Bộ Giáo dục và Đào tạo Tr ờng đại học vinh Nguyễn trờng giang Các giải pháp quản lý nâng cao chất lợng đội ngũ giáo viên dạy nghề trờng cao đẳng nghề du lịch thơng mại Nghệ an luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60. 14. 05 Vinh 2008 1 Lời cảm ơn Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến lãnh đạo Nhà trờng, Khoa Sau đại học Trờng Đại học Vinh đã tạo điều kiện thuận lợi cho chúng tôi đợc học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của nhiệm vụ mới. Xin chân thành cảm ơn các nhà giáo, các nhà khoa học đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ chúng tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu vừa qua. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Trọng Văn đã chân tình hớng dẫn giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới tất cả anh em, bạn bè đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong quá tình học tập, nghiên cứu. Những nội dung học tập đợc ở trờng thông qua tài liệu đợc các nhà giáo lên lớp hớng dẫn nghiên cứu cùng với sự giúp đỡ của các đồng nghiệp đã giúp tôi nâng cao nhận thức để hoàn thiện đề tài. Mặc dầu đã có nhiều cố gắng, song luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Mong nhận đợc sự góp ý của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận văn đợc hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn. Nguyễn Trờng Giang 2 Bảng ký hiệu viết tắt BCH : Ban chấp hành CNH, HĐH : Công nghiệp hoá, hiện đại hoá CNKT : Công nhân kỹ thuật CBQL : Cán bộ quản lý CBGV : Cán bộ giáo viên CBQLGD : Cán bộ quản lý giáo dục CSVC : Cơ sở vật chất CT-SGK : Chơng trình - sách giáo khoa DH : Dạy học GD-ĐT : Giáo dục và đào tạo GDPT : Giáo dục phổ thông GV : Giáo viên GVDN : Giáo viên dạy nghề HS : Học sinh KT-XH : Kinh tế xã hội NXB : Nhà xuất bản PPDH : Phơng pháp dạy học TBDH : Thiết bị dạy học TCCN : Trung cấp chuyên nghiệp THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông UBND : Uỷ ban nhân dân [ .; .] : Trang; đề mục 3 Mục lục Nội dung Trang Mở đầu 7 1. Lý do chọn đề tài 7 1.1 Lý do khách quan. 7 1.2 Lý do chủ quan. 9 Chơng 1. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu 13 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 13 1.2 .Các khái niệm cơ bản 14 1.2.1. Khái niệm về quản lý. 15 1.2.2. Khái niệm về quản lý nguồn nhân lực. 17 1.2.3. Khái niệm quản lý giáo dục. 18 1.2.4. Khái niệm quản lý đội ngũ giáo viên. 19 1.2.5. Khái niệm giáo viên, đội ngũ giáo viên. 20 1.2.6. Khái niệm chất lợng, chất lợng đội ngũ Giáo viên. 20 1.3. Đặc điểm đội ngũ giáo viên dạy nghề hiện nay, những chủ tr- ơng chính sách của Đảng, Nhà nớc về nâng cao chất lợng đội ngũ giáo viên dạy nghề 23 1.3.1. Đặc điểm đội ngũ giáo viên trong các trờng dạy nghề hiện nay. 23 1.3.2. Những chủ trơng chính sách của Đảng về đội ngũ giáo viên dạy nghề hiện nay. 23 1.4. Vai trò, nhiệm vụ của trờng dạy nghề và giáo viên nghề trong hệ thống giáo dục quốc dân 28 1.4.1. Vai trò của trờng nghề. 28 1.4.2. Vai trò của giáo viên dạy nghề. 30 1.4.3. Nhiệm vụ của giáo viên dạy nghề. 32 Chơng 2. Thực trạng đội ngũ giáo viên dạy nghề và quản lý đội ngũ giáo viên dạy nghề Trờng cao đẳng nghề du lịch Th- ơng mại Nghệ an 35 2.1. Khái quát về quá trình phát triển. 35 2.1.1. Sự ra đời và nhiệm vụ của trờng. 35 2.1.2. Cơ cấu tổ chức, quy mô đào tạo. 36 2.1.3. Cơ sở vật chất. 36 2.2. Quá trình thực hiện nhiệm vụ. 40 4 2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên dạy nghề 41 2.3.1. Về số lợng, cơ cấu, chất lợng đội ngũ giáo viên dạy nghề 41 2.3.2. Năng lực s phạm kỹ thuật đội ngũ giáo viên dạy nghề 48 2.3.3. Thái độ nghề nghiệp, phẩm chất đội ngũ giáo viên dạy nghề 51 2.4. Thực trạng công tác quản lý đội ngũ giáo viên dạy nghề trờng Cao đẳng nghề Du lịch Th ơng mại Nghệ An 54 2.4.1. Tình hình công tác quản lý đội ngũ giáo viên dạy nghề 54 2.4.2. Kết quả khảo sát thực trạng đội ngũ giáo viên dạy nghề 56 2.5. Những thuận lợi, khó khăn trong việc quản lý xây dựng phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề Trờng Cao đẳng nghề Du lịch Th ơng mại Nghệ An 58 2.5.1. Những thuận lợi. 58 2.5.2. Những khó khăn. 60 Chơng 3. các giải pháp quản lý nâng cao chất lợng đội ngũ giáo viên dạy nghề Trờng cao đẳng nghề Du lịch - Thơng mại Nghệ An 63 3.1. Một số nguyên tắc đề xuất giải pháp 63 3.2. Các giải pháp quản lý nâng cao chất lợng đội ngũ GVDN dạy nghề trờng Cao đẳng nghề Du lịch Th ơng mại Nghệ An. 64 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho mọi thành viên trong nhà trờng về vị trí vai trò của đội ngũ giáo viên trong tình hình mới. 64 3.2.2. Làm tốt công tác xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển. 65 3.2.3. Phát triển về số lợng, hoàn thiện về cơ cấu. 66 3.2.4. Nâng cao năng lực s phạm kỹ thuật, chuyên môn nghề nghiệp, năng lực bổ trợ và trình độ phẩm chất chính trị. 67 3.2.5. Đa dạng hóa các hình thức bồi dỡng. 74 3.2.6. Đổi mới công tác quản lý, thực hiện tốt chế độ chính sách đảm bảo ngày càng tốt hơn quyền lợi vật chất tinh thần. 77 3.3. Tổ chức thực hiện các biện pháp. 80 3.3.1. Tính đồng bộ các biện pháp. 80 3.3.2. Chú trọng xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý. 81 3.3.3. Chăm lo kiện toàn tổ chức bộ máy nhà trờng. 82 3.3.4. Quan tâm xây dựng môi trờng công tác, môi trờng s phạm tốt để giáo viên có điều kiện tham gia cống hiến. 82 3.4. Kết quả khảo sát về mức độ thực hiện và tính khả thi của các giải pháp nâng cao chất lợng ĐNGV trờng Cao đẳng nghề Du lịch Th ơng mại Nghệ An 83 5 KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 87 1. KÕt luËn 2. KiÕn nghÞ 6 Mở đầu 1. Lý do chọn đề tài : 1.1. Lý do khách quan : Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã khẳng định: Ưu tiên hàng đầu cho việc nâng cao chất lợng dạy và học. Đổi mới chơng trình, nội dung, phơng pháp dạy và học, nâng cao chất lợng đội ngũ giáo viên và tăng c- ờng cơ sở vật chất của nhà trờng, phát huy khả năng sáng tạo và độc lập suy nghĩ của học sinh, sinh viên. [207,6] Chỉ thị số 40/CT-TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí th Trung ơng về việc xây dựng, nâng cao chất lợng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục (CBQLGD) đã nêu: "Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá (CNH), hiện đại hoá (HĐH) đất nớc, là điều kiện để phát huy năng lực con ngời. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân trong đó nhà giáo và CBQLGD là lực lợng nòng cốt có vai trò quan trọng". [1,4] Trong những năm qua, chúng ta đã xây dựng đợc đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục ngày càng đông đảo có phẩm chất đạo đức và ý thức chính trị tốt, trình độ chuyên môn nghiệp vụ ngày càng đợc nâng cao. Đội ngũ này đã đáp ứng đợc nhiệm vụ nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dỡng nhân tài, góp phần vào sự thắng lợi của sự nghiệp cách mạng của đất nớc. Tuy nhiên, trớc những yêu cầu mới của sự nghiệp phát triển giáo dục đào tạo trong thời kỳ CNH, HĐH, đội ngũ nhà giáo và CBQLGD còn có những hạn chế, bất cập. Số lợng giáo viên ở một số lĩnh vực còn thiếu, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa . Cơ cấu giáo viên đang mất cân đối giữa các môn học, bậc học, các vùng, miền. Chất lợng chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ giáo viên trớc những yêu cầu của sự phát triển kinh tế- xã hội cha tơng xứng, đa số vẫn dạy 7 theo lối cũ nặng về truyền đạt lý thuyết, ít chú ý đến sự phát triển năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành của ngời học. Một bộ phận nhà giáo cha gơng mẫu trong đạo đức lối sống, nhân cách, cha làm gơng tốt cho học sinh sinh viên. Năng lực đội ngũ CBQLGD cha ngang tầm với yêu cầu phát triển của sự nghiệp giáo dục. Chế độ chính sách còn bất hợp lý cha tạo đợc động lực đủ mạnh để phát huy tiềm năng của đội ngũ này. Tình hình trên đòi hỏi phải tăng cờng xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD một cách toàn diện. Đây là nhiệm vụ vừa đáp ứng yêu cầu trớc mắt vừa mang tính chiến lợc lâu dài nhằm thực hiện thành công chiến lợc phát triển giáo dục 2001 - 2010 và chấn hng đất nớc. Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD đợc chuẩn hoá, đảm bảo chất lợng đồng bộ về cơ cấu. Đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lơng tâm trong nghề của nhà giáo. Thông qua việc quản lý phát triển một cách hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lợng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp CNH, HĐH đất nớc. Ngày 11 tháng 1 năm 2005, Thủ tớng Chính phủ đã ra quyết định số 09/QĐ-CP phê duyệt đề án "Xây dựng, nâng cao chất lợng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD giai đoạn 2005 2010", với mục tiêu tổng quát là: "Xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD theo hớng chuẩn hoá, nâng cao chất lợng đảm bảo đủ về số lợng, đồng bộ về cơ cấu đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lơng tâm nghề nghiệp và trình độ chuyên môn của nhà giáo đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục trong công cuộc đẩy mạnh CNH, HĐH đất nớc"[1,27]. Và đa ra các nhiệm vụ chủ yếu: "Tăng cờng sự lãnh đạo của Đảng để tiếp tục xây dựng và nâng cao chất lợng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vai trò trách nhiệm của nhà giáo và nhiệm vụ xây dựng đội ngũ nhà giáo, CBQLGD có chất lợng cao, giỏi về chuyên môn nghiệp 8 vụ, trong sáng về đạo đức, tận tuỵ về nghề nghiệp làm trụ cột thực hiện các mục tiêu nâng cao dân trí, bồi dỡng nhân tài, đào tạo nhân lực" [2,27] Trong cuộc chạy đua trí tuệ với thế giới, chúng ta càng thấm nhuần sâu sắc t tởng của Hồ Chí Minh về ý nghĩa to lớn của sự nghiệp đào tạo thế hệ cách mạng cho đời sau. Ngày nay, giáo dục chịu sự tác động của làn sóng cải cách giáo dục (CCGD) mang tính quốc tế, thể hiện trong tinh thần các khuyến nghị của UNECSCO, xây dựng nền giáo dục bớc vào thế kỷ XXI với bốn mục tiêu: học để biết, học để làm, học để cùng chung sống, học để làm ngời. Phạm vi sự họcđổi khác, mọi ngời đều có cơ hội học tập suốt đời trong mô hình xã hội học tập (XHHT). Công nghệ giáo dục ngày càng áp dụng phổ biến và rộng khắp. Vai trò, chức năng, đặc điểm lao động nghề nghiệp nhà giáo có sự đổi mới sâu sắc. Mục tiêu, yêu cầu, nội dung giáo dục đã có nhiều thay đổi, đòi hỏi phẩm chất đạo đức, t tởng, lối sống và năng lực nghiệp vụ của nhà giáo cao hơn. Trong nền giáo dục đó, vai trò nhà giáo có tính sống còn nhằm giáo dục thế hệ đang lớn lên có thái độ đúng và đủ bản lĩnh vừa đối mặt với các thử thách hớng tới tơng lai, vừa xây dựng tơng lai với quyết tâm và trách nhiệm. Nhà giáo còn đóng vai trò quyết định trong sự hình thành và phát triển thái độ (cả tích cực và tiêu cực) đối với học tập, khơi dậy sự ham hiểu biết, tinh thần nghiêm túc khoa học và tạo điều kiện sẵn sàng thực hiện giáo dục chính quy, giáo dục liên tục suốt cuộc đời, đảm bảo quyền và trách nhiệm học tập cho mọi ngời. 1.2. Lý do chủ quan : Nhận thức đợc vị trí, vai trò của việc đội ngũ giáo viên và CBQLGD là lực lợng quyết định trong việc đảm bảo chất lợng giáo dục, góp phần sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của đất nớc, trờng Cao đẳng nghề Du lịch Thơng mại Nghệ An trong những năm qua đã làm tốt công tác này. Tuy nhiên, bớc vào thế kỷ XXI, yêu cầu đổi mới sự nghiệp đào tạo đang đặt ra cho nhà trờng nhiều thách thức mới. Xét về đội ngũ giáo viên còn nhiều bất cập so với yêu 9 cầu nhiệm vụ của công tác đào tạo nghề. Chủ trơng của Sở Lao động Thơng binh & Xã hội, Sở Giáo dục & Đào tạo và UBND tỉnh Nghệ an, tạo điều kiện cho trờng Cao đẳng nghề Du lịch- Thơng mại Nghệ An nâng cao chất lợng đào tạo đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội vùng Bắc Trung Bộ. Từng bớc xây dựng cơ cấu đào tạo để trờng xứng đáng là trờng Cao đẳng nghề đa hệ, đa nghề. Với những lý do khách quan và chủ quan trên, tôi mạnh dạn chọn đề tài Các giải pháp quản lý nâng cao chất lợng đội ngũ giáo viên dạy nghề Tr- ờng Cao đẳng nghề Du lịch Th ơng mại Nghệ An làm luận văn tốt nghiệp của mình, với mong muốn đóng góp một phần nhỏ vào sự nghiệp đào tạo của Trờng trong công cuộc đổi mới. 2. Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn, đề xuất những giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lợng đội ngũ giáo viên dạy nghề trờng Cao đẳng nghề Du lịch Thơng mại Nghệ An 3. khách thể, Đối tợng và phạm vi nghiên cứu: 3.1 Khách thể nghiên cứu: Vấn đề nâng cao chất lợng đội ngũ giáo viên dạy nghề trờng Cao đẳng nghề Du lịch Thơng mại Nghệ An 3.2. Đối tợng nghiên cứu: Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lợng đội ngũ giáo viên dạy nghề trờng Cao đẳng nghề Du lịch Thơng mại Nghệ An 3.3. Phạm vi nghiên cứu : Đội ngũ giáo viên Trờng Cao đẳng nghề Du lịch Thơng mại Nghệ An 4. Giả thuyết khoa học: Đa ra các giải pháp quản lý thích hợp nhất định sẽ nâng cao chất lợng đội ngũ giáo viên dạy nghề Trờng Cao đẳng nghề Du lịch Thơng mại Nghệ An, đáp ứng đợc yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH đất nớc. 10