NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG
VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG
1.1 Lý luận về dự án đầu tư xây dựng
1.1.1 Dự án đầu tư xây dựng
Hiện nay, có nhiều quan niệm khác nhau vềdự án đầu tư xây dựng, phải xem xétở các góc độ khác nhau.
Dự án đầu tư xây dựng là một bộ hồ sơ tài liệu chi tiết, hệ thống hóa các hoạt động và chi phí cần thiết theo kế hoạch nhằm đạt được kết quả và thực hiện các mục tiêu cụ thể trong tương lai.
Dự án đầu tư xây dựng đóng vai trò quan trọng trong quản lý, giúp tối ưu hóa việc sử dụng vốn, vật tư và lao động nhằm đạt được các kết quả kinh tế tài chính bền vững trong thời gian dài.
Dự án đầu tư xây dựng là công cụ quan trọng trong kế hoạch hóa, thể hiện chi tiết về một công cuộc đầu tư sản xuất kinh doanh và phát triển kinh tế - xã hội Nó đóng vai trò là tiền đề cho các quyết định đầu tư và tài trợ, đồng thời là hoạt động kinh tế nhỏ nhất trong kế hoạch hóa nền kinh tế tổng thể.
Luật xây dựng số 50/2014/QH13 ngày 18 tháng 6 năm 2014 định nghĩa dự án đầu tư xây dựng là tập hợp các đề xuất liên quan đến việc sử dụng vốn cho hoạt động xây dựng, bao gồm xây dựng mới, sửa chữa, và cải tạo công trình Mục tiêu của dự án là phát triển, duy trì và nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong thời gian và chi phí xác định Trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, dự án được thể hiện qua các báo cáo như Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, Báo cáo nghiên cứu khả thi và Báo cáo kinh tế-kỹ thuật đầu tư xây dựng.
Một dự án đầu tư xây dựng bao gồm các yếu tố cơ bản như mục tiêu, kết quả, hoạt động và nguồn lực Các kết quả đóng vai trò là cột mốc quan trọng, đánh dấu tiến độ của dự án Do đó, việc theo dõi và đánh giá thường xuyên các kết quả đạt được là cần thiết trong suốt quá trình thực hiện dự án.
Trường Đại học Kinh tế Huế
Dự án đầu tư xây dựng là tập hợp các hoạt động sử dụng nguồn lực và chi phí được phân bổ theo kế hoạch cụ thể, với quy trình thời gian và địa điểm rõ ràng, nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra.
1.1.2 Đặc điểm của dự án đầu tư xây dựng
Dự án đầu tư xây dựng có các đặc điểm cơ bản sau đây:
Dự án đầu tư xây dựng nhằm tạo ra công trình hoàn thiện, đáp ứng các mục tiêu về thời gian, chi phí, chất lượng, an toàn, vệ sinh và bảo vệ môi trường Sản phẩm cuối cùng của dự án này mang tính độc đáo và không phải là kết quả của một quy trình sản xuất hàng loạt.
Dự án đầu tư xây dựng trải qua các giai đoạn hình thành và phát triển, với thời gian tồn tại hữu hạn Quá trình này bắt đầu từ khi xuất hiện ý tưởng xây dựng công trình và kết thúc khi công trình hoàn thành, đưa vào khai thác sử dụng Sau khi hết niên hạn khai thác, dự án sẽ chấm dứt tồn tại.
Dự án đầu tư xây dựng thường bao gồm nhiều bên liên quan như chủ đầu tư, chủ công trình, đơn vị thiết kế, quản lý dự án, giám sát, thi công và nhà cung cấp Mỗi bên đều có lợi ích riêng, tạo nên mối quan hệ đối tác nhưng cũng tiềm ẩn xung đột quyền lợi Do đó, việc quản lý quá trình đầu tư xây dựng cần thiết phải có sự liên kết chặt chẽ giữa các chủ thể để đảm bảo hiệu quả và thành công của dự án.
Dự án đầu tư xây dựng thường gặp phải những hạn chế về nguồn lực như tiền vốn, nhân lực, công nghệ, kỹ thuật và vật tư thiết bị, cũng như thời gian thực hiện Những yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thành công của dự án.
Dự án đầu tư xây dựng đòi hỏi một nguồn vốn lớn và thời gian thực hiện kéo dài, điều này phụ thuộc vào quy mô và đặc điểm của sản phẩm Ngoài ra, các dự án này còn mang tính chất rủi ro cao và không chắc chắn.
Dự án đầu tư xây dựng thường hoạt động trong môi trường phức tạp và có rủi ro cao do thời gian đầu tư kéo dài Trong giai đoạn này, sự biến động của các yếu tố kinh tế, chính trị và tự nhiên có thể dẫn đến thất thoát và lãng phí, tạo ra những tổn thất mà nhà đầu tư không thể lường trước.
Trường Đại học Kinh tế Huế đang triển khai một dự án nhằm đối phó với những tác động từ các yếu tố khách quan như thời tiết bất lợi, bao gồm nắng, mưa và bão Điều này dẫn đến sự thiếu ổn định trong điều kiện sản xuất xây dựng, thường xuyên biến động và bị gián đoạn Hơn nữa, sự thay đổi trong cơ chế chính sách của nhà nước, như thay đổi thuế và nguồn nhiên liệu, cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động đầu tư.
1.1.3 Phân loại dự án đầu tư xây dựng
Phân loại đầu tư xây dựng là quá trình sắp xếp các dự án theo nhóm dựa trên tiêu chí nhất định Việc phân loại này đóng vai trò quan trọng trong việc xác định chu trình quản lý phù hợp, từ đó giúp tối ưu hóa quy trình quản lý các dự án một cách khoa học và hiệu quả.
5, nghị định 59/2015/NĐ-CP ngày 18 tháng 6 năm 2015 của Chính phủ về quản lý dự án đầu tư xây dựng thì phân loại đầu tư xây dựng như sau:
1.1.3.1 Theo ngu ồn vốn đầu tư
- Dự án sử dụng vốn ngân sách Nhà nước;
Dự án sử dụng vốn Nhà nước ngoài ngân sách bao gồm các loại hình như: Dự án sử dụng vốn tín dụng được Nhà nước bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước, vốn đầu tư phát triển từ doanh nghiệp Nhà nước, và vốn đầu tư phát triển của các đơn vị hành chính sự nghiệp công.
Dự án sử dụng vốn khác bao gồm cả vốn tư nhân hoặc sử dụng hỗn hợp nhiều nguồn vốn.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN CÁC CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG TỈNH QUẢNG TRỊ
GIAO THÔNG TỈNH QUẢNG TRỊ
2.1 Tổng quan về Ban Quản lý dự án các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị 2.1.1 Giới thiệu Ban Quản lý dự án các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị
Ban QLDAĐTXD các công trình giao thông được thành lập theo Quyết định số 173/QĐ-UBND ngày 26 tháng 01 năm 2018 của UBND tỉnh Quảng Trị Là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND tỉnh, ban hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính, tự đảm bảo chi thường xuyên theo Nghị định số 16/2015/NĐ-CP và Nghị định số 141/2016/NĐ-CP của Chính phủ.
Ban QLDAĐTXD các công trình giao thông là tổ chức có tư cách pháp nhân, sở hữu con dấu riêng, và được phép mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước cũng như Ngân hàng thương mại theo quy định của pháp luật.
Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị, viết tắt là Ban QLDAĐTXD, là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý và triển khai các dự án đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông tại tỉnh Quảng Trị.
Trụ sở: số73 Quốc lộ 9, phường 5, thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị;
2.1.2 Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn
Ban QLDAĐTXD các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị là đơn vị chủ đầu tư cho các dự án sử dụng vốn ngân sách, vốn nhà nước ngoài ngân sách, vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài theo quyết định của người có thẩm quyền.
Trường Đại học Kinh tế Huế
- Nhận ủy thác quản lý dự án của các chủ đầu tư khác theo hợp đồng ủy thác quản lý dự án;
- Tiếp nhận và quản lý sự dụng vốn để đầu tư xây dựng theo quy định của pháp luật;
Tổ chức và quản lý các dự án với vai trò chủ đầu tư, đồng thời nhận ủy thác quản lý dự án theo hợp đồng cho các chủ đầu tư khác khi có yêu cầu và đáp ứng đủ điều kiện năng lực theo quy định pháp luật.
- Bàn giao công trình hoàn thành cho chủ đầu tư, chủ quản lý sử dụng công trình khi kết thúc xây dựng;
- Thực hiện các chức năng khác do người quyết định thành lập Ban giao.
2.1.2.2 Nhi ệm vụ v à quy ền hạn
Theo Điều 8, Thông tư số 16/2016/TT-BXD ngày 30/6/2016 của Bộ Xây dựng, các chủ đầu tư cần thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn được quy định trong Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ về quản lý dự án đầu tư xây dựng và các quy định liên quan của Nhà nước.
Lập kế hoạch dự án là bước quan trọng trong việc thực hiện dự án hàng năm, bao gồm việc xác định rõ nguồn lực sử dụng, tiến độ thực hiện, thời hạn hoàn thành, mục tiêu chất lượng và tiêu chí đánh giá kết quả Việc trình phê duyệt kế hoạch giúp đảm bảo các mục tiêu được thực hiện hiệu quả và đúng thời gian.
Tổ chức thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư xây dựng bao gồm việc tiến hành các thủ tục liên quan đến quy hoạch xây dựng, sử dụng đất đai, tài nguyên và hạ tầng kỹ thuật Đồng thời, cần chú trọng đến bảo vệ cảnh quan, môi trường và phòng chống cháy nổ trong quá trình xây dựng công trình Các bước quan trọng bao gồm tổ chức lập dự án, trình thẩm định và phê duyệt dự án theo quy định, tiếp nhận và giải ngân vốn đầu tư, cùng với việc thực hiện các công việc chuẩn bị dự án khác.
Các nhiệm vụ trong dự án bao gồm thuê tư vấn để thực hiện khảo sát, thiết kế xây dựng và trình thẩm định, phê duyệt thiết kế cùng dự toán xây dựng Đơn vị chủ trì sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan để thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư nếu cần thiết, cũng như thu hồi và giao nhận đất cho dự án Cuối cùng, tổ chức lựa chọn nhà thầu và ký kết hợp đồng xây dựng.
Trường Đại học Kinh tế Huế dựng; giám sát quá trình thực hiện; giải ngân, thanh toán theo hợp đồng xây dựng và các công việc cầnthiết khác;
- Các nhiệm vụ kết thúc xây dựng, bàn giao công trìnhđể vận hành, sử dụng:
Tổ chức nghiệm thu và bàn giao công trình hoàn thành, thực hiện vận hành thử nghiệm, tiến hành quyết toán và thanh lý hợp đồng xây dựng, đồng thời quyết toán vốn đầu tư xây dựng công trình và đảm bảo bảo hành cho công trình.
Các nhiệm vụ quản lý tài chính và giải ngân bao gồm việc tiếp nhận và giải ngân vốn dựa trên tiến độ thực hiện dự án cũng như hợp đồng đã ký với nhà thầu xây dựng Đồng thời, cần thực hiện chế độ quản lý tài chính và tài sản của Ban theo quy định hiện hành.
Các nhiệm vụ hành chính và trách nhiệm giải trình bao gồm tổ chức văn phòng, quản lý nhân sự và thực hiện chế độ tiền lương cùng chính sách đãi ngộ cho cán bộ, viên chức Đồng thời, cần thiết lập hệ thống thông tin nội bộ, lưu trữ dữ liệu và cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về hoạt động của Ban theo yêu cầu của người quyết định đầu tư và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Các nhiệm vụ giám sát, đánh giá và báo cáo bao gồm việc thực hiện giám sát đánh giá đầu tư theo quy định pháp luật, định kỳ báo cáo kết quả thực hiện dự án với cơ quan có thẩm quyền Ngoài ra, cần tổ chức thực hiện các nội dung quản lý dự án theo Luật Xây dựng, phối hợp với các bên liên quan để đảm bảo tiến độ, chất lượng, chi phí, an toàn và bảo vệ môi trường Các nhiệm vụ quản lý dự án khác cũng được thực hiện theo yêu cầu của người quyết định đầu tư hoặc chủ đầu tư Đồng thời, nhận ủy thác quản lý dự án từ các chủ đầu tư khác khi phù hợp với năng lực hoạt động Cuối cùng, giám sát thi công xây dựng công trình khi đủ điều kiện năng lực theo quy định pháp luật.
Trường Đại học Kinh tế Huế
Cơ cấu tổ chức của Ban QLDAĐTXD các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị được trình bàyở sơ đồ sau.
Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức của Ban QLDAĐTXD các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị
Nguồn: Ban QLDAĐTXD các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị Ghi chú: Quan hệ trực tuyến
Quan hệ chức năng Chức năng nhiệm vụ của các bộ phận
- Giám đốc: Lãnh đạo, quản lý cán bộ, viên chức, hợp đồng lao động, quản lý chung mọi hoạt động và tổ chức của QLDAĐTXD.
Dựa trên nhiệm vụ được giao, cần ban hành các văn bản chỉ đạo theo thẩm quyền để điều hành công việc chung, phân công nhiệm vụ cụ thể và kiểm tra việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cán bộ, viên chức và hợp đồng lao động trong đơn vị.
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÁC CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG TỈNH QUẢNG TRỊ
3.1 Định hướng trong công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị Định hướng trong công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị như sau: Đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý đối với các dự án đầu tư xây dựng sẽ triển khai thực hiện của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị trong thời gian sắp tới.
Tăng cường năng lực hành nghề trong hoạt động xây dựng cho cá nhân và Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông tỉnh Quảng Trị là cần thiết, theo quy định của Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 và Nghị định 59/2015/NĐ-CP Việc tuân thủ Thông tư số 17/2016/TT-BXD của Bộ Xây dựng cũng góp phần hướng dẫn năng lực của tổ chức và cá nhân tham gia vào lĩnh vực này.
Cải thiện tiến độ thực hiện các dự án mà trọng tâm hướng đến là rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư;
Để phát huy tinh thần tiết kiệm ngân sách, cần lập kế hoạch hợp lý cho các khoản thu chi và quản lý chặt chẽ việc rót vốn, nhằm đảm bảo nguồn vốn được sử dụng một cách hiệu quả.
Hạn chế tối đa chi phí phát sinh trong quá trình thực hiện, tăng cường hiệu quả đầu tư.
Trường Đại học Kinh tế Huế
Công trình được thi công đúng chất lượng theo hồ sơ thiết kế được duyệt, đúng quy định, tiêu chuẩn hiện hành.
Trong mọi điều kiện, chất lượng của dự án luôn là yếu tố quan tâm hàng đầu.
Do các dự án có tầm quan trọng cao, vốn lớn, đầu tư để sử dụng lâu dài nên chất lượng của dự án phải được đảm bảo.
Hoàn thành tốt nhiệm vụ quản lý dự án đầu tư xây dựng được UBND tỉnh và
Sở Xây dựng Quảng Trị giao trong thời gian tới.
3.2 Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị
3.2.1 Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng
3.2.1.1 Gi ải pháp ho àn thi ện cơ cấu tổ chức v à b ộ máy quản lý
Hoàn thiện bộ máy quản lý là yêu cầu khách quan nhằm đáp ứng quy luật phát triển Để nâng cao hiệu quả quản lý, cần chuyên môn hóa bộ máy quản lý, tránh chồng chéo nhiệm vụ và trách nhiệm Do đó, trong thời gian tới, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị cần triển khai các giải pháp phù hợp.
Để xây dựng một bộ máy quản lý chuyên nghiệp và hiệu quả, Ban cần thiết lập quy chế nhân sự, xác định số lượng và trình độ chuyên môn cho từng vị trí Cần bổ sung thêm một phó giám đốc để nâng cao tính chuyên nghiệp của Ban, đặc biệt là phòng dự án, nhằm đảm bảo quản lý chất lượng và kiểm soát quy trình, tránh tình trạng xin gia hạn tiến độ thi công Đồng thời, cần cải tiến hiệu quả chỉ đạo và điều hành của lãnh đạo, tăng cường sự phối hợp giữa các phòng Ban trong công việc chung.
Vào thứ hai, cần hoàn thiện và sửa đổi quy chế hoạt động của Ban, đồng thời xây dựng kế hoạch và đề án nhân sự, trong đó cần quy định rõ chức năng, nhiệm vụ cũng như yêu cầu về chuyên môn.
Trường Đại học Kinh tế Huế cần cải thiện cơ cấu tổ chức nhân sự để đáp ứng yêu cầu công việc hiệu quả hơn Hiện tại, Ban quản lý đang gặp khó khăn do nhân sự mỏng, dẫn đến việc không theo sát các đơn vị thi công và phát sinh sai sót từ nhà thầu Để nâng cao hiệu quả quản lý các dự án trong tương lai, cần lựa chọn mô hình tổ chức hợp lý, đảm bảo thông suốt trong công tác quản lý và giảm bớt khối lượng công việc cho các thành viên trong Ban.
Để nâng cao hiệu quả quản lý dự án, cần xây dựng chế độ đào tạo và cấp chứng chỉ hành nghề cho đội ngũ cán bộ quản lý Điều này nhằm đảm bảo rằng các cán bộ này không chỉ có trình độ chuyên môn cao mà còn có phẩm chất đạo đức và am hiểu pháp luật, từ đó góp phần tích cực vào các Ban quản lý dự án.
3.2.1.2 Gi ải pháp phát triển nguồn nhân lực
Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông cần rà soát và đào tạo lại đội ngũ cán bộ hiện có, nhằm đảm bảo đáp ứng yêu cầu hoạt động trong bối cảnh chưa thể bổ sung đủ nhân sự.
Vào thứ Hai, cần cử cán bộ tham gia các lớp học về quản lý dự án, quản lý đấu thầu và chứng chỉ giám sát, quản lý tài chính dự án Đồng thời, cán bộ cũng nên học tập kinh nghiệm quản lý dự án và tiếp thu các kỹ thuật mới từ các quốc gia, các tỉnh bạn, cũng như từ các Ban Quản lý dự án khác.
Để nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ cho cán bộ quản lý dự án, cần xây dựng kế hoạch đào tạo thông qua các lớp chuyên ngành Ngoài ra, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Trị nên xem xét việc cử cán bộ sang các doanh nghiệp nước ngoài để học hỏi kinh nghiệm quản lý dự án, từ đó cải thiện năng lực cho đội ngũ quản lý.
Thứ tư, về chế độ tuyển dụng, đãi ngộ
Để thu hút sinh viên xuất sắc từ các trường đại học kỹ thuật và kinh tế tài chính, cần thiết phải có chính sách tiền lương và đãi ngộ hợp lý, cùng với cơ hội thăng tiến trong công việc Bên cạnh đó, việc tuyển dụng cán bộ có kinh nghiệm trong quản lý dự án là rất quan trọng để đảm bảo tiến độ và hiệu quả trong công tác quản lý.
Để khuyến khích sự sáng tạo của cán bộ tại Trường Đại học Kinh tế Huế, cần có chính sách khen thưởng rõ ràng và chế độ đãi ngộ phù hợp với năng lực và hiệu quả công việc Hiện nay, mức thu nhập cho cán bộ viên chức còn thấp so với các tổ chức khác, điều này chưa đủ để thu hút và giữ chân cán bộ có trình độ cao, dẫn đến tình trạng chảy máu chất xám sang các doanh nghiệp và cơ quan khác.
Để nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư, Ban thường xuyên xem xét và lựa chọn cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt cho công tác này Việc sắp xếp cán bộ đúng chuyên môn và rà soát phân công nhiệm vụ là cần thiết để kịp thời điều chỉnh những bất hợp lý trong quy trình quản lý dự án.
3.2.1.3 Gi ải pháp về tổ chức q u ản lý dự án đầu tư