1 Tr-ờng đại học vinh Khoa nông lâm ng  Kết nghiên cứu Tên đề tài: Sử dụng chế phẩm tỏi việc phòng trừ số loài sâu hại rau Sinh viên nghiên cứu : Lê Thị H-êng Líp : 45K – N«ng Häc Ng-êi h-íng dÉn : TS Trần Ngọc Lân Vinh, tháng 11 năm 2008 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Nước ta với điều kiện khí hậu, đất đai thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp hàng hoá lớn, đa dạng loại trồng vật nuôi Tuy nhiên việc áp dụng kỷ thuật thâm canh chưa đồng bộ, sinh nhiều loại dịch hại phá hoại làm ảnh hưởng không nhỏ đến suất trồng Một loại trồng bị phá hại nặng nề phải kể đến rau xanh Đây nguồn thực phẩm quan trọng phục vụ cho nhu cầu thiết yếu người mà đứng trước tình trạng dịch bệnh phá hại tràn lan Theo số liệu thống kê gần cục BVTV hầu hết vùng trồng rau nước bị phá hại nặng tập đoàn sâu hại rau như: Sâu khoang, sâu xanh, sâu tơ, bọ nhảy, ban miêu… Riêng Nghệ An nhiều vùng trồng rau phải chịu nhiều thiệt hại sâu phá hại nặng làm giảm đáng kể suất trồng, ảnh hưởng tới đời sống người dân Qua theo dõi, điều tra tình hình sâu hại rau vùng Hưng Đông số vùng phụ cận thành phố Vinh nhận thấy rằng: Sâu hại rau đa dạng diễn biến phức tạp như: sâu khoang gọi sâu ăn tạp gây hại tất loại rau, đối tượng gây hại nặng rau muống Sâu non tuổi nhỏ thường gây hại nghiêm trọng hàng trăm sâu non tập trung ăn hại nhanh chóng làm xơ xác Sâu cịn gặm vỏ, làm giảm phẩm chất Sâu xanh phá hại nặng loại rau cải, chúng ăn tàn lụi hết tất rau để trơ cồi lại, cịn gây hại nhiều loại rau khác gây hại khổ qua, dưa leo, sâu gây hại từ con, đọt non, trái Sâu gây thiệt hại suất, giá trị thương phẩm công giai đoạn cho trái, ngồi cịn nhiều loại sâu khác dã tàn phá nặng rau như: Ban miêu đen sọc trắng phá hại rau muống, bọ nhảy gây hại nặng trời nóng khơ Thành trùng bọ nhảy gây hại nặng cải ăn ngắn ngày khí ấu trùng bọ nhảy gây hại nặng củ cải Sâu đục nõn gây thiệt hại nặng cho suất cải ăn ngắn ngày nhỏ cải chuẩn bị khó diệt trừ sâu đục vào đọt Sâu tơ gây hại họ hoa thập tự, sâu phá hại nặng trời lạnh mát, từ tháng 11 đến hết tháng năm sau Tuy sâu thường gây hại nặng giai đoạn phát triển thân nặng thời gian thu hoạch…Nhiều hộ gia đình phải chuyển đổi sang trồng khác để thay cho rau nhằm hạn chế tình hình sâu hại phá hoại Đứng trước tình hình sâu phá hoại nặng nhiều hộ gia đình lựa chọn hố chất bảo vệ thực vật sử dụng chúng cách ạt đến mức xảy tác động tiêu cực đáng báo động Chính vấn đề đặt phải có loại thuốc an tồn hơn, vừa có hiệu phịng trừ dịch hại cao, vừa an toàn cho người sử dụng, cho cộng đồng môi trường Đây mục tiêu lớn khó khăn Ngay từ thuốc hố học tổng hợp đời bước ngoặt lĩnh vực BVTV đồng thời tác hại gây cho người sử dụng lớn Trước tình hình nhà khoa học giới lại bắt đầu chạy đua tìm kiếm giải pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực chúng, đánh dấu hệ thuốc hoá học đời, thề hệ thuốc hoá học sau an tồn cho người mơi trường Tuy nhiên để thực an toàn, giới người ta ý nhiều tới loại thuốc phi hoá học thuốc sinh học, thuốc thảo mộc…nhằm tiến tới tương lai nơng nghiệp hữu cơ, hồn tồn khơng có hố chất Đối với nước ta việc sản xuất nơng nghiệp đóng vai trị quan trọng đời sống người dân nhu cầu sử dụng thuốc phi hố học lại địi hỏi bách Với điều kiện thuận lợi cho việc phát triển nhiều loại trồng phải kể đến lượng lớn nguồn tài nguyên độc đa dạng, phong phú điều kiện để sử dụng khai thác tạo nhiều loại thuốc thảo mộc phòng trừ sâu hại hạn chế nhập tăng việc làm thu nhập cho người nông dân Tuy nhiên để biện pháp thực có hiệu cần có chung tay nhà khoa học, người dân nghiên cứu, thăm dò cách hệ thống thành phần sâu hại nguồn độc có khả diệt trừ chúng Ở Việt Nam, năm qua có số tác giả quan tâm nghiên cứu đến chế phẩm thảo mộc Nguyễn Duy Trang CTV (1998) ([9], [10]), Đỗ Tất Lợi (1986) [11], Phan Hiền Phước, Nguyễn Công Hào, Nguyễn Văn Luật (2001) [12], Võ Văn Chi (1991) [13], … Các nghiên cứu phần đáp ứng đước nhu cầu thực tiễn sản xuất, nhiên đề tài nhiều hạn chế chưa sâu nghiên cứu áp dụng quy mơ rộng Để gióp phần nhỏ bé vào cơng tác BVTV đáp ứng nhu cầu người dân làm nông nghiệp nói chung người dân trồng rau tỉnh nhà nói riêng Chúng tơi khoa nơng học với hướng dẫn thầy giáo PGS TS Trần Ngọc Lân phân cơng nghiên cứu đề tài: “Hiệu lực phịng trừ sâu xanh bướm trắng (Pieris rapae Linnaeus), sâu khoang (Spodoptera litura Fabricius) bọ ban miêu (Epicauta gorhami Marseul) chế phẩm từ gia vị” Mục đích nghiên cứu đề tài Bước đầu có sở khoa học để xây dựng quy trình sản xuất sử dụng số loại chế phẩm thảo mộc việc phịng trừ sâu hại ngồi đồng ruộng Đề biện pháp sử dụng chế phẩm thảo mộc quản lý dịch hại tổng hợp (IPM IPM-B) để trừ sâu hại đạt hiệu cao Đối tƣợng, phạm vi nội dung nghiên cứu 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu + Một số loại rau + Sâu khoang (Spodoptera litura F.) + Sâu xanh (Pieris rapae Linnaeus) + Ban miêu đen sọc trắng (Epicauta gorhami Marseul) 3.2 Phạm vi nghiên cứu + Các nghiên cứu thực tròng phịng thí nghiệm BVTV nơng học khoa Nơng - Lâm - Ngư, Đại học Vinh + Nắm hiệu phòng trừ loại thuốc thảo mộc lên đối tượng gây hại trồng để từ có biện pháp hợp lý việc sử dụng thuốc thảo mộc theo hướng đại trà + Nắm quy luật phát sinh phát triển số đối tượng sâu hại rau trồng từ sử dụng chế phẩm thảo mộc tác động theo hướng bất lợi đến phát sinh, phát triển chúng 3.3 Nội dung nghiên cứu + Nghiên cứu ảnh hưởng nồng độ đến hiệu trừ số loại sâu hại rau là: Sâu khoang, sâu xanh, ban miêu đen sọc trắng chế phẩm Bio-pre + Nghiên cứu ảnh hưởng thời gian bảo quản đến hiệu trừ loại sâu hại rau là: Sâu khoang, sâu xanh, ban miêu đen sọc trắng chế phẩm Bio-pre1 + Nghiên cứu ảnh hưởng chế phẩm Bio-pre đến tỷ lệ hóa nhộng tỷ lệ vũ hóa loại sâu hại rau là: Sâu khoang sâu xanh Ý nghĩa khoa học thực tiển đề tài + Kết nghiên cứu đề tài bước đầu xây dựng quy trình sản xuất sử dụng số chế phẩm thảo mộc phòng trừ sâu hại + Kết nghiên cứu đề tài dẫn liệu khoa học thực cần thiết góp phần làm sở cho việc xây dựng biện pháp sinh học phịng trừ số lồi sâu hại có hiệu quả, hạn chế đến mức thấp nhât việc sử dụng thuốc hóa học góp phần giảm thiểu tác hại môi trường sinh thái sức khoẻ người + Q trình nghiên cứu góp phần tìm hiểu nhiều yếu tố tác động lên sinh trưởng, phát triển số loài sâu hại làm sở để tiến hành xây dựng số biện pháp sinh học thích hợp nhằm mang lại hiệu cao CHƢƠNG I TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1.Cơ sở khoa học đề tài 1.1.1 Khái niệm Để hiểu rõ sở khoa học đề tài: “Hiệu lực phòng trừ sâu xanh bướm trắng (Pieris rapae Linnaeus), sâu khoang (Spodoptera litura Fabricius) bọ ban miêu (Epicauta gorhami Marseul) chế phẩm từ gia vị” cần làm rõ số khái niệm sau: Thế thuốc thảo mộc? Thuốc thảo mộc thuốc sử dụng chất độc có sẵn cỏ thiên nhiên để phòng trừ hạn chế tác hại sâu hại Khi sử dụng thuốc thảo mộc có nhiều ưu điểm như: Chất độc hợp chất thiên nhiên nên sau sử dụng hầu hết chúng nhanh chóng bị phân huỷ khơng để lại dư lượng độc nơng sản mơi trường, độc hại cho sinh vật có ích [5] Đối với nhóm làm gia vị tác dụng gây độc cho côn trùng nhờ số loại hoạt chất có thành phần hoa học chúng Trong ớt cay nhờ có hạt chất cay capsaicin nên có tác dụng gây độc cho trùng Đó amid vinilyl amin (Methoxy -3- hydroxy- 4- benzylamin) axit chưa no (axit methyl-7-octen-5-carbonic) Vị cay thể nồng độ 10-7, capsaicin kết tinh thành vảy hay thành phiến màu trắng, nóng chảy nhiệt độ khoảng 600C thăng hoa Capsaicin tan ether, dầu hỏa dung môi khác Capsaicin tan nước tinh khiết đun sơi lại tan dung môi kiềm loảng Cho nên thường sử dụng ớt cay nghiền nhỏ pha dung mơi kiềm loảng để tăng kết dính hoạt chất capsaicin [17] Capsaicin cho tiếp xúc vào da trùng gây kích ứng da niêm mạc, làm loét chúng sau thuốc ngấm vào thể côn trùng vào máu gây chết côn trùng Trong tỏi tế bào thân tỏi bị phân hủy, có mùi tỏi bốc lên, mùi có mặt hợp chất Sunfua S-Ankel-L; Cystein sulfphoxid (Alkyl: methyl, propyl, vinyl, allyl…) γ glutanin-s-akyl cystein Thành phần tỏi chưa bị phá hủy alliin (S-allyl-L (+) cystein sulphoxid) Alliin sau ngưng tụ cho ta số chất ajoen vinyl dithiin theo số nghiên cứu thấy sau cho bay tỏi nghiền nhỏ phát 53 hợp chất 22 hợp chất xác định dich chiết nước methanol Khi cho dịch chiết tỏi tiếp xúc vào thể côn trùng gây rối loạn thể côn trùng làm ức chế q trình sinh trưởng, phát triển trùng Mặt khác có mặt hợp chất sunfua tế bào tỏi bị phá hủy sinh tạo làm mùi tỏi bốc lên gây nên ngán ăn cho trùng Do dẫn đến hạn chế sinh trưởng chúng gây chết Con đường tác động sinh vật có ích có nhiều dạng khác như: Tiêu diệt, ung trứng, gây ngán ăn, xua đuổi, hấp dẫn, ức chế sinh trưởng, gây bất dục,… nên dễ tham gia mục tiêu phòng trừ dịch hại tổng hợp (IPM) Chính việc sử dụng chế phẩm thảo mộc phòng trừ sâu bệnh quan trọng cần khai thác sớm để đạt hiệu cao hạn chế tác hại gây ô nhiễm môi trường Ngày với việc phát triển nhiều mặt đời sống người vấn đề cung cấp lương thực, thực phẩm an toàn cần thiết hết Do vây việc sử dụng chế phẩm thảo mộc quan trọng để đáp ứng nhu cầu người 1.1.2 Giả thuyết khoa học - Xác định hiệu lực thuốc thảo mộc việc gây chết số loại sâu hại rau - Xác định thuốc thảo mộc ảnh hưởng đến tỷ lệ vũ hoá tỷ lệ hoá nhộng sâu nào? - Có thể dựa vào hiệu lực thuốc tác động đến sâu hại phịng thí nghiệm để xây dựng quy trình sử dụng thuốc ngồi đồng ruộng, lựa chọn nồng độ thuốc thích hợp để phun lên loại sâu nhằm đạt hiệu cao 1.2 Tình hình nghiên cứu sâu hại rau việt nam 1.2.1 Đặc điểm sinh học, sinh thái số loại sâu hại rau 1.2.1.1 Đặc điểm sinh học, sinh thái sâu khoang Sâu khoang: Tên khoa học Spodoptera litura F Thuộc họ ngài đêm: Noctuidea; cánh vảy: Lepidoptera * Đặc điểm sinh học: - Ngài: Thân dài 16 – 21 mm, sải cánh dài 37 - 42 mm, cánh trước màu nâu vàng Phần từ mép trước cánh có vân ngang rộng màu vàng Phần từ mép trước cánh tới mép sau cánh có vân ngang rộng màu trắng Trong đường vân trắng có đường vân màu nâu (con đực không rõ, cánh sau màu trắng lống phản màu tím) - Trứng: Hình bán cầu, đường kính rộng 0,5 mm, bề mặt trứng có đường khía dọc từ đỉnh trứng xuống đáy trứng (36 - 39 đường), cắt ngang đường khía ngang tạo nên nhỏ Trứng đẻ có màu trắng vàng, sau chuyển thành màu nâu tro, lúc nở có màu tro tối Trứng xếp với thành ổ có lơng màu nâu vàng phủ ngồi - Sâu non: Đẩy sức dài 38 - 51 mm, hình ống trịn, phần lớn có màu nâu, số có màu lục xanh Vạch lưng vạch phụ lưng có màu vàng Trên đốt dọc vạch phụ lưng có vệt đen hình bán nguyệt, vệt đốt thứ đốt thứ tám bụng lớn - Nhộng: Dài 18 - 20 mm, màu nâu tươi nâu tối, hình ống trịn Mép trước đốt bụng thứ tư vòng quanh đốt bụng thứ 5, 6, có nhiều chấm lõm * Đặc điểm sinh thái: Ngài có xu tính mạnh với mùi vị chua với ánh sáng đèn, đặc biệt đèn có bước sóng ngắn (3650Å) Trưởng thành đẻ vào đêm thứ sau vũ hóa Số lượng trứng 2000 - 2600 trứng Ngài sâu khoang nhiệt độ cao có thời gian sống ngắn nhiệt độ thấp Thông thường ngài sống - ngày Sâu non có tuổi, sâu non nở (tuổi 1) sống tập trung với nhau, lớn lên (tuổi 4) có phản ứng với ánh sáng rõ rệt, lẩn trốn ánh sáng nên ban ngày thường ẩn náu nơi tối, khe nẻ đất… Thời gian sinh trưởng phát triển sâu non phụ thuộc vào điều kiện nhiệt độ, ẩm độ thức ăn Sâu non tuổi cuối nặng 800g, trung bình giai đoạn sâu non ăn hết 4g lá, 80% bị tiêu thụ sâu non tuổi cuối [18] Hình 1.1 Các giai đoạn vịng đời sâu khoang (Nguồn: Nguyễn Thị Thanh, 2005 [11]) Ghi chú: (1).ngài; (2) cánh; (3) trứng; (4) ổ trứng đẻ lá; (5) sâu non (6) nhộng cái; (7) cuối bụng nhộng đực Nhộng có thời gian phát triển tùy thuộc vào điều kiện nhiệt độ, độ ẩm: + Ở nhiệt độ trung bình 23,90C thời gian phát triển nhộng 18 ngày + Ở nhiệt độ trung bình 21,20C thời gian phát triển nhộng 10,5 ngày 10 + Ở nhiệt độ trung bình 29,90 C thời gian phát triển nhộng 8,1 ngày + Ở nhiệt độ trung bình 30,50C thời gian phát triển nhộng 10,1 ngày 1.2.1.2 Đặc điểm sinh học, sinh thái sâu xanh bƣớm trắng * Đặc điểm sinh học: Bướm có thân màu đen, hai cánh trắng, đỉnh cánh có vết đen hình tam giác Trứng màu vàng, sâu non màu xanh lục, lưng có điểm đen nhỏ Sâu non có tuổi, đẫy sức dài khoảng 28 - 35mm Nhộng màu xanh, gần vũ hóa chuyển màu xanh vàng * Đặc tính sinh thái: Bướm hoạt động ban ngày Sau vũ hóa - ngày đẻ trứng, trứng đẻ qủa, rải rác mặt sau rau Một bướm đẻ từ 50 - 200 trứng Bướm sâu xanh sống lâu từ - tuần lễ Sâu xanh nở gặm chất xanh rau, từ tuổi hai trở lên gặm thủng rau ăn kiệt cịn gân Vì để mật độ cao ruộng rau bị trơ trụi, xơ xác.Vòng đời sâu xanh bướm trắng từ 26 - 30 ngày Trong giai đoạn trứng từ - ngày, sâu non 10 - 14 ngày, nhộng - ngày Bướm vũ hóa sau - ngày đẻ trứng Sâu phát sinh gây hại nặng từ tháng 10 năm trước đến tháng năm sau, thường nặng từ tháng đến tháng thời tiết lúc phù hợp với sinh trưởng phát triển sâu Sâu xanh thường tập trung gây hại nặng ruộng rau xanh tốt Vì kỹ thuật thâm canh cần lưu ý bón phân hợp lý, cân đối thời kỳ sinh trưởng 1.2.1.3 Đặc điểm sinh học, sinh thái ban miêu đen sọc trắng Ban miêu đen sọc trắng: Epicauta gorhami Marseul Thuộc họ ban miêu: Meloide; Bộ cánh cứng: Coleoptera * Đặc điểm hình thái: - Trưởng thành: Dài 11 - 19 mm, đầu màu nâu đỏ, râu đầu hình sợi chỉ, đực từ đốt thứ đến đốt thứ hình cưa Giữa cánh cứng có nhìn mặt có đường chạy dọc màu trắng tro Xung quanh cánh trước, mép cuối đốt bụng có lông tơ màu trắng xám Tỷ lệ chết (%) 40 80 70 60 Nồ ng độ 8% Nồ ng độ 6% Nồ ng độ 4% 50 40 30 20 10 NSP 3NSP NSP NSP Hình 3.5 Tỷ lệ chết ban miêu đen sọc trắng mức nồng độ khác chế phẩm Bio-pre 3.3.3 Ảnh hƣởng nồng độ đến hiệu trừ sâu xanh bƣớm trắng (Pieris rapae Linnaeus) chế phẩm Bio-pre Bảng 3.3 Ảnh hưởng nồng độ đến hiệu trừ sâu xanh bướm trắng chế phẩm Bio-pre Tỷ lệ chết sau ngày theo dõi (%) Công thức Nồng độ 8% 60,00 63,64 72,01 77,57 Nồng độ 6% 48,89 54,56 58,98 67,40 Nồng độ 4% 36,67 40,26 45,95 53,06 Ghi chú: Đối chứng phun nước lạnh Mỗi công thức lặp lại lần, lần lặp lại thí nghiệm 30 sâu Sâu thí nghiệm tuổi Qua bảng số liệu thấy rằng: Số lượng sâu chết tăng lên nồng độ chế phẩm tăng lên.Ở nồng độ 8% hiệu diệt sâu cao Ở nồng độ 4% hiệu diệt sâu thấp 41 Qua theo dõi ta thấy số lượng sâu chết tăng lên số ngày sau phun tăng lên: - Sau ngày phun, số sâu xanh bướm trắng chết nhiều nghiệm thức 8% đạt 60,00%, nghiệm thức 4% số lượng sâu chết đạt 36,67% - Sau ngày phun, số lượng sâu chết đạt từ 40,26% - 63,64%, nghiệm thức 8% số sâu chết nhiều đạt 63,64%, nghiệm thức 4% số sâu chết đạt 40,26% - Sau ngày phun, số lượng sâu chết nghiệm thức tăng lên so với sau 1, ngày phun Cao nghiệm thức 8% đạt 72,01%, thấp nghiệm thức 4% đạt 45,95% - Sau ngày phun số lượng sâu chết nghiệm thức tăng từ 53,06% 77,57% cao so với 1,3,5 ngày theo dõi sau phun Trong nghiệm thức 8% có số lượng sâu chết nhiều đạt 77,57%, nghiệm thức 4% có số sâu chết đạt 53,06% Như qua theo dõi ta thấy số lượng sâu chết tăng lên số ngày sau phun tăng lên đạt đỉnh cao sau ngày phun Trong nghiệm thức 8% có tỷ Tỷ lệ sâu chết (%) lệ chết nhiều đạt 77,57% 90 80 70 60 Nồ ng độ 8% Nồ ng độ 6% Nồ ng độ 4% 50 40 30 20 10 NSP 3NSP NSP NSP Hình 3.6 Tỷ lệ chết sau xanh mức nồng độ khác chế phẩm Bio-pre 42 3.4 Ảnh hƣởng thời gian bảo quản đến hiệu trừ số loại sâu hại rau chế phẩm Bio-pre Sau thử nghiệm hiệu lực chế phẩm nồng độ khác 4%, 6%, 8% nhận thấy nghiệm thức 8% hiệu lực diệt trừ sâu đạt cao Do chúng tơi sử dụng nghiệm thức bảo thời gian khác nhau: 1, 3, 6, ngày sau pha chế phun lên đối tượng sâu hại rau là: Sâu khoang, ban miêu đen sọc trắng sâu xanh để nghiên cứu ảnh hưởng thời gian bảo quản đến tỷ lệ chết đối tượng sâu hại nào? 3.4.1 Ảnh hƣởng thời gian bảo quản đến hiệu trừ sâu khoang (Spodoptera litura F.) chế phẩm Bio-pre Bảng 3.4 Ảnh hưởng thời gian bảo quản đến hiệu trừ sâu khoang (Spodoptera litura F.) chế phẩm Bio-pre Tỷ lệ chết sau ngày theo dõi (%) Nghiệm thức Sau ngày 60,69 66,60 59,68 53,92 Sau ngày 53,95 60,77 53,17 44,00 Sau ngày 46,09 55,96 43,57 37,99 Sau ngày 38,20 47,62 32,30 22,06 Ghi chú: Nồng độ phun công thức 8% Đối chứng phun nước lạnh Mỗi công thức lặp lại lần, lần lặp lại thí nghiệm 30 sâu Sâu thí nghiệm tuổi Qua bảng số liệu thấy tỷ lệ chết sâu khoang giảm dần thời gian bảo quản chế phẩm tăng lên - Phun sau ngày pha chế tỷ lệ sâu chết từ 53,92% - 66,60% Tỷ lệ chết sâu cao sau ngày phun đạt 66,60%, tỷ lệ sâu chết thấp 53,92% sau phun ngày - Phun sau ngày pha chế tỷ lệ chết sâu từ 44,00% - 60,77%, cao 43 đạt 60,77% sau phun ngày, tỷ lệ chết thấp 44,00% - Phun sau ngày pha chế tỷ lệ chết sâu khoang giảm hẳn so với phun sau 1,3 ngày pha chế đạt từ 37,99% - 55,95% - Phun sau ngày pha chế tỷ lệ chết sâu thấp thời gian bảo quản Tỷ lệ chết sâu cao đạt 47,62% Như qua theo dõi diễn biến sâu sau xử lý thuốc thời gian bảo quản khác thấy sau pha chế ngày phun hiệu lực trừ sâu chế phẩm cao làm cho số lượng sâu chết đạt 66,60% ngày thứ sau phun Hiệu lực trừ sâu chế phẩm thấp chế phẩm bảo quản thời gian ngày phun, số lượng sâu chết đạt 22,06% Do chế phẩm thảo mộc phát huy hiệu lực cao sau pha chế ngày cần sử dụng không nên bảo quản thời gian dài, làm giảm hiệu lực trừ sâu thuốc Hình 3.7 Tỷ lệ chết sâu khoang sau thời gian bảo quản phịng thí nghiệm chế phẩm Bio-pre 44 3.4.2 Ảnh hƣởng thời gian bảo quản đến hiệu trừ ban miêu đen sọc trắng (Epicauta gorhami Marseul) chế phẩm Bio-pre Bảng 3.5 Ảnh hưởng thời gian bảo quản đến hiệu trừ ban miêu đen sọc trắng (Epicauta gorhami Marseul) chế phẩm Bio-pre Tỷ lệ chết sau ngày theo dõi (%) Công thức Sau ngày 56,82 66,30 73,50 72,25 Sau ngày 54,56 59,28 69,89 69,47 Sau ngày 46,59 50,00 57,85 55,50 Sau ngày 39,77 41,87 48,19 44,44 Ghi chú: Nồng độ phun công thức 8% Đối chứng phun nước lạnh Mỗi công thức lặp lại lần, lần lặp lại thí nghiệm 30 sâu Sâu thí nghiệm trưởng thành Qua bảng số liệu trình nghiên cứu ta thấy: Tỷ lệ sâu chết sau xử lý thuốc bảo quản thời gian bảo quản khác khác Tỷ lệ sâu chết giảm dần thời gian bảo quản thuốc tăng lên - Phun sau ngày pha chế, tỷ lệ sâu chết đạt từ 56,82% - 73,50%, cao ỏ ngày thứ sau phun đạt 73,50% - Phun sau ngày pha chế, tỷ lệ sâu chết đạt giảm so với phun sau ngày pha chế Cao ngày thứ sau phun đạt 69,89% - Phun sau ngày tỷ lệ sâu chết đạt từ 46,59% - 57,85%, cao ngày thứ đạt 57,85% So với phun sau ngày pha chế hiệu lực trừ sâu chế phẩm phun sau ngày pha chế giảm nhiều 15,15% - Phun sau ngày pha chế tỷ lệ chết sâu giảm rõ rệt so với phun sau 1,3,6 ngày pha chế Tỷ lệ chết cao đạt 48,19% sau phun ngày Như so sánh với phun sau ngày pha chế giảm 24,81% Tỷ lệ chết (%) 45 80 70 60 Sau ngày Sau ngày Sau ngày Sau ngày 50 40 30 20 10 NSP 3NSP NSP NSP Hình 3.8 Tỷ lệ chết ban miêu đen sọc trắng sau thời gian bảo quản phịng thí nghiệm chế phẩm Bio-pre 3.4.3 Ảnh hƣởng thời gian bảo quản đến hiệu trừ sâu xanh (Pieris rapae Linnaeus) chế phẩm Bio-pre Bảng 3.6 Ảnh hưởng thời gian bảo quản đến hiệu trừ sâu xanh chế phẩm Bio-pre Tỷ lệ chết sau ngày theo dõi (%) Công thức Sau ngày 60,00 63,64 72,01 77,57 Sau ngày 58,89 62,36 67,25 73,53 Sau ngày 52,22 54,51 58,98 61,15 Sau ngày 38,89 42,82 47,54 49,02 Ghi chú: Nồng độ phun công thức 8% Đối chứng phun nước lạnh Mỗi công thức lặp lại lần, lần lặp lại thí nghiệm 30 sâu Sâu thí nghiệm tuổi 46 Qua bảng số liệu ta thấy rằng: - Tỷ lệ chết sâu xanh giảm dần thời gian bảo quản thuốc tăng lên - Phun chế phẩm sau ngày pha chế tỷ lệ chết sâu xanh đạt cao 72,01% ngày thứ theo dõi, phun sau ngày pha chế tỷ lệ chết sâu thấp nhất, tỷ lệ sâu chết cao đạt: 49,02% So sánh hiệu lực chế phẩm bảo quản sau ngày pha chế với ngày pha chế thấy rằng: Hiêu trừ sâu chế phẩm phun sau ngày pha Tỷ lệ chết (%) chế cao nhiều so với phun sau ngày pha chế là: 22,99% 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Sau ngày Sau ngày Sau ngày Sau ngày NSP 3NSP NSP NSP Hình 3.9 Tỷ lệ chết sâu xanh sau thời gian bảo quản phịng thí nghiệm chế phẩm Bio-pre 3.5 Ảnh hƣởng chế phẩm Bio-pre đến tỷ lệ hóa nhộng tỷ lệ vũ hóa số sâu hại rau Để tìm hiểu khả ức chế sinh trưởng chế phẩm từ nhóm gia vị, chúng tơi tiến hành sử dụng nghiệm thức có nồng độ tương ứng 4%, 6%, 8% nghiệm thức đối chứng phun lên loại sâu là: Sâu khoang sâu xanh, thí 47 nghiệm thực điều kiện phịng thí nghiệm nhắc lại lần, cơng thức 90 cá thể 3.5.1 Ảnh hƣởng chế phẩm Bio-pre đến tỷ lệ hóa nhộng tỷ lệ vũ hóa sâu khoang Bảng 3.7.Ảnh hưởng chế phẩm Bio-pre đến tỷ lệ hóa nhộng tỷ lệ vũ hóa sâu khoang TT Chỉ tiêu theo dõi Nghiệm thức Đối chứng 8% 6% 4% Tuổi sâu thí nghiệm 5 5 Số sâu thí nghiệm 30 30 30 30 Tỷ lệ sâu chết (%) 6,67 53,58 42,85 27,32 Tỷ lệ hóa nhộng (%) 93,33 46,42 57,15 72,68 Tỷ lệ vũ hóa (%) 85,40 38,24 47,28 58,47 Ghi chú: Đối chứng phun nước lạnh Mỗi công thức lặp lại lần, lần lặp lại thí nghiệm 30 sâu Sâu thí nghiệm tuổi Qua bảng số liệu cho ta thấy rằng: Chế phẩm Bio-pre có ảnh hưởng rõ rệt lên sinh trưởng sâu khoang, làm sâu khó lột xác, giảm tỷ lệ vào nhộng vũ hóa thành bướm Nồng độ chế phẩm tăng hiệu lực ức chế sinh trưởng chế phẩm lên sâu tăng: - Ở nồng độ 8% hiệu ức chế sinh trưởng lớn nhất, làm cho số lượng sâu chết tăng lên so với nghiệm thức chứng khơng phun thuốc, tỷ lệ hóa nhộng vũ hóa sâu giảm nhiều đạt tương ứng 46,42% 38,24% Trong nghiệm thức đối chứng tỷ lệ hóa nhộng vũ hóa đạt 93,33% 85,40% cao nhiều so với nghiệm thức 8% tương ứng 49,91% 47,16% 48 - Ở nồng độ 6% tỷ lệ sâu chết giảm đáng kể so với nghiệm thức 8% nên tỷ lệ hóa nhộng vũ hóa sâu đạt cao so với nghiệm thức 8% 57,15% 47,28% - Ở nồng độ 4% hiệu ức chế sinh trưởng lên sâu thấp nên tỷ lệ hóa nhộng hóa nhộng sâu cao so với nghiệm thức 6%, 8% đạt tương ứng là: 72,68% 58,47% 3.5.2 Ảnh hƣởng chế phẩm Bio-pre đến tỷ lệ hóa nhộng tỷ lệ vũ hóa sâu xanh Bảng 3.8 Ảnh hưởng chế phẩm Bio-pre đến tỷ lệ hóa nhộng tỷ lệ vũ hóa sâu xanh TT Chỉ tiêu theo dõi Nghiệm thức Đối chứng 8% 6% 4% Tuổi sâu thí nghiệm 5 5 Số sâu thí nghiệm 30 30 30 30 Tỷ lệ sâu chết(%) 8,89 54,85 43,87 32,89 Tỷ lệ hóa nhộng (%) 91,11 45,15 56,13 67,11 Tỷ lệ vũ hóa (%) 80,00 35,21 46,56 58,35 Ghi chú: Đối chứng phun nước lạnh Mỗi công thức lặp lại lần, lần lặp lại thí nghiệm 30 sâu Sâu thí nghiệm tuổi Qua bảng số liệu cho ta thấy rằng: Chế phẩm Bio-pre có ảnh hưởng lớn đến tỷ lệ vũ hóa hóa nhộng sâu xanh Nồng độ chế phẩm tăng hiệu ức chế sinh trưởng lên sâu tăng Nếu so sanh với nghiệm thức đối chứng ta thấy rõ điều này: - Ở nồng độ 8% hiệu ức chế sinh trưởnglên sâu xanh bướm trắng lớn nhất, làm cho tỷ lệ hóa nhộng vũ hóa sâu giảm nhiều so với nghiệm thức đối chứng không phun thuốc đạt tương ứng là: 45,15% 49 35,21% Trong nghiệm thức đối chứng tỷ lệ đạt đước là:91,11% 80,00% - Ở nghiệm thức 6% tỷ lệ sâu chết giảm so với nghiệm thức 8% tỷ lệ hóa nhộng vũ hóa sâu tăng lên đạt tương ứng là: 56,13% 46,56% - Tỷ lệ hóa nhộng vũ hóa đạt cao nghiệm thức 4% đạt tương ứng là: 67,11% 58,35% Như tác dụng ức chế sinh trưởng chế phẩm từ nhóm gia vị lên sâu khoang sâu xanh bướm trắng rõ rệt Điều dẫn số lượng sâu hóa nhộng vũ hóa thành bướm giảm nhiều so với nghiệm thức đối chứng không phun thuốc Tuy nhiên tác dụng ức chế chế phẩm lên loại sâu có khác Nếu sử dụng nồng độ phun lên loạị sâu tỷ lệ hóa nhộng vũ hóa sâu xanh bướm trắng thấp so với sâu khoang điều chứng tỏ hiệu ức chế sinh trưởng chế phẩm lên loại sâu khác khác Khi hiệu ức chế sinh trưởng chế phẩm cao tỷ lệ hóa nhộng vũ hóa sâu giảm 50 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận - Bằng phương pháp tách chiết thu hỗn hợp dung dịch từ nhóm gia vị là: Hành ta, tỏi ta ớt cay sau pha chế nồng độ khác Bước đầu sử dụng để thử nghiệm hiệu lực tác dụng đối tượng sâu hại rau là: Sâu khoang, sâu xanh bướm trắng ban miêu đen sọc trắng - Kết nghiên cứu sơ phịng thí nghiệm cho thấy pha chế phẩm nồng độ khác phun lên sâu hiệu tác dụng lên sâu khác Nồng độ tăng tỷ lệ chết sâu tăng Tỷ lệ sâu chết nhiều nghiệm thức có nồng độ 8%, tiếp đến nghiệm thức 6% nghiệm thức 4% hiệu lực trừ sâu thấp - Thời gian bảo quản chế phẩm có ảnh hưởng đến tỷ lệ chết sâu hại, mối tương quan theo tỷ lệ nghịch Khi sử dụng chế phẩm có thời gian bảo quản lâu tỷ lệ sâu chết giảm dần Bảo quản chế phẩm có nồng độ 8% sau 1, 3, 6, ngày sau pha chế phun lên sâu số lượng sâu chết cao sau ngày pha chế, sau giảm dần thấp sau ngày pha chế - Cùng nồng độ phun lên loại sâu khác tỷ lệ chết khác Như loại sâu có phản ứng khác tác động thuốc thảo mộc, khả tính kháng thuốc sâu Qua nghiên cứu, xử lý thuốc nồng độ 8% lên đối tượng sâu hại tỷ lệ chết loại sâu cao so với nghiệm thức có nồng độ 4% 6% tỷ lệ chết loại sâu có sai khác nhau: +Tỷ lệ chết sâu khoang thấp đạt 66,60% + Tỷ lệ chết ban miêu đen sọc trắng đạt 73,50% + Tỷ lệ chết sâu xanh bướm trắng cao đạt 77,57% - Số lượng sâu chết ngày theo dõi sau phun thuốc khác + Tỷ lệ chết sâu khoang tất nghiệm thức đạt đỉnh sau ngày phun 51 + Tỷ lệ chết sâu xanh bướm trắng tất nghiệm thức đạt đỉnh sau ngày phun + Tỷ lệ chết ban miêu đen sọc trắng tất nghiệm thức đạt đỉnh sau ngày phun - Chế phẩm từ nhóm gia vị có tác dụng ức chế sinh trưởng lên sâu khoang sâu xanh rõ rệt Do làm sâu khó lột xác, giảm tỷ lệ hóa nhộng vũ hóa thành bướm Tác dung ức chế sinh trưởng chế phẩm lên loại sâu khác nhau, nồng độ tác dụng ứng chế lên sâu khoang lớn lên sâu xanh Dẫn đến tỷ lệ hóa nhộng vũ hóa sâu khoang lớn sâu xanh Kiến nghị - Cần nghiên thành phần nhóm gia vị để đảm bảo suất, độ tinh khiết cao cứu thêm quy trình kỹ thuật chiết xuất hoạt chất độc có - Các kết nghiên cứu chúng tơi thực điều kiện phịng thí nghiệm nên dẫn liệu khoa học việc sử dụng chế phẩm thảo mộc để phòng trừ sâu hại Cần có thử nghiệm nghiên cứu thêm với quy mơ rộng lớn ngồi đồng ruộng để có đủ sở cho việc xây dựng quy trình sản xuất sử dụng theo hướng đại trà - Nhà nước cần có sách hỗ trợ thõa đáng kỹ thuật tài cho địa phương có kế hoạch khai thác sử dụng đắn, an toàn, hiệu ổn định lâu dài thuốc thảo mộc công tác BVTV địa phương - Khuyến khích hỗ trợ quan khoa học, tập thể cá nhân nghiên cứu sản xuất thuốc thảo mộc dạng sản phẩm thương mại, sở đảm bảo đầy đủ tính chất mà thuốc thảo mộc thị trường chấp nhận - Nhà nước cần có chủ trương cho nghành lâm nghiệp ưu tiên phát triển loại rừng có khả làm nguyên liệu cho sản xuất thuốc thảo mộc, sở quy hoạch thành vùng nguyên liệu phù hợp với sinh thái khả khai thác hợp lý loại nguyên liệu - Đào tạo đội ngũ cán có chun mơn cao nghiên cứu tổ chức chuyển giao công nghệ sử dụng thuốc thảo mộc cho nông dân Tổ chức tuyên 52 truyền huấn luyện giáo dục lĩnh vực có liên quan đến chủ trương phát triển thuốc thảo mộc, tất phương tiện hành chính, pháp luật, thơng tin đại chúng từ trung ương đến địa phương 53 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu tiếng Việt Cục thống kê Nghệ An (1999), Số liệu kinh tế - xã hội năm 1996 - 1998 [1] tỉnh Nghệ An, 111 tr Cục thống kê Nghệ An (2004), Số liệu kinh tế xã hội 2003 - 2004 [2] tỉnh Nghệ An Đỗ Huy Bích cộng (2004), Cây thuốc động vật làm thuốc Việt [3] Nam Tập 1, Nxb.Khoa học kỹ thuật Đỗ Huy Bích cộng (2004), Cây thuốc động vật làm thuốc Việt [4] Nam Tập 2, Nxb.Khoa học kỹ thuật Đặng Thị Dung (1999), Côn trùng ký sinh mối quan hệ chúng với [5] sâu hại đậu tương vùng Hà Nội phụ cận, Luận án tiến sỹ nông nghiệp, Hà Nội, 209 tr Trần Kim Đơn (2001), Nơng nghiệp Nghệ An quy hoạch tìm tòi phát [6] triển, Nxb Nghệ An, tr 132 - 142 [7] Đỗ Tất Lợi (2001), Cây thuốc vị thuốc Việt Nam, Nxb Y học, 1274 tr [8] http://www.nghean.org.vn [9] Lê Thị Kim Oanh (2003), Điều tra thành phần sâu hại rau Lê Trường (1982), Điều tra tính kháng thuốc số đối tượng sâu hại [10] rau Hà Nội Nguyễn Duy Trang CTV (2000), nghiên cứu sử dụng độc làm [11] thuốc trừ sâu phía bắc Việt Nam Kết nghiên cứu BVTV 1995 - 2000 Nxb Nông nghiệp Nguyễn Duy Trang CTV (1998), Sử dụng tổng hợp tác động tích cực [12] thuốc thảo mộc từ Neem để phịng trừ sâu hại, Tạp chí BVTV, số Nguyễn Thị Thanh (2005), Bài giảng côn trùng nông nghiệp, Trường [13] Đại học Vinh, 249 tr 54 Phan Phước Hiền, Lê An Ninh, Lương Thị Phương (2006), Bước đầu [14] nghiên cứu chiết xuất thử nghiệm hiệu lực phòng trị rầy nâu hoạt chất abrin từ hạt cam thảo dây Abrus precatorius L., Tạp chí KHKT Nơng Lâm nghiệp, số 2/2006, - Tạp chí BVTV (2002), Bảo tồn, khai thác sử dụng nguồn độc [15] công tác bảo vệ thực vật, Nxb NN, tr 104 - 111 Vũ Thị Hiển Nguyễn Văn Đỉnh (2005), Điều tra tình hình sâu hại [16] rau vùng trồng rau lớn Hà Nội Võ Văn Chi (1991), Cây thuốc An Giang, Ủy ban khoa học kỹ thuật An [17] Giang, tr 86 - 87 Tài liệu tiếng Anh Hien Phan Phuoc, Hao Nguyen Cong and Luat Nguyen Van (2001), [18] Rotenonebioactivator controlling vegatable insect and predatory fish, Second Asia-Pacific Conference on Chemical Ecology, Current Scennario and Trends Chemical Ecology, August - 11, 2001, Penang, Malaysia Ahmed S and Grainge M (1986), Potential of the Neem tree (Azadirachta [19] indica) for pest control and rural development, Economic botany, pp 201-209 Beilen Morallo - Rejesus (1987), Botanical pest control research in the [20] philippines, The philippine Entomologic, pp Caasi M T (1983), Myrphogenetic effects an antifeedant properties of [21] Aristolochia tagala Cham and A elegans Motch on several Lepidopterous ... khoang, sâu xanh, ban miêu đen sọc trắng chế phẩm Bio-pre + Nghiên cứu ảnh hưởng thời gian bảo quản đến hiệu trừ loại sâu hại rau là: Sâu khoang, sâu xanh, ban miêu đen sọc trắng chế phẩm Bio-pre1... khoa học đề tài: ? ?Hiệu lực phòng trừ sâu xanh bướm trắng (Pieris rapae Linnaeus), sâu khoang (Spodoptera litura Fabricius) bọ ban miêu (Epicauta gorhami Marseul) chế phẩm từ gia vị? ?? cần làm rõ số... nghiên cứu đề tài: ? ?Hiệu lực phịng trừ sâu xanh bướm trắng (Pieris rapae Linnaeus), sâu khoang (Spodoptera litura Fabricius) bọ ban miêu (Epicauta gorhami Marseul) chế phẩm từ gia vị? ?? Mục đích nghiên