Luận văn thac sĩ khoa học - cao học khóa 17 Trờng Đại học Vinh Lời cảm ơn Luận văn đợc hoàn thành Phòng thí nghiệm Viện kiĨm nghiƯm an toµn vƯ sinh thùc phÈm qc gia Hà Nội Để hoàn thành luận văn này, xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc ®Õn thÇy híng dÉn khoa häc GS - TS Hå Viết Quý đà giao đề tài tận tình hớng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu hoàn thành luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn PGS - TS Nguyễn Khắc Nghĩa đà đóng góp ý kiến quý báu trình hoàn thành luận văn Tôi xin cảm ơn BCN khoa sau Đại học, khoa Hóa học, cán phòng thí nghiệm đồng nghiệp đà tạo điều kiện thuận lợi nhiệt tình giúp đỡ trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn Tôi biết ơn ngời thân gia đình bạn bè đà động viên, giúp đỡ trình thực luận văn Vinh, tháng 12 năm 2011 Nguyễn Thị Hiếu Mở Đầu Bitmut nguyên tố tơng đối phổ biến tự nhiên (chiếm 2.10-6 % nguyên tố vỏ trái đất Đợc biết đầu thập niên 90, nghiên cứu có đánh giá Bitmut thay đợc chì nhiều ứng dụng tính không độc hại Đây phát quan trọng vừa đáp ứng đợc nhu cầu ngời vừa hạn chế gây ô nhiễm môi trờng tác hại chì gây Chính mà vai trò ngày đợc nâng cao Học viên Nguyễn Thị Hiếu Chuyên nghành Hóa Phân Tích Luận văn thac sĩ khoa học - cao học khóa 17 Trờng Đại học Vinh Ngày Bitmut hợp chất đợc sử dụng rộng rÃi Đặc biệt dùng y học, dợc phẩm, chế tạo chất bán dẫn, vật liệu compozit, điện cực, hợp kim dễ nóng chảy, sản xuất gang thép, gốm sứ, dùng làm chất xúc tác, Bitmut có nhiều ứng dụng, đối tợng nhiều công trình nghiên cứu nhiều lĩnh vực với mục đích khác Nghiên cứu phức chất Bitmut với thuốc thử hữu phơng pháp trắc quang phơng pháp cho phép xác định Bitmut với độ xác, độ nhạy, độ chọn lọc cao, đơn giản, giá thành rẻ, phù hợp với yêu cầu nh điều kiện phòng thí nghiƯm ë níc ta hiƯn PAN vµ mono clo axetic thuốc thử phổ biến dùng để xác định ion kim loại Điều đáng quan tâm hai chất tạo phức bền đợc ứng dụng để xác định Bitmut với độ xác cao Xuất phát từ thực tiễn chọn đề tài: "Nghiên cứu trắc quang tạo phức đa ligan hệ 1-(2-pyridylazo)-2-naphtol (PAN-2) - Bi(III) CH2ClCOOH hỗn hợp dung môi: nớc - hữu khả ứng dụng phân tích" để làm luận văn thạc sỹ Đối tợng nhiệm vụ nghiên cứu: Nghiên cứu đầy đủ hệ phức - (2 - pyridylazo) - - naphtol (PAN-2) - Bi(III) - CH2ClCOOH hỗn hợp dung môi nớc- hữu phơng pháp trắc quang Xác định thành phần phức phơng pháp độc lập Nghiên cứu chế xác định tham số định lợng phức Xây dựng phơng trình đờng chuẩn biểu diễn phụ thuộc mật độ quang vào nồng độ phức ứng dụng phơng pháp nghiên cứu để xác định hàm lợng bitmut mẫu dợc phẩm Học viên Nguyễn Thị Hiếu Chuyên nghành Hóa Phân Tích Luận văn thac sĩ khoa học - cao học khóa 17 Trờng Đại học Vinh Chơng 1: tổng quan tài liệu 1.1 Giới thiệu nguyên tố Bitmut 1.1.1 Vị trí, cấu tạo tính chất bitmut Bitmut nguyên tố ô thứ 83 bảng hệ thống tuần hoàn, hàm lợng bitmut tự nhiên chiếm 2.10-6% nguyên tử vỏ đất Trong thiên nhiên, bitmut thờng đợc gặp dạng quặng sunfua (Bi2S3) - KÝ hiÖu: Bi - Sè thø tù: 83 - Khèi lợng nguyên tử : 208,980 g/mol - Cấu hình electron: [Xe] 4f145d106s26p3 - Bán kính nguyên tử : 1,82 A0 - Bán kính ion Bi3+ : 1,02 A0 - Độ âm điện theo Pauling: 1,9 - Thế điện cực tiêu chn : E0Bi3+/Bi = 0,23 V - NhiƯt ®é nãng chảy: 271,5 0C - Nhiệt độ sôi: 1564 0C - Khối lợng riêng: 9,78 g/cm3 - Năng lợng ion hoá: Mức lợng ion hoá I1 I2 I3 I4 I5 I6 Năng lợng ion hoá(eV) 7,29 19,3 25,6 45,3 56 94,4 Đối với bitmut, từ giá trị I4 I6 tơng đối lớn nên cấu hình 6s2 bền vững đặc biệt, trạng thái oxi hóa đặc trng bitmut +3 1.1.2 Tính chất vật lý hoá häc cña bitmut 1.1.2.1 TÝnh chÊt vËt lý Bitmut kết tinh màu trắng ánh hồng vết xỉn óng ánh nhiều màu Trong số kim loại nặng Bitmut bất thờng độc tính thấp nhiều so với nguyên tố kề cận bảng tuần hoàn nh Chì, Tali Antimon Bitmut cứng dòn, khó dát mỏng kéo dài, không bị biến đổi để không khí, khả dẫn điện dẫn nhiệt Bitmut có cấu trúc mạng tinh thể lục phơng 1.1.2.2 Tính chất hoá học Với kim loại kiềm, kiềm thổ số kim loại khác, Bitmut tơng tác tạo nên Bitmutua, bị axit phân hủy dễ dàng: Bi + Mg Mg3Bi2 Với kim loại lại chúng tạo nên hợp kim Học viên Nguyễn Thị Hiếu Chuyên nghành Hóa Phân Tích Luận văn thac sĩ khoa học - cao học khóa 17 Trờng Đại học Vinh Bitmut kim loại bền với không khí, nớc dung dịch axit tính oxi hoá, nhng có mặt chất oxi hoá: H2O2, HNO3, Cl2 tan đợc axit Dung môi tốt để hoà tan bitmut HNO loÃng, H2SO4đặc nóng, bitmut bị oxi hoá đến trạng thái Bi 3+ bền, với HNO3 đặc nguội bitmut thụ động hoá 2Bi + 6HCl + 3H2O2 = 2BiCl3 + 6H2O Bi + 4HNO3(l) = Bi(NO3)3 + NO + 2H2O Ion Bi3+ không màu tồn dung dịch có môi trờng axit (pH ằ 0), pH tăng ion Bi3+ bị thuỷ phân mạnh ngng tụ tạo dạng khác nhau: Bi3+ + H2O Bi( OH) 2+ + H+ Bi3+ + 2H2O Bi( OH)2+ + 2H+ Bi3+ + 3H2O Bi( OH)3 + 3H+ Bi3+ + 4H2O Bi( OH)4- + 4H+ 2Bi3+ + 6H2O Bi2O66- + 12H+ Hoặc tạo thành kết tủa dới dạng muối bazơ: Bi3+ + H2O + XBiOX + 2H+ Khi thêm axit vào kết tủa muối bazơ bitmut hoà tan Ngời ta cho trờng hợp có tạo phức với ion Cl -, SO42-, NO3- muối nguyên tố bitmut đợc liên kết cầu oxi Bi3+ có khả tạo với iodua kết tủa đen BiI 3, kÕt tđa nµy dƠ tan thc thư d tạo thành phức BiI4- có màu da cam: BiI3 +IBiI4- lgbBiI4- = 14,9 Trong thùc tÕ ngêi ta øng dụng phản ứng để xác định hàm lợng nhỏ bitmut, phơng pháp xác có mặt chất: Fe 3+, Sb5+ có khả oxi hoá I- thành I2 cản trở phép đo quang Vì vậy, phải tiến hành che khử hoá ion cản trớc xác định Bi3+ có khả t¹o phøc bỊn víi EDTA ë pH = 3,5 theo phản ứng: Bi3+ + Y4BiY- lgbBiY- = 28,1028 Vì vậy, ngời ta dùng EDTA để định lợng bitmut phơng pháp khác nh: chuẩn độ complexon, chuẩn độ - trắc quang che phép xác định Ngoài khả tạo phức với thuốc thử vô nh halogen (X-), SCN-, C2O42- ion Bi3+ tạo phức chọn lọc thuốc thử hữu nh: đithizon, đietylthiocacbaminat, oxin, PAR, PAN đặc biệt khả tạo Học viên Nguyễn Thị Hiếu Chuyên nghành Hóa Phân Tích Luận văn thac sÜ khoa häc - cao häc khãa 17 – Trêng Đại học Vinh phức môi trờng có độ axit cao nên bị ion khác gây cản trở trình phân tích xác định bitmut Ngoài Bitmut tác dụng với oxi, lửa màu xanh lam oxit tạo khói màu vàng: Bi + O2 → Bi2O3 1.1.3 Kh¶ tạo phức Bi(III) với thuốc thử phân tích trắc quang 1.1.3.1 Khả tạo phức Bi(III) với thuốc thử PAN Theo tài liệu thống kê tham số phức Bi(III) - PAN đợc trình bày bảng 1.1: Bảng 1.1 Các tham số định lợng phức Bi(III) - PAN Ion pHtu Bi:R lmax(nm) e.104 lgb 530 1:1 3,0 ¸ 4,0 1,54 ± 0,04 540 1:2 6,0 ¸ 6,5 2,98 ± 0,10 520 1:1 2,8 ¸ 4,0 0,78 ± 0,10 540 1:2 6,0 ¸ 6,7 2,84 ± 0,02 Bi3+ 515 1,07 18,2 1:1 0,0 ¸ 3,5 520 17,2 1:1 3,5 ¸ 5,0 520 1:1 2,8 ¸ 4,0 1,35 ± 0,04 17,47 ± 0,37 535 1:2 5,8 ¸ 6,7 2,85 ± 0,02 36,81 0,19 Các tham số định lợng phức đơn ligan Bi(III) - PAN công trình cho kết không giống nhau, đặc biệt giá trị lmax, e cha đầy đủ giá trị số bền 1.1.3.2 Khả tạo phức Bi(III) với thuốc thử khác Bitmut tạo phức màu với nhiều thuốc thử khác nhau: Theo Đặng Xuân Th [20], Lisicki N.M cộng bitmut tạo phức màu vàng da cam với iodua bớc sãng lmax = 460 nm, ë nång ®é H2SO4 0,5 M Zhang G cộng [32] đà sử dụng phản ứng màu với iodua phản ứng tạo phức liên hợp ion Bi(III) - I - với phẩm nhuộm chứa nitơ hay Bi(III) - I- - Rodamine - 6G có mặt chất hoạt động bề mặt nh gôm arabic, phức tạo thành có hệ sè hÊp thơ ph©n tư e = 6,9.105 l.mol-1.cm-1 ë lmax= 560nm rợu polivinylic phức tạo thành có hệ sè hÊp thơ ph©n tư e =1,07.105 l.mol-1.cm-1 ë lmax= 564nm Burns D.T cộng [22] đà áp dụng phơng pháp chiết - trắc quang dòng chảy phức cña BiI4- - tetrametylen bis triphenylphosphonium H2SO4 2M b»ng CH2Cl2 với tốc độ 20 lít/ giờ, giới hạn phát 0,24mg/ ml áp dụng để xác định bitmut mẫu dợc phẩm Burns D.T sử dụng phơng pháp chiết - trắc quang BiI4- với cation đối khác nh: Học viên Nguyễn Thị Hiếu Chuyên nghành Hóa Phân Tích Luận văn thac sĩ khoa học - cao học khóa 17 Trờng Đại học Vinh protriptylnium hidroclorua, tetrabutyl amoni đợc chiết dung môi clorofom, etylaxetat hay propylen cacbaminat để xác định bitmut mẫu dợc phẩm hợp kim Bitmut có khả tạo phức với Tribromochloro phosphonazo (TBCPA) pH = 2,4 môi trờng KNO3 HNO3, phức tạo thành có hệ số hấp thụ phân tö e =1,05.105 l.mol-1.cm-1 ë lmax= 640nm Theo Lisicki N.M cộng sự, bitmut tạo với thioure môi trêng axit phøc mµu vµng cã tû lƯ 1:3 ë lmax= 460 nm Việc xác định bitmut thioure không bị cản trở có mặt Pb đến 1%, Zn, Cd, Co, Ni, Cu, As Sn đến 0,1% Việc xác định bị cản trở Sb với hàm lợng không lớn 0,1% Bitmut tạo đợc nhiều phức vòng với thuốc thử hữu cơ, khả tạo phức môi trờng axit mạnh cho phép xác định chọn lọc bitmut có mặt cation khác phơng pháp trắc quang, chiết - trắc quang hay chuẩn độ - trắc quang Có thể chia thuốc thử hữu tạo phản ứng màu với bitmut thành nhóm: + Khả tạo phức với nhóm hợp chất màu azo: Subrahmanyam, Eshwar [31] đà nghiên cứu khả tạo phức Bi(III) với - (2 - pyridylazo) - - Naphthol (PAN) theo tû lệ 1:1 môi trờng HNO3 (pHtu = 3,2 3,6) cã e =1,37.104 l.mol-1.cm-1 ë lmax= 560nm Subrahmanyam vµ cộng [31] đà nghiên cứu khả chiết phøc PAN - Bi(III) - SCN b»ng dung m«i metylisobutylxeton môi trờng HNO3 0,02M phức cho màu bền 15 giê, hƯ sè hÊp thơ ph©n tư e =1,88.104 l.mol-1.cm-1 lmax= 560nm Có thể xác định đợc từ lợng lớn ion cản, nhng không xác định đợc có mặt CuSO4, CoSO4 hay EDTA Ngoài phức PAN - Bi(III) - SCN cßn cã thĨ chiÕt b»ng dung m«i tributyl photphat (TBP) m«i trêng axit Bitmut có khả tạo phức với thuốc thử 5-(2-triazolilazo)-2monoetyl-amino-n-crezol (TAAK) theo tû lÖ : ë pH tu = 2,0 2,4, hệ số hấp thụ phân tử e = 3,43.104 l.mol-1.cm-1 ë lmax= 585nm Cßn víi 5-(2bentiazolilazo)-2-monoetyl-amino-n-crezol (BTAAK) cịng theo tû lƯ 1:1 ë pHtu = 2,4 ¸ 3,0, phøc cã hÖ sè e = 4,54.104 l.mol-1.cm-1 ë lmax= 605nm Bitmut t¹o phøc bỊn víi axit 2-(4-cloro-2-phosphobenzenazo)-7-(2,6dibromo - - sulfurylaminobenzenazo) - 1,8 - ®ihydroxynaphthalene - 3,6disulfonic (DBSAPA) m«i trêng HClO4 6M, phøc cã tû lƯ Bi : L =1:2, hƯ sè hÊp thơ ph©n tư e =1,48.105 l.mol-1.cm-1 lmax= 637nm [20] Học viên Nguyễn Thị Hiếu Chuyên nghành Hóa Phân Tích Luận văn thac sÜ khoa häc - cao häc khãa 17 – Trêng Đại học Vinh Ngoài bitmut tạo nhiều phức bền với hợp chất màu azo vùng axit mạnh cho phức màu đỏ, tím xanh nh phức với 4-(4nitrophenylazo)-1,2-dioxibenzen (DHNAB) có màu đỏ 4-(4sulfophenylazo)-1,2-dioxibenzen (DHSAB) có màu đỏ vàng HNO 0,1M Tơron (APANS) cho phức màu đỏ vàng pH tu = eriocrom RAS (4-(2-oxi-3-nitro-5-sulfophenylazo)-2-naphtol) cho màu tím da cam HNO3 (pHtu = ¸ 2,5) Víi thc thư lµ axit (2-(2-oxi-3,5dinitrophenylazo) - 1- oxi - - aminonaphtalen - 3,6 disunfonic (HDNBANS) ë pH = cho phức màu tím vàng [20] Mặt khác, theo Salim R cộng bitmut có khả tạo phức với số nhóm màu azo môi trêng axit u, trung tÝnh hay kiỊm nh t¹o phøc màu đỏ với 2-(5-bromo-2-pyridylazo)-5-dietylaminophenol (5-BrPADAD) dung dịch đệm axetat pH = 4,16 cã hƯ sè hÊp thơ ph©n tư e = 4,9.104 l.mol-1.cm-1 lmax= 583nm Phức bị ảnh hởng có mặt ion C2O42- cation kim loại thờng gặp gây ảnh hởng tới việc xác định bitmut Hoặc tạo phức màu đỏ ë pH = víi 2-(5-cacboxyl-1,3,4triazoylazo) - - dietylaminophenol (CTZAPN) cã hƯ sè hÊp thơ ph©n tư e = 5,13.104 l.mol-1.cm-1 lmax= 540nm [20] + Khả tạo phøc víi nhãm hỵp chÊt triphenyl metan : Theo Cheng K.L.[23] bitmut tạo phức màu đỏ vàng với 3,3-bis-(N, Ndicacboxymetyl aminometyl) - o - crezolsulfophtalein (xilendacam) cho tû lÖ : môi trờng HNO3 (pHtu = 2) cã hƯ sè hÊp thơ ph©n tư e = 2,4.104 l.mol-1.cm-1 lmax= 430nm Bitmut tạo phức màu đỏ vàng với 3,3- dibromsulfogalein pH tu=2á3, tạo phức màu vµng xanh víi xanh metylen (3,3’-bis-(N,N-dicacboxymety aminometyl)-timolsulfophtalein, phøc vµng da cam với pyrogalol đỏ, phức màu vàng với pyrocatein tím HNO3 pHtu = 3, phức màu hồng với oxihiđroquinonsulfophtalein pHtu = 2,4 3,0 [20] Khả tạo phức bitmut với hợp chất phtalein đà đợc nghiên cứu, cụ thể: bitmut tạo phức màu vàng xanh với Gallein (4,5dioxifluoretxein) hay màu đỏ vàng với 2,7 - dioxifluoretxein môi trờng axit có pHtu = 4, với BPR [20] + Khả tạo phức với nhóm thuốc thử chứa 1, vòng benzen Bitmut tạo với Indoferon, với Dibromphenol indophenolcomplexan (DBPIP), víi Biclophenol indo-o-cresolcomplexan (DCPIC), hay Diclocphenol indophenol complexan (DCPIP) phức màu tím pH = 3,3 Học viên Nguyễn Thị Hiếu Chuyên nghành Hóa Phân Tích Luận văn thac sĩ khoa học - cao học khóa 17 Trờng Đại học Vinh Bitmut tạo phức với metylthymol xanh (MTX) bớc sóng hấp thụ cực đại 548nm, cho phép định lợng bitmut mẫu dợc phẩm với giới hạn phát 0,15 mg/l phơng pháp trắc quang - dòng chảy 1.1.4 ứng dụng bitmut Trong lĩnh vực công nghiệp: bitmut hợp chất đợc dùng để chế tạo chất bán dẫn, siêu dẫn, vật liệu compozit phân bón Bitmut đợc sử dụng rộng rÃi làm chất xúc tác trình hoá học, ức chế ăn mòn nh chế tạo lớp phủ dẫn điện cho loại phim Ngoài tạo với nhiều kim loại khác hợp kim Udo dễ nóng chảy đợc dùng thiết bị cứu hoả tự động, thiết bị báo hiệu dùng để hàn [10] Bitmut kết hợp với kim loại khác tạo nhiều loại gốm đợc dùng để làm phận giả nh xơng tay, xơng chân Gốm chế tạo từ bitmut đợc dùng nh loại kính xây dựng, kính cửa ôtô sản xuất gốm áp điện, dùng để mạ dơng y tÕ chèng nhiƠm trïng [20] Trong lÜnh vùc y tÕ: Mét sè dỵc phÈm cã chøa bitmut dạng Colloidal Bismuth subcitrate dạng keo (C.B.S.) gọi Tripotassium Dicitrato Bismuthate (T.D.B ) nh viên nén Trymo, Gastrotat, Vikaira, Roter để điều trị bệnh loét đờng tiêu hoá Bitmut có thành phần số loại thuốc điều trị bệnh ung th dày, thực quản, bệnh gan, giang mai Hiện bitmut đợc nghiên cứu việc điều trị nhiễm HIV 1.1.5 Một số phơng pháp xác định bitmut 1.1.5.1 Phơng pháp chuẩn độ Khi hàm lợng bitmut tơng đối lín ( lín h¬n 10-4M) ngêi ta sư dơng ph¬ng pháp chuẩn độ Complexon với thị nh: Đithizon, pyrocactesin, xylendacam, PAR, PAN [16] Chuẩn độ dung dịch Bi3+ b»ng EDTA ë pH = ¸ víi thị đithizonat, điểm tơng đơng màu thay đổi từ vàng đến màu xanh lục Cũng sử dụng thị pyrocactesin tím, điểm tơng đơng có màu thay đổi từ xanh sang vàng Để xác định Pb2+ Bi3+ có mặt đồng thời hỗn hợp, ban đầu tiến hành chuẩn độ tổng số hai ion EDTA Sau đó, lắc phần dung dịch phân tích với hỗn hống Pb Bi 3+ bị thay Pb2+ với tỷ lệ mol Bi3+ đợc thay thÕ b»ng 1,5 mol Pb2+: 2Bi3+ + 3Pb(Hg) = 2Bi + 3Pb2+ + 3Hg Tiến hành chuẩn độ dung dịch tạo thành với EDTA, từ suy hàm lợng ion kim loại 1.1.5.2 Phơng pháp phân tích khối lợng [20] Học viên Nguyễn Thị Hiếu Chuyên nghành Hóa Phân Tích Luận văn thac sĩ khoa học - cao học khóa 17 Trờng Đại học Vinh Ngời ta xác định bitmut phơng pháp phân tích khối lợng cách sử dụng hợp chất tan bitmut nh BiOCl, BiPO4 Chẳng hạn, cã thĨ kÕt tđa BiOCl cã mỈt HCl dung dÞch b»ng NH3, kÕt tđa BiOCl sau läc rửa sấy khô 100 0C chuyển thành dạng cân phân tích khối lợng Shideler M đà xác định Bi3+ cách kết tủa Bi3+ dung dịch (NH4)2HPO4 pH = 0,6, lọc rửa nung sản phẩm 650 0C thu đợc BiPO4 khan Bằng phơng pháp phân tích khối lợng, xác định hàm lợng bitmut có mặt đồng thời rÊt nhiỊu ion dung dÞch nh: Al3+, Sb3+, As3+, Cd2+, Co2+, Pb2+, Mn2+, Hg2+, Ni2+, Ag+ dïng cufferron để kết tủa Bi3+ dung dịch chứa HCl hay HNO3 Cũng xác định Bi3+ môi trêng kiỊm b»ng dimetylglioxim ë pH = 11 ¸ 11,5 cã mỈt EDTA hay KCN Cã thĨ dïng - oxiquinolin để kết tủa Bi 3+ dung dịch đệm amoni tactrat (pH = 4,8 10,5) 1.1.5.3 Phơng pháp phân tích điện hoá Phơng pháp cực phổ: Bitmut cho thÕ b¸n sãng (E1/2) kh¸c ë môi trờng ion khác pH khác nhau: HNO3 1N cã E1/2 = - 0,01V; H2SO4 1N cã E1/2 = 0,04V; HCl 1N cã E1/2 = - 0,09V; tactrat 0,5M cã E1/2 = - 0,29V ( pH = 4,5); tactrat 0,5M cã E1/2 = - 0,7V (pH = 9); tactrat 0,5M cã E1/2 = - 1,0 V (NaOH 0,1M) Theo Kprokava[10], thÕ b¸n sãng cđa bitmut dung dịch tactrat kali-natri 10% - 0,33V, cho phép xác định bitmut có mặt Pb Sb C.A.Pletenep [10] đà dùng hỗn hợp đệm làm cực phổ xác định bitmut Hỗn hợp 1: Dung dịch axit tactric 5% + axetat amoni 7,5% Hỗn hợp 2: Dung dÞch tactrat natri 7,5% + axit axetic Trong dung dịch này, sóng bitmut tuân theo phơng trình Incovic có mặt Pb, Cu, Cd Zn, cực đại dễ bị thêm metyl đỏ gelatin 0,005%, nồng độ gelatin 0,03% sóng cực phổ hoàn toàn Mukai K.[20] đà xác định đồng thời Bi Pb phơng pháp cực phổ dòng chiều dung dịch đệm CH3COONH4 (pH = 3,5 3,7) có mặt axit ascobic, KSCN carboxynetylxenlulozo bán sóng - 0,1V ®èi víi Bi vµ - 0,4V ®èi víi Pb Bitmut xác định phơng pháp cực phổ hÊp phơ víi 4(2-thiazolyazo) - rezocxin (TAR) phøc cã thµnh phần 1:1 môi trờng kiềm cho pic cực đại - 0,6V với giới hạn phát tới 5.10-9M Học viên Nguyễn Thị Hiếu Chuyên nghành Hóa Phân Tích Luận văn thac sĩ khoa học - cao học khóa 17 Trờng Đại học Vinh Sử dụng phơng pháp cực phổ hấp phụ phức đa nhân Bi 3+ vµ Sc3+ víi mét sè axit bis azocromotropic chøa H 3AsO3 cho giới hạn phát tới 1,9.10-9M Tuy nhiên, phơng pháp bị cản trở nguyên tố Zn, Pb, Sb nguyên tố đất Phơng pháp von - ampe hoà tan: Von - ampe hoà tan phơng pháp phân tích nhạy, xác chọn lọc việc xác định vi lợng hay siêu vi lợng vết kim loại nặng quặng, lơng thực, thực phẩm, dợc phẩm, nớc sinh hoạt, nớc ao hồ, sông suốiNồng độ xác định kim loại nằm khoảng 10 -6 á10-8M Phơng pháp von - ampe hoà tan gồm hai giai đoạn: - Điện phân làm giàu bitmut lên bề mặt cực làm việc không đổi thích hợp: Bi3+ + 3e Bi0 Cùc lµm viƯc cã thĨ lµ cùc giät Hg tÜnh (cùc treo), cùc ®Üa quay, cùc cacbon nhÃo, cực màng thuỷ ngân - Hoà tan kết tủa bitmut đà đợc làm giàu điện cực cách phân cực ngợc ghi đờng von - ampe hoà tan Dựa vào nguyên tắc trên, Gilain G cộng [29][30] đà xác định bitmut đồng thời với nhiều nguyên tố khác nh: Pb, Sb,Cu, Cd, Zn nớc biển, sữa phơng pháp von - ampe hoà tan xung vi phân với điện cực treo môi trờng HCl NaCl cho giới hạn phát tới 0,05ppm Trong môi trờng H2SO4 0,5M Steponavicius A cộng đà xác định Bi3+ phơng pháp von - ampe hoà tan với điện cực Pt đa tinh thể cho kết ổn định rõ ràng dung dịch peclorat Bitmut đợc xác định phơng pháp von - ampe hoà tan hấp phụ catot xung vi phân với Alizarin đỏ S điện cực HDME với thời gian làm giàu phút 0,2V, nồng độ Alizarin đỏ S 15mM Phơng pháp xác định đợc Bi3+ đỉnh pic 0,05V (với điện cực so sánh Ag/AgCl) Trong dung môi không nớc Bi3+ đợc xác định phơng pháp von - ampe hoà tan xung vi phân với giới hạn phát 3,5.10-9M clorofom Yang H.Y áp dụng phơng pháp von - ampe hoà tan anot - sóng vuông với điện cực màng mỏng Tosflex Hg để xác định bitmut với giới hạn phát 0,58ppb môi trờng clorua với thời gian tích luỹ phút [20] 1.1.5.4 Phơng pháp trắc quang Phơng pháp trắc quang dựa tạo phức màu ion Bi 3+ với thuốc thử hữu khác nh: Xilen da cam (XO), PAR, PAN, 1.1.5.5 Các phơng pháp khác Ngoài phơng pháp kể bitmut đợc xác định số phơng pháp có độ nhạy cao nh: phơng pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử Học viên Nguyễn Thị Hiếu 10 Chuyên nghành Hóa Phân Tích ... chọn đề tài: "Nghiên cứu trắc quang tạo phức đa ligan hệ 1- (2- pyridylazo)- 2- naphtol (PAN -2) - Bi(III) CH2ClCOOH hỗn hợp dung môi: nớc - hữu khả ứng dụng phân tích" để làm luận văn thạc sỹ Đối tợng... 6,7 2, 84 ± 0, 02 Bi3+ 515 1, 07 18 ,2 1: 1 0,0 ¸ 3,5 520 17 ,2 1: 1 3,5 ¸ 5,0 520 1: 1 2, 8 ¸ 4,0 1, 35 ± 0,04 17 ,47 ± 0,37 535 1: 2 5,8 ¸ 6,7 2, 85 ± 0, 02 36, 81 ± 0 ,19 C¸c tham số định lợng phức đơn ligan. .. oxit cđa nã tạo khói màu vàng: Bi + O2 Bi2O3 1. 1.3 Khả tạo phức Bi(III) với thuốc thử phân tích trắc quang 1. 1.3 .1 Khả tạo phức Bi(III) với thuốc thử PAN Theo tài liệu thống kê tham số phức Bi(III)