Tính c ấ p thi ế t c ủa đề tài
Sản phẩm hoa quả đóng vai trò quan trọng trong tiêu dùng hàng ngày của con người và ngày càng được ưa chuộng khi xã hội phát triển Trong số các loại hoa quả, cây ăn quả có múi, đặc biệt là bưởi, luôn chiếm vị trí quan trọng và tỷ trọng lớn trên thị trường.
Cây bưởi, với tên khoa học là Citrus grandis Osbeck, thuộc chi Citrus và họ Rutaceae, là một loại cây ăn quả có múi phổ biến ở Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia, và Philippines Tại Việt Nam, bưởi được trồng rộng rãi ở hầu hết các tỉnh thành, đặc biệt nổi bật với những vùng bưởi truyền thống mang đặc sản địa phương như bưởi Đoan Hùng (Phú Thọ), bưởi Diễn (Từ Liêm - Hà Nội), bưởi Phúc Trạch (Hương Khê - Hà Tĩnh), bưởi Thanh Trà (Huế), bưởi Năm Roi (Vĩnh Long) và bưởi da xanh (Mỏ).
Bưởi là một loại trái cây quý giá, nổi bật với giá trị dinh dưỡng cao và nhiều ứng dụng trong y học cổ truyền Loại cây này không chỉ có giá trị kinh tế lớn mà còn đóng vai trò quan trọng trong mô hình VAC và sản xuất trang trại.
Tục thì thành phần hoá học có trong 100g quảbưởi tươi phần ăn được: đường 6
Bưởi chứa 12% chất béo, 0,1g lipid, 0,9g protein, và 90mg vitamin C, cùng với 12mg P205 và 0,2g xenluloza Ngoài ra, bưởi còn cung cấp các loại vitamin B1, B2, caroten 0,2mg, và các khoáng chất vi lượng cần thiết cho cơ thể Trong 1kg bưởi, phần ăn được cung cấp từ 530 đến 600 calo, là nguồn năng lượng dễ tiêu hóa.
Bưởi không chỉ được tiêu thụ tươi mà còn được chế biến thành nhiều sản phẩm giá trị như nước quả, mứt, và trong ngành công nghiệp, vỏ và hạt bưởi được sử dụng để chiết xuất tinh dầu.
Bã tép từ sản xuất pectin có khả năng bồi bổ cơ thể, đặc biệt là bưởi, giúp chữa trị hiệu quả các bệnh về đường ruột và tim mạch Khi xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu về thực phẩm và đồ uống tươi sống ngày càng tăng, chủ yếu từ các loại cây ăn quả Do đó, việc phát triển cây ăn quả, đặc biệt là cây bưởi, trở nên cần thiết.
Mô hình khoa Nông Học tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên có diện tích 8 ha, chuyên phát triển cây ăn quả và cây công nghiệp, trong đó 3.5 ha trồng các loại cây ăn quả như bưởi, cam, ổi, nhãn, và mít Với điều kiện đất đai màu mỡ và khí hậu thuận lợi, mô hình này không chỉ cung cấp sản phẩm cho thị trường mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển Để nâng cao hiểu biết về chăm sóc bưởi, sử dụng phân bón, và các giống bưởi, tôi đã thực tập tại đây với đề tài nghiên cứu cụ thể.
Dựa trên thực tế và những vấn đề đã nêu, tôi đã thực hiện đề tài “Đánh giá tình hình sản xuất bưởi diễn tại mô hình khoa Nông học, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.”
M ụ c tiêu của đề tài
- Đánh giá tình hình sản xuất bưởi diễn tại mô hình khoa Nông Học trường Đại học Nông LâmThái Nuyên.
Yêu cầu của đề tài
- Đánh giá hiện trạng sản xuất cây ăn quả tại mô hình.
- Đánh giá tình hình sản xuất bưởi diễn tại mô hình.
- Đánh giá sâu, bệnh hại trên cây bưởi tại mô hình
- Một số biện pháp kỹ thuật trong sản xuất bưởidiễn tại mô hình.
Ý nghĩa khoa họ c và th ự c ti ễ n c ủa đề tài
Thực hiện đề tài giúp tôi củng cố kiến thức chuyên môn và áp dụng những gì đã học vào thực tế sản xuất Tôi đã tự thiết lập kế hoạch đánh giá và nắm bắt kiến thức thực tế thông qua việc nghiên cứu tài liệu và mô hình qua các hoạt động thực tiễn Qua việc tham gia vào các hoạt động sản xuất, tôi đã tìm hiểu quy trình sản xuất và rút ra nhiều kinh nghiệm quý báu trong lĩnh vực nông nghiệp, đồng thời phát triển ý thức tự lập và trách nhiệm trong công việc sản xuất sau này.
Kết quả từ nghiên cứu về bưởi Diễn đã giúp tôi áp dụng quy trình sản xuất hiệu quả cho các loại cây trồng khác, đồng thời đưa ra các giải pháp phù hợp cho từng địa phương Tôi cũng khuyến cáo người sản xuất chú ý đến các tiêu chuẩn chất lượng trong nông nghiệp và xu hướng phát triển bền vững của ngành sản xuất nông nghiệp.
Tình hình s ả n xu ấ t và tiêu th ụ bưở i trên th ế gi ớ i và ở Vi ệ t Nam
Tình hình sản xuất và tiêu thụ bưởi trên thế giới
Trên toàn cầu, sản xuất bưởi đạt khoảng 8-9 triệu tấn, bao gồm bưởi chùm (Citrus paradisi) và bưởi (Citrus grandis), trong đó bưởi chùm chiếm ưu thế với 6,5-6,8 triệu tấn Nguồn cung bưởi chùm chủ yếu đến từ các quốc gia châu Mỹ và châu Âu, phục vụ cho ngành chế biến nước quả Trong khi đó, bưởi chủ yếu được trồng ở châu Á, đặc biệt tại các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines, Thái Lan và Bangladesh, với mục đích tiêu thụ tươi Trong nhiều thập kỷ qua, năng suất, diện tích và sản lượng bưởi trên toàn thế giới đã không ngừng gia tăng.
Hiện nay, các vùng trồng bưởi tại Việt Nam, Thái Lan, Cuba, Malaysia và miền Nam Trung Quốc đang đối mặt với nhiều khó khăn trong việc phát triển bưởi do sự tấn công của các bệnh hại trên cây có múi như bệnh Greening và Tristeza Sự tàn phá của những dịch bệnh này đã khiến diện tích cây có múi, bao gồm bưởi, ở một số quốc gia trong khu vực nhiệt đới bị thu hẹp hoặc không có sự gia tăng.
Tính đến năm 2018 diện tích trồng cây bưởi đạt 373.735 (ha), năng suất bình quân đạt 250.839 (ta/ha )và sản lượng đạt 9.374.739 ( tấn) Trong vòng gần
Trong khoảng thời gian 10 năm từ 2008 đến 2018, diện tích trồng bưởi đã giảm, nhưng sản lượng lại tăng Nguyên nhân chính cho sự gia tăng này là nhờ vào việc áp dụng các tiến bộ khoa học trong sản xuất bưởi, giúp nâng cao năng suất cây trồng.
Bảng 2.1 Diện tích, năng suất, sản lượng trên thế gới
Diện tích (ha) 310.667 324.518 319.105 359.950 373.735 Năng suất
Bảng 2.2: Diện tích, năng suất và sản lượng bưởi ở một sốvùng, nước trồng nhiều bưởi trên thế giới năm 2018
TT Vùng/nước Diện tích
Trên thế giới, có ba vùng trồng cam quýt chính, bao gồm châu Mỹ, Địa Trung Hải và châu Á Trong đó, Bắc Mỹ là khu vực trồng lớn nhất, tiếp theo là châu Á và Địa Trung Hải.
Châu Á là cái nôi của cam quýt và cây bưởi, đồng thời là khu vực sản xuất bưởi lớn nhất thế giới Năm 2018, diện tích thu hoạch bưởi đạt 243.394 ha với năng suất 281.888 tạ/ha, tổng sản lượng lên tới 6.860.971 tấn Mặc dù một số nước như Trung Quốc, Ấn Độ và Đài Loan có sản lượng bưởi cao, nhưng do hạn chế về trình độ canh tác, năng suất và chất lượng các giống bưởi ở đây vẫn chưa đạt yêu cầu.
Mặc dù công tác chọn tạo giống và kỹ thuật canh tác ở các vùng trồng bưởi tại châu Á, ngoại trừ Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan, còn nhiều hạn chế, nhưng nghề trồng cam quýt ở đây lại là sự kết hợp giữa kỹ thuật hiện đại và phương pháp canh tác truyền thống từ các nước như Trung Quốc, Ấn Độ và Philippines Hiện tại, tình hình sâu bệnh hại trên cây có múi đang diễn ra nghiêm trọng trong khu vực này.
Một số quốc gia sản xuất bưởi chủ yếu trên thế giới gồm các quốc gia Châu Mỹ gồm: Mỹ, Ý,Braxin, Mehico , Châu Á gồm: Trung Quốc, Ấn Độ,
Năm 2018, Trung Quốc dẫn đầu thế giới về sản xuất bưởi với diện tích trồng đạt 92.289 ha và năng suất cao nhất thế giới là 547,880 tạ/ha, tổng sản lượng đạt 5.056.331 tấn Các tỉnh như Quảng Đông, Quảng Tây, Tứ Xuyên, Hồ Nam, Chiết Giang, Phúc Kiến và Đài Loan là những vùng trồng bưởi chủ yếu Theo các tài liệu gần đây, cây ăn quả có múi tại Trung Quốc phát triển mạnh mẽ hơn so với các loại cây ăn quả khác Nổi bật trong số đó là các giống bưởi nổi tiếng như Bưởi Văn Đán, Sa Điền và bưởi ngọt Quân Khê, được Bộ Nông nghiệp Trung Quốc công nhận là hàng nông sản chất lượng cao.
Thái Lan là quốc gia nổi bật trong việc trồng bưởi, đặc biệt ở các tỉnh miền Trung, miền Bắc và miền Đông, với những giống bưởi nổi tiếng như Cao Phuang và Cao Fan Năm 1987, diện tích trồng bưởi chỉ đạt 1.500 ha, sản lượng khoảng 76.275 tấn và giá trị 28 triệu đôla Mỹ Đến năm 2007, diện tích trồng bưởi đã tăng lên khoảng 34.354 ha, sản lượng đạt khoảng 197.716 tấn, bao gồm cả bưởi chùm.
Từ năm 2012 đến 2018, diện tích trồng bưởi và bưởi chùm tại Thái Lan đã tăng từ 14.136 ha lên 24.644 ha, với sản lượng tăng từ 19.326 tấn lên 219.838 tấn Ở Ấn Độ, bưởi và bưởi chùm được trồng thương mại ở một số vùng, đặc biệt là ở Punjab, nơi có điều kiện khô hạn rất phù hợp cho loại quả này Bưởi chùm là loại trái cây phổ biến được sử dụng cho bữa sáng ở nhiều quốc gia.
7 vùng có lượng mưa lớn và phát triển tốt ở vùng KonKan Năm 2005, Ấn Độ sản xuất được 142.000 tấn bưởi và bưởi chùm Năm 2012, sản lượng bưởi quả đạt
183.922 tấn xếp thứ 2 về sản xuất bưởi quảởcác nước châu Á
Dự kiến năm 2015, Ấn Độ sẽ tăng gấp đôi diện tích trồng bưởi chùm cho xuất khẩu và sản lượng dự kiến tăng 30%
Nhật Bản là một thị trường tiêu thụ bưởi lớn Trong mùa vụ 2004/2005, bang Florida, Mỹ đã xuất khẩu 4.755.972 thùng bưởi tươi, tương đương 80.851 tấn Số lượng xuất khẩu tăng lên 6-7 triệu thùng (102-119 nghìn tấn) trong năm 2005/2006 và đạt 8 triệu thùng (136 nghìn tấn) vào năm 2006/2007 Ngoài ra, Nam Phi cũng tham gia xuất khẩu bưởi sang Nhật Bản.
6 triệu thùng (96.721 tấn) bưởi trong năm 2004/2005, tăng gần 1,55 triệu thùng so với năm 2003/2004
Tại Nga, khoảng 12% người dân ưa chuộng trái cây có múi, trong đó quýt và cam là hai loại phổ biến nhất, trong khi bưởi được xem là loại quả quý hiếm Năm 2004, Nga đã nhập khẩu 4 nghìn tấn bưởi, tăng từ 32 nghìn tấn năm 2003, 33 nghìn tấn năm 2002 và 22 nghìn tấn năm 2001 Trong 9 tháng đầu năm 2005, Nga đã nhập 30 nghìn tấn bưởi, đứng thứ ba thế giới về nhập khẩu bưởi, sau Nhật Bản (288 nghìn tấn) và Canada (51 nghìn tấn), trong tổng số 464 nghìn tấn toàn cầu Các quốc gia cung cấp bưởi chủ yếu cho Nga bao gồm Thổ Nhĩ Kỳ, Israel, Nam Phi và Argentina.
Tình hình s ả n xu ấ t, tiêu th ụ và xu ấ t nh ậ p kh ẩ u ở vi ệ t Nam
* Tình hình sản xuất ở Việt Nam
Cây ăn quả có múi, đặc biệt là bưởi, đang trở thành một trong những cây trồng chủ lực của Việt Nam với diện tích và sản lượng ngày càng tăng Sự đa dạng về giống bưởi và sự ưa chuộng của thị trường đã thúc đẩy mở rộng diện tích trồng bưởi Hiện nay, bưởi không chỉ được tiêu thụ trong nước mà còn trở thành mặt hàng xuất khẩu sang nhiều quốc gia.
Bảng 2.3: Tình hình sản xuất bưởi ở Việt Nam giai đoạn 2009-2018 Năm Diện tích(ha) Năng suất(tạ/ha) Sản lượng(tấn)
Diện tích, năng suất và sản lượng bưởi tại Việt Nam đã tăng trưởng đều qua các năm Cụ thể, diện tích bưởi đã từ 34.280 ha vào năm 2009 tăng lên 86.738 ha vào năm 2018, tương ứng với mức tăng 52.450 ha Năng suất bưởi cũng đạt cao, với mức cao nhất là 129,225 tạ/ha vào năm 2014, nhưng đã giảm xuống còn 76,145 tạ/ha vào năm 2018.
- Năng suất có sự thay đổi nhưng sản lượng bưởi vẫn tăng đều qua các năm, năm 2009 sản lượng bưởi đạt 381458 tấn đến năng 2018 đã tăng lên và đạt
Năm 2018, sản lượng bưởi giảm xuống chỉ còn 76,145 tạ/ha, nguyên nhân có thể do diện tích bưởi non và trồng mới chưa cho thu hoạch tăng, cùng với nhiều sâu bệnh và thiên tai, đặc biệt là hạn hán do biến đổi khí hậu trong những năm gần đây.
Bưởi, cùng với các loại cây ăn quả khác, có khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu Việt Nam, cho phép nó phát triển mạnh mẽ ở hầu hết các vùng sản xuất trong cả nước Theo nghiên cứu của Vũ Mạnh Hải và các cộng sự (2000), Việt Nam được chia thành ba vùng chính trồng cây có múi, trong đó bưởi là một trong những loại cây chủ lực.
9 có múi chính như: Đồng bằng Sông Cửu long, vùng Bắc Trung Bộ, vùng Trung du và Miền Bắc Bộ
Vùng Đồng bằng sông Cửu Long: cây có múi (cam, quýt, bưởi, chanh) với tổng diện tích 74.400ha, chiếm 54% và sản lượng 880.800 tấn/năm, chiếm
Đồng bằng sông Cửu Long chiếm 65% sản lượng cây có múi của cả nước, với nhiều giống cây đặc sản nổi tiếng được người tiêu dùng ưa chuộng Các loại trái cây như bưởi Da Xanh ở Bến Tre, bưởi Năm Roi ở Vĩnh Long và Hậu Giang, quýt hồng ở Đồng Tháp, quýt Đường ở Trà Vinh, cùng cam Sành và bưởi Lông đều có giá trị cao trên thị trường.
Vùng Bắc Trung Bộ có diện tích cây có múi lên tới 16.550 ha, trong đó 12.520 ha cho thu hoạch Nổi bật trong khu vực là hai giống bưởi đặc sản: bưởi Thanh Trà của Huế và bưởi Phúc Trạch của Hương Khê, Hà Tĩnh Diện tích trồng bưởi Phúc Trạch đang ngày càng mở rộng, đạt 1.600 ha vào năm 2008, với khoảng 1.250 ha cho quả Sản lượng bưởi Phúc Trạch trung bình đạt từ 15-17 nghìn tấn mỗi năm trong những năm gần đây.
Vùng trung du và miền núi phía Bắc là nơi trồng cây có múi chủ yếu ở các khu vực ven sông, suối như sông Hồng, sông Lô, sông Gâm và sông Chảy Hiện nay, một số vùng trồng cây có múi tập trung chủ yếu là Bắc Sơn và Bắc Quang Đặc biệt, diện tích trồng bưởi ở đây lên tới 474 ha, chiếm 17,5% tổng diện tích cây có múi, nổi bật với giống bưởi Đoan Hùng nổi tiếng.
Cả nước hiện có 832.000 ha cây ăn quả với sản lượng đạt 930 nghìn tấn, trong đó diện tích cam quýt là 73,4 nghìn ha và bưởi, bòng là 45,2 nghìn ha Bưởi được trồng rộng rãi ở hầu hết các tỉnh, với nhiều vùng sản xuất nổi tiếng như bưởi Đoan Hùng - Phú Thọ (khoảng 300 ha), bưởi Diễn - Hà Nội (xã Phú Diễn có khoảng 53 ha với 600 hộ trồng, xã Thượng Mỗ, huyện Hoài Đức - Hà Tây có diện tích bưởi Diễn khoảng 125 ha), và Phúc Trạch - Hà Tĩnh.
Vùng trồng bưởi ở Việt Nam, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long, có diện tích lớn với bưởi Năm Roi chiếm khoảng 10.000 ha và sản lượng đạt 60.000 tấn/năm, chủ yếu tập trung tại tỉnh Vĩnh Long Tại đây, diện tích bưởi Năm Roi lên tới 4,5 nghìn ha, sản lượng 31,3 nghìn tấn, chiếm lần lượt 48,6% và 54,3% tổng sản lượng cả nước Huyện Bình Minh là khu vực nổi bật với 3,4 nghìn ha bưởi, sản lượng gần 30 nghìn tấn Ngoài ra, giống bưởi Da Xanh mới được trồng tại Bến Tre với 1.544 ha Trồng bưởi mang lại hiệu quả kinh tế cao, gấp 4 - 5 lần so với trồng lúa, với thu nhập khoảng 10 triệu đồng cho 1 sào bưởi Những hộ trồng bưởi Đoan Hùng có thể thu được từ 15 - 20 triệu đồng/năm cho 30 cây, trong khi các hộ trồng bưởi Da Xanh ở Bến Tre thu nhập trên 150 triệu đồng/ha.
Đến năm 2018, cả nước có 86.370 ha bưởi với sản lượng đạt 657.660 tấn Bưởi được trồng rộng rãi ở hầu hết các tỉnh, với nhiều vùng sản xuất nổi tiếng như vùng bưởi Đoan Hùng - Phú Thọ (khoảng 300 ha), bưởi Diễn - Hà Nội (xã Phú Diễn có khoảng 53 ha với 600 hộ trồng, xã Thượng Mỗ, huyện Hoài Đức - Hà Tây có khoảng 125 ha), và bưởi Phúc Trạch - Hà Tĩnh (1.250 ha).
Bưởi Năm Roi, một trong những giống bưởi nổi bật của vùng đồng bằng sông Cửu Long, có diện tích trồng lên tới 10.000 ha và sản lượng đạt 60.000 tấn mỗi năm Đặc biệt, tỉnh Vĩnh Long là nơi có diện tích trồng bưởi Năm Roi lớn nhất, với khoảng 4,5 nghìn ha Ngoài ra, bưởi Thanh Trà từ Thừa Thiên Huế và bưởi Biên Hòa từ Đồng Nai cũng được biết đến rộng rãi, góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa cây ăn trái của miền Nam Việt Nam.
Trong 20 năm qua, tỉnh Bến Tre đã chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng về diện tích đất canh tác, tạo điều kiện thuận lợi cho việc trồng bưởi Nghề trồng bưởi không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn giúp cải thiện đời sống cho người dân, đặc biệt là các hộ trồng bưởi da.
Tại tỉnh Bến Tre, cây bưởi mang lại thu nhập vượt trội với mức trên 150 triệu đồng/ha Đặc biệt, ở Trung Mỗ, Hà Tây, hiệu quả kinh tế từ việc trồng bưởi cao gấp 4-5 lần so với trồng lúa.
Giá trị thu nhập của một sào bưởi lên khoảng trên 40 triệu đồng Còn đối với bưởi Đoan Hùng, thông thường những nhà trồng 30 cây bưởi cũng thu được 15
- Trước đây bưởi ở Việt Nam chủ yếu sử dụng ăn tươi và sản xuất bưởi của nước ta chỉ đủ để cung cấp cho thị trường trong nước
Trong những năm gần đây, một số công ty như Hoàng Gia và Đông Nam đã bắt đầu đầu tư vào sản xuất và áp dụng các biện pháp quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn GAP Họ cũng đã đăng ký thương hiệu cho một số giống bưởi ngon nổi tiếng ở Việt Nam như Năm Roi, Da Xanh và Phúc Trạch nhằm mục đích xuất khẩu ra thị trường quốc tế Bưởi Năm Roi từ Đồng bằng sông Cửu Long đang được nhiều khách hàng nước ngoài ưa chuộng, trong khi bưởi Da Xanh, đặc sản của tỉnh Bến Tre, đã được xuất khẩu sang 50 thị trường khác nhau trên toàn thế giới.
Tập đoàn bưởi ở Việt Nam rất đa dạng, với sự hiện diện ở hầu hết các tỉnh và hình thành những vùng bưởi lớn mang đặc trưng của từng địa phương Nhiều giống bưởi nổi tiếng được trồng tại 25 địa phương với mục đích sản xuất hàng hóa, sở hữu những đặc điểm riêng biệt.
Bưởi Da Xanh: Có nguồn gốc từ ấp Thanh Sơn, xã Thanh Tân, huyện
Thu ậ n l ợi, khó khăn trong s ả n xu ấ t và tiêu th ụ bưở i t ạ i Vi ệ t Nam
Quả bưởi có khả năng bảo quản và vận chuyển dễ dàng, có thể giữ trên cây lâu sau khi chín Đây là loại quả tương đối an toàn, vì vậy giá bưởi thường cao hơn so với các loại quả có múi khác.
- Bưởi có thể thích nghi rộng, có thể trồng được ở nhiều nơi và tạo nên những vùng đặc sản cho từng vùng sinh thái
- Hiện nay, kỹ thuật chăm sóc cây có múi nói chung và cây bưởi nói riêng còn nhiều hạn chế
Năng suất và chất lượng của giống cây trồng chưa phát huy tối đa tiềm năng do kỹ thuật bón phân chưa được thực hiện một cách cân đối và hợp lý Bên cạnh đó, công tác phòng trừ sâu bệnh hại chưa đúng cách và việc sử dụng quá nhiều thuốc bảo vệ thực vật của nông dân cũng là những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất.
Kỹ thuật quản lý độ ẩm chưa được đảm bảo, chủ yếu phụ thuộc vào yếu tố tự nhiên hoặc chỉ tưới nước khi lá cây héo Điều này dẫn đến tình trạng quả bị nám, cháy và xuất hiện ruồi vàng.
15 gây hại những tồn tại dẫn đến vườn cây sinh trưởng kém, tán không cân đối, sâu bệnh hại nặng.
Một số kỹ thuật trong sản xuất bưởi trên thế giới và ở Việt Nam
Một số k ỹ thu ậ t trong s ả n xu ất bưở i ở Vi ệ t Nam
Bổ sung dinh dưỡng qua lá là phương pháp hiệu quả để cung cấp kịp thời các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây, đặc biệt trong những giai đoạn nhạy cảm như phát triển lộc, ra hoa và đậu quả, cũng như trong điều kiện thời tiết bất thuận.
Đặc điểm, yêu cầu sinh thái và dinh dưỡng của cây bưởi
Yêu c ầ u sinh thái c ủa cây bưở i
Nhiệt độ lý tưởng cho sự phát triển của bưởi nằm trong khoảng 27 - 32°C, với mức tối ưu từ 26 - 30°C Nhiệt độ và sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm có ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng bưởi; thường thì bưởi ở vùng á nhiệt đới lạnh có phẩm chất và hình dáng tốt hơn so với bưởi ở vùng nhiệt đới Ở những khu vực có nhiệt độ cao, vỏ bưởi có thể vẫn giữ màu xanh ngay cả khi quả đã chín Sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm cũng tác động lớn đến quá trình phân hóa chồi hoa.
Nhiệt độ từ 20 - 150C thúc đẩy tỷ lệ chồi hoa cao hơn so với mức 20 - 180C hoặc 21 - 170C Khi nhiệt độ giảm xuống dưới -30C hoặc -40C, lá cây bắt đầu chết do rét, và nếu nhiệt độ giảm xuống dưới -70C, cây sẽ chết hoàn toàn Ngược lại, nhiệt độ cao lại tạo điều kiện thuận lợi cho sự ra lộc.
2.3.2.2 Nước Ẩm độ không khí phù hợp nhất vào khoảng 70 - 75 %, nước rất cần cho bưởi đặc biệt vào các giai đoạn ra chồi, ra hoa và quả đang đậu vào cuối tháng 2 đầu tháng 3 và giai đoạn phình quả đến khi quả chuẩn bịchín Lượng mưa thích hợp cho trồng bưởi từ 1000 - 2400 mm/năm, tối thuận là 1200 mm
Khi lựa chọn đất trồng bưởi, cần chú ý đến các yếu tố quan trọng như độ sâu của tầng đất, khả năng thoát nước và mức nước ngầm Mức nước ngầm nên ổn định và tối thiểu sâu 1,5m để đảm bảo an toàn cho sự phát triển của cây Độ pH lý tưởng cho bưởi dao động từ 5,5 đến 6,5; nếu đất quá chua sẽ làm mất đi nhiều dinh dưỡng cần thiết cho cây.
Đất trồng cây cam quýt cần có đặc điểm phù hợp để phát triển tốt, bao gồm đất phù sa, đất bồi tụ, đất đỏ bazan và đất mùn đá vôi Những loại đất này thường có hàm lượng mùn cao và tỷ lệ khoáng cân đối, giúp cây dễ dàng hấp thụ các nguyên tố cần thiết Ngược lại, đất quá kiềm có thể gây khó khăn trong việc hấp thụ một số nguyên tố như kẽm và sắt, dẫn đến hiện tượng thiếu hụt dinh dưỡng cho cây.
2.3.2.4 Ánh sáng Ánh sáng tự nhiên vùng nhiệt đới, á nhiệt đới đảm bảo nhu cầu về ánh sáng của bưởi Tuy nhiên độ sáng vào khoảng 1800 - 2000 lux là phù hợp nhất Ánh sáng cũng là nhân tố quan trọng quyết định phẩm chất quả, ở vùng nhiệt đới cần che bóng cho cây khi cường độ ánh sáng quá mạnh nhằm giảm tác hại cho cây và quả.
Tổng quan khu vực mô hình trồng cây ăn quả
v ề v ị trí đị a lý
- Phía Bắc mô hình giáp với phường Quán Triều
- Phía Nam mô hình giáp với phường Thịnh Đán
- Phía Đông mô hình giáp với khu dân cư
- Phía Tây mô hình giáp với xã Phúc Hà
- Mô hình có diện tích: 8 ha
V ề đặc điể m khí h ậ u th ủy văn
Nằm trong vùng khí hậu cận nhiệt đới ẩm, nhưng do địa hình nên khí hậu Thái Nguyên vào mùa đông được chia thành 3 vùng rõ rệt:
Nhiệt độ trung bình của Thái Nguyên là 25 °C; chênh lệch giữa tháng nóng nhất (tháng 6: 28,9 °C) với tháng lạnh nhất (tháng 1: 15,2 °C) là 13,7 °C
Thành phố Thái Nguyên ghi nhận nhiệt độ cao nhất là 41,5°C và thấp nhất là 3°C Tổng số giờ nắng hàng năm dao động từ 1.300 đến 1.750 giờ, phân bố tương đối đều trong các tháng Khí hậu Thái Nguyên có hai mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 và mùa khô từ tháng 10 đến tháng 5, với lượng mưa trung bình hàng năm khoảng 2.000 đến 2.500 mm.
22 mm; cao nhất vào tháng 8 và thấp nhất vào tháng 1 Nhìn chung khí hậu tỉnh Thái
Thái Nguyên có những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển ngành trồng trọt, đặc biệt là nghiên cứu các loại cây ăn quả Kể từ năm 2012, một mô hình trồng cây ăn quả đã được xây dựng tại tỉnh này, nhằm tối ưu hóa cơ cấu sản xuất nông nghiệp.
1000 cây cho 1 loại cây ăn quả, mô hình đã cho thu sản phẩm ổn định từ 4 năm trở lại đây.
NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Đối tượ ng và v ậ t li ệ u thực hiện tại mô hinh
V ậ t li ệ u
Giống cây bưởi diễn cùng với các loại phân bón như HCVS, phân lân, phân đạm và phân kali, cùng với các vật liệu khác, đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá các nội dung của đề tài nghiên cứu.
3.2 Địa điểm, thời gian nơi thực tập Địa điểm: Thực tập tại mô hình khoa Nông học trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
Thời gian thực tập: Từ ngày 01/02/2020, đến ngày 01/ 7 /2020.
N ộ i dung th ự c hi ệ n
- Đánh giá hiện trạng sản xuất cây ăn quả tại mô hình
- Những thuận lợi và khó khăn trong sản xuất tại mô hình
- Giải pháp phát triển mô hình trồng bưởi diễn tại mô hình khoa Nông Học trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
Phương pháp thự c hi ệ n
Phương pháp kế thừa số liệu
- Thu thập các số liệu thứ cấp từ số liệu thống kê, báo cáo tổng kết của mô hình
- Thu thập thông tin từ tài liệu trong và ngoài nước trên sách, báo, tạp chí, internet
Từ đó tổng hợp và phân tích các yếu tố trực tiếp, gián tiếp ảnh hưởng tới phát triển sản xuất của cây bưởi Diễn
3.4 2 Phương pháp thu thập thông tin trực tiếp
Chúng tôi đã tiến hành phỏng vấn trực tiếp các công nhân làm việc ngoài đồng và cán bộ quản lý mô hình Qua việc sử dụng hệ thống câu hỏi đóng và mở, chúng tôi nhằm thu thập thông tin chi tiết về tình hình lao động và quản lý tại địa phương.
Mô hình sản xuất bưởi Diễn bao gồm 24 yếu tố quan trọng như lao động, vốn, đất đai và các vấn đề liên quan đến tình hình sản xuất Những thông tin này giúp đánh giá hiệu quả kinh tế mà cây bưởi Diễn mang lại cho người trồng.
3.4 3 Phương pháp xử lý số liệu
Xửlý số liệu trên phần mềm excel 2010
3.4.4 Phương pháp điều tra tình hình sâu bệnh hại Điều tra theo ô theo dõi và quan sát trực tiếp trên ô điều tra
- Nhìn bằng mắt thường: triệu chứng, tập tính và hiện tượng gây hại
- Vợt xung quanh bắt những côn trùng biết bay.
- Thu thập bằng tay mẫu vật sâu bệnh hại trên lá, cành, thân, quả, thu thập mẫu vật bị hại
- Rung cây, đập, vỗ để thu thập những loài sâu hại trên cao và côn trùng giả chết.
- Theo dõi dựa trên quy luật phát sinh phát triển các loại sâu bệnh hại.
Đánh giá số lượng sâu bệnh hại trên cây bằng cách quan sát trực tiếp toàn bộ cây điều tra Ghi nhận thời điểm xuất hiện, mức độ gây hại mạnh nhất, chủng loại và mức độ hại của các sâu và bệnh hại chính.
Đối với các loại sâu hại như sâu vẽ bùa, sâu xanh ăn lá, sâu đục thân và ruồi vàng, cần theo dõi trong suốt thời gian cây bưởi Diễn ra lộc Sau khi quan sát, hãy đếm số lượng sâu hại trên từng cây bị ảnh hưởng và tính toán số liệu trung bình.
Đối với bệnh loét, bệnh đốm đen và bệnh sẹo hại cây bưởi diễn, cần theo dõi các bộ phận bị hại, thời điểm xuất hiện và mức độ nặng của bệnh Việc này giúp tính toán tỷ lệ bệnh hại một cách chính xác.
- Lấy mẫu bệnh ở bốn điểm theo bốn hướng Bắc-Nam và Đông Tây Mỗi điểm lấy
5 lá, lộc Sau đó đếm số lá bị bệnh và lá không bị bệnh
Tỷ lệ bệnhhại (%) = (Số lá, lộc, quả…) bị bệnh)/( tổng sốcành, lá, lộc theo dõi) × 100%
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
K ế t qu ả đánh giá hiệ n tr ạ ng s ả n xu ấ t ở mô hình
Tình hình s ả n xu ất cây ăn quả c ủ a mô hình
Mô hình sản xuất tập trung vào một số loại cây ăn quả chủ yếu như bưởi và ổi Đài Loan, bên cạnh đó còn trồng thêm cam V2, nhãn, mít thái và hồng xiên để đáp ứng nhu cầu thị trường Dưới đây là bảng thể hiện tình hình sản xuất của các loại cây trồng trong mô hình trong 3 năm qua.
Bảng 4.1 Diện tích sản xuất cây ăn quả tại mô hình giai đoạn 2017-2019
Loại cây trồng Diện tích (ha)
Tổng diện tích sản xuất ngành trồng trọt đạt 3,5 ha, và diện tích trồng các loại cây không có sự thay đổi đáng kể qua các năm.
Từ năm 2017 đến 2019, cây ổi chiếm tỷ lệ diện tích trồng cao nhất với 34,29%, tiếp theo là bưởi với 20% Mít thái đứng ở vị trí thứ ba với 14,29%, trong khi nhãn muộn chiếm 17,14% diện tích Cam V2 chiếm 11,43%, và Hồng xiên có tỷ lệ thấp nhất với 2,86%.
Kết quả đánh giá tình hình sản xuất bưởi của mô hình
Tình hình s ả n xu ất cây bưở i t ạ i mô hình
Trong những năm gần đây, tình hình sản xuất cây ăn quả, đặc biệt là cây bưởi, đã có những tiến bộ đáng kể Cán bộ quản lý tại mô hình này sở hữu nhiều kinh nghiệm quý báu trong việc chăm sóc và bón phân đúng kỹ thuật, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất.
Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và đảm bảo thời gian cách ly là cần thiết để bảo vệ sức khỏe và môi trường Trong quá trình bón phân, nên kết hợp sử dụng các chế phẩm sinh học để tăng hiệu quả Việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến đã giúp tạo ra nhiều giống bưởi ngon, ngọt, thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng và thị trường Cây bưởi có năng suất cao đang trở thành lựa chọn ưu tiên cho nông dân.
Trên diện tích 0,7 ha, cây bưởi chiếm 20% tổng diện tích trồng cây ăn quả, với 305 cây bưởi đã được trồng, mỗi cây có tuổi thọ 8 năm.
Trong quá trình điều tra, mô hình bưởi bao gồm bốn giống: bưởi diễn với 200 cây, bưởi hoàng 70 cây, bưởi đỏ 20 cây và bưởi da xanh 15 cây Kết quả cho thấy bưởi diễn là giống cây được trồng nhiều nhất trong mô hình này.
Với bốn giống bưởi như vậy em đánh giá qua các chỉ tiêu sau: Số hoa/cây và tỷ lệđậu quả thông qua bảng 4.2 như sau:
Bảng 4.2 Theo dõi khảnăng ra hoa và tỷ lệđậu quảtrên cây bưởi tại mô hình
STT Giống bưởi (Giống) Số cây (cây) Tỷ lệ đậu quả
Theo bảng số liệu, tỷ lệ đậu quả của bốn giống bưởi đều vượt 70% Cụ thể, giống bưởi Diễn có tỷ lệ đậu quả cao nhất, đạt 80,36%.
Bưởi hoàng và bưởi da xanh là hai giống cây có tỷ lệ đậu quả cao, trung bình trên 72%, trong khi giống bưởi đỏ có tỷ lệ thấp hơn, chỉ đạt 70,93% Điều này cho thấy cây bưởi có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong mô hình trồng trọt Đặc biệt, bưởi diễn nổi bật với tỷ lệ đậu quả cao nhất và cũng là giống có tiềm năng phát triển lớn trong mô hình này.
Tình hình s ả n xu ất cây bưở i di ễ n t ạ i mô hình
Trong quá trình điều tra thực tế tại mô hình cây bưởi diễn được trồng là
200 cây trong tổng số 305 cây các loại bưởi:
Tôi đã tiến hành đánh giá trong ba ô, mỗi ô gồm 30 cây bưởi, tổng cộng có 90 cây bưởi được khảo sát trong mô hình Kết quả điều tra thực tế cho thấy khả năng ra quả của cây bưởi, được trình bày chi tiết trong bảng 4.3.
Bảng 4.3 Theo dõi khảnăng cây bưởi diễn cho ra quả trong mô hình Ô điều tra Tổng số cây
(cây) số cây cho quả (cây) số cây không cho quả (cây)
Tỷ lệ cây cho quả (%)
Theo bảng số liệu, số lượng cây cho quả ở từng ô điều tra có sự khác biệt rõ rệt Ô điều tra thứ hai ghi nhận số cây cho quả cao nhất với 29 cây, đạt tỷ lệ 96,67% Ngược lại, ô điều tra thứ nhất có số cây cho quả thấp nhất, chỉ với 27 cây và tỷ lệ 90%.
Trong số 30 cây, có 28 cây cho quả, tương đương với tỷ lệ 93,33% cây cho quả Điều này cho thấy rằng hầu hết các cây đều cho năng suất cao, chỉ có 2 cây không cho quả.
Thời gian thực tập diễn ra trong giai đoạn cây bưởi bắt đầu ra hoa và đậu quả, nhưng do thời gian có hạn, cây chưa được thu hoạch.
28 số liệu vềnăng suất và sản lượng nên tôi không tính được năng suất và sản lượng của bưởi diễn tại mô hình
4.2.3 Một số loại sâu bệnh hạ i chính trên cây bưởi diễn
4.2.3.1 Một số loại sâu hại chính trên cây bưởi diễn
Trong quá trình điều tra thực tế tại mô hình cụ thể có một số loại sâu sau:
Sâu vẽ bùa, sâu xanh ăn lá, sâu đục thân và ruồi vàng là những loại sâu hại chính trên cây bưởi diễn Thực tế cho thấy số lượng sâu hại này được thể hiện rõ trong bảng 4.4.
Bảng 4.4 Một số sâu hại chính trên cây bưởi diễn trong mô hình Ô điều tra
Sâu vẽ bùa (con/cây
Sâu xanh ăn lá con/cây
Sâu đục thân (con/cây)
Từ số liệu trên cho ta thấy số con sâu hại có trên cây bưởi diễn cụ thể qua ba ô điều tra như sau:
1.Sâu vẽ bùa: (Phyllocnistis citriella)
Sâu vẽ bùa là loại sâu gây hại nghiêm trọng cho chồi và lá non của cây, với sâu non đục phá lá từ dưới lớp biểu bì, tạo ra những đường ngoằn ngoèo đặc trưng Sự tấn công của sâu khiến lá bị co rúm và biến dạng, làm giảm diện tích quang hợp và ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh trưởng của chồi non.
Theo số liệu khảo sát, sâu vẽ bùa gây hại trên cây bưởi có mật độ trung bình từ 1,90 đến 2,40 con mỗi cây, với giá trị trung bình toàn vườn bưởi đạt 2,12 con mỗi cây.
- Biện pháp phòng trừ: Tỉa cành, bón phân hợp lý, điều khiển sự ra chồi sao cho đồng loạt để hạn chế sự lây nhiễm liên tục trong năm.
Hình 4.1: Lá bưởi bị sâu vẽ bùa gây hại
- Sâu non thường sống ở đọt và mặt dưới lá non, sâu non thường cuốn lá hoặc kết những lá lại với nhau và nằm bên trong ăn phá.
Theo số liệu điều tra, trung bình số lượng sâu xanh trên ba ô điều tra dao động từ 1,77 con đến 1,83 con mỗi cây, với tổng trung bình là 1,80 con sâu xanh trên mỗi cây trong vườn.
Để phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, cần thu dọn tàn dư cây sau thu hoạch và bắt giết sâu non cùng nhộng Phun thuốc vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát bằng các loại hóa chất có hoạt chất Emamectin hoặc hỗn hợp Chlorantraniliprole và Abamectin.
Sâu đục thân (Chelidonium argentatum)
Con trưởng thành đẻ trứng vào các kẽ nứt trên thân và cành chính Sau khi nở, sâu non sẽ đục vào phần gỗ, tạo ra các lỗ đục trên bề mặt Tại các vết đục này, lớp phân mùn cưa sẽ được đùn ra, tạo thành dấu hiệu nhận biết sự xâm nhập của sâu.
Theo số liệu điều tra, trung bình mỗi cây điều có từ 1,50 đến 1,87 con, với mức trung bình khoảng 1,71 con trên mỗi cây trong vườn.
+ Bắt diệt trưởng thành (Xén tóc)
+ Phát hiện sớm vết đục, dùng dây thép nhỏ luồn vào lỗ đục để bắt sâu non
+ Sau thu hoạch (tháng 11 - 12) quét vôi vào gốc cây để diệt trứng
+ Phun các loại thuốc xông hơi như Ofatox 400 EC 0,1%; Supracide 40ND 0,2% sau sau đó dùng đất dẻo bít miệng lỗ lại để diệt sâu
Hình 4.2: Sâu đục thân, hại thân trên cây bưởi
- Ruồi trưởng thành giống nhưng nhỏ hơn ruồi nhà Thân dài dài 5-6 mm, màu nâu đỏ
- Ruồi cái dùng ống đẻ trứng vào sâu bên trong quả rồi đẻ trứng, vết trích trên mặt vỏ có vết mủ khô màu nâu.
- Ruồi đục quả phá hoại từ khi quả già đến khi quả chín Vòng đời 20-30 ngày,trong thời gian sâu non 10-15 ngày.
+ Thu hoạch kịp thời, không để quả quá chín trên cây Thu gom tiêu hủy các quả bị rụng để tiêu diệt ròi.
+ Sử dụng bao bọc bưởi giúp hạn chế ruồi rất tốt.
+ Phun trừ rồi bằng các chất có hoạt chất Cyromasine
4.2.3.2 Một số loại bệnh hại chính trên cây bưởi diễn
Trong quá trình điều tra trực tiếp tại mô hình, các loại bệnh thường gặp bao gồm bệnh loét, bệnh đốm đen và bệnh sẹo Theo dõi tại ba ô điều tra, phần trăm lá bị bệnh trên cây được thể hiện rõ trong bảng 4.5.
Bảng 4.5 Một số loại bệnh hại chính trên cây bưởi diễn tại mô hình Ô điều tra Bệnh loét (%) Bệnh đốm đen (%) Bệnh sẹo (%)
Từ số liệu theo dõi qua ba ô điều tra cho thấy phần trăm lá bị bệnh trên cây trung bình trên mỗi ô điều tra cụ thể :
Ở lá non, triệu chứng ban đầu của bệnh là những chấm nhỏ màu vàng trong, có đường kính khoảng 1mm, thường xuất hiện ở mặt dưới lá Sau đó, vết bệnh mở rộng, làm phá vỡ biểu bì và chuyển sang màu trắng nhạt hoặc nâu nhạt Mặc dù lá bệnh không thay đổi hình dạng, nhưng chúng dễ rụng, và cây con bị bệnh nặng thường xuyên rụng lá.
- Bệnh loét phát sinh gây hại quanh năm, nhưng bệnh trong mùa mưa nặng hơn trong mùa khô
- Từ số liệu trung bình ở ba ô điều tra số lá bị bệnh trên cây biến động từ 2,53% - 3,87% , trung bình tổng trên một cây có phần trăm lá bị hại 3,32%
- Biện pháp phòng tránh
Vườn trồng cây ăn quả cần được thiết kế với hệ thống thoát nước hiệu quả để tránh ngập úng Đồng thời, việc chọn giống cây không bị nhiễm bệnh và khoảng cách trồng hợp lý sẽ giúp tạo sự thông thoáng, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng trái cây.
+ Cắt và thu gom cành, lá, quả bị bệnh đem tiêu hủy nguồn bệnh
+ Những vườn bị bệnh không tưới nước lên tán cây vào buổi chiều mát, không tưới thừa nước Đốn tỉa tạo tán định kỳđểvườn không bị rậm rạp
+ Phun phòng vào lúc mới ra lộc hoặc khi bệnh bắt đầu xuất hiện Khi bệnh nặng có thể phun 2 - 4 lần, mỗi lần cách nhau 10 - 15 ngày
+ Sử dụng các loại thuốc gốc đồng như Boocđô 1%, Kasuran 0,15%, champion 37,5FL, Boocđô + zineb, Copper oxychloride phun khi cây mới ra lộc, lượng nước phun là 600 - 800 lít/ha
Trái và lá xuất hiện những chấm tròn kích thước khoảng 1mm, ban đầu trên vỏ trái non, sau đó lan rộng với màu vàng nhạt và giữa có màu xám Khi nặng, nhiều vết chấm sẽ hòa lẫn, tạo thành các mảng lớn.
- Bệnh này do nấm Diaporthe citri gây ra
M ộ t s ố lo ạ i sâu b ệ nh h ại chính trên cây bưở i di ễ n
Bệnh thường phát sinh và lây lan mạnh mẽ trong điều kiện thời tiết nóng ẩm, đặc biệt là trong mùa mưa, dẫn đến những tác hại nghiêm trọng.
Khi cây mắc bệnh, cần giảm lượng phân đạm và tăng cường phân kali, phân lân Việc kiểm tra vườn thường xuyên là rất quan trọng để kịp thời phát hiện bệnh Nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu, có thể sử dụng một số loại thuốc như Bemyl 50WP, Viben 50BHN, Benzeb 70WP, COC 85WP, Zincopper 50WP, Copper-Zinc 85WP, Benlate 50WP, hoặc Tilsuer 300ND để phun xịt.
Theo bảng số liệu 4.4 và 4.5, tình hình sâu bệnh hại trên cây bưởi diễn trong mô hình nghiên cứu thấp hơn so với một số mô hình bên ngoài.
M ộ t s ố bi ệ n pháp k ỹ thu ậ t trong s ả n xu ất bưở i di ễ n t ạ i mô hình
K ỹ thu ật chăn sóc cây bưở i di ễ n
* Kỹ thuật làm cỏ và xới phá váng
Làm cỏ và xới phá váng định kỳ 2 tháng một lần
Sử dụng máy phát cỏ để làm sạch khu vườn và xung quanh gốc cây Tiếp theo, dùng cuốc để xới đều quanh gốc, nhằm loại bỏ cỏ dại và phá váng đất.
Hình 4.3 Làm cỏ bưởi diễn tại mô hình
Sử dụng dụng cụ chuyên dụng để cắt tỉa và vệ sinh dụng cụtrước khi cắt tỉa cây
- Về tỉa cành trên cây bưởi
Việc cắt tỉa các cành sâu bệnh, cành yếu, cành khô và những cành không hiệu quả, bao gồm cả cành cho ra hoa nhưng không đậu quả, là rất quan trọng để nâng cao năng suất và chất lượng quả.
Cắt bỏ những cành tăm, cành sâu bệnh, cành vượt, cành đã ra hoa nhưng không đậu quả, cũng như các cành trong tán và cành vô hiệu không chỉ giúp cây thông thoáng, giảm thiểu sâu bệnh mà còn giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả trong giai đoạn quan trọng này.
Nên cắt tỉa vào mùa khô ráo không có mưa để tránh mầm bệnh xâm nhiễm vào cây hoặc lây lan bệnh từ cây này sang cây khác
Cắt tỉa quả nhỏ trên cành cây bưởi diễn giai đoạn quả non là rất quan trọng Sau khoảng 2 tuần khi cây ra quả, những quả có đường kính từ 2-3cm sẽ bắt đầu rụng sinh lý, đặc biệt trong điều kiện chăm sóc kém, có thể dẫn đến rụng quả hàng loạt Do đó, việc tỉa quả cần được thực hiện và chia thành 3 lần để đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh.
Khi cắt tỉa quả trên cành, hãy chú ý loại bỏ những quả nhỏ, quả méo mó không cân đối, quả dị hình và những quả nằm ở vị trí không thuận lợi Sử dụng dụng cụ chuyên dụng cho cây ăn quả để đảm bảo hiệu quả và an toàn trong quá trình cắt tỉa.
Kỹ thuật tưới nước là rất quan trọng để cây phát triển tốt Cần duy trì độ ẩm thường xuyên trong vòng 20 ngày đến 1 tháng Sau thời gian này, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết, cần điều chỉnh tưới nước để tránh tình trạng hạn hán hoặc úng nước Đặc biệt, trước khi thu hoạch khoảng 1 tháng, nên ngừng tưới nước để cây có thời gian chuẩn bị.
K ỹ thu ậ t khoanh v ỏ
Chuẩn bị dụng cụ khoanh vỏ chuyên dụng để tạo một vòng tròn khép kín với độ sâu vừa đủ để chạm đến phần gỗ Lưu ý không được bóc phần vỏ ở trên, vì bản chất của phương pháp này là ức chế tạm thời khả năng sinh trưởng của cây.
35 phát triểncủabưởiDiễn,lấy ra phầnvỏ khoanh ra thì phầnngọnrấtdễbị héo và chết do không đủdưỡngchất).
Để chăm sóc cành khỏe mạnh với lá xanh tốt, bạn nên thực hiện khoanh lần thứ hai cách vị trí khoanh đầu tiên khoảng 15 – 20 cm Cần lưu ý không làm dập nát phần vỏ xung quanh vị trí khoanh, và độ rộng của vết khoanh nên khoảng 5 cm.
Mụcđínhứcchế sinh trưởng sinh dưỡng, kích thích khảnăng ra hoa của cây
Hình 4.4 Kỹ thuật khoanh vỏcây bưởi diễn
K ỹ thu ậ t bón phân ch o cây bưở i di ễ n t ạ i mô hình
Qua quá trình điều tra và theo dõi thực tế tại mô hình, cùng với việc kế thừa số liệu từ những năm trước, hàng năm chúng ta thực hiện 3 đợt bón gốc, được thể hiện trong bảng 4.6.
Bảng 4.6 : Sử dụng phân bón cho cây bưởi trong mô hình
STT Số lần bón Phân chuồng
(kg/gôc) Đạm (kg/gốc)
Vào tháng 1 và 2, tiến hành bón phân thúc lộc xuân cho cây bưởi diễn với lượng 25 kg phân bón cho mỗi gốc, phân bố đều theo hình chiếu tán cây Bên cạnh đó, bổ sung thêm 0,3 kg đạm ure, 0,5 kg supe lân và 0,3 kg kali để cây phát triển tốt hơn.
Vào tháng 4 và 5, chúng ta tiến hành bón phân thúc quả cho cây bưởi diễn bằng cách sử dụng 20 kg phân bón cho mỗi gốc, bón đều theo hình chiếu tán cây Ngoài ra, cần bón thêm 0,2 kg đạm ure, 0,5 kg super lân và 0,3 kg kali để cây phát triển tốt hơn.
Vào tháng 7, 8 và 9, tiến hành bón thúc quả lần 2 Nếu quả đã chuyển sang màu vàng hung, hãy sử dụng các loại phân với liều lượng và cách bón tương tự như đã hướng dẫn ở đợt 2.
Sau khi áp dụng lượng phân bón hợp lý, cây bưởi diễn đã cho thấy sự phát triển rõ rệt với màu xanh tươi tốt, quả đồng đều và sức khỏe cây trồng được cải thiện đáng kể.
Hình 4.5 Bón phân cho bưởi tại mô hình
Biện pháp phòng trừ sâu bệnh tại mô hình
- Sử dụng bình bơn cao áp để phun phòng trừ sâu, bệnh hại
- Sử dụng nước diễn hoặc nước ao để pha thuốc đúng theo tỷ lệ hướng dẫn trên gói thuốc
+ Phun vào buổi sáng sớm hoạc chiều mát.
Thu ậ n l ợi, khó khăn trong tình hình sả n xu ấ t t ạ i mô hình
Thu ậ n l ợ i
- Mô hình nằm ở vị trí thuận lợi, xa khu dân cư, đi lại dễ dàng
- Cán bộkĩ thuật có trình độ trồng trọt chuyên môn cao, công nhân nhiệt tình và có tinh thần trách nhiệm cao trong sản xuất
Chủ mô hình cần có năng lực và sự năng động, đồng thời nắm bắt tốt tình hình xã hội Họ cũng phải luôn quan tâm đến đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ kỹ thuật cũng như công nhân.
- Có đất đai màu mỡ, nguồn nước cho tưới tiêu đầy đủ và phong phú, hệ thống giao thông thuận lợi
Nhà trường và Khoa cam kết hỗ trợ mạnh mẽ các nỗ lực nhằm phát triển nền nông nghiệp bền vững và thân thiện với môi trường, đồng thời nâng cao năng suất và sức cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp.
Khó khăn
Sự xuất hiện của nhiều loại sâu bệnh hại đã dẫn đến chi phí cao cho việc phòng trừ, ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh trưởng, tốc độ phát triển và chất lượng của cây bưởi.
Mô hình sản xuất và chứng nhận chất lượng sản phẩm nông nghiệp hữu cơ (NNHC) hiện vẫn thiếu hệ thống tiêu chuẩn quốc gia và khung pháp lý để đảm bảo quy trình giám sát chất lượng.
- Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến tình hình sản xuất và phát triển tại mô hình.
Một số giải pháp phát triển cây bưởi diễn tại mô hình
Về chăm sóc
- Thực hiện các biện pháp kỹ thuật mới cắt tỉa vệ sinh thường xuyên
- Cải tạo các giống bưởi cũ thay thế bằng giống mới
- Áp dụng các biện pháp kỹ thuật làm bưởi ra hoa trái vụ
- Thực hiện một số kỹ thuật tiên tiến trên thế giới như:
- Kỹ thuật thụ phấn, thụ tinh
+ Sử dụng phân bón lá
+ Áp dụng hệ thống tưới nước tiên tiến, tiết kiệm
+ Kỹ thuật sử dụng biện pháp khắc phục hiện tượng rụng quả
4.5.2 Về phòng trừ sâu, bệnh
- Sử dụng thuốc theo nguyên tác bốn đúng
+ Đúng liều lượng và nồng độ
- Hạn chế sử dụng thuốc hóa học mà nên sử dụng các biện pháp sinh học như: bả thu hút côn trùng, lợi dụng thiên địch
Để thu hoạch quả hiệu quả, cần sử dụng thang chuyên dụng và kéo để cắt chùm quả Sau khi thu hoạch, quả cần được lau sạch, phân loại và cho vào thùng hoặc sọt tre có lót giấy hoặc xốp Cuối cùng, nên để quả ở nơi thoáng mát trước khi đem đi tiêu thụ.
4.5.4 Về mở rộng sản xuất, thị trường
* Về mở rộng sản xuất:
- Giảm diện tích một số cây trồng không cho năng suất cao để tăng diện tích trồng cây bưởi diễn
Hiện tại, trường có nhiều khu đất trống với tiềm năng phát triển cây bưởi Diễn Chúng ta có thể tận dụng những khu đất này để mở rộng sản xuất, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho nhà trường.
Để mở rộng thị trường, bên cạnh việc cung cấp sản phẩm cho thị trường nội tỉnh, chúng ta có thể hướng đến các thị trường ngoại tỉnh ít trồng bưởi như Lai Châu, Điện Biên, nhằm gia tăng cơ hội tiêu thụ và phát triển kinh doanh.
V ề thu hái
Để thu hoạch quả hiệu quả, cần sử dụng thang chuyên dụng và kéo để cắt chùm quả Sau khi thu hoạch, hãy lau sạch, phân loại quả và cho vào thùng hoặc sọt tre có lót giấy hoặc xốp Cuối cùng, bảo quản ở nơi thoáng mát trước khi đem đi tiêu thụ.
4.5.4 Về mở rộng sản xuất, thị trường
* Về mở rộng sản xuất:
- Giảm diện tích một số cây trồng không cho năng suất cao để tăng diện tích trồng cây bưởi diễn
Hiện tại, trường học có nhiều khu đất trống với tiềm năng phát triển cây bưởi diễn Việc tận dụng những khu đất này để mở rộng sản xuất sẽ mang lại lợi ích kinh tế và nâng cao giá trị sử dụng đất.
Để mở rộng thị trường, bên cạnh việc cung cấp sản phẩm chủ yếu cho thị trường nội tỉnh, chúng ta có thể hướng tới các thị trường ngoại tỉnh như Lai Châu, Điện Biên, nơi mà việc trồng bưởi còn ít phát triển.
Về mở rộng sản xuất, thị trường
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
K ế t lu ậ n
Qua quá trình đánh giá tình hinh xuất tại mô hình khoa Nông Học trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên tôi đưa ra kết luận như sau:
Điều kiện kinh tế xã hội, tự nhiên, đất đai màu mỡ, cùng với kỹ thuật chăm sóc và biện pháp phòng trừ hiệu quả là những yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của cây bưởi Diễn trong mô hình canh tác.
Cây bưởi diễn là giống cây có khả năng phát triển tốt trong các mô hình trồng trọt Giống bưởi này ít bị sâu bệnh, dễ chăm sóc và có tỷ lệ đậu quả cao, đạt tới 93,33%.
Bên cạnh nhưng mặt có được thì tình hình sản xuất cây bưởi diễn còn nhỏ lẻ thịtrường tiêu thụ chủ yếu trong tỉnh
Cần điều tra, đánh giá tình hình sản xuất bưởi trong những năm tới để có kết quả chính xác hơn
Trong những năm tới, cần mở rộng diện tích mô hình bưởi Diễn và áp dụng các biện pháp mới như thụ phấn cho bưởi và tưới nhỏ giọt Những cải tiến này sẽ giúp sinh viên có nhiều cơ hội đánh giá và nghiên cứu, từ đó đạt được những kết quả tốt hơn trong sản xuất.
1 Đỗ Đình Ca và các cộng sự (2008), "Nghiên cứu khai thác và phát triển nguồn gen một số giống bưởi Thanh Trà, Phúc Trạch tại hai tỉnh Thừa Thiên
Huế và Hà Tĩnh phục vụ nội tiêu và xuất khẩu", Báo cáo tổng kết đề án về cây ăn quả
2 Lê Đình Định (1990), “Tình hình dinh dưỡng đất trồng bưởi của một số loại đất chính vùng Nghệ Tĩnh”
3 Vũ Mạnh Hải, ĐỗĐình Ca, Phạm Văn Côn, Đoàn Thế Lư (2000), Tài liệu tập huấn cây ăn quả, Viện nghiên cứu rau quả
4 Trần Như Ý, Đào Thanh Vân, Nguyễn Thế Huấn (2000), Giáo trình cây ăn quả, Nxb Nông Nghiệp Hà Nội
II TÀI LIỆU TIẾNG ANH
9 http://sdh.tnu.edu.vn/Uploads/Articles/Files/814/Luan an NCS Hoang Thi Thuy DHTN 11-2015.pdf
10 http://camnangcaytrong.com/cay-buoi-ctd20.html
11 https://www.giongcaytrong.org/kt-trong-cay/phong-tru-sau-benh/phong- tru-sau-benh-tren-cay-buoi-dien-24.html
12 https://nongnghiep.vn/phong-tru-sau-benh-hai-buoi-dien-d151052.html
13 http://qlkh.tnu.edu.vn/theme/details/819/nghien-cuu-dac-diem-nong- sinhhoc-cua-giong-buoi-sa-dien-trung-quoc-tai-mot-so-vung-sinh-thai-mie
14 http://nongnghiepnhanh.com/cac-loai-sau-benh-hai-cay-cam-quyt-buoi- vacach-phong-tri-p1-131.html
15 https://nongnghiepnhanh.com/cac-loai-sau-benh-hai-cay-cam-quyt-buoi- va-cach-phong-tri-p2-131.html
16 https://nongnghiepnhanh.com/cac-loai-sau-benh-hai-cay-cam-quyt-buoi- va-cach-phong-tri-p3-132.html
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ SÂU,BỆNH HẠI VÀ VIỆC LÀM
HÀNG NGÀY TẠI MÔ HÌNH Một số hình ảnh sâu bệnh
Quả bị ruồi vàng đục Quả bị bệnh gỉ sát Quả bị cháy nắng
Sâu vẽ bùa Sâu cuốn lá
Một số hình ảnh về công việc trong mô hình
Sinh viên bấm đọt ổi Sinh viện bọc ổi Sinh viên tỉa cành bưởi