Tổng quan nghiên cứu
Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Các đề tài, công trình nghiên cứu Đối với quản lý thu BHXH có một số các đề tài đã đề cập tới phải kể đến đó là:
Đề tài nghiên cứu "Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội hiện nay và các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác thu" do Trần Đình Liệu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, chủ nhiệm, đã được nghiệm thu năm 2013 Nghiên cứu này tập trung vào việc hệ thống hóa các vấn đề liên quan đến công tác thu nợ BHXH và đánh giá thực trạng quản lý thu nợ BHXH, BHYT tại Việt Nam trong giai đoạn 2010 - 2012 Tác giả phân tích tình hình thu nợ BHXH, BHYT nhằm tìm kiếm giải pháp thay thế dần nguồn chi từ ngân sách nhà nước, đồng thời đưa ra các kiến nghị cụ thể nhằm cải tiến công tác thu BHXH tại Việt Nam.
Đề tài nghiên cứu về quy hoạch phát triển nhân lực ngành Bảo hiểm xã hội do Cù Ngọc Oánh, Ban Tổ chức Cán bộ, BHXH Việt Nam làm chủ nhiệm, được nghiệm thu vào năm 2012 Nghiên cứu đã phân tích thực trạng nhân lực ngành Bảo hiểm xã hội từ năm 2004 đến 2011, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển nhân lực cho giai đoạn 2010 – 2020 Thông tin này được trích từ kỷ yếu nghiên cứu khoa học ngành Bảo hiểm xã hội giai đoạn 2008 đến 2013, tập 4.
Đề tài khoa học "Xây dựng mô hình tuyên truyền chính sách BHXH, BHYT đối với các tổ chức Tôn giáo" do Nguyễn Đức Toàn, Phó Giám đốc Trung Tâm Truyền thông Bảo hiểm xã hội Việt Nam, chủ nhiệm và nghiệm thu năm 2012, đã nghiên cứu về tôn giáo tại Việt Nam Nghiên cứu này phân tích vai trò của chức sắc tôn giáo trong việc tuyên truyền và khuyến khích cộng đồng theo đạo tham gia các hoạt động xã hội Qua việc đánh giá thực trạng thông tin tuyên truyền về chính sách BHXH, BHYT đối với các tổ chức tôn giáo, đề tài đã đề xuất mô hình vận động các vị chức sắc tham gia tích cực vào công tác tuyên truyền này.
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ “Cơ sở khoa học hoàn thiện quy trình quản lý thu bảo hiểm xã hội” do Tiến sỹ Dương Xuân Triệu bảo vệ năm 1999, tập trung vào việc phân tích các mô hình quản lý thu BHXH từ các quốc gia trong khu vực và thế giới Tác giả đã làm rõ các khái niệm liên quan đến thu BHXH, đánh giá thực trạng quản lý thu BHXH tại Việt Nam và đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm cải tiến quy trình quản lý thu BHXH, phù hợp với từng nhóm đối tượng tham gia đóng BHXH.
Nghiên cứu này khám phá lĩnh vực thu bảo hiểm xã hội (BHXH) từ nhiều góc độ khác nhau ở tầm vĩ mô, xem xét các điều kiện thực tế tại các địa phương và thời điểm khác nhau Đến nay, chưa có công trình nào nghiên cứu đầy đủ về tổ chức, cơ chế thu và quy trình nghiệp vụ thu BHXH, đặc biệt là tại BHXH huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu Vì vậy, tác giả quyết định chọn đề tài "Nâng cao năng lực quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Phước Long tỉnh Bạc Liêu" để góp phần làm rõ vấn đề này.
Các luận văn, luận án
Luận văn Thạc sỹ của Trần Quốc Tuý, Ban Tuyên truyền - BHXH Việt Nam, năm 2000, tập trung vào việc hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội (BHXH) trong khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Việt Nam Nghiên cứu này phân tích quá trình tổ chức và thực hiện thu BHXH từ năm 1995 đến năm 2000, đồng thời làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý thu BHXH trong khu vực này Bài viết cũng nêu bật thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện hiệu quả quản lý thu BHXH cho doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Việt Nam.
Luận văn thạc sỹ của Phạm Hoàng Tiến, bảo vệ năm 2008, tập trung vào việc hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội tại tỉnh Thanh Hoá Bài nghiên cứu phân tích thực trạng công tác quản lý thu BHXH trong khu vực, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm cải thiện hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh.
Luận án tiến sĩ của tác giả Phạm Trường Giang, bảo vệ năm 2010, tập trung vào việc hoàn thiện cơ chế thu bảo hiểm xã hội (BHXH) ở Việt Nam Nghiên cứu này phân tích sự phối hợp giữa các bộ phận trong hệ thống thu BHXH và đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm cải thiện cơ chế thu BHXH, từ đó nâng cao hiệu suất và tính bền vững của hệ thống.
Luận văn thạc sĩ “Giải pháp nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng và trốn đóng
Bài viết "Bảo hiểm xã hội ở Bắc Ninh" của tác giả Phạm Đức Cường, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh Bắc Ninh, đã nghiên cứu thực trạng nợ đọng và trốn đóng BHXH tại tỉnh Bắc Ninh trong thời gian qua Tác giả đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng và trốn đóng BHXH trong tương lai.
Các nghiên cứu đã dựa trên lý thuyết quản lý thu và thực trạng công tác thu BHXH ở Việt Nam và các địa phương, nhằm phân tích và tìm ra phương pháp cải thiện quản lý quỹ BHXH Mỗi địa phương có tình hình thực tế và giai đoạn khác nhau, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay với sự thay đổi nhanh chóng trong phát triển kinh tế xã hội và các chính sách mới về quản lý nhà nước Điều này đặt ra những yêu cầu đa dạng trong công tác quản lý thu BHXH để đạt hiệu quả cao nhất.
Công tác thu BHXH tại huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu hiện đang gặp nhiều hạn chế và chưa đạt được kết quả như mong đợi Do đó, tác giả chọn nghiên cứu đề tài này cho luận văn thạc sĩ nhằm tìm hiểu sâu về quản lý thu BHXH Luận văn tham khảo các nghiên cứu liên quan để có cái nhìn tổng quan và tiếp cận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, đồng thời xem xét các giải pháp đã được đề xuất trước đó Tác giả cũng nghiên cứu tình hình thực tế hiện nay kết hợp với các chính sách mới và dự báo tương lai, từ đó đưa ra định hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu BHXH tại huyện Phước Long Nghiên cứu này không chỉ giúp BHXH huyện Phước Long có những gợi ý khả thi trong việc cải thiện quản lý thu BHXH mà còn cung cấp những ý tưởng sáng tạo cho các địa phương khác.
Mục tiêu, câu hỏi nghiên cứu và nhiệm vụ nghiêncứu
Mục tiêu
- Đánh giá thực trạng năng lực quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Phước Long tỉnh Bạc Liêu
- Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Phước Long tỉnh Bạc Liêu.
Câu hỏi nghiên cứu
- Thực trạng năng lực quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Phước Long tỉnh Bạc Liêu hiện nay như thế nào?
Để nâng cao năng lực quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu, cần triển khai các giải pháp như tăng cường đào tạo nghiệp vụ cho cán bộ, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý dữ liệu, cải thiện quy trình thu và chi, đồng thời nâng cao nhận thức của người dân về quyền lợi và nghĩa vụ tham gia bảo hiểm xã hội Việc này không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình quản lý mà còn góp phần tăng cường sự minh bạch và hiệu quả trong công tác thu ngân sách bảo hiểm xã hội.
Nhiệmvụ
Hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lý luận về công tác thu bảo hiểm xã hội là rất cần thiết Năng lực quản lý thu bảo hiểm xã hội cần được nâng cao để đảm bảo hiệu quả Nội dung và vai trò của công tác thu bảo hiểm xã hội cũng cần được xác định rõ ràng Các tiêu chí đánh giá và những nhân tố ảnh hưởng đến công tác thu bảo hiểm xã hội tại cơ quan cũng cần được làm sáng tỏ để cải thiện quy trình và kết quả thu.
Bài viết đánh giá thực trạng năng lực quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu trong giai đoạn 2016 – 2018 Nghiên cứu chỉ ra những hạn chế trong công tác thu bảo hiểm xã hội và phân tích nguyên nhân dẫn đến những vấn đề này, từ đó đề xuất các giải pháp cải thiện hiệu quả quản lý thu.
Để nâng cao năng lực quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu trong thời gian tới, cần đề xuất một số giải pháp cụ thể Trước tiên, tăng cường đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ nhằm nâng cao trình độ chuyên môn Thứ hai, áp dụng công nghệ thông tin vào quy trình quản lý để tối ưu hóa hiệu quả thu phí Cuối cùng, cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia bảo hiểm xã hội, từ đó nâng cao tỷ lệ tham gia và đảm bảo nguồn thu ổn định cho quỹ.
4 Đối tƣợng và phạm vi nghiêncứu
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là năng lực quản lý thu bảo hiểm xã hội
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Trên địa bàn huyện Phước Long tỉnh Bạc
Đề tài nghiên cứu tập trung vào năng lực quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu trong giai đoạn từ năm [năm cụ thể] Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiệu quả và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thu bảo hiểm xã hội tại địa phương.
+ Phạm vi về không gian: Nghiên cứu tại đơn vị Bảo hiểm xã hội huyện
Phước Long tỉnh Bạc Liêu
+ Phạm vi về thời gian: Số liệu được thu thập trong thời gian 3 năm (từ
5 Phương pháp nghiên cứu Để đạt được các mục tiêu đã đề ra, luận văn sử dụng các phương pháp tiếp cận định tính, với các phương pháp cụ thể sau:
Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết là quá trình nghiên cứu các tài liệu và lý luận khác nhau bằng cách phân chia chúng thành các bộ phận để hiểu rõ hơn về đối tượng Tổng hợp là việc kết nối các mặt và thông tin đã phân tích để tạo ra một hệ thống lý thuyết mới, đầy đủ và sâu sắc về đối tượng nghiên cứu.
Phương pháp quy nạp là một phương pháp nhận thức quan trọng, trong đó quá trình suy luận diễn ra từ những trường hợp cụ thể đến các nguyên lý chung Phương pháp này giúp chúng ta rút ra những kết luận tổng quát từ những sự vật, hiện tượng riêng lẻ, đóng vai trò then chốt trong việc phát triển tư duy logic và khoa học.
Phương pháp phỏng vấn không cấu trúc là một trong những phương pháp phổ biến nhất trong nghiên cứu xã hội Khi áp dụng phương pháp này, người nghiên cứu sẽ sử dụng một danh mục các chủ đề cần hỏi, nhưng có thể linh hoạt thay đổi thứ tự các chủ đề dựa trên hoàn cảnh phỏng vấn và phản hồi của người được phỏng vấn.
6 Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
- Ý nghĩa lý luận: Đề tài góp phần hệ thống hóa lý luận về công tác thu
BHXH tại cơ quan Bảo hiểm xã hội Thông qua đó, đề tài vận dụng vào điều kiện thực tế của 1 cơ quan BHXH cụ thể
- Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài có thể vận dụng áp dụng vào thực tế công việc tại
Bài viết đề cập đến BHXH huyện Phước Long tỉnh Bạc Liêu, nhấn mạnh các giải pháp có thể đóng góp vào các kiến nghị sửa đổi, bổ sung của Bảo hiểm xã hội Việt Nam để thực hiện phù hợp với thực tế địa phương và áp dụng cho các vùng khác Luận văn cung cấp các giải pháp quy định trách nhiệm cho các cơ quan quản lý nhà nước và các ngành liên quan, nhằm nâng cao trách nhiệm trong việc phối hợp, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm chính sách BHXH Đồng thời, bài viết cũng đề xuất cải cách thủ tục và trình tự xử phạt tình trạng trốn đóng, tránh đóng BHXH để đảm bảo quy trình đơn giản, thuận tiện và hiệu quả.
Chương 1 TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1 Lý thuyết cơ bản về Bảo hiểm Xã hội
1.1.1 Khái niệm về Bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là bộ phận quan trọng nhất trong hệ thống an sinh xã hội của mỗi quốc gia, ra đời vào giữa thế kỷ XIX khi nền công nghiệp phát triển mạnh mẽ ở châu Âu Luật BHXH đầu tiên được ban hành ở nước Phổ vào năm 1883, trong khi nhiều quốc gia châu Âu và Bắc Mỹ chỉ có đạo luật về BHXH vào cuối năm 1920 Mặc dù đã tồn tại lâu, khái niệm BHXH vẫn chưa được sử dụng thống nhất, với nhiều cách tiếp cận khác nhau Tuy nhiên, định nghĩa về BHXH trong Từ điển Bách khoa Việt Nam và Luật BHXH Việt Nam được coi là phù hợp nhất cho nghiên cứu về BHXH tại Việt Nam.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một hệ thống đảm bảo và bù đắp thu nhập cho người lao động khi họ gặp phải các rủi ro như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, và tử tuất Quỹ BHXH được hình thành từ sự đóng góp của các bên tham gia, dưới sự bảo vệ của Nhà nước theo quy định pháp luật Mục tiêu chính của BHXH là đảm bảo an toàn đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần vào việc duy trì an toàn xã hội.
Theo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thu nhập của người lao động (NLĐ) khi họ gặp phải các tình huống như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc trường hợp tử vong Hệ thống BHXH hoạt động dựa trên nguyên tắc đóng góp vào quỹ BHXH, từ đó đảm bảo sự bù đắp một phần thu nhập cho NLĐ trong những thời điểm khó khăn.
1.1.2 Phân loại Bảo hiểm xã hội
1.1.2.1 Phân loại theo tính chất pháp lý
Phân loại theo tính chất pháp lý, BHXH gồm: Bảo hiểm bắt buộc và Bảo hiểm tự nguyện
- Bảo hiểm xã hội bắt buộc
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình bảo hiểm được quy định bởi pháp luật, bao gồm các đối tượng tham gia như người lao động, người sử dụng lao động và tổ chức hành chính nhà nước.
An ninh và quốc phòng là những đối tượng tham gia trong hệ thống bảo hiểm Mức đóng bảo hiểm sẽ xác định mức phí mà người tham gia phải chi trả Để được hưởng quyền lợi, người tham gia cần tuân thủ các điều kiện và thủ tục cần thiết Mức được hưởng có thể bao gồm số tiền thanh toán hoặc trợ cấp, và trong một số trường hợp, số tiền này có thể lớn hơn mức phí tích lũy mà người tham gia đã đóng.
BHXH bắt buộc do nhà nước tổ chức và tài trợ tài chính, được thực hiện bắt buộc ở hầu hết các nước trên thế giới
- Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm do Nhà nước tổ chức, không bắt buộc đối với mọi đối tượng Người tham gia có quyền lựa chọn tham gia hoặc không, cũng như chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập cá nhân Quyền lợi và nghĩa vụ của người tham gia được quy định rõ ràng theo Luật Bảo hiểm xã hội.
