giá cả Hình thức thức giao hàng Chăm sóc khách hàng
ShoppeMall với các thương hiệu nổi tiếng, cửa hàng cam kết mặt hàng chính hãng
Tuy nhiên, các cửa hàng với người bán liên kết ngoài thì không chắc chắn cam kết về mặt chất lượng sản phẩm
Shopee chiếm ưu thế về giá cùng với các đợt giảm giá cực mạnh trong các dịp Black Friday, 10/10, 11/11 và 12/12
Chiến dịch sales nổi bật nhất là các deal 1000đ,
10.000đ, lắc giá Shopee có slogan khá bạo là “ở đâu rẻ hơn, Shopee hoàn tiền”
Giao hàng bởi Shopee Shopee có triển khai giao hàng 4h nhưng chưa nổi bật
Giao hàng thông qua các đơn vị vận chuyển
Khâu tiếp nhận và giải quyết khiếu nại dành cho người mua cũng như đối tác bán hàng còn chậm và chưa thấu đáo
Bảng 3 : Phân tích tổng quan Lazada
Chất lượng Giá cả Hình thức thức giao hàng Chăm sóc khách hàng
Cả Shopee và Lazada đều sở hữu gian hàng LazaMall, nơi cung cấp các sản phẩm từ những thương hiệu nổi tiếng với cam kết hàng chính hãng Tuy nhiên, đối với các cửa hàng của người bán liên kết bên ngoài, chất lượng sản phẩm không được đảm bảo.
Giá ở Lazada sẽ tương đối ổn định, không chênh lệch nhiều của một cửa hàng ở trên các sàn TMĐT khác nhau
Phần biến thiên sẽ là các chương trình khuyến mãi/ sales của các sàn này
Các dịp sale của Lazada cũng thường tập trung các dịp cuối năm như 2 sàn còn lại, bao gồm:
Chiến dịch sales nổi bật là chém giá và các deal giá sốc 0đ
Giao hàng bởi Lazada Lazada có triển khai dịch vụ giao hàng 2h nhưng chưa nổi bật như TikiNow 2h
Giao hàng thông qua các đơn vị vận chuyển
Giao hàng tại điểm lấy của Lazada
Bộ phận chăm sóc đối tác, giải quyết khiếu nại chuyên nghiệp, nhanh chóng và có trách nhiệm
Bảng 4 : Phân tích tổng quan Tiki
Chất lượng Giá cả Hình thức thức giao hàng Chăm sóc khách hàng
CHU Ỗ I GIÁ TR Ị
CƠ SỞ LÝ THUY Ế T
Chuỗi giá trị (Value chain) là khái niệm quan trọng trong quản lý kinh doanh, được Michael Porter giới thiệu lần đầu vào năm 1985 trong cuốn sách nổi tiếng "Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance" Khái niệm này giúp phân tích các hoạt động trong một doanh nghiệp nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững.
Chuỗi giá trị là tập hợp các hoạt động mà sản phẩm trải qua theo một trình tự nhất định Trong mỗi hoạt động, sản phẩm được tạo ra một giá trị gia tăng Tổng giá trị gia tăng của sản phẩm từ chuỗi các hoạt động này thường vượt trội hơn so với giá trị gia tăng của từng hoạt động riêng lẻ.
Hình 4.1 : Sơ đồ mô tả chuỗi giá trị
PHÂN TÍCH CHU Ỗ I GIÁ TR Ị VÀO TIKI
4.2.1 Các hoạt động hỗ trợ
Các hoạt động hỗ trợ bao gồm:
Các hoạt động bổ trợ của Tiki liên quan đến các chiến lược trong lĩnh vực tài chính, quản lý nhân sự và quản lý chuỗi cung ứng Những thông tin này chủ yếu thuộc về bí mật của Tiki, do đó việc tiếp cận chúng là rất khó khăn.
Hiện tại Tiki đang sử dụng hai mô hình chính cho việc phân phối hàng hóa bao gồm: mô hình lưu kho (FBT) và mô hình qua kho (ODF).
Mô hình Fulfillment By Tiki (FBT) là giải pháp lưu kho hiệu quả dành cho người bán hàng trên Tiki Theo mô hình này, sản phẩm của người bán sẽ được lưu trữ tại kho hàng của Tiki Khi có đơn hàng, Tiki sẽ đảm nhận toàn bộ quy trình từ lấy hàng, đóng gói đến giao hàng cho khách hàng, giúp người bán tiết kiệm thời gian và công sức.
Hình 4.2 : Sơ đồmô hình lưu kho
Mô hình qua kho Tiki cho phép hàng hóa được lưu trữ tại kho của nhà bán Khi có đơn hàng, nhà bán xác nhận đơn trên hệ thống và chuẩn bị hàng hóa Sau khi đóng gói theo tiêu chuẩn nhập kho Tiki, hàng hóa sẽ được bàn giao cho Tiki để tiếp tục quá trình vận chuyển.
Có 02 hình thức hợp tác vận chuyển:
● Tiki qua kho Nhà bán lấy hàng (Áp dụng cho các khu vực Tiki hỗ trợ lấy hàng)
● Nhà bán mang hàng qua kho Tiki
Hình 4.3 : Mô hình qua kho
Tiki áp dụng hai mô hình Outbound Logistics khác nhau: mô hình lưu kho cho phép hàng hóa được đưa đến kho trước khi có đơn đặt hàng, trong khi mô hình qua kho chỉ vận chuyển hàng khi có đơn từ khách Việc duy trì cả hai mô hình này giúp Tiki có lợi thế cạnh tranh, đáp ứng nhanh chóng các đơn hàng trong 2 giờ với mô hình lưu kho, đồng thời đảm bảo lượng tồn kho ổn định với mô hình qua kho.
Hệ thống quản lý nhà cung cấp của Tiki cho phép người bán linh hoạt lựa chọn mô hình hoạt động, đồng thời dễ dàng đăng ký gửi hàng trước hoặc sau khi nhận đơn hàng trực tiếp trên nền tảng.
Nền tảng Tiki rất thân thiện với người tiêu dùng, cho phép khách hàng dễ dàng tìm kiếm và lựa chọn sản phẩm mong muốn, đồng thời thực hiện việc mua sắm và thanh toán một cách nhanh chóng và tiện lợi.
Hiện tại Tiki đang hoạt động vận hành nền tảng của mình thông qua hai kênh là trang web tiki.vn và ứng dụng trên di động Tiki
Tiki hiện đang cung cấp bốn hình thức giao hàng chính, bao gồm dịch vụ TikiPRO, giao hàng tiêu chuẩn, TikiNOW và giao hàng từ nước ngoài.
2 Giao hàng tận nhà, kể cả khách hàng ở chung cư
3 Mở hộp, đồng kiểm và trả hàng nếu sản phẩm có lỗi ngoại quan
4 Lắp đặt ngay khi giao hàng Áp dụng cho tất cả địa chỉ giao hàng trong lãnh thổ Việt Nam
Dịch vụ giao hàng tiêu chuẩn
Dịch vụ giao hàng tiêu chuẩn có thời gian vận chuyển tùy thuộc vào kho xử lý và địa chỉ nhận hàng Thời gian giao hàng dự kiến được hiển thị trên trang sản phẩm, nơi bạn có thể nhập thông tin địa chỉ giao hàng, bao gồm tỉnh/thành, quận/huyện và phường/xã.
Khi hoàn tất điền các thông tin, hệ thống sẽ thông báo đến quý khách thời gian giao hàng dự kiến cho sản phẩm
Dịch vụ giao hàng TikiNOW
Dịch vụ giao hàng TikiNOW cung cấp giải pháp giao nhanh tại TPHCM và Hà Nội, với hàng trăm ngàn sản phẩm đa dạng Dịch vụ này dành cho khách hàng đã đăng nhập và nằm trong khu vực hỗ trợ, giúp tiết kiệm thời gian và nâng cao trải nghiệm mua sắm trực tuyến.
- Nếu đơn hàng được đặt trước 13h: sẽ được giao trong ngày
- Nếu đơn hàng được đặt sau 13h: sẽ được giao vào ngày hôm sau
Dịch vụ giao hàng từnước ngoài
Hàng quốc tế là sản phẩm được cung cấp từ các nhà bán hàng hoặc sàn thương mại điện tử ngoài lãnh thổ Việt Nam, mang đến cho người tiêu dùng Việt Nam cơ hội tiếp cận với nhiều mặt hàng đa dạng và chất lượng.
Hàng quốc tế được hiểu là hàng hóa mua về phục vụ nhu cầu cá nhân, Tiki là đơn vị trung gian giữa nhà bán hàng và khách hàng
Khách hàng có thể nhận diện sản phẩm mua trực tiếp từ nước ngoài bằng thông tin "Hàng quốc tế" tại phần thông tin chi tiết của sản phẩm
Thời gian giao hàng dao động từ 7 đến 15 ngày, tùy thuộc vào quốc gia, điều kiện địa lý và phương thức vận chuyển, và thời gian này sẽ được ước tính trong thông tin đơn hàng mà khách hàng nhận được.
Tiki cam kết cung cấp thời gian giao hàng ước tính, tuy nhiên thời gian thực tế có thể thay đổi do nhiều yếu tố như hàng hóa, điều kiện nhập khẩu, địa lý và thời tiết Để thực hiện giao hàng, Tiki cần ba thông tin cơ bản: địa chỉ khách hàng, loại sản phẩm và phương thức giao hàng mà khách hàng mong muốn Khi khách hàng hoàn tất đơn hàng và thanh toán, hệ thống của Tiki sẽ tự động đề xuất các phương thức giao hàng khả thi, và sau khi khách hàng chọn, hệ thống sẽ ghi nhận và tiến hành giao hàng.
Tiki đã áp dụng mạnh mẽ chiến lược marketing qua người ảnh hưởng nhằm mở rộng tệp khách hàng đến đối tượng đại chúng Họ thường xuyên hợp tác với các ngôi sao nổi tiếng như Ngọc Trinh, Chi Pu, và vợ chồng Trường Giang & Nhã Phương để xây dựng thương hiệu và tăng cường truyền thông Các chiến dịch quảng bá nổi bật bao gồm Single Day 11/11, Black Friday 24/11 và Sinh nhật Tiki - Mùa Sale Huyền thoại.
Một số MV nổi bật có sự xuất hiện của Tiki bao gồm “Lửng lơ” (B-Ray và Masew), “Bạc phận” (K-ICM ft Jack), “Đừng yêu nữa, em mệt rồi” (Min), “Anh ơi ở lại” (Chi Pu), “Yêu được không?” (Đức Phúc) và Gene (Binz) Tất cả những MV này đều có điểm chung là logo thương hiệu “Đi cùng Tiki” xuất hiện ngay đầu video, cùng với hình ảnh nhân viên giao hàng Tiki, dù ở bối cảnh hiện đại hay lịch sử.
Việt Nam hiện đang nằm trong top 5 thị trường có thời gian xem video cao nhất tại châu Á – Thái Bình Dương, với trung bình mỗi người dành hơn 100 phút mỗi ngày trên YouTube Vì vậy, để quảng cáo trên nền tảng này hiệu quả, cần phải thiết kế nội dung một cách khéo léo, thu hút và hấp dẫn; nếu không, người xem có thể cảm thấy khó chịu.
