BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH  TRẦN THỊ THU HƯƠNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Giáo dục học (Bậc Tiểu học) Mã số: 60.14.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Thái Văn Thành Nghệ An, 2011 LỜI CẢM ƠN  Trong trình học tập, nghiên cứu hồn thiện luận văn, tơi nhận nhiều lời động viên, khuyến khích quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình cấp lãnh đạo, thầy giáo, bạn bè, đồng nghiệp Với tình cảm chân thành lịng biết ơn sâu sắc, tơi xin bày tỏ lời cảm ơn tới PGS.TS.Thái Văn Thành, người trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tơi hồn thành luận văn Tôi xin gửi lời cảm ơn tới: - Ban giám hiệu, thầy cô giảng viên khoa Giáo dục Tiểu học, khoa Quản lí Giáo dục, khoa Tâm lí Giáo dục trường Đại học Vinh; - Lãnh đạo, phòng Tổ chức – cán trường Đại học Sài Gòn; - Lãnh đạo, chuyên viên Phòng giáo dục đào tạo Quận 1; - Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, giáo viên trường tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lê Ngọc Hân, Nguyễn Thái Học, Phan Văn Trị, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Huệ Quận Đã giúp đỡ, tạo điều kiện để tơi hồn thành luận văn Với thời gian nghiên cứu hạn chế, chắn luận văn khơng tránh khỏi thiếu sót Tơi mong nhận ý kiến đóng góp quý thầy cô, bạn bè đồng nghiệp Xin chân thành cảm ơn! TPHCM, tháng 12 năm 2011 Trần Thị Thu Hương MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Lí chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Khách thể đối tượng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu 4 Giả thuyết khoa học Nhiệm vụ nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu 6.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận 6.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn .5 6.2.1.Phương pháp điều tra phiếu thăm dò ý kiến 6.2.2.Phương pháp vấn 6.3 Nhóm phương pháp thống kê tốn học Đóng góp luận văn 7.1 Về mặt lí luận .5 Hệ thống hoá số vấn đề lí luận nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trường tiểu học .5 7.2 Về mặt thực tiễn Đánh giá cách toàn diện thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên; từ đề xuất số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trường tiểu học quận 1, TPHCM .5 Cấu trúc luận văn CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 1.1 Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1.Nước 1.1.2.Trong nước .7 1.2 Các khái niệm 1.2.1.Giáo viên giáo viên tiểu học 1.2.1.1.Giáo viên .8 1.2.1.2.Giáo viên tiểu học 1.2.2.Đội ngũ đội ngũ giáo viên tiểu học 1.2.2.1.Đội ngũ 1.2.2.2.Đội ngũ giáo viên tiểu học 1.2.3.Chất lượng chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học .9 1.2.3.1.Chất lượng 1.2.3.2.Chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học 11 1.2.4.Giải pháp giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học 15 1.2.4.1.Giải pháp .15 1.2.4.2.Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học .16 1.3 Một số vấn đề lý luận nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học .16 1.3.1.Những yêu cầu chất lượng giáo viên tiểu học 16 1.3.2.Tầm quan trọng việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học 23 1.3.3.Công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học 25 1.3.3.1.Việc quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên 25 1.3.3.2.Vấn đề bồi dưỡng giáo viên tiểu học 26 1.3.3.4.Việc đánh giá giáo viên 28 Đánh giá giáo viên biện pháp quản lí nhà quản lí Đánh giá nhằm giúp cho giáo viên thấy ưu điểm tồn thân để từ họ cố gắng thực tốt nhiệm vụ Nếu không thực việc đánh giá dễ dẫn đến việc cào bằng, khơng kích thích nhân tố tích cực, ngược lại làm cho người lười biếng, thiếu cố gắng, chầy lì Đánh giá giáo viên léo làm nhụt ý chí 28 phấn đấu giáo viên Tóm lại, việc đánh giá giáo viên vô cần thiết Tuy nhiên, cần phải thực đánh giá giáo viên cách đắn, theo quy trình .28 1.3.3.5.Thực chế độ sách giáo viên 28 1.4 Quan điểm Đảng, nhà nước nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học 28 CHƯƠNG 32 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC QUẬN 1, TPHCM 32 2.1 Khái quát điều kiện kinh tế xã hội tình hình giáo dục Quận 1, TPHCM .32 2.1.1.Tình hình chung .32 2.1.2.Những đặc điểm kinh tế - xã hội quận 1, TPHCM 33 2.1.3.Thực trạng giáo dục - đào tạo Quận 1, TP.HCM .34 2.1.3.1.Mặt mạnh 39 2.1.3.2.Hạn chế .41 2.1.3.3.Nguyên nhân .41 2.1.4 Đánh giá chung tình hình giáo dục Quận .42 2.2 Thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học Quận 1, TPHCM .43 2.2.1.Về phẩm chất trị, tư tưởng, nhận thức 47 2.2.2.Về kiến thức 49 2.2.3.Về kĩ sư phạm .51 2.2.4.Đánh giá chung 55 2.2.4.1.Mặt mạnh 55 2.2.4.2.Hạn chế 55 2.3 Thực trạng công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học Quận 1, TPHCM 56 2.3.1.Thực trạng việc quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên 56 2.3.2.Thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên: 57 Công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên Phòng Giáo dục Đào tạo quận quan tâm Quận mở nhiều lớp nhằm chuẩn hóa nâng cao trình độ giáo viên mặt: Lớp chuẩn hóa 12 + 2, lớp cao đẳng, đại học; lớp ngoại ngữ anh văn trình độ A,B,C; lớp tin học A, cử nhân tin học; lớp trung cấp trị, trung cấp hành chính;… Ngồi lớp trên, trường bồi dưỡng giáo dục cịn cử giáo viên cốt cán, cán quản lí tham gia lớp đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ, cán quản lí,… Giáo viên quận hầu hết đạt trình độ chuẩn nhiều giáo viên đạt trình độ chuẩn Tuy nhiên thực trạng số lượng giáo viên thiếu so với yêu cầu nên việc cử giáo viên tham gia học lớp trình độ cao (thạc sĩ) hạn chế, chưa đáp ứng hết nhu cầu giáo viên đòi hỏi ngành giáo dục quận 57 2.3.3.Thực trạng quản lí chuyên môn, nghiệp vụ giáo viên .57 2.3.3.1.Quản lí việc thực chương trình, kế hoạch dạy học 58 2.3.3.2.Quản lí việc đổi phương pháp giảng dạy 59 2.3.3.3.Quản lí hoạt động tổ chun mơn .60 2.3.3.4.Quản lí bồi dưỡng đội ngũ giáo viên .60 2.3.3.5.Quản lí việc tự học giáo viên .61 Kiểm tra, đánh giá công tác quan trọng nhà trường nhằm nâng cao lực giảng dạy, giáo dục giáo viên Tuy nhiên để thực hiệu khơng phải điều đơn giản Cần có đầu tư trí, lực thời gian đội ngũ cán quản lý 62 Theo giáo viên vấn, việc tổ chức kiểm tra hiệu trưởng bị vỡ kế hoạch số công việc trường trùng lắp vào thời điểm dự kiến kiểm tra Điều cho thấy hiệu trưởng chưa lập kế hoạch cách chi tiết, dự phịng trường hợp đột xuất cần có phận thay để tránh bị động công việc 62 2.3.5.Tổ chức điều kiện giúp giáo viên nâng cao lực giảng dạy 62 2.4 Những thuận lợi khó khăn Hiệu trưởng quản lí nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên 64 2.4.1.Thuận lợi .64 2.4.2.Khó khăn .64 2.4.3.Nguyên nhân thực trạng 65 Kết luận chương .66 CHƯƠNG 3: 66 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC QUẬN 1, TPHCM 66 3.1 Nguyên tắc đề xuất giải pháp .66 3.1.1 Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .66 3.1.2 Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu .66 3.1.3.Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .67 3.1.4.Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi 67 3.2 Các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học Quận 1, TPHCM .67 3.2.1.Quy hoạch đội ngũ giáo viên xây dựng kế hoạch phát triển: 67 3.2.1.1.Mục đích .67 3.2.1.2.Nội dung cách thức thực 68 3.2.2.Đổi công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên tiểu học 71 3.2.2.1 Mục đích .71 3.2.2.2 Nội dung cách thức thực .71 3.2.3 Quản lí tồn diện chun mơn nghiệp vụ giáo viên tiểu học .79 3.2.3.1 Mục đích .79 3.2.3.2 Nội dung cách thức thực .79 3.2.4 Đổi công tác đánh giá giáo viên tiểu học 84 3.2.4.1 Mục đích .84 3.2.4.2 Nội dung cách thức thực .85 3.2.5.Thực tốt chế độ, sách giáo viên tiểu học 87 3.2.5.1 Mục đích .87 3.2.5.2 Nội dung cách thức thực .87 3.2.6.Tăng cường điều kiện đảm bảo nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học 88 3.2.6.1 Mục đích .88 3.2.6.2 Nội dung cách thức thực .88 3.3 Thăm dị tính khả thi giải pháp 91 Kết luận chương .92 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 93 Kết luận .93 Kiến nghị .94 MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Khơng có thầy giáo khơng có giáo dục ” Tuy nhiên, để đem lại lợi ích cho xã hội, cho đất nước giáo dục cần phải thực có chất lượng Có nhiều nhân tố tác động, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục Một nhân tố quan trọng hàng đầu định chất lượng đào tạo chất lượng đội ngũ giáo viên (thể đạo đức nghề nghiệp lực dạy học) Qua hàng nghìn năm ni hệ em ăn học, cha ơng ta tổng kết "Thầy trị đó" Không phải ngẫu nhiên mà xưa kia, bậc cha mẹ tìm, chọn thầy cho kỹ lưỡng: phải thầy "văn hay, chữ tốt", có nhân cách, có ảnh hưởng rộng lớn làng xóm Các thầy (Ơng Đồ) có uy tín lớn cộng đồng làng, xã vốn kiến thức trang bị, lòng với học trò nhân cách Trong hầu hết cơng việc cộng đồng, từ dân làng đến chức dịch địa phương thường hỏi ý kiến thầy trước đưa định thực thi Xưa kia, có tượng thầy lợi dụng nghề nghiệp, cương vị để "vịi vĩnh" trị gia đình học trị kiếm lợi Chính thế, thầy giáo ln coi gương mẫu mực, có ảnh hưởng lớn với học trị, học trị kính trọng suốt đời, "sống Tết, chết giỗ" Trong giáo dục mới, thầy giáo, cô giáo phân công giảng dạy theo mơn, trường lớp, chịu quản lí Nhà nước, thông qua ngành giáo dục mà trực tiếp Ban giám hiệu, tổ chức Đảng, Cơng đồn, đồn niên nhà trường Khơng thể phủ nhận vai trò to lớn đội ngũ nhà giáo thành tựu giáo dục thành đạt bao lớp học trị chục năm qua Đã có người thầy không màng danh lợi, sống đạm bạc, suốt đời nghiệp đào tạo học trị, có nhiều học trò thành đạt Nhiều người nhận danh hiệu cao quý "Nhà giáo Nhân dân", "Nhà giáo Ưu tú" Tuy nhiên, khoảng 20 năm trở lại đây, đặc biệt từ kinh tế - xã hội chịu nhiều tác động mặt trái chế thị trường phận giáo viên, giáo viên thành phố, thị xã sa sút phẩm chất, xa rời đạo lý người thầy, coi nghề nghiệp cương vị làm thầy "bảo bối" để "làm kinh tế" Họ giảng cầm chừng học lớp, dành phần kiến thức để "phụ đạo" học sinh nhà riêng, ép buộc học sinh phải học thêm Nhiều thầy giáo lợi dụng uy tín để mở trung tâm luyện thi, thu nhập cao Sự sa sút đạo lý làm thầy nguyên nhân yếu dẫn đến chất lượng giáo dục đại trà giảm sút, quan hệ thầy trò xuống cấp Mác - Lênin nói: "Bản thân nhà giáo dục cần phải giáo dục", Hồ Chí Minh cho rằng: "Người huấn luyện phải học tập làm tốt cơng việc - Người huấn luyện tự cho biết đủ người dốt nhất" Ngồi việc nhắc nhở học tập chuyên môn, Người lưu ý vấn đề quan trọng học tập trị, "Có học tập lý luận Mác- Lênin củng cố đạo đức cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao hiểu biết trình độ trị làm nịng cốt cơng tác Đảng giao phó" Trong Quyết định việc phê duyệt “Chiến lược phát triển giáo dục 2001 – 2010” số 201/ 2001/ QĐ – TTg ngày 28/10/2001 Thủ tướng phủ nêu rõ: “Tạo bước chuyển biến chất lượng giáo dục theo hướng tiếp cận với trình độ tiên tiến giới, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, phục vụ thiết thực cho phát triển kinh tế đất nước, vùng, địa phương; hướng tới xã hội học tập” Riêng giáo dục tiểu học, định nhấn mạnh: “Phát triển đặc tính tự nhiên tốt đẹp trẻ em, hình thành học sinh lịng ham hiểu biết đức tính, kỹ để tạo hứng thú học tập học tập tốt” Ngày 15 tháng năm 2004 Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị số 40–CT/TN việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo cán quản lý giáo dục Mục tiêu thị xây dựng đội ngũ nhà giáo cán quản lí giáo dục đảm bảo chất lượng, đủ số lượng, đồng cấu đáp ứng đòi hỏi ngày cao nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước Để thực Nghị Chỉ thị trên, Giáo dục tiểu học TP.HCM nói chung Giáo dục tiểu học Quận nói riêng có nhiều nỗ lực có bước tiến quan trọng Tuy nhiên, đối chiếu với yêu cầu, nhiệm vụ Giáo dục bậc tiểu học Quận số bất cập Bên cạnh giáo viên giảng dạy có chất lượng, nhiệt tình, tâm huyết với nghề dạy học phận giáo viên lực giảng dạy chưa đáp ứng yêu cầu giai đoạn mới; chưa thực việc đổi phương pháp giảng dạy, chất lượng lên lớp chưa cao Tình trạng học sinh chưa thực động, sáng tạo; giáo viên dạy theo kiểu “chạy theo điểm số”… thực tế khiến phải băn khoăn Để nâng cao chất lượng toàn diện bậc tiểu học Quận 1, việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên nhiệm vụ quan trọng cần thiết Là cán quản lí bậc Tiểu học Quận 1, với mong muốn giáo dục Quận nhà phát triển, định chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh” ... ngũ giáo viên tiểu học .9 1. 2.3 .1 .Chất lượng 1. 2.3.2 .Chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học 11 1. 2.4 .Giải pháp giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học 15 ... .8 1. 2 .1. 2 .Giáo viên tiểu học 1. 2.2 .Đội ngũ đội ngũ giáo viên tiểu học 1. 2.2 .1. Đội ngũ 1. 2.2.2 .Đội ngũ giáo viên tiểu học 1. 2.3 .Chất lượng chất lượng đội. .. tiểu học 15 1. 2.4 .1 .Giải pháp .15 1. 2.4.2 .Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học .16 1. 3 Một số vấn đề lý luận nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học