Lê văn Bắc Luận văn thạc sĩ khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục Bộ giáo dục và đào tạo Trờng đại học vinh Lê Văn Bắc Một số Giải pháp quản lý của hiệu trởng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng thpt huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.05 Ngời hớng dẫn: PGS-TS Ngô Sỹ Tùng Vinh, tháng 10 năm 2009 1 Lê văn Bắc Luận văn thạc sĩ khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục Bộ giáo dục và đào tạo Trờng đại học vinh Lê Văn Bắc Một số Giải pháp quản lý của hiệu trởng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng thpt huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục Mã số: 60.14.05 Vinh, tháng 10 năm 2009 2 Lê văn Bắc Luận văn thạc sĩ khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục Lời cảm ơn Hoàn thành luận văn, tác giả xin trân trọng cảm ơn các Giáo s, Tiến sĩ, các thầy cô giáo trờng Đại học Vinh đã nhiệt tình giảng dạy, trang bị cho chúng tôi kiến thức tổng hợp để hoàn thành luận văn của mình. Xin chân thành cảm ơn hội đồng khoa học, các thầy cô khoa sau đại học trờng Đại học Vinh tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, tạo điều kiện của ban giám đốc Sở giáo dục đào tạo Thanh Hoá, ban giám hiệu, giáo viên học sinh của các trờng THPT trên địa bàn huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hóa, bạn bè đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập nghiên cứu đề tài. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS:Tiến sĩ Ngô Sỹ Tùng đã tận tình hớng dẫn, giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập và nghiên cứu, bản thân tôi đã có rất nhiều cố gắng, song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong các thầy, cô giáo, bạn bè đồng nghiệp chỉ dẫn và góp ý. Vinh, ngày 20 tháng 10 năm 2009 Lê Văn Bắc I- Phần Mở đầu 3 Lê văn Bắc Luận văn thạc sĩ khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục 1. Lý do chọn đề tài: 1.1- Đại hội IX đã khẳng định mục tiêu tổng quát của chiến lợc phát triển kinh tế - xã hội 2001 - 2010 là: Đa đất nớc ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nớc ta cơ bản trở thành một nớc công nghiệp theo hớng hiện đại hoá , Con đờng công nghiệp hoá - hiện đại hoá của nớc ta cần và có thể rút ngắn thời gian so với các nớc đi trớc, vừa có những bớc tuần tự vừa có những bớc nhảy vọt .[25] Trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng: u tiên hàng đầu cho việc nâng cao chất lợng dạy và học. Đổi mới chơng trình, nội dung, phơng pháp dạy và học, nâng cao chất lợng đội ngũ giáo viên và tăng c- ờng cơ sở vật chất của nhà trờng, phát huy khả năng sáng tạo và độc lập suy nghĩ của học sinh, sinh viên [25] Để đạt đợc các mục tiêu trên thì ngành giáo dục và khoa học công nghệ có vai trò quyết định, măt khác nhu cầu phát triển giáo dục là nhu cầu bức thiết và phù hợp với xu thế thời đại, phù hợp với phát triển của lịch sử. Vì chỉ có phát triển giáo dục thì mới mở ra tơng lai tơi sáng cho đất nớc, bởi lẽ giáo dục nói chung, dạy học nói riêng có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực của đất nớc. Giáo dục phát triển để đào tạo cho đất nớc nguồn nhân lực mới đó là những ngời lao động có kỹ thuật, có tay nghề thành tạo, có khả năng thích ứng, khả năng giao tiếp . đợc đào tạo và bồi dỡng bởi nền giáo dục tiên tiến gắn với khoa học công nghệ hiện đại. Để đáp ứng đợc công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc, Đảng ta đã đề ra những giải pháp cụ thể cho quá trình phát triển giáo dục năm 2001 - 2010 trong đó giải pháp tiếp tục hoàn chỉnh cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân, phát triển các mạng lới trờng lớp và cơ sở giáo dục, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục. 1.2- Các tổ chuyên môn là tổ chức quan trọng và nòng cốt trong các nhà trờng nói chung, nhà trờng THPT nói riêng. Bởi lẽ hoạt động chủ yếu của nhà trờng là hoạt động chuyên môn, vì tổ chuyên môn là đơn vị sản xuất chính và nơi thực hiện mọi chủ trơng đờng lối chính sách của Đảng, Nhà nớc, địa phơng, nhà tr- ờng về giáo dục. Hoạt động của tổ chuyên môn trong nhà trờng có vai trò quyết định đến sự phát triển của nhà trờng nói riêng và sự phát triển giáo dục nói chung. Hoạt động của tổ chuyên môn trong nhà trờng là nhân tố quyết định trực tiếp đến chất lợng dạy học của các nhà trờng hiện nay. 1.3 - Chất lợng hoạt động của tổ chuyên môn trong nhà trờng phụ thuộc rất nhiều vào quá trình quản lý của Ban giám hiệu đối với tổ, vì các tổ chuyên môn trong nhà trờng do Ban giám hiệu thành lập và ra quyết định công nhận mà trực tiếp là hiệu trởng để giúp Hiệu trởng thực hiện nhiệm vụ năm học, thực hiện ch- ơng trình đào tạo của nhà trờng. Sự quản lý của Ban giám hiệu đối với tổ chuyên môn là kim chỉ nam cho hoạt động của tổ để đạt đựơc mục đích của nhà trờng. Qua 16 năm công tác ở trờng THPT, từ giáo viên đến tổ trởng chuyên môn rồi là ngời quản lý nhà trờng bản thân thấy rõ vai trò quyết định của việc 4 Lê văn Bắc Luận văn thạc sĩ khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục quản lý của Hiệu trởng đối với hoạt động của tổ chuyên môn trong việc nâng cao chất lợng dạy học. Xuất phát từ cơ sở lý luận vào thực tiễn đã nêu trên chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu là: Một số biện pháp quản lý của hiệu tr- ởng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT của huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá . 2. Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu hoạt động của tổ chuyên môn và các biện pháp quản lý tổ chuyên môn của các trờng THPT huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá. Đề xuất một số giải pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá. 3. Đối t ợng và phạm vi nghiên cứu : 3.1. Đối tợng nghiên cứu: Một số giải pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT của huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh hoá. 4. Giả thuyết khoa học: Chất lợng dạy học ở các trờng THPT của huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh hoá sẽ đợc nâng cao nhờ thực hiện tốt một số giải pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn . 5. Nhiệm vụ nghiên cứu khoa học: 5.1. Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận của đề tài. - Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trờng - Tổ chuyên môn, hoạt động tổ chuyên môn. - Hiệu trởng, quản lý của hiệu trởng. 5.2. Khảo sát thực trạng của tổ chuyên môn và công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá. 5.3. Đề xuất giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lợng dạy học và khảo sát tính khả thi của các giải pháp đó. 6. Ph ơng pháp nghiên cứu : 6.1. Phơng pháp nghiên cứu lý luận. Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến đề tài, tài liệu liên quan đến nhà trờng phổ thông (luật giáo dục điều lệ nhà tr- ờng các văn bản dới luật .). 6.2. Phơng pháp nghiên cứu thực tiễn. Điều tra, viết, tổng kết kinh nghiệm, phơng pháp chuyên gia. 6.3. Phơng pháp thống kê toán học. áp dụng các phơng pháp toán thống kê để phân tích kết quả. 7. Những đóng góp của đề tài: Nghiên cứu thực trạng và đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong các trờng THPT huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá. 8. Cấu trúc của luận văn: 5 Lê văn Bắc Luận văn thạc sĩ khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục Luận văn đợc chia thành 3 phần: - Phần mở đầu. - Phần nội dung. - Phần kết luận và kiến nghị. Và cuối cùng là tài liệu tham khảo. Phần nội dung đợc chia làm 3 chơng: Chơng I: Cơ sở lý luận về công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT. Chơng II: Đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT Quảng Xơng - Thanh Hoá. Chơng III: Đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT Quảng Xơng - Thanh Hoá. 6 Lê văn Bắc Luận văn thạc sĩ khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục II- Phần nội dung Chơng I: Cơ sở lý luận về công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT Huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá. 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề. 1.1.1. Vấn đề quản lý hoạt động tổ chuyên môn. Chúng ta biết rằng ngay từ trong xã hội nguyên thuỷ, để chống chọi lại thiên nhiên, thú dữ, con ngời đã biết phải đoàn kết, tổ chức sống thành bầy đàn, đề có sức mạnh thống nhất duy trì và phát triển. Cũng từ đó nảy sinh nhu cầu quản lý một đám đông ô hợp thành một tập thể thống nhất vì mục đích sinh tồn của mọi ngời. Từ đó lao động quản lý xuất hiện trong xã hội loài ngời nh một tất yếu tự nhiên. Lao động quản lý là loại lao động để điều khiển lao động. Biết tập hợp thành tổ chức thống nhất vì mục đích chung Cùng với sự phát triển của xã hội loài ngời, lực lợng sản xuất xã hội ngày càng phát triển. Sự phân công lao động xã hội đòi hỏi phải có trình độ phù hợp với lực lợng sản xuất và tiến bộ xã hội. Đặc biệt trong giai đoạn hình thành và phát triển của CNTB cần trình độ quản lý, phân công lao động ngày càng cao. Lúc này đòi hỏi môn khoa học quản lý ra đời với t cách là một môn khoa học độc lập quan tâm đến mọi nghiên cứu của sản xuất kinh doanh. Dần dần khoa học quản lý đã đi vào tất cả các lĩnh vực hoạt động của con ngời và trở thành một hoạt động phổ biến trong xã hội loài ngời. Đúng nh C. Mác đã mu tả Tất cả mọi lao động trực tiếp và tiến hành trên quy mô tơng đối lơn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo điều hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung, phát sinh từ vận động của toàn bộ cơ chế sản xuất khác với sự vận động của những cơ quan độc lập với nó. Một ngời độc tấu Vĩ cầm riêng lẻ tự mình điều khiển lấy mình, còn một giàn nhạc thì cần phải có nhạc trởng. Bản chất đầy đủ của quản lý là lao động để điều khiển lao động. Đó là một loại lao động tất yếu, rất quan trọng trong quá trình hình thành, tồn tại và phát triển của xã hội loài ngời. Trong xã hội loài ngời những hoạt động nào của con ngời từ hai cá thể trở lên thì đều phải có hoạt động quản lý. 7 Lê văn Bắc Luận văn thạc sĩ khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục Giáo dục nói chung, dạy học nói riêng là một hiện tợng xã hội đặc biệt, sinh ra và tồn tại cùng với sự phát triển của xã hội loài ngời. Hoạt động giáo dục là hoạt động cực kỳ quan trọng đã góp phần to lớn thúc đẩy xã hội loài ngời phát triển vì nó tác động đến mọi hoạt động khác trong xã hội nh: Hoạt động kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội, an ninh quốc phòng Đặc biệt chúng ta đã b - ớc vào thế kỷ XXI, thể kỷ của nền kinh tế tri thức. Dựa vào t duy sáng tạo và tài năng sáng chế của con ngời . Sự thịnh vợng về kinh tế, chính trị của mỗi quốc gia ở thế kỷ XXI này phải dựa trên sức mạnh về chất xám, đội ngũ những ngời nghiên cứu khoa học kỹ thuật và đội ngũ những ngời lao động lành nghề, sáng tạo và tự chủ trong công việc, lúc này giáo dục có vị trí đặc biệt quan trọng đối với mọi quốc gia và trở thành một trong những vấn đề quốc sách hàng đầu trong chiến lợc phát triển đất nớc của tất cả các quốc gia trên thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng. Nh bộ trởng bộ giáo dục Mỹ đã nói: Phải nâng cao giáo dục vì giáo dục quyết định sức mạnh của nớc Mỹ, mở ra tơng lai tơi sáng cho nớc Mỹ Đảng cộng sản Việt Nam đã nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của giáo dục trong sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc. Hội nghị lần II ban chấp hành TW Đảng khoá VIII đã nêu rõ: Để thực hiện đ ợc mục tiêu chiến l- ợc mà Đại hội VIII đã đề ra cần phải khai thác và sử dụng nhiều nguồn nhân lực khác nhau, trong đó nguồn nhân lực con ngời là quý báu nhất, có vai trò quyết định, đặc biệt là đối với nớc ta khi nguồn lực tài chính và nguồn lực vật chất còn hạn hẹp. Nguồn lực đó là nguồn lực lao động có trí tuệ cao, có tay nghề thành thạo, có phẩm chất tốt đẹp, đợc đào tạo bồi dỡng và phát huy bởi một nền giáo dục tiên tiến gắn liền với nền khoa học công nghệ hiện đại. Giáo dục phải làm tốt nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực cho đất nớc, đội ngũ lao động cho khoa học và công nghệ[26] Nh vậy mục đích của dạy học ngày nay không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ cho học sinh những kỹ năng, kiến thức và kinh nghiệm loài ngời đã tích luỹ đợc, mà còn bồi dỡng cho họ năng lực sáng tạo ra những kiến thức mới, phơng tiện mới, cách giải quyết mới cha từng có nh : Năng lực giao tiếp, năng lực phát 8 Lê văn Bắc Luận văn thạc sĩ khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục hiện và giải quyết vấn đề, năng lực tự học, năng lực tự cập nhật kiến thức, khả năng thích ứng , trang bị cho con ng ời những năng lực nói trên là nhiệm vụ trọng tâm của tất cả các nhà trờng nói chung, trờng THPT nói riêng. Để làm tốt nhiệm vụ đó thì các nhà quản lý nhà trơng phải đầu t nghiên cứu tìm ra những phơng pháp nâng cao chất lợng dạy và học trong các nhà trờng. Vấn đề chất l- ợng giáo dục hiện nay đã trở thành vấn đề của thời đại, vấn đề sống còn của tất cả các nhà trờng trong hiện tại và tơng lai. Một trong những giải pháp đó là đổi mới mạnh mẽ cơ chế quản lý trong các nhà trờng, vì hoạt động quản lý trong nhà trờng có vai trò quyết định đến chất lợng hoạt động dạy và học của nhà tr- ờng. Nh trong công trình nghiên cứu của mình các nhà giáo dục Xô Viết đã viết Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trờng phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý hoạt động của đội ngũ giáo viên Là ngời trực tiếp giảng dạy và quản lý ở trờng THPT nhiều năm, chúng tôi thấy rõ vị trí, vai trò của hoạt động tổ chuyên môn trong nhà trờng. Vì vậy để nâng cao chất lợng dạy học trong trờng THPT thì ngời Hiệu trởng, nhà quản lý giáo dục cần phải có những biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn sát thực và phù hợp với đơn vị mình, vì hoạt động tổ chuyên môn có tác động trực tiếp đến việc nâng cao chất lợng dạy học trong các nhà trờng THPT hiện nay. Đúng nh tác giả Hà Sĩ Hồ viết: Hiệu trởng là ngời luôn luôn biết kết hợp một cách hữu cơ sự quản lý dạy và học với sự quản lý các quá trình bộ phận. Hoạt động dạy và học các bộ môn và các hoạt động khác hỗ trợ cho hoạt động dạy và học làm cho tác động giáo dục hoàn chỉnh và trọn vẹn.[14] . Trong xu thể phát triển giáo dục hiện nay thì các ông bà Hiệu trờng các trờng THPT nói riêng, các nhà quản lý giáo dục nói chung đều có xu hớng không ngừng cải tiền nâng cao chất lợng điều hành và quản lý hoạt động tổ chuyên môn của mình để qua đó tác động một cách có hiệu qủa vào quá trình cải tiến chất lợng giáo dục. Đồng thời tác động đến các khâu, các bộ phận khác của hệ thống giáo dục. Nh vậy việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong các nhà trờng nói chung, các nhà trờng THPT nói riêng là một việc làm thờng xuyên và tất yếu 9 Lê văn Bắc Luận văn thạc sĩ khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục của tất cả các ông bà hiệu trởng các nhà trờng và đợc nhiều nhà nghiên cứu giáo dục đề cập đến. Nhng vấn đề là quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong các nhà trờng nói chung, các nhà trờng THPT nói riêng. Để nâng cao chất lợng dạy học đáp ứng nhu cầu của thời đại là một vấn đề đòi hỏi nhiều ông bà hiệu trởng cần phải suy nghĩ, trăn trở để tìm ra những giải pháp hay hơn, chỉ đạo hoạt động chuyên môn phù hợp với điều kiện xã hội tri thức, và nền kinh tế thị trờng hiện nay. Nhiều năm tìm tòi, suy nghĩ, đặc biệt đợc học tập nghiên cứu lý luận về khoa học quản lý giáo dục, tôi đã đi vào nghiên cứu đề tài: Một số giải pháp quản lý của Hiệu trởng để nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT Huyện Quảng Xơng Tỉnh Thanh Hóa . 1.1.2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu quản lý hoạt động tổ chuyên môn. Ta biết rằng quản lý hoạt động tổ chuyên môn để nâng cao chất lợng dạy học trong các nhà trờng THPT là một vấn đề rất cần thiết và đợc nhiều ngời quan tâm đến. Trong quá trình nghiên cứu đề tài các nhà nghiên cứu đứng trên các góc độ khác nhau, bình diện khác nhau để tìm ra các biện pháp quản lý chuyên môn. Nhng đều tập trung đến mục đích chung là nâng cao chất lợng dạy học trong nhà trờng. Sau một thời gian tìm tòi nghiên cứu, tôi thấy rằng từ năm 2005 đến nay tại Khoa sau đại học trờng Đại học vinh đã có nhiều đề tài nghiên cứu về vấn đề hoạt động chuyên môn để nâng cao chất lợng dạy học trong nhà trờng ở các cấp học, nghành học song cha có đề tài nào nghiên cứu để đề xuất các giải pháp nâng cao chất lợng hoạt đông tổ chuyên môn trong trờng THPT, Chính vì lý do này nên tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài Một số biện pháp quản lý để nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT Huyện Quảng Xơng Tỉnh Thanh Hóa . 1.2. Quản lý và quản lý giáo dục. 1.2.1. Khái niệm về quản lý. Khoa học quản lý xuất hiện cùng với sự phát triển của xã hội loài ng- ời. Nó là một phạm trù tồn tại khách quan, đợc ra đời một cách tất yếu do nhu cầu của mọi chế độ xã hội, mọi tổ chức, mọi quốc gia, mọi thời đại. 10 . cứu hoạt động của tổ chuyên môn và các biện pháp quản lý tổ chuyên môn của các trờng THPT huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá. Đề xuất một số giải pháp quản lý. cứu là: Một số biện pháp quản lý của hiệu tr- ởng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn ở các trờng THPT của huyện Quảng Xơng tỉnh Thanh Hoá . 2.