Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại phòng tài chính kế hoạch huyện lệ thủy tỉnh quảng bình

Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Phát triển và hội nhập toàn cầu là xu hướng không thể đảo ngược của Việt Nam và Quảng Bình Việt Nam đã gia nhập chính thức các tổ chức quốc tế như ASEAN, APEC và WTO Trong quá trình hội nhập, đất nước đang đối mặt với nhiều vấn đề chiến lược, mang lại cả cơ hội và thách thức trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại.

Vấn đề cải cách hành chính công và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về kinh tế - xã hội đang trở thành ưu tiên hàng đầu Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2020 đã nhấn mạnh cải cách hành chính là một trong ba khâu đột phá chiến lược để đưa Việt Nam trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2020 Để thực hiện mục tiêu này, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011, phê duyệt Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020, trong đó cải cách tài chính công được xác định là một nhiệm vụ quan trọng.

Ngân sách huyện là một phần quan trọng của ngân sách nhà nước, đóng vai trò là công cụ giúp chính quyền cấp huyện thực hiện các chức năng và nhiệm vụ trong quản lý kinh tế - xã hội và quốc phòng - an ninh Tuy nhiên, hiện nay, quản lý ngân sách ở các cấp, bao gồm cả cấp huyện, vẫn gặp phải một số hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của Luật Ngân sách nhà nước năm 2015.

Huyện Lệ Thủy, thuộc tỉnh Quảng Bình, là một trong tám huyện, thị xã và thành phố của tỉnh Huyện này bao gồm 26 xã và 2 thị trấn, với tổng diện tích hơn 141.611 km² Dân số của huyện vào năm 2017 là một trong những yếu tố quan trọng cần được lưu ý.

Trường Đại học Kinh tế Huế

Trong giai đoạn 2015 - 2017, huyện Lệ Thủy đã ghi nhận tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 9,23%, nhờ vào việc điều hành chi ngân sách Nhà nước hiệu quả Hoạt động chi ngân sách đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tạo điều kiện cho sản xuất, giải quyết việc làm, và đảm bảo an sinh xã hội Cơ cấu chi đầu tư phát triển ngày càng được cải thiện, với sự chú trọng vào đầu tư hạ tầng cơ sở và giao thông, đặc biệt ở các vùng miền núi Huyện đã đảm bảo đáp ứng nhu cầu tăng lương, thực hiện các chính sách xã hội và phục vụ các nhiệm vụ kinh tế, chính trị Tuy nhiên, công tác quản lý chi ngân sách vẫn cần được cải thiện để phát huy tối đa hiệu quả.

Kế hoạch huyện Lệ Thủy vẫn còn một số hạn chế, đặc biệt là việc chưa tự cân đối được ngân sách địa phương Do đó, việc quản lý chi tiêu hàng năm của ngân sách huyện thông qua phòng Tài chính - Kế hoạch cần được thực hiện chặt chẽ và hiệu quả Điều này nhằm đảm bảo sự phát triển các lĩnh vực xã hội, phục vụ nhu cầu hoạt động của cấp ủy và chính quyền địa phương, đồng thời khắc phục những tồn tại trong quản lý chi tiêu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của các cơ quan quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước của huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.

Nhằm cải thiện quản lý đầu tư công tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, học viên đã chọn đề tài "Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước tại phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Lệ Thủy" Đề tài này được xây dựng dựa trên thực trạng hiện tại cùng với kiến thức lý luận và kinh nghiệm thực tiễn, với hy vọng đóng góp các đề xuất hữu ích cho các cơ quan quản lý nhà nước.

Th ủ y t ỉ nh Qu ảng Bình ” đểlàm công trình nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ.

Mục tiêu nghiên cứu

Bài viết này tập trung vào việc làm rõ các lý luận cơ bản về quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN) và đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách tại phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Lệ.

Trường Đại học Kinh tế Huế

Tỉnh Quảng Bình đã đề xuất các giải pháp chính nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Lệ Thủy, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của huyện.

- Hệthống hóa cơ sởlý luận và thực tiễn vềquản lý chi ngân sách nhà nước.

- Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước phòng Tài chính - Kếhoạch huyện LệThủy, tỉnh Quảng Bình;

- Đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại phòng Tài chính - Kếhoạch huyện LệThủy, tỉnh Quảng Bình;

Phương pháp nghiên cứu

4.1 Phương pháp thu thậ p d ữ li ệu sơ cấ p

Sử dụng phương pháp khảo sát qua bảng câu hỏi để thu thập thông tin từ những người có trách nhiệm làm việc tại các cơ quan liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu.

Trường Đại học Kinh tế Huế

Đối tượng khảo sát bao gồm các cán bộ liên quan đến quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN), cụ thể là nhân viên phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Lệ Thủy và các cán bộ quản lý cấp trên từ Sở Tài chính Quảng Bình, cùng với lãnh đạo Ủy ban Nhân dân và Hội đồng Nhân dân huyện.

Lệ Thủy,Kho bạc Nhànước.

Để khảo sát đánh giá công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại huyện Lệ Thủy, tác giả đã thực hiện việc xác định quy mô mẫu ngẫu nhiên với tổng số 50 người, bao gồm 12 cán bộ nhân viên phòng Tài chính - Kế hoạch huyện và 38 cán bộ quản lý cấp trên.

Tổng số phiếu phát ra: 50 phiếu, tổng số phiếu thu về 48 phiếu, có 02 phiếu không hợp lệ.

4.2 Phương pháp thu thậ p d ữ li ệ u th ứ c ấ p

Nguồn tài liệu thứ cấp được lấy tại các báo cáo chi NSNN của phòng Tài chính - Kếhoạch huyện LệThủy, tỉnh Quảng Bình.

Thời gian dữliệu thu thập từ năm 2015- 2017.

4.3 Phương pháp xử lý d ữ li ệ u

Tác giả đã áp dụng phương pháp tổng hợp để thu thập và phân tích số liệu về thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Lệ Thủy trong giai đoạn 2015-2017, dựa trên các số liệu đã thu thập được.

Phương pháp thống kê mô tả đã được áp dụng để thu thập, phân tích, trình bày và giải thích công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Lệ Thủy trong giai đoạn 2015-2017.

Phương pháp phân tích bao gồm việc đánh giá các kết quả đạt được và xác định những tồn tại, hạn chế cùng nguyên nhân của chúng Dựa trên những phân tích này, bài viết sẽ đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách tại phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Lệ Thủy.

Phương pháp so sánh được áp dụng để phân tích tình hình chi ngân sách nhà nước trong giai đoạn từ 2015 đến nay, dựa trên các dữ liệu đã thu thập Việc so sánh này giúp nhận diện các xu hướng và biến động trong chi tiêu ngân sách qua các năm.

Năm 2017, phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Lệ Thủy đã đạt được nhiều kết quả trong việc quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN), nhưng cũng còn một số lĩnh vực mà phòng chưa thực hiện tốt trong hoạt động này.

Trường Đại học Kinh tế Huế

Kết cấu luận văn

Ngoài Phần mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụlục, luận văn gồm ba chương, cụthể:

Chương I trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách cấp huyện, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý tài chính công hiệu quả Chương II phân tích thực trạng quản lý chi ngân sách tại phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, chỉ ra những thách thức và cơ hội trong việc tối ưu hóa nguồn lực tài chính địa phương.

Chương III Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách tại phòng Tài Chính - Kếhoạch huyện LệThủy, tỉnh Quảng Bình.

Trường Đại học Kinh tế Huế

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN

Tổng quan về quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huy ện

- Khái niệm ngân sách nhà nước:

Theo Điều 1 của Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN) được Quốc hội khóa XIII thông qua vào năm 2015, ngân sách nhà nước bao gồm toàn bộ các khoản thu và chi của nhà nước, được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định Các khoản này do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước.

Xét về biểu hiện bên ngoài, NSNN là một bản dựtoán thu, chi bằng tiền của nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm.

Bản chất kinh tế của ngân sách nhà nước (NSNN) là mối quan hệ lợi ích giữa nhà nước và các chủ thể khác trong nền kinh tế, thể hiện qua quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ NSNN Để đảm bảo một NSNN bền vững, các chủ thể quản lý tài chính công cần giải quyết hài hòa lợi ích giữa nhà nước và các bên liên quan NSNN bao gồm ngân sách Trung ương (NSTW) và ngân sách địa phương (NSĐP), trong đó NSĐP bao gồm ngân sách của các đơn vị hành chính có Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) theo quy định của Luật Tổ chức HĐND & UBND.

+ Ngân sách tỉnh thành phốtrực thuộc Trung ương (gọi chung là NS tỉnh), bao gồm NS cấp tỉnh và NS các huyện, thịxã, thành phốtrực thuộc tỉnh;

+ Ngân sách huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là NS huyện) bao gồm NS cấp huyện và NS các xã, phường, thịtrấn.

+ Ngân sách xã, phường thịtrấn (gọi chung là NS cấp xã).

Trường Đại học Kinh tế Huế

- Khái niệm thu ngân sách nhà nước:

Thu ngân sách nhà nước là số tiền mà Nhà nước thu vào ngân sách mà không cần hoàn trả trực tiếp cho người nộp Hầu hết các khoản thu này đều mang tính bắt buộc, trong khi phần còn lại là các khoản thu khác của Nhà nước.

Thu ngân sách nhà nước bao gồm các nguồn thu từ thuế, phí và lệ phí, cũng như từ hoạt động kinh tế của Nhà nước Ngoài ra, ngân sách còn nhận các khoản đóng góp từ tổ chức và cá nhân, các khoản viện trợ, và các nguồn thu khác theo quy định của pháp luật.

- Khái niệm chi ngân sách nhà nước:

“Chi ngân sách nhà nước là việc phân chia và sửdụng quỹNSNN nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng của Nhà nước theo những nguyên tắc nhất định”[18, 19].

Chi ngân sách nhà nước bao gồm các khoản chi thường xuyên cho các lĩnh vực như giáo dục, y tế, xã hội, thể dục thể thao, khoa học, công nghệ, môi trường, an ninh quốc phòng và trật tự an toàn xã hội Ngoài ra, ngân sách cũng hỗ trợ hoạt động của các cơ quan nhà nước, Đảng Cộng sản Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, cũng như trợ cấp cho các đối tượng chính sách, bảo hiểm xã hội và viện trợ cho các tổ chức xã hội theo quy định của pháp luật.

+ Các khoản chi vào đầu tư phát triển

+ Chi trảnợ gốc tiền do Nhà nước vay

- Khái niệm quản lý ngân sách nhà nước:

Quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) là quá trình mà Nhà nước sử dụng các chức năng của NSNN để xây dựng chính sách và chế độ, đồng thời áp dụng các phương pháp phù hợp nhằm điều chỉnh các hoạt động thu - chi của NSNN Mục tiêu của quản lý này là đảm bảo rằng các hoạt động này vận động theo yêu cầu khách quan của nền kinh tế - xã hội, từ đó phục vụ hiệu quả cho các chức năng mà Nhà nước thực hiện.

Quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) bao gồm việc xây dựng các chính sách, cơ chế quản lý và luật pháp liên quan đến NSNN Chính sách và cơ chế quản lý hợp lý sẽ giúp phát huy hiệu quả vai trò của ngân sách trong đời sống xã hội.

Quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) là một nghiệp vụ quản lý vĩ mô, đòi hỏi sự phân công và phân cấp trong quản lý kinh tế và hành chính Mục tiêu chính là khai thác và nuôi dưỡng nguồn thu, đồng thời bố trí các nguồn chi một cách hợp lý Tác động của quản lý NSNN cần được thực hiện thông qua các hệ thống và biện pháp phù hợp với đặc điểm cũng như quy luật vận động của đối tượng quản lý, và được thể hiện qua nhiều khía cạnh khác nhau.

Ngân sách nhà nước cần được quản lý theo pháp luật và kế hoạch, với hoạt động thu, chi được quy định rõ ràng từ khâu lập kế hoạch đến thực hiện Cần xác định rõ nhiệm vụ và quyền hạn của các cơ quan nhà nước cũng như cán bộ trong quản lý ngân sách Việc lập, chấp hành, quyết toán và kiểm tra ngân sách hàng năm thể hiện sự kết hợp chặt chẽ giữa việc sử dụng luật và kế hoạch trong quản lý ngân sách.

Quản lý ngân sách nhà nước sử dụng nhiều biện pháp, trong đó biện pháp tổ chức - hành chính đóng vai trò quan trọng Biện pháp này đảm bảo tính thống nhất trong chỉ huy và quyền lực, đồng thời thể hiện tính pháp lý trong quản lý ngân sách, bảo vệ lợi ích của cộng đồng.

Quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) là sự kết hợp giữa yếu tố con người và tài chính, với các cơ quan nhà nước vừa là người thụ hưởng vừa là tổ chức hoạt động ngân sách Để đảm bảo hiệu quả, cần có chính sách và cơ chế quản lý ngân sách đồng bộ, với Luật NSNN là công cụ pháp lý quan trọng Việc quản lý ngân sách cần linh hoạt để thích ứng với biến động kinh tế, xã hội và chính sách ngân sách Một cơ chế quản lý hợp lý là khi các bộ phận trong cơ chế hoạt động đồng bộ, không cản trở lẫn nhau, nhằm tối ưu hóa hiệu quả quản lý ngân sách.

Trường Đại học Kinh tế Huế

Hệ thống phương pháp quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) bao gồm nhiều yếu tố tương tác và hỗ trợ lẫn nhau, như chính sách động viên, chi đầu tư phát triển, phân cấp ngân sách và quy trình ngân sách Trong đó, quy trình ngân sách và phân cấp quản lý NSNN giữ vai trò quan trọng, góp phần đảm bảo sự cân đối và hiệu quả trong quản lý ngân sách.

Quản lý chi NSNN là quá trình theo dõi, kiểm tra, kiểm soát các khoản chi NSNN từkhâu lập dựtoán, chấp hành đến quyết toán NSNN.

Chi ngân sách chỉ phản ánh sự phân bổ, trong khi hiệu quả sử dụng ngân sách phụ thuộc vào biện pháp quản lý Để nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN, cần liên kết quản lý chi với việc bố trí các khoản chi, từ đó xây dựng quy chế kiểm tra và kiểm soát Cần đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả trong quản lý chi tiêu, thực hiện đồng bộ các biện pháp kiểm tra giám sát trước, trong và sau khi chi Ngoài ra, cần phân cấp quản lý chi cho các cấp chính quyền địa phương theo luật ngân sách, đồng thời kết hợp quản lý chi NS với các nguồn chi ngoài NSNN từ các thành phần kinh tế để tạo ra sức mạnh tổng hợp và nâng cao hiệu quả chi.

- Khái niệm quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện:

“ NSNN cấp huyện là một cấp NS hoàn chỉnh, là một bộphận phân cấp trong hệthống NSNN nói chung”[24, 17].

Hoạt động chi ngân sách nhà nước (NSNN) cấp huyện được quản lý theo quy định pháp luật và dự toán ngân sách Cơ quan quản lý bao gồm UBND huyện, UBND xã, thị trấn và các đơn vị trực thuộc có liên quan Đối tượng quản lý là các khoản chi NSNN trên địa bàn, bao gồm chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển.

Uỷ ban nhân dân huyện hoạt động dựa trên các cơ sở pháp lý như hiến pháp và hệ thống luật pháp, bao gồm Luật NSNN và các luật liên quan như Luật Tổ chức Quốc hội, Chính phủ, HĐND, Luật Đầu tư, và Luật Doanh nghiệp Những quy định này xác định quyền hạn của mỗi cấp chính quyền trong lĩnh vực kinh tế xã hội, từ đó ảnh hưởng đến thẩm quyền về ngân sách nhà nước Trên nền tảng pháp lý này, UBND huyện sẽ điều chỉnh các hoạt động chi tiêu ngân sách nhà nước tại địa phương.

Trường Đại học Kinh tế Huế

Như vậy, có thể đưa ra khái niệm vềquản lý chi NSNN cấp huyện như sau:

Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện

1.2.1 L ập dự toán chi ngân sách nhà nước cấp huyện

Theo Phạm Văn Khoan, dự toán chi ngân sách nhà nước (NSNN) là quá trình đánh giá và phân tích nhu cầu chi, dựa trên việc cân đối nguồn thu để xác định các chỉ tiêu và cơ cấu chi phù hợp Việc lập dự toán NSNN, đặc biệt là dự toán chi, là bước đầu tiên quan trọng trong quy trình ngân sách, tạo nền tảng cho các giai đoạn tiếp theo Nếu dự toán NSNN được thực hiện đầy đủ, nó sẽ đảm bảo cho các hoạt động ngân sách sau này diễn ra hiệu quả.

Trường Đại học Kinh tế Huế nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lập dự toán ngân sách nhà nước (NSNN) trong mối quan hệ thống nhất với các giai đoạn tiếp theo của quy trình ngân sách Để đảm bảo chất lượng và hiệu quả trong thực hiện và quyết toán NSNN, việc lập dự toán cần phải tuân thủ đúng tiến độ và thời gian quy định Chi NSNN được coi là các mục tiêu cần thực hiện, phác họa chương trình làm việc của Nhà nước trong một năm, trong khi thu ngân sách là phương tiện để đạt được những mục tiêu đó.

1.2.1.2 Yêu cầu của lập dựtoán chi NSNN cấp huyện

Dự toán chi ngân sách nhà nước cấp huyện cần phải cân đối với nguồn thu tương ứng và được tổng hợp theo từng lĩnh vực chi, bao gồm chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên và dự phòng ngân sách Việc thực hiện yêu cầu này sẽ đảm bảo tính cụ thể, thống nhất và có căn cứ khoa học phù hợp với thực tiễn Dự toán chi ngân sách của các đơn vị phải thể hiện đầy đủ các khoản chi theo mục lục ngân sách nhà nước, tuân thủ đúng biểu mẫu và thời hạn quy định Cụ thể, dự toán chi đầu tư xây dựng cơ bản phải dựa trên quy hoạch, kế hoạch và dự án đã được phê duyệt, trong khi dự toán chi thường xuyên cần căn cứ vào nhiệm vụ được giao và các chế độ, tiêu chuẩn do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.

1.2.1.3 Nội dung của lập dựtoán chi NSNN cấp huyện a) Dự toán chi đầu tư phát triển

Để lập kế hoạch ngân sách cho năm sau, phòng TCKH huyện cần dựa vào nguồn thu và chi cho đầu tư phát triển, cũng như tiến độ và mục tiêu của các dự án Căn cứ vào số liệu thu, chi ngân sách năm trước, phòng TCKH sẽ lập dự toán ngân sách, bao gồm chi đầu tư phát triển, và trình UBND huyện xin ý kiến thường trực HĐND huyện Sau đó, dự toán này sẽ được gửi đến Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính để xem xét Sở Tài chính và Sở Kế hoạch và Đầu tư sẽ thảo luận với huyện nhằm làm cơ sở cho việc tham mưu UBND tỉnh giao dự toán thu, chi ngân sách huyện, trong đó có chỉ tiêu cho chi đầu tư phát triển.

Các Ban quản lý dự án tại huyện và UBND các xã, thị trấn cần lập tờ trình để đề xuất hỗ trợ nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách.

Trường Đại học Kinh tế Huế đã gửi tờ trình đến UBND huyện, trong đó Phòng TCKH là đơn vị tiếp nhận và tổng hợp các tài liệu Dựa trên các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của năm kế hoạch, khả năng ngân sách cho đầu tư xây dựng cơ bản, tiến độ thực hiện dự án và tỷ lệ cơ cấu ngân sách, Phòng TCKH sẽ tham mưu cho UBND huyện phân bổ vốn đầu tư cho các dự án đủ điều kiện trình HĐND huyện phê chuẩn.

Dựa trên Nghị quyết của HĐND huyện, UBND huyện đã quyết định phân bổ kế hoạch vốn đầu tư cho từng dự án trong phạm vi quản lý, theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước và các quy định hiện hành về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản.

Sau khi phân bổ vốn đầu tư, UBND huyện gửi kế hoạch vốn đầu tư đến Sở

Sở Kế hoạch và Đầu tư cùng với Sở Tài chính sẽ báo cáo và thực hiện việc giao kế hoạch vốn cho các chủ đầu tư Đồng thời, các phòng TCKH và KBNN sẽ nhận được thông tin để theo dõi, điều hành, kiểm soát và thanh toán vốn đầu tư.

Trong quá trình thực hiện kế hoạch vốn đầu tư, Phòng TCKH phối hợp với KBNN huyện để hướng dẫn các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án và giải ngân kịp thời Đồng thời, phòng cũng tiến hành rà soát và tham mưu UBND huyện trình HĐND huyện điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư, chuyển đổi từ những dự án không khả thi sang những dự án có khả năng thực hiện.

Nhà nước cam kết duy trì và phát triển các hoạt động của bộ máy quản lý, sự nghiệp, an ninh quốc phòng và các hoạt động xã hội khác theo từng giai đoạn Căn cứ vào chủ trương này, việc xây dựng dự toán chi thường xuyên của ngân sách nhà nước sẽ có cái nhìn tổng quát về các mục tiêu và nhiệm vụ cần đạt được.

Các chỉ tiêu trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là những chỉ tiêu liên quan đến việc cấp phát kinh phí thường xuyên từ ngân sách nhà nước trong kỳ kế hoạch, là yếu tố quan trọng Việc cụ thể hóa các chủ trương của Nhà nước trong từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội, kết hợp với các định mức chi thường xuyên, sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững.

Trường Đại học Kinh tế Huế

Khả năng nguồn kinh phí để đáp ứng nhu cầu chi thường xuyên trong kỳ kế hoạch phụ thuộc vào cơ cấu thu ngân sách nhà nước trong kỳ báo cáo và mức tăng trưởng của các nguồn thu trong kỳ kế hoạch.

Các chính sách và chế độ chi thường xuyên hiện hành, cùng với dự kiến điều chỉnh trong kỳ kế hoạch, là cơ sở pháp lý quan trọng cho việc tính toán và bảo vệ dự toán chi của ngân sách nhà nước Điều này cũng đảm bảo quá trình chấp hành dự toán diễn ra suôn sẻ, tránh tình trạng hụt hẫng khi có sự thay đổi về các chế độ chính sách chi.

Kết quả phân tích tình hình quản lý và sử dụng kinh phí thường xuyên sẽ cung cấp thông tin thiết yếu cho việc lập dự toán chi, bao gồm đánh giá tính phù hợp của các định mức chi, hình thức cấp phát, và xu hướng gia tăng các khoản chi về tốc độ cũng như cơ cấu.

Hàng năm, căn cứ vào các văn bản của Chính phủ và UBND tỉnh về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước, cùng với hướng dẫn của Sở Tài chính về lập dự toán ngân sách cho cấp huyện và xã, UBND huyện chỉ đạo Phòng TCKH hướng dẫn các đơn vị dự toán cấp huyện và xã lập dự toán ngân sách năm tiếp theo, bao gồm cả dự toán chi thường xuyên.

Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện

-Văn bản pháp quy của Nhà nước về chi ngân sách nhà nước

Hệ thống văn bản pháp quy của Nhà nước về quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN) đang ngày càng hoàn thiện và đồng bộ, bao gồm Luật NSNN, các Nghị định và Thông tư Những cải tiến này nâng cao hiệu quả quản lý sử dụng ngân sách, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và đảm bảo công khai minh bạch Điều này góp phần quan trọng vào việc phục vụ các mục tiêu tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội.

Quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN) đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban ngành và cấp quản lý khác nhau, vì nguồn vốn đầu tư không thuộc quyền sở hữu của chủ đầu tư và liên quan đến nhiều chủ thể Do đó, cần có tổ chức hợp lý, phân định rõ ràng trách nhiệm và quyền hạn của từng cá nhân và đơn vị trong công tác quản lý Nếu năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ không đáp ứng yêu cầu, hiệu quả quản lý chi NSNN sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực.

Các đặc điểm văn hoá-xã hội và điều kiện kinh tế của huyện ảnh hưởng đáng kể đến chính sách đầu tư và thu-chi ngân sách của thị xã Sự phát triển kinh tế tại địa phương rất rõ ràng; vùng kinh tế kém phát triển gặp nhiều khó khăn trong phát triển, trong khi đó, vùng kinh tế phát triển sẽ có ngân sách được bổ sung từ các nguồn thu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đầu tư phát triển kinh tế địa phương.

Tổ chức bộ máy và trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý huyện đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của mọi lĩnh vực Để đạt được sự phát triển bền vững, cần có sự tổ chức hợp lý và đội ngũ cán bộ quản lý có trình độ chuyên môn cao Họ cũng cần nắm vững điều kiện thực tế của đơn vị mình để chỉ đạo và quản lý hiệu quả Do đó, việc phát triển đội ngũ cán bộ công chức về cả số lượng lẫn chất lượng là rất cần thiết.

Trường Đại học Kinh tế Huế có cơ cấu hợp lý và chuyên nghiệp, với trình độ quản lý tiên tiến, là yếu tố quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả hệ thống quản lý chi NSNN Tổ chức bộ máy quản lý chi NSNN được thiết kế khoa học, tinh gọn và thống nhất, đảm bảo sự đồng bộ trong quản lý Quy trình và nghiệp vụ quản lý cần có sự gọn nhẹ trong thủ tục thanh toán, đơn giản hóa quy trình luân chuyển chứng từ, chi tiết hóa nội dung kiểm soát thanh toán và rạch ròi trách nhiệm của các bộ phận liên quan Điều này sẽ tạo điều kiện cho các cơ quan tài chính và kho bạc quản lý chi NSNN chặt chẽ, nhanh chóng và hiệu quả hơn.

- Nhận thức và ý thức chấp hành của cơ quan, đơn vịsửdụng ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện:

Các đơn vị sử dụng ngân sách cần chấp hành đúng pháp luật, tiết kiệm và sử dụng kinh phí đúng mục đích, chế độ, định mức và tiêu chuẩn Điều này rất được UBND thị xã quan tâm và thường xuyên chỉ đạo Việc thực hiện đúng các quy định này không chỉ đảm bảo hiệu quả trong chi ngân sách mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý ngân sách nhà nước của huyện.

Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước ở một số địa phương và bài học rút ra cho phòng Tài chính Kế hoạch huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình

1.4.1 Kinh nghi ệm quản lý chi ngân sách nhà nước tại một số huy ện trên địa bàn c ả nước

1.4.1.1 Kinh nghiệm tại huyện Diễn Châu, tỉnh NghệAn

Huyện Diễn Châu, thuộc tỉnh Nghệ An, là một huyện ven biển với tọa độ 105,30 - 105,45 vĩ độ Bắc và 18,20 - 19,50 kinh độ Đông Huyện trải dài theo hướng Bắc - Nam, giáp huyện Quỳnh Lưu ở phía Bắc, huyện Nghi Lộc ở phía Nam, huyện Yên Thành ở phía Tây và Tây Bắc, cùng với biển Đông ở phía Đông Diện tích tự nhiên của huyện là 30.492,36 ha, trong đó hơn một nửa diện tích được sử dụng cho sản xuất nông - lâm - ngư nghiệp.

Chi cân đối ngân sách của huyện đã liên tục tăng qua các năm, tuy nhiên, nguồn vốn dành cho chi đầu tư xây dựng cơ bản vẫn cần được cân nhắc và điều chỉnh để đảm bảo hiệu quả sử dụng.

Trường Đại học Kinh tế Huế chủ yếu phụ thuộc vào nguồn thu từ tiền sử dụng đất, dẫn đến chi đầu tư chưa đạt hiệu quả cao so với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương Mặc dù chi thường xuyên hàng năm ổn định, nhưng vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu cho các nhiệm vụ thường xuyên của huyện.

Công tác quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN) tại huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An trong những năm qua đã được tổ chức theo đúng quy định, góp phần nâng cao tính chặt chẽ, hợp lý và hiệu quả trong việc sử dụng ngân sách.

Trong quản lý chi đầu tư XDCB, huyện Diễn Châu đã thực hiện cơ cấu đầu tư hợp lý, ưu tiên xây dựng cơ sở hạ tầng cho ngành du lịch và định hướng phát triển cơ sở vật chất Năng lực quản lý của chủ đầu tư đã được nâng cao thông qua việc kiện toàn Ban quản lý công trình huyện theo hướng tinh gọn và chất lượng, đáp ứng tốt hơn nhu cầu quản lý trong điều kiện mới Huyện cũng đã lựa chọn các đơn vị tư vấn uy tín, chất lượng cho các khâu lập dự án, thẩm định và giám sát thi công.

Huyện đã quản lý nguồn chi thường xuyên hiệu quả, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao cho phát triển kinh tế - xã hội Kinh phí chi thường xuyên được kiểm soát chặt chẽ và sử dụng tiết kiệm, đúng mục đích Các đơn vị ngân sách, với quyền tự chủ và trách nhiệm trong quản lý, đã chủ động hơn trong điều hành ngân sách, nâng cao hiệu quả sử dụng Họ cũng đã xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ và đề xuất các phương án tiết kiệm, nhằm nâng cao thu nhập cho cán bộ và đầu tư vào trang thiết bị cần thiết.

Mặc dù đã đạt được một số kết quả trong công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An, nhưng vẫn còn tồn tại một số hạn chế Cụ thể, kế hoạch vốn hàng năm chưa được xây dựng một cách khoa học và chặt chẽ, dẫn đến việc bố trí nguồn lực dàn trải và chưa xác định được trọng tâm, trọng điểm Hơn nữa, việc đầu tư vào các công trình không thực sự cần thiết cùng với nguồn vốn hạn chế đã gây ra tình trạng nợ đầu tư xây dựng cơ bản lớn.

Trường Đại học Kinh tế Huế gặp một số hạn chế trong công tác tư vấn, ảnh hưởng đến chất lượng công trình, với nhiều dự án bàn giao lâu nhưng chậm quyết toán Trong quản lý chi thường xuyên, trình độ lập dự toán của các đơn vị còn yếu, chủ yếu dựa vào số liệu năm trước và chỉ tiêu áp đặt từ cấp trên Phân bổ ngân sách vẫn cứng nhắc, dẫn đến một số lĩnh vực như chuyển giao kỹ thuật và môi trường - công cộng chưa hiệu quả Tình trạng lãng phí trong chi thường xuyên, đặc biệt ở lĩnh vực hành chính, vẫn tồn tại Hơn nữa, công tác kiểm soát chi của KBNN đôi khi cứng nhắc, gây khó khăn cho các đơn vị trong giao dịch.

1.4.1.2 Kinh nghiệm tại huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh

Trong việc thực hiện Luật Ngân sách Nhà nước, UBND huyện Lộc Hà đã chủ động liên kết điều hành ngân sách với công tác phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm và chống lãng phí Nhờ đó, công tác quản lý và điều hành ngân sách năm 2015 đã đạt được nhiều kết quả tích cực.

-2017 đãđược kết quảtích cực như sau:

Công tác phòng chống tham nhũng và thực hành tiết kiệm trong quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN) tại huyện đã đạt nhiều kết quả tích cực UBND huyện đã chủ động ban hành các văn bản chỉ đạo và triển khai các giải pháp cụ thể, giúp nâng cao ý thức và trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong việc phòng chống tham nhũng và chống lãng phí Quản lý và sử dụng kinh phí NSNN, cũng như mua sắm tài sản công, được kiểm soát chặt chẽ từ lập dự toán đến quyết toán, đảm bảo chi tiêu đúng tiêu chuẩn và hạn chế bổ sung kinh phí ngoài dự toán Các cơ quan và cán bộ đã có chuyển biến tích cực trong việc quản lý và sử dụng tài sản, trang thiết bị, góp phần tiết kiệm cho NSNN Công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cũng được tăng cường, thực hiện nghiêm túc quy trình đấu thầu.

Trường Đại học Kinh tế Huế đã lựa chọn nhà thầu và đẩy nhanh tiến độ nhiều công trình trọng điểm, góp phần phát triển kinh tế - xã hội Các biện pháp phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm và chống lãng phí trong quản lý đầu tư xây dựng được thực hiện từ khâu khảo sát, thiết kế, thẩm định, phê duyệt đầu tư đến tổ chức lựa chọn nhà thầu, thi công và quyết toán công trình Công tác cải cách hành chính được triển khai nghiêm túc, mang lại nhiều chuyển biến tích cực, đặc biệt trong việc cụ thể hóa hồ sơ và trình tự thủ tục quản lý, sử dụng ngân sách và đầu tư xây dựng cơ bản theo tiêu chuẩn ISO 9001.

Năm 2008, công tác thanh tra, kiểm tra và kiểm soát quản lý ngân sách cùng mua sắm tài sản công đã được tăng cường, giúp phát hiện và xử lý nghiêm các sai phạm Đồng thời, các kiến nghị khắc phục những sơ hở, bất cập trong cơ chế chính sách và pháp luật hiện hành đã được đưa ra, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước cũng như mua sắm tài sản công tại huyện.

Từ năm 2015 đến 2017, huyện đã đạt được nhiều kết quả đáng kể trong công tác phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm và chống lãng phí Công tác kiểm tra, giám sát được triển khai hiệu quả trong quản lý ngân sách và mua sắm tài sản, góp phần nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm trong sử dụng nguồn lực công Những nỗ lực này không chỉ giúp giảm thiểu các hành vi tham nhũng mà còn đảm bảo việc sử dụng ngân sách một cách hợp lý và hiệu quả.

+ “Chống thất thu trong lĩnhvực thuế, truy thu, cưỡng chếnợ đọng thuế, xử phạt Vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuếlà: 22.800 triệu đồng” [31].

+ “Tiết kiệm qua lựa chọn các hình thức mua sắm tài sản công 1.715 triệu đồng”[31]

+ “Tạm dừng mua sắm trang thiết bị chưa cần thiết tại các cơ quan, đơn vị, giá trị 3.500 triệu đồng.

+ Tiết kiệm qua đấu thầu các công trình là: 11.320 triệu đồng.

+ Tạm dừng triển khai 15 dự án chưa thực sự cần thiết, tổng mức đầu tư 50.700 triệu đồng.

Sau khi thẩm định và phê duyệt các dự án đầu tư, tổng số tiền cắt giảm từ khảo sát, thiết kế và quyết toán hoàn thành tại 143 dự án đạt 17.100 triệu đồng.

Trong quá trình kiểm soát chi tại KBNN huyện, đã thực hiện cắt giảm với tổng số tiền lên tới 1.116.448 triệu đồng Đồng thời, các cơ quan, đơn vị cũng đã được yêu cầu bổ sung hồ sơ và thủ tục cần thiết để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính.

Trường Đại học Kinh tế Huế quy định là 1.695 món, từchối thanh toán do chưa đủhồ sơ, hoặc sai định mức, chế độlà 21.700 triệu đồng” [31].

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH - KẾ HOẠCH HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH