Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam luôn coi phát triển con người là chiến lược quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội, với quan niệm "trẻ em là tương lai của đất nước" thể hiện chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa Đảng Cộng sản Việt Nam nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục và rèn luyện thanh thiếu niên thành những con người mới, nhằm kế thừa và phát triển sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc Việc thực hiện tốt công tác này không chỉ đáp ứng yêu cầu trước mắt mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững của chế độ và tương lai tươi sáng cho dân tộc Như Bác Hồ đã dạy: "Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người".
Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở châu Á và trên thế giới tham gia Công ước về quyền trẻ em, với nhiều văn bản pháp luật quy định về quyền lợi của trẻ em trong các lĩnh vực như nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục và lao động Tuy nhiên, quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa cùng với những tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ em, đặc biệt là thanh thiếu niên, dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật ngày càng gia tăng Điều này đã trở thành mối quan tâm lớn của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, là một trong những địa phương có tỷ lệ trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật cao Do đó, nghiên cứu về tình trạng vi phạm pháp luật ở trẻ vị thành niên tại đây là cần thiết để tìm ra giải pháp hạn chế vấn đề này.
An Thực trạng và giải pháp".
Tình hình nghiên cứu
Vấn đề trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật đang thu hút sự quan tâm lớn không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới Nhiều hội nghị, hội thảo và bài viết nghiên cứu đã được thực hiện, với các tác giả như Đặng Thanh Xuân, Vũ Ngọc Bình và Vũ Đức Khiển, mỗi người đóng góp những góc nhìn khác nhau về lý luận và thực tiễn Để làm rõ hơn về tình hình này, tác giả sẽ phân tích thực trạng vi phạm pháp luật của trẻ vị thành niên tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong thời gian gần đây.
Đối t-ợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.1 Đối t-ợng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu vấn đề vi phạm pháp luật ở lứa tuổi trẻ vị thành niên
Do thời gian có hạn tác giả chỉ xin nghiên cứu vấn đề trên địa bàn thành phố Vinh - tỉnh Nghệ An.
Ph-ơng pháp nghiên cứu
Trong nghiên cứu này, các phương pháp chính được áp dụng bao gồm duy vật lịch sử, phép biện chứng duy vật, điều tra, khảo sát, phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê, xử lý số liệu và khái quát hóa Trong số đó, phương pháp điều tra, phân tích, tổng hợp và so sánh đóng vai trò chủ đạo trong việc thu thập và xử lý thông tin.
Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài
Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu thực trạng và nguyên nhân vi phạm pháp luật ở trẻ vị thành niên tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An Qua đó, đề tài sẽ đưa ra các kiến nghị và giải pháp nhằm hạn chế tình trạng vi phạm này.
- Đề tài nêu lên thực trạng vi phạm pháp luật ở trẻ vị thành niên trên địa bàn thành phố Vinh - tỉnh Nghệ An;
- Đề tài chỉ ra nguyên nhân của tình trạng đó;
Đề tài này tập trung vào việc xác định các giải pháp hiệu quả nhằm hỗ trợ các cơ quan chức năng tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong việc hạn chế tình trạng vi phạm pháp luật của trẻ vị thành niên Các giải pháp này không chỉ giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng mà còn tạo ra môi trường an toàn và lành mạnh cho sự phát triển của thanh thiếu niên.
ý nghĩa của đề tài
Đề tài này giúp làm sáng tỏ thực trạng vi phạm pháp luật của trẻ em vị thành niên và đề xuất các giải pháp nhằm hạn chế hành vi vi phạm pháp luật trong nhóm đối tượng này.
Nghiên cứu này có thể trở thành tài liệu hữu ích cho giảng dạy, nghiên cứu và học tập, đồng thời là nguồn tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề này.
Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài gồm hai ch-ơng :
Ch-ơng 1: Cơ sở lí luận về vấn đề vi phạm pháp luật ở trẻ em vị thành niên theo quy định của pháp luật hiện nay
Chương 2: Tình hình vi phạm pháp luật của trẻ em và vị thành niên tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong những năm qua đang diễn ra phức tạp, với nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này Để hạn chế vi phạm, cần triển khai các giải pháp cơ bản như tăng cường giáo dục pháp luật, nâng cao nhận thức cho gia đình và cộng đồng, cùng với việc xây dựng môi trường sống an toàn và lành mạnh cho trẻ em.
néi dung
Khái quát về vi phạm pháp luật ở trẻ em vị thành niên
Nhà nước nào cũng mong muốn pháp luật được tôn trọng và thực hiện nghiêm minh, vì vậy việc đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật, đặc biệt là tội phạm, là rất quan trọng Để xoá bỏ vi phạm pháp luật, cần tìm hiểu bản chất và những đặc điểm của chúng nhằm loại bỏ nguyên nhân và điều kiện phát sinh Nghiên cứu vấn đề vi phạm pháp luật có ý nghĩa lớn trong việc đề ra các biện pháp hiệu quả để bảo vệ trật tự xã hội.
Vi phạm pháp luật không phải là cuộc cách mạng nhằm lật đổ chế độ xã hội cũ, mà chỉ là hiện tượng xã hội tiêu cực, phản ánh những hành vi của cá nhân hoặc tổ chức đi ngược lại ý chí của nhà nước Những hành vi này gây hại cho xã hội, nhà nước và công dân, do đó luôn bị lên án và cần phải loại bỏ khỏi đời sống xã hội để đảm bảo sự phát triển tiến bộ.
Vi phạm pháp luật là hiện tượng xã hội với những đặc điểm chính như hành vi nguy hiểm cho xã hội, trái với quy định pháp luật, có yếu tố lỗi và người thực hiện phải có năng lực chịu trách nhiệm pháp lý.
+ Thứ nhất, vi phạm pháp luật là hành vi nguy hiểm cho xã hội
Vi phạm pháp luật là hành vi của con người hoặc hoạt động của các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội có khả năng gây nguy hiểm cho xã hội Để xác định vi phạm pháp luật, hành vi nguy hiểm của con người là yếu tố không thể thiếu Hành vi này có thể là hành động hoặc không hành động của các chủ thể pháp luật Pháp luật không điều chỉnh suy nghĩ hay đặc tính cá nhân nếu chúng không được thể hiện qua hành vi cụ thể Do đó, suy nghĩ, tình cảm và đặc tính cá nhân, dù có nguy hiểm cho xã hội, cũng không được coi là vi phạm pháp luật.
+ Thứ hai, vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật xâm hại tới các quan hệ xã hội đ-ợc pháp luật xác lập và bảo vệ
Vi phạm pháp luật không chỉ là hành vi nguy hiểm cho xã hội mà còn phải trái với pháp luật, xâm hại các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ Những hành vi hợp pháp hoặc trái với quy định của tổ chức xã hội, phong tục tập quán, hoặc đạo đức tôn giáo mà không vi phạm pháp luật sẽ không bị coi là vi phạm Hành vi trái pháp luật ở nhiều mức độ khác nhau đều xâm hại tới các quan hệ xã hội mà nhà nước bảo vệ Tóm lại, những gì pháp luật không cấm hoặc không bảo vệ thì dù có vi phạm cũng không được xem là vi phạm pháp luật, do đó, tính trái pháp luật là dấu hiệu quan trọng để xác định vi phạm.
+ Thứ ba, có lỗi của chủ thể
Để xác định vi phạm pháp luật, cần xem xét cả mặt chủ quan của hành vi, tức là lỗi của chủ thể khi thực hiện hành vi trái pháp luật Lỗi thể hiện thái độ của chủ thể đối với hành vi của mình Nếu hành vi trái pháp luật xảy ra do điều kiện khách quan và chủ thể không có ý thức hay không thể lựa chọn hành vi phù hợp với pháp luật, thì họ không bị coi là có lỗi và hành vi đó không được xem là vi phạm pháp luật Ngay cả những hành vi trái pháp luật do bất khả kháng cũng có thể không bị coi là vi phạm Do đó, chỉ những hành vi trái pháp luật có lỗi, tức là được thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, mới được xem là vi phạm pháp luật.
+ Thứ t-, chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý
Năng lực trách nhiệm pháp lý là khả năng chịu trách nhiệm do nhà nước quy định, thường áp dụng cho những người đã đạt độ tuổi nhất định, có khả năng lý trí và tự do ý chí Trẻ em, mặc dù có thể nhận thức hành vi của mình, nhưng chưa phát triển đầy đủ về thể chất và tâm lý, nên không phải chịu trách nhiệm pháp lý Độ tuổi chịu trách nhiệm pháp lý khác nhau tùy thuộc vào từng loại quan hệ xã hội và tính chất của chúng Ngoài ra, những người mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi cũng không bị coi là có năng lực trách nhiệm pháp lý.
Theo Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999, người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong trạng thái tâm thần hoặc bệnh lý làm mất khả năng nhận thức sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự Mỗi quốc gia có quy định riêng về năng lực trách nhiệm pháp lý Do đó, những hành vi trái pháp luật mà người thực hiện chưa có hoặc không có năng lực trách nhiệm pháp lý theo quy định sẽ không được coi là vi phạm pháp luật.
Vi phạm pháp luật là hành vi trái với quy định pháp luật, có yếu tố lỗi và do cá nhân có năng lực chịu trách nhiệm pháp lý thực hiện, gây tổn hại đến các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ.
1.1.1.2 Cấu thành vi phạm pháp luật
Là một sự kiện pháp lý, vi phạm pháp luật đ-ợc cấu thành bởi: mặt khách quan, mặt chủ quan, chủ thể và khách thể vi phạm pháp luật
+ Mặt khách quan của vi phạm pháp luật: là những biểu hiện ra bên ngoài của vi phạm pháp luật Nó gồm những yếu tố sau:
Hành vi trái pháp luật là yếu tố cốt lõi cấu thành mọi vi phạm pháp luật Nếu không có hành vi trái pháp luật của cá nhân hoặc tổ chức nào, thì sẽ không có vi phạm pháp luật xảy ra trong thực tế.
Hành vi trái pháp luật, dù ở mức độ nào, đều gây ra những hậu quả nguy hiểm cho xã hội, thể hiện qua việc gây thiệt hại về vật chất, tinh thần và nhiều khía cạnh khác Mức độ nguy hiểm của những hành vi này được xác định dựa trên tính chất và mức độ thiệt hại thực tế hoặc nguy cơ mà chúng có thể gây ra cho cộng đồng.
Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật và hậu quả xã hội là rất rõ ràng, khi sự thiệt hại mà xã hội phải gánh chịu chính là hệ quả trực tiếp từ những hành vi này Nếu không có mối liên hệ nhân quả, thì thiệt hại xã hội không thể được quy cho hành vi trái pháp luật, mà có thể xuất phát từ những nguyên nhân khác Do đó, việc xác định mối quan hệ này là cần thiết để hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của hành vi trái pháp luật đối với cộng đồng.
Ngoài ra, trong mặt khách quan của vi phạm pháp luật còn có các yếu tố khác nh- thời gian, địa điểm và cách thức vi phạm,…
+ Mặt chủ quan của vi phạm pháp luật: là những biểu hiện tâm lý bên trong của chủ thể vi phạm pháp luật Nó gồm những yếu tố sau:
Lỗi của chủ thể vi phạm pháp luật là trạng thái tâm lý phản ánh thái độ của họ đối với hành vi vi phạm và hậu quả mà hành vi đó gây ra Lỗi thể hiện sự tiêu cực của chủ thể đối với xã hội, và dựa vào mức độ tiêu cực này, lỗi được chia thành hai loại: lỗi cố ý và lỗi vô ý.
Lỗi cố ý có thể là cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp
Lỗi cố ý trực tiếp xảy ra khi chủ thể vi phạm nhận thức rõ ràng về hành vi của mình, hiểu rằng hành động đó gây ra nguy hiểm cho xã hội Họ có khả năng thấy trước hậu quả nghiêm trọng mà hành vi của mình có thể gây ra và mong muốn những hậu quả đó xảy ra.
Lỗi cố ý gián tiếp xảy ra khi chủ thể vi phạm nhận thức rõ hành vi của mình có thể gây nguy hiểm cho xã hội và dự đoán trước hậu quả nghiêm trọng từ hành động đó, nhưng vẫn để mặc cho những hậu quả này xảy ra.
Lỗi vô ý có thể là vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý do cẩu thả
Một số quy định của pháp luật Việt Nam về vấn đề trẻ em vị thành niên vi phạm pháp luật
1.2.1 Quy định của Hiến pháp
Hiến pháp năm 1992, sửa đổi bổ sung 2001 khẳng định rằng trẻ em cần được gia đình, Nhà nước và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục (Điều 65), trong khi thanh niên được tạo điều kiện để phát triển về học tập, lao động và giải trí, đồng thời bồi dưỡng về đạo đức và lý tưởng xã hội chủ nghĩa (Điều 66) Tuy nhiên, mọi công dân, đặc biệt là người chưa thành niên, nếu vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý nghiêm minh Hiến pháp cũng nhấn mạnh việc nghiêm trị mọi hành vi xâm phạm lợi ích của Tổ quốc và nhân dân, nhằm xây dựng đất nước giàu mạnh và thực hiện công bằng xã hội (Điều 3) Điều này thể hiện rõ quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong việc chăm sóc, bảo vệ và giáo dục trẻ em vị thành niên, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi phạm pháp để tăng cường giáo dục và phòng ngừa vi phạm.
1.2.2 Quy định của pháp luật hành chính
Xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên là việc áp dụng các chế tài của pháp luật hành chính thông qua hình thức xử phạt hành chính hoặc biện pháp xử lý khác, theo quy định của Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính và các văn bản hướng dẫn thi hành Khi áp dụng hình thức xử lý này, cần tuân thủ nguyên tắc tại Điều 7 của Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002 và Điều 5 của Nghị định 135/NĐ-CP ngày 17/11/2003.
Người từ 14 đến 16 tuổi vi phạm hành chính sẽ bị phạt cảnh cáo, trong khi người từ 16 tuổi trở lên có thể bị xử phạt theo quy định tại Điều 12 của Pháp lệnh Mức phạt tiền đối với người chưa thành niên không được vượt quá một nửa so với mức phạt của người đã thành niên Nếu gây thiệt hại, trách nhiệm bồi thường của người chưa thành niên sẽ thực hiện theo Điều 40 Luật hôn nhân gia đình và Điều 621 Bộ luật dân sự Ngoài ra, không xử phạt hành chính đối với hành vi có dấu hiệu tội phạm phải chuyển hồ sơ truy cứu trách nhiệm hình sự, cũng như trong các trường hợp tình thế cấp thiết, phòng vệ chính đáng hoặc sự kiện bất ngờ theo quy định tại Khoản 6 Điều 3 Pháp lệnh.
1.2.3 Quy định của luật dân sự
Bộ luật dân sự năm 2005 quy định rõ ràng về trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi có hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, cũng như các quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân Nếu hành vi này do lỗi cố ý hoặc vô ý gây thiệt hại cho cá nhân hoặc pháp nhân, thì bên vi phạm phải thực hiện nghĩa vụ bồi thường.
Luật pháp hầu hết các nước công nhận nguyên tắc rằng "người gây thiệt hại phải bồi thường thiệt hại cho người bị thiệt hại" Tuy nhiên, pháp luật quy định năng lực trách nhiệm bồi thường thiệt hại của cá nhân không giống nhau Theo Bộ luật dân sự năm 2005, Điều 621, quy định này được cụ thể hóa để đảm bảo tính công bằng trong việc bồi thường.
Khi người chưa thành niên dưới 15 tuổi gây thiệt hại, cha mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại Nếu tài sản của cha mẹ không đủ, tài sản riêng của con sẽ được sử dụng để bồi thường phần còn thiếu Đối với người từ 15 đến dưới 18 tuổi, tài sản của con sẽ được dùng để bồi thường, và nếu không đủ, cha mẹ sẽ phải bổ sung phần còn thiếu.
Khi người chưa thành niên gây thiệt hại và có người giám hộ, trước tiên, tài sản của người chưa thành niên sẽ được sử dụng để bồi thường Nếu tài sản của họ không đủ để bồi thường thiệt hại, người giám hộ sẽ phải bồi thường bằng tài sản của mình, trừ khi họ có thể chứng minh không có lỗi trong việc giám hộ.
- Ngoài ra, pháp luật dân sự còn quy định ng-ời ch-a thành niên d-ới
Nếu một người dưới 15 tuổi gây thiệt hại trong thời gian ở trường học, bệnh viện hoặc các tổ chức khác, thì người đó và cha mẹ phải liên đới bồi thường cho nạn nhân Trong trường hợp trường học, bệnh viện hoặc tổ chức không có lỗi, cha mẹ hoặc người giám hộ của người dưới 15 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường.
1.2.4 Quy định của luật hôn nhân và gia đình
Theo quy định tại Điều 40 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000:
+ Ng-ời ch-a thành niên d-ới 15 tuổi gây thiệt hại mà còn cha mẹ thì cha mẹ phải bồi th-ờng toàn bộ thiệt hại
Người chưa thành niên từ 15 đến dưới 18 tuổi gây thiệt hại phải bồi thường bằng tài sản của mình (nếu có) Nếu tài sản riêng không đủ để bồi thường, cha mẹ sẽ phải bồi thường phần thiếu hụt.
1.2.5 Quy định của luật hình sự
Bộ luật hình sự năm 1999 đã quy định chính sách xử lý người chưa thành niên phạm tội trong Chương X, dựa trên đặc điểm nhận thức hạn chế của họ, nhằm mục đích giáo dục và giúp họ nhận ra sai lầm Theo Điều 12, người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự cho mọi tội phạm, trong khi người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ chịu trách nhiệm cho các tội phạm rất nghiêm trọng Nguyên tắc xử lý người chưa thành niên được quy định tại Điều 69, yêu cầu cơ quan chức năng xác định khả năng nhận thức của họ về hành vi phạm tội Hình phạt đối với người chưa thành niên chỉ áp dụng khi cần thiết, căn cứ vào tính chất hành vi và yêu cầu phòng ngừa tội phạm, và tòa án có thể áp dụng biện pháp thay thế nếu không cần thiết Luật hình sự Việt Nam không áp dụng hình phạt tù chung thân hoặc tử hình đối với người chưa thành niên, và mức án tù dành cho họ nhẹ hơn so với người đã thành niên, đồng thời không áp dụng hình phạt bổ sung hay hình phạt tiền đối với người từ 14 đến dưới 16 tuổi.
Bộ luật hình sự quy định hai biện pháp t- pháp mang tính răn đe giáo dục và phòng ngừa cho người chưa thành niên phạm tội ít nghiêm trọng, bao gồm giáo dục tại xã ph-ờng, thị trấn hoặc đưa vào trường giáo dưỡng (Điều 70) Những biện pháp này áp dụng cho các trường hợp có tính chất nguy hiểm cho xã hội không lớn và có nhiều tình tiết giảm nhẹ như phạm tội lần đầu và thành khẩn khai báo Hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội theo Bộ luật hình sự bao gồm cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn.
Chính sách giảm mức hình phạt áp dụng cho cả người chưa thành niên và người đã thành niên phạm tội, nhưng đối với người chưa thành niên, chính sách này có nhiều ưu ái hơn để khuyến khích họ thi hành án tốt và sớm tái hòa nhập cộng đồng Theo Điều 76 Bộ luật hình sự 1999, người chưa thành niên bị phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù có thể được tòa án xem xét giảm án nếu có nhiều tiến bộ và đã chấp hành một phần thời hạn Đặc biệt, trong trường hợp hình phạt tù, mỗi lần có thể giảm đến bốn năm, nhưng phải đảm bảo đã chấp hành ít nhất hai phần năm mức hình phạt Ngoài ra, nếu có lập công hoặc mắc bệnh hiểm nghèo, họ có thể được xem xét giảm án ngay và có khả năng miễn chấp hành hình phạt còn lại.
1.2.6 Quy định của luật tố tụng hình sự
Bộ luật tố tụng hình sự quy định riêng về xử lý người chưa thành niên phạm tội trong Chương XXXII, yêu cầu điều tra viên, kiểm sát viên và thẩm phán phải có kiến thức về tâm lý học và giáo dục Khi áp dụng biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam, cần đảm bảo đủ điều kiện theo các Điều 81, 82, 86, 88 và 120, bao gồm trường hợp khẩn cấp và bắt quả tang Đặc biệt, người chưa thành niên phải được giam giữ riêng, với chế độ ưu ái hơn, bao gồm học văn hóa và tạo dựng nghề nghiệp, nhằm giúp các em có một tương lai ổn định và góp phần phòng chống tội phạm ở độ tuổi vị thành niên.
Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của người chưa thành niên còn non nớt, việc xử lý họ khi vi phạm pháp luật nhằm giáo dục, cải tạo và giúp đỡ sửa chữa sai lầm Mục tiêu là phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội Pháp luật Việt Nam đã quy định những chính sách hợp lý cho người chưa thành niên vi phạm, thể hiện nguyên tắc bao trùm và chính sách pháp luật đúng đắn của Đảng và Nhà nước.
Trong những năm qua, tình trạng vi phạm pháp luật của trẻ em và vị thành niên tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An đã gia tăng đáng kể, gây ra nhiều lo ngại cho cộng đồng Để hạn chế tình trạng này, cần triển khai các giải pháp cơ bản như tăng cường giáo dục pháp luật, tổ chức các hoạt động ngoại khóa bổ ích, và tạo môi trường sống an toàn cho trẻ em Đồng thời, việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường và các cơ quan chức năng cũng là yếu tố quan trọng giúp giảm thiểu vi phạm pháp luật trong đối tượng này.
2.1 Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Vinh – tỉnh Nghệ An
Thực trạng của tình hình vi phạm pháp luật do trẻ em vị thành niên thực hiện ở thành phố Vinh - tỉnh Nghệ An trong thời gian qua (2000 - 2010)
2.2.1 Diễn biến của tình hình vi phạm pháp luật do trẻ em vị thành niên thực hiện ở thành phố Vinh – tỉnh Nghệ An từ 2000 – 2010
Trong những năm gần đây, tình hình kinh tế – xã hội tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, đang diễn ra với nhiều biến động phức tạp Mặc dù có nhiều thuận lợi trong đời sống xã hội, song cũng đối mặt với không ít khó khăn và thử thách Quá trình hội nhập quốc tế diễn ra mạnh mẽ, cùng với sự tác động của nền kinh tế thị trường, đã tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của những hiện tượng tiêu cực trong xã hội, đặc biệt là gia tăng các hành vi vi phạm pháp luật và tội phạm với tính chất và mức độ ngày càng nghiêm trọng.
Trong năm 2010, tình hình tội phạm và tệ nạn xã hội tại thành phố Vinh đã diễn ra với nhiều biến động phức tạp.
- Số địa bàn, tụ điểm phức tạp về hình sự, tệ nạn xã hội: 07 (so với năm 2009 không tăng không giảm)
- ổ nhóm tội phạm hình sự: 07 (so với năm 2009 giảm 02)
- Chủ chứa: 10 (đánh bạc: 08; mại dâm: 02)
- Số hoạt động chuyên nghiệp: 35
- Phạm pháp hình sự xảy ra 431 vụ, làm chết 05 ng-ời, bị th-ơng 40 ng-ời; mất 126 xe máy, tiền và tài sản khác tổng trị giá: 6.802.200.000đ
Trong năm qua, tình hình tội phạm và tệ nạn xã hội tại thành phố Vinh đã có sự giảm nhẹ, nhưng vẫn tồn tại nhiều vấn đề nghiêm trọng Các loại tội phạm hình sự đáng chú ý đã gia tăng, đặc biệt là tội phạm giết người với 04 vụ, tăng 01 vụ so với năm 2009, và tội phạm cướp giật tài sản lên tới 70 vụ.
14 vụ so với năm 2009); lừa đảo chiếm đoạt tài sản: 02 vụ (tăng 02 vụ so với n¨m 2009
Trong giai đoạn từ năm 2000 đến 2010, tình hình vi phạm pháp luật của người chưa thành niên tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An diễn ra phức tạp với quy mô và tính chất đa dạng Số liệu về tổng thể các vi phạm và người chưa thành niên phạm pháp bị phát hiện, xử lý luôn chỉ là phần nổi của tảng băng, trong khi thực tế có nhiều trường hợp không được ghi nhận Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này bao gồm việc các bên thường tự giải quyết thông qua thương lượng, nạn nhân thiếu niềm tin vào cơ quan pháp luật, nhân chứng ngại ngùng vì thủ tục phức tạp và lo sợ bị trả thù.
Trong giai đoạn 2000 – 2010, số vụ phạm pháp của trẻ em vị thành niên được phát hiện lên tới 529 vụ với 701 đối tượng, trong đó 696 đối tượng là nam và 5 đối tượng là nữ (không tính các vi phạm liên quan đến điều khiển phương tiện giao thông đường bộ) Số liệu này cho thấy sự biến động qua từng năm cụ thể.
Tình hình vi phạm pháp luật của trẻ em vị thành niên tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, trong giai đoạn từ năm 2000 đến 2010, cho thấy những xu hướng đáng chú ý (không bao gồm vi phạm liên quan đến việc điều khiển phương tiện giao thông đường bộ).
Số trẻ em vị thành niên phạm pháp bị phát hiện
Tỉ lệ so với năm
Nhìn vào bảng thống kê trên đây, chúng ta thấy: Nếu nh- vào năm
Từ năm 2000, số lượng trẻ em vị thành niên phạm pháp tại thành phố đã ghi nhận 96 trường hợp, tương ứng với 100% Tuy nhiên, trong những năm tiếp theo, con số này có sự biến động: năm 2007 giảm xuống thấp nhất với chỉ 9 trường hợp (9,4%), giảm 10,6 lần so với năm 2000; năm 2006 ghi nhận 11 trường hợp (11,5%), giảm khoảng 8,7 lần Sự giảm này phản ánh hiệu quả của công tác đấu tranh và phòng ngừa tội phạm vị thành niên từ các cấp, ngành và toàn thể nhân dân trong bối cảnh Việt Nam gia nhập WTO Tuy nhiên, từ năm 2008 đến 2010, tình hình lại có dấu hiệu tăng trở lại.
2008 có 31 ng-ời, t-ơng ứng với 32,3%; năm 2009 có 51 ng-ời, t-ơng ứng với 53,1%; và năm 2010 có 29 ng-ời, t-ơng ứng với 30,2% Đặc biệt vào năm
2003, số l-ợng trẻ em vị thành niện vi phạm pháp luật tăng mạnh: 165 ng-ời, t-ơng ứng với 171,9% (tăng gấp 1,7 lần so với năm 2000; 18,3 lần so với năm
Từ năm 2007 đến 2010, tỷ lệ người chưa thành niên phạm pháp đã tăng lên 5,7 lần, cho thấy sự buông lỏng trong công tác đấu tranh, phòng ngừa và xử lý của các cơ quan nhà nước, ban ngành đoàn thể và toàn thể nhân dân Điều này đã tạo điều kiện cho hành vi phạm pháp của người chưa thành niên phát triển mạnh mẽ, dẫn đến sự gia tăng số lượng người chưa thành niên vi phạm pháp luật.
Riêng vi phạm pháp luật của trẻ em vị thành niên về điều khiển ph-ơng tiện giao thông đ-ờng bộ có số l-ợng lớn hơn cả:
Bảng 2: Tình hình vi phạm quy định về điều khiển ph-ơng tiện giao thông đ-ờng bộ của trẻ em vị thành niên ở thành phố Vinh – tỉnh
Nghệ An từ năm 2008 đến năm 2010
Số trẻ em vị thành niên vi phạm bị phát hiện
Tỉ lệ so với tổng số vi phạm bị phát hiện
Số lượng trẻ em và vị thành niên vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ tại thành phố Vinh đang gia tăng đáng kể Cụ thể, năm 2008 có 5.326 trường hợp (chiếm 21,61%), năm 2009 tăng lên 5.572 trường hợp (chiếm 24,02%) và đến năm 2010, con số này là 5.625 (chiếm 26,77%) So với năm 2008, vi phạm đã tăng mạnh, với 246 trường hợp (tăng 2,41%) vào năm 2009 và 299 trường hợp (tăng 5,16%) vào năm 2010 Nguyên nhân của tình trạng này là do công tác kiểm tra và xử lý vi phạm được siết chặt hơn, cùng với sự phát triển kinh tế và gia tăng phương tiện giao thông, khiến trẻ em thường xuyên tiếp xúc và sử dụng xe dù chưa có bằng lái.
Tác động tiêu cực của cơ chế thị trường, cùng với sự thiếu kinh nghiệm trong quản lý kinh tế và xã hội, đã dẫn đến những biến động phức tạp trong xã hội như lạm phát gia tăng, đạo đức suy thoái, tình trạng thất nghiệp, phân hóa giàu nghèo, và sự lai căng trong văn hóa Những vấn đề này có ảnh hưởng sâu sắc đến tình hình vi phạm pháp luật do người chưa thành niên gây ra tại thành phố Vinh.
2.2.2 Cơ cấu của tình hình vi phạm pháp luật do trẻ em vị thành niên thực hiện ở thành phố Vinh – tỉnh Nghệ An từ 2000 – 2010
Khi phân tích tình hình vi phạm pháp luật của người chưa thành niên, cần chú ý đến cơ cấu vi phạm, trong đó vi phạm giao thông đường bộ chiếm tỷ lệ cao nhất Các hành vi vi phạm chủ yếu bao gồm không đội mũ bảo hiểm, không có bằng lái, vượt đèn đỏ, đi xe quá tốc độ cho phép và chở quá số người quy định, chiếm trên 80% tổng số vi phạm Hầu hết các hành vi này đều bị xử lý hành chính, trong khi xử lý hình sự chỉ xảy ra trong một vụ với một đối tượng.
Cơ cấu vi phạm của người chưa thành niên chủ yếu liên quan đến các hành vi phạm pháp nhẹ, với những vi phạm phổ biến như sau:
Từ năm 2000 đến 2010, tình hình vi phạm pháp luật của trẻ em và vị thành niên tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An cho thấy sự gia tăng đáng kể, không bao gồm các vi phạm liên quan đến việc điều khiển phương tiện giao thông đường bộ Các dữ liệu này phản ánh các vấn đề xã hội cần được giải quyết nhằm bảo vệ quyền lợi và an toàn cho trẻ em và vị thành niên trong khu vực.
Số trẻ em vị thành niên phạm pháp bị phát hiện
Tỷ lệ so với tổng số trẻ em vị thành niên phạm pháp bị phát hiện
6 Cố ý gây th-ơng tích 20 2,85%
10 Gây rối trật tự công cộng 20 2,85%
12 Lừa đảo chiếm đoạt tài sản 02 0,29%
13 Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản 02 0,29%
Theo thống kê, nhóm vi phạm “xâm phạm sở hữu công dân” chiếm tỷ trọng cao nhất với 282 đối tượng, trong đó trộm cắp tài sản là phổ biến nhất với 164 vụ (chiếm 26,53% tổng số vi phạm) Tiếp theo là cướp tài sản với 46 vụ (7,42%) và cướp giật tài sản với 17 vụ (2,99%) Các trò chơi trực tuyến, ma túy, đánh bạc và các hoạt động giải trí khác đã thu hút giới trẻ, dẫn đến việc họ lợi dụng sơ hở của người dân để trộm cắp hoặc thậm chí cướp giật tài sản khi không còn tiền để chơi.
Tội trộm cắp tài sản là vi phạm phổ biến nhất trong cơ cấu vi phạm của người chưa thành niên, chiếm tỷ lệ cao hơn so với các hành vi vi phạm khác Trung bình, trong số 100 người thực hiện hành vi trộm cắp, có đến 80 người ở độ tuổi chưa thành niên Mặc dù thiệt hại thường không lớn, tài sản bị chiếm đoạt chủ yếu là đồ dùng sinh hoạt gia đình, cá nhân, dễ tiêu thụ Đáng lưu ý, khoảng 75% trẻ em vị thành niên thực hiện hành vi này đã có tiền án, tiền sự, cho thấy sự cần thiết trong việc tập trung lực lượng vào công tác ngăn chặn vi phạm.
Nguyên nhân - điều kiện của tình hình vi phạm pháp luật do trẻ vị thành niên thực hiện
Để ngăn chặn tình trạng trẻ em vị thành niên phạm pháp, cần xác định nguyên nhân và điều kiện dẫn đến vi phạm pháp luật trong xã hội hiện nay Việc hiểu rõ nguồn gốc và môi trường nuôi dưỡng sẽ giúp triển khai các biện pháp hiệu quả nhằm hạn chế tình trạng này.
Tình hình vi phạm pháp luật của người chưa thành niên có quy luật vận động riêng, chịu ảnh hưởng từ hoàn cảnh xã hội Theo quan điểm triết học và tội phạm học Mác – Lênin, nguyên nhân vi phạm phải được tìm hiểu từ các hiện tượng và quá trình xã hội Các yếu tố dẫn đến tình trạng phạm pháp ở người chưa thành niên không nằm ngoài các hiện tượng và quá trình xã hội đang diễn ra Vấn đề này không chỉ gây lo ngại cho các cơ quan bảo vệ pháp luật mà còn cho tất cả các cấp chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội và từng cá nhân trong cộng đồng.
Tình hình vi phạm pháp luật của người chưa thành niên hiện nay chịu ảnh hưởng sâu sắc từ bối cảnh kinh tế – xã hội trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa Mặc dù có thể chỉ ra nhiều yếu tố khác nhau, nhưng không thể phủ nhận rằng môi trường gia đình, nhà trường và xã hội có những tác động tiêu cực, tương tác với nhau, dẫn đến việc gia tăng vi phạm pháp luật trong nhóm đối tượng này.
2.3.1 Nguyên nhân - điều kiện xét d-ới góc độ gia đình
Gia đình đóng vai trò là tế bào của xã hội, và việc quan tâm, tạo điều kiện cho sự phát triển lành mạnh của các tế bào này là nền tảng cho sự phát triển xã hội tốt đẹp Để đạt được điều này, mỗi gia đình cần trở thành một đơn vị giáo dục, theo Điều 64 của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 1992, sửa đổi, bổ sung 2001.
Cha mẹ có trách nhiệm nuôi dạy con trở thành công dân tốt, trong khi con cái cần kính trọng và chăm sóc ông bà, cha mẹ Quá trình hình thành nhân cách của trẻ chịu ảnh hưởng lớn từ môi trường xung quanh, đặc biệt là từ các thành viên trong gia đình Bài viết sẽ phân tích những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật ở người chưa thành niên từ góc độ gia đình.
2.3.1.1 Cha mẹ không quan tâm đúng mực đến việc giáo dục con cái
Nhiều trẻ em vị thành niên vi phạm pháp luật xuất phát từ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, như gia đình đơn thân, cha mẹ ly hôn, hoặc cha mẹ thiếu trách nhiệm trong việc nuôi dạy Theo thống kê của Uỷ ban dân số, gia đình và trẻ em năm 2010, 38,8% trẻ em vi phạm pháp luật đến từ gia đình làm nghề buôn bán, trong đó 52,4% sống với cả cha mẹ Tuy nhiên, 17% trong số đó là trẻ lang thang, vô gia cư, và 71,37% cho biết không nhận được sự quan tâm, chăm sóc đầy đủ từ cha mẹ Hệ quả là trẻ sống buông thả, ham chơi, sao nhãng việc học, dẫn đến việc học yếu dần và dễ bị cuốn vào tệ nạn xã hội Thống kê từ Viện kiểm sát nhân dân thành phố Vinh cho thấy 71% thanh thiếu niên phạm pháp không được quan tâm chăm sóc đúng mực.
2.3.1.2 Cha mẹ, gia đình là những g-ơng xấu cho con cái
Cha mẹ tham ô và phạm pháp khó có thể là hình mẫu tốt cho con cái Nhiều gia đình vì lợi nhuận đã sa vào con đường tội phạm như buôn bán hàng cấm và cờ bạc, dẫn đến việc con cái mất lòng tin và kính trọng Sự tiếp xúc với môi trường xấu khiến trẻ coi thường pháp luật và dễ dàng bị cuốn vào các thói hư tật xấu Ảnh hưởng của gia đình đến nhân cách trẻ là rất lớn; trẻ em không sinh ra với những nét xấu mà chịu tác động từ môi trường sống và các thành viên trong gia đình Gia đình quyết định đến đời sống tình cảm và đạo đức của trẻ, và trẻ em thường phản ánh cách sống của cha mẹ Qua việc bắt chước, trẻ học cách giao tiếp và xử sự trong xã hội.
Sự bắt chước ở trẻ em dần chuyển sang giai đoạn nhận thức, không còn là hành động tự nhiên nữa Khi những thói xấu trở thành thói quen, việc sửa chữa trở nên khó khăn Điều này giải thích tại sao trẻ em trong gia đình có bố mẹ tham ô hoặc trộm cắp thường có nguy cơ hư hỏng và phạm pháp cao Nghiên cứu cho thấy, nhiều thanh thiếu niên phạm tội có bố mẹ không chỉ làm ăn phi pháp mà còn có thói quen xấu như nghiện rượu, nghiện hút, hoặc lối sống không lành mạnh.
Trong một cuộc khảo sát tại thành phố Vinh, 58% trong số 110 người chưa thành niên phạm pháp cho biết có bố mẹ nghiện rượu, 15% có bố mẹ từng bị án, 32% có bố mẹ có tiền sự, và 7% có anh chị em ruột đang thụ án Tương tự, một điều tra về trẻ em phạm pháp tại Nga cho thấy 80% trẻ em bị ảnh hưởng bởi những người lớn có quá khứ xấu.
Gia đình có vai trò quan trọng trong việc hình thành tính cách và hành vi của trẻ em Những gia đình không lành mạnh có thể dẫn đến khủng hoảng tâm lý và hành vi sai lệch ở trẻ Ngạn ngữ Việt Nam khẳng định rằng môi trường sống ảnh hưởng lớn đến con người, đặc biệt là thanh thiếu niên Nếu trẻ lớn lên trong gia đình có đạo đức và lối sống ngay thẳng, chúng sẽ phát triển tốt đẹp; ngược lại, nếu trong môi trường xấu, trẻ dễ bị hư hỏng và phạm pháp Như nhà giáo dục V.A Xukhômlinxki đã nói, điều này càng nhấn mạnh tầm quan trọng của gia đình trong việc giáo dục và định hình nhân cách cho thế hệ trẻ.
“ Đứa trẻ là tấm g-ơng phản chiếu của cha mẹ nó” [9, 67]
2.3.1.3 Bầu không khí tâm lý nặng nề, quan hệ đạo đức truyền thống trong gia đình không thuận lợi
Gia đình hòa thuận và có nề nếp là nền tảng quan trọng cho việc giáo dục trẻ, giúp tạo ra không khí tình cảm và đạo đức tích cực Ngược lại, nếu trong gia đình xảy ra mâu thuẫn, bạo lực, hay hành vi vi phạm đạo đức, trẻ em sẽ dễ dàng bị ảnh hưởng tiêu cực, dẫn đến chán nản và thậm chí là phạm pháp Không khí sinh hoạt và quy tắc sống trong gia đình có tác động mạnh mẽ đến tâm hồn và nhân cách của trẻ Mỗi bậc cha mẹ cần nhận thức rằng hành vi của mình có ảnh hưởng trực tiếp đến con cái Việc phàn nàn về tình trạng thanh thiếu niên hư hỏng mà không giải quyết những vấn đề xấu trong gia đình chỉ càng làm tình hình trở nên nghiêm trọng hơn.
Sự tha hoá trong gia đình dẫn đến việc trẻ em cũng bị tha hoá, từ đó có nguy cơ tham gia vào các hành vi gian lận, lừa đảo và phạm pháp Một số bậc phụ huynh thậm chí còn khẳng định rằng việc học hành không có giá trị bằng việc kiếm tiền, thể hiện sự coi thường tri thức và giáo dục.
Khi tình cảm gia đình và những giá trị đạo đức như lòng thủy chung, tình nghĩa và yêu nước dần phai nhạt trong tâm hồn trẻ em, sẽ dễ dẫn đến những hành vi chống đối xã hội Những tổn thương về tình cảm và thất bại trong học tập ở tuổi trẻ có thể là nguyên nhân chính khiến trẻ dễ dàng sa vào tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật và phạm tội.
2.3.1.4 Mục đích, ph-ơng pháp giáo dục con cái giữa cha và mẹ không thèng nhÊt
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật ở người chưa thành niên là việc cha mẹ chưa nắm vững phương pháp giáo dục con cái Điều này tạo điều kiện cho các hành vi và đức tính xấu phát sinh, dần dần đẩy các em vào con đường phạm tội Nhiều em vi phạm pháp luật lớn lên trong gia đình thiếu sự chăm sóc và nuôi dạy chu đáo, hoặc khi có sự tác động từ gia đình, thường mang tính tiêu cực Trong những gia đình này, quan điểm giáo dục không đúng đắn, thường xảy ra xung đột giữa phương pháp giáo dục của cha mẹ và tâm lý của con cái, hoặc trái ngược với biện pháp giáo dục của nhà trường và xã hội.
Trong một gia đình, có thể xảy ra sự mâu thuẫn trong phương pháp giáo dục giữa các thành viên Ví dụ, người bố có thể rất nghiêm khắc, trong khi mẹ và ông bà lại nuông chiều con cái theo quan niệm "trăng đến rằm thì trăng lại tròn" Sự đối lập này có thể tạo ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của trẻ.
Một số giải pháp cơ bản nhằm hạn chế tình trạng vi phạm pháp luật của trẻ em vị thành niên ở thành phố Vinh- tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay
2.4.1 Dự báo về tình hình vi phạm pháp luật của trẻ em vị thành niên ở thành phố Vinh – tỉnh Nghệ An trong thời gian tới
Bài viết phân tích tình trạng vi phạm pháp luật ở trẻ em vị thành niên tại thành phố Vinh từ năm 2000 đến 2010, nêu rõ nguyên nhân và điều kiện dẫn đến tình hình này Tác giả đưa ra một số dự báo về xu hướng vi phạm trong tương lai, nhằm nâng cao nhận thức và tìm kiếm giải pháp hiệu quả.
- Trong khoảng năm năm tới, trên địa bàn thành phố Vinh – tỉnh Nghệ
Tình trạng phạm pháp ở lứa tuổi chưa thành niên vẫn diễn biến phức tạp, mặc dù có sự giảm nhưng tỷ lệ giảm rất thấp, và số lượng người chưa thành niên phạm pháp vẫn còn tương đối lớn.
Cơ cấu vi phạm của người chưa thành niên đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt là các hành vi bạo lực và có tổ chức như cướp giật, cố ý gây thương tích, gây rối trật tự xã hội Bên cạnh đó, một số tệ nạn xã hội như đánh bạc, sử dụng ma túy và mại dâm cũng đang trở thành vấn đề đáng lo ngại trong nhóm đối tượng này.
2.4.2 Các biện pháp đấu tranh, phòng ngừa ng-ời ch-a thành niên vi phạm pháp luật Đấu tranh, phòng ngừa ng-ời ch-a thành niên vi phạm pháp luật là không để cho hành vi phạm pháp ở ng-ời ch-a thành niên xảy ra và gây nên những hậu quả nguy hiểm cho xã hội, không để cho các thành viên của xã hội phải chịu các hình phạt khắc nghiệt của pháp luật Và nếu hành vi vi phạm pháp luật có xảy ra thì phải kịp thời phát hiện, xử lý để đảm bảo cho ng-ời có hành vi vi phạm không thể tránh khỏi hình phạt, giáo dục và cải tạo ng-ời ch-a thành niên phạm pháp trở thành những công dân có ích cho xã hội ở phần nguyên nhân của tình hình vi phạm pháp luật ở ng-ời ch-a thành niên trên địa bàn thành phố Vinh tác giả đã phân tích những ảnh h-ởng của các yếu tố tiêu cực trong gia đình, nhà tr-ờng, xã hội và nền kinh tế thị tr-ờng cùng với hiệu quả thấp của công tác phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý ng-ời ch-a thành niên vi phạm pháp luật Trình bày về các biện pháp đấu tranh, phòng ngừa tình hình vi phạm pháp luật ở ng-ời ch-a thành niên, tác giả cũng đi từ các yếu tố đó
2.4.2.1 Các biện pháp đấu tranh, phòng ngừa chung Đối với các biện pháp đấu tranh, phòng ngừa chung, tr-ớc hết phải kể đến các biện pháp phát triển kinh tế nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân tạo ra các tiềm lực vật chất phục vụ cho cuộc đấu tranh, phòng chống ng-ời ch-a thành niên vi phạm pháp luật
Các biện pháp đổi mới chính trị của Đảng đã ảnh hưởng sâu sắc đến ý thức chính trị của công dân, đặc biệt là thanh thiếu niên, giúp họ nhận thức rõ giá trị của chế độ XHCN Sự đổi mới này không chỉ góp phần ổn định chính trị mà còn tạo cơ hội cho sự ổn định xã hội và phát triển kinh tế.
Bộ giáo dục – đào tạo và Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh có trách nhiệm trực tiếp trong việc giáo dục văn hoá, đạo đức, pháp luật cho thanh thiếu niên, đồng thời trang bị kiến thức khoa học kỹ thuật và xây dựng ý thức về trách nhiệm, nghĩa vụ công dân Công tác này cần được thực hiện thường xuyên và có hệ thống, kết hợp chặt chẽ với vai trò của gia đình và nhà trường trong việc theo dõi và giáo dục các em.
Các biện pháp phát triển thông tin văn hóa, thể dục, thể thao là cần thiết để nâng cao đời sống tinh thần cho thế hệ trẻ Việc xây dựng các câu lạc bộ văn hóa, sân vận động và địa điểm thể thao, du lịch, giải trí phù hợp với sở thích của thanh thiếu niên giúp họ sử dụng thời gian rỗi một cách hiệu quả và bổ ích sau giờ học tập và làm việc.
2.4.2.2 Các biện pháp đấu tranh, phòng ngừa từ phía gia đình
* Mọi thành viên trong gia đình phải là những tấm g-ơng sáng cho các em noi theo
Quá trình hình thành thế giới quan của người chưa thành niên bắt đầu từ gia đình, nơi mà các mâu thuẫn và xung đột ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của trẻ Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên bằng cách giải quyết các mâu thuẫn nội bộ Công tác này không chỉ là trách nhiệm của xã hội mà còn phụ thuộc vào những quan điểm và thói quen của các thành viên lớn tuổi trong gia đình, vì chúng có thể tác động tiêu cực đến nhân cách của trẻ Những sai lầm trong hành vi của người lớn thường trở thành tấm gương xấu cho trẻ em, dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật trong tương lai Do đó, việc tạo ra một môi trường gia đình tốt với các thành viên tích cực là điều cần thiết để giúp trẻ phát triển nhân cách hoàn thiện và tránh xa vi phạm pháp luật.
“nhiễm độc” tới các em
Gia đình đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển toàn diện của xã hội, đặc biệt là trong việc hình thành nhân cách của trẻ từ ấu thơ Trong giai đoạn này, trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm xã hội, nhưng nếu gia đình chú trọng giáo dục và tạo ảnh hưởng tích cực, những phẩm chất tốt sẽ được hình thành, góp phần tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lành mạnh khi trưởng thành Điều này cũng góp phần quan trọng vào công tác phòng ngừa thanh thiếu niên vi phạm pháp luật.
Sự ảnh hưởng của gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách của trẻ, quyết định liệu chúng có trở thành người có ích cho xã hội hay vi phạm pháp luật Nhiều gia đình có con cái ngoan ngoãn đều nhấn mạnh rằng việc giáo dục trẻ nên bắt đầu từ chính cách sống và hành động của người lớn trong gia đình.
Để phòng ngừa hiệu quả tình trạng thanh thiếu niên vi phạm pháp luật, cần có sự hòa thuận và mẫu mực trong gia đình, đặc biệt từ cha mẹ và các thành viên lớn tuổi Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách và giúp trẻ em biết lựa chọn hành vi đúng đắn, tuân thủ pháp luật Bên cạnh đó, nhà nước cần triển khai các chính sách hỗ trợ gia đình và quan tâm đến từng thành viên Đối với những gia đình có ảnh hưởng tiêu cực, cần áp dụng các biện pháp can thiệp, thậm chí xem xét cách ly trẻ em khỏi môi trường xấu để bảo vệ sự phát triển của các em.
* Tổ chức hoạt động và quản lý con cái
Hiếu động là đặc điểm tâm lý của trẻ em vị thành niên, vì vậy tổ chức hoạt động cho các em là phương pháp phù hợp để phát huy tính cách này Cha mẹ cần có kế hoạch giáo dục cụ thể cho từng giai đoạn phát triển của con cái, thay vì dạy theo kiểu “thấy đâu bảo đấy” Tại thành phố Vinh, nhiều gia đình đã áp dụng phương pháp giáo dục tốt, trong đó cha mẹ sắp xếp công việc hợp lý và lập thời gian biểu cho từng cháu Việc theo dõi và đánh giá dựa trên thời gian biểu giúp trẻ chăm ngoan, học giỏi và biết tôn trọng kỷ luật cũng như người lao động.
Nghiên cứu về thanh thiếu niên vi phạm pháp luật cho thấy 25% trong số họ có thời gian rỗi cả ngày, dẫn đến việc giao du với những người xấu và tham gia vào các hành vi gây rối trật tự công cộng Điều này cho thấy nhiều hành vi tiêu cực hình thành từ việc "giết thời gian" một cách vô ích Do đó, việc bố trí công việc hợp lý cho trẻ em trong gia đình không chỉ là biện pháp quản lý mà còn giúp các em rèn luyện kỹ năng lao động Nếu trẻ không được rèn luyện trong lao động gia đình, họ cũng khó có thể phát triển trong môi trường học đường và xã hội V.A Xukhômlinxki đã đúng khi nhận định rằng sự lười biếng và chểnh mảng trong học tập có thể dẫn đến việc trở thành những người sống dựa vào người khác khi trưởng thành.
Trong bối cảnh hiện nay, nhiều gia đình gặp khó khăn trong việc chăm sóc con cái do điều kiện vật chất và thời gian hạn chế Theo nghiên cứu xã hội học, cán bộ công nhân viên chức nhà nước chỉ có khoảng 3 giờ 30 phút cho các hoạt động cá nhân, trong khi đó, phụ nữ chỉ có 2 giờ Để quản lý và giáo dục con cái, các bậc phụ huynh cần chủ động tổ chức các hoạt động linh hoạt, biến gia đình thành môi trường học tập và phát triển tích cực Họ cũng nên kết hợp chặt chẽ với nhà trường và các thành viên trong gia đình để theo dõi tinh thần học tập của trẻ Cần tránh hai khuynh hướng trong việc tổ chức hoạt động: một là bố trí công việc không phù hợp với lứa tuổi, và hai là sắp xếp công việc chung chung, không cụ thể Những sai lầm này có thể dẫn đến hiệu quả giáo dục kém và phản tác dụng trong công tác quản lý con cái.
* Thuyết phục, động viên và khuyến khích con cái
