Bộ giáo dục đào tạo Trờng đại học Vinh _ TrÇn Duy Hïng Mét sè giả pháp nâng cao lực quản lý cho tổ trởng chuyên môn trờng trung học phổ thông huyện quỳ hợp, tỉnh nghệ an Luận văn thạc sỹ khoa học gi¸o dơc Vinh 2011 LỜI CẢM ƠN Nâng cao lực quản lý cho Tổ trưởng chuyên môn trường trung học phổ thông huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An đề tài mà tâm huyết Với kiến thức tiếp thu qua trình học tập chương trình cao học quản lý giáo dục, với kinh nghiệm tích luỹ thời gian gần 25 năm giảng dạy năm tham gia công tác quản lý trường THPT Được giảng dạy, hướng dẫn thầy giáo, cô giáo giúp đỡ đồng nghiệp , luận văn tốt nghiệp tơi hồn thành Với tình cảm chân thành lịng biết ơn sâu sắc, tơi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa sau đại học; thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Vinh tận tình giảng dạy giúp đỡ tơi q trình học tập Đặc biệt xin cảm ơn thầy giáo TS Phan Quốc Lâm tận tình giúp đỡ cho kiến thức, tư phương pháp thời gian hướng dẫn khoa học để hoàn thành luận văn Xin cảm ơn Sở GD&ĐT Nghệ An, lãnh đạo huyện Quỳ Hợp, phòng GD&ĐT huyện Quỳ Hợp, Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Tổ trưởng chun mơn đồng nghiệp trường trung học phổ thông địa bàn Quỳ Hợp, đặc biệt trường THPT Quỳ Hợp tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thơng tin cho tơi q trình điều tra, nghiên cứu Cảm ơn bạn bè đồng nghiệp gia đình động viên, khích lệ, giúp đỡ tơi suốt q trình học tập, nghiên cứu hồn thành luận văn Mặc dù cố gắng song chắn luận văn khơng tránh khỏi thiếu sót Tơi mong nhận góp ý, phê bình, bổ sung quý thầy cô bạn đồng nghiệp Xin chân thành cảm ơn! Vinh, tháng 12 năm 2011 Tác giả: Trần Duy Hùng MỤC LỤC Lời cảm ơn Mục lục Bảng chữ viết tắt luận văn Danh mục bảng, biểu đồ, sơ đồ MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Khách thể đối tượng nghiên cứu Giả thuyết khoa học Nhiệm vụ nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Đóng góp luận văn Cấu trúc luận văn Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 1.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu 1.1.1 Giáo dục gới 1.1.2 Giáo dục Việt Nam 1.2 Một số khái niệm 1.2.1 Quản lý, chức quản lý 1.2.2 Quản lý giáo dục 1.2.3 Quản lý nhà trường, quản lý trường phổ thông 1.2.4 Năng lực quản lý 1.2.5 Quản lý tổ chuyên môn 1.2.6 Năng lực quản lý Tổ trưởng chuyên mơn 1.3 Vị trí, vai trị tổ CM, TTCM trường THPT 1.3.1 Những xác định 1.3.2 Vị trí, vai trị Tổ chun mơn trường THPT 1.3.3 Vị trí, vai trị Tổ trưởng chun mơn trường THPT 1.4 Những hoạt động quản lý TTCM 1.4.1 Quản lý thực chương trình dạy học 1.4.2 Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn 1.4.3 Mối quan hệ hoạt động quản lý TTCM 1.5 Đổi quản lý, nâng cao lực quản lý cho TTCM để nâng cao chất lượng giáo dục 1.6 Mối quan hệ lực quản lý việc nâng cao lực quản lý TTCM Kết luận chương Chương CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 2.1 Khái quát đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An 2.1.1 Đặc điểm tự nhiên dân cư 2.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội 4 6 8 8 9 10 10 10 11 14 14 16 17 18 19 21 24 24 25 26 29 29 30 31 31 33 35 36 36 36 37 2.2 2.2.1 Thực trạng giáo dục - đào tạo huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Thực trạng chung giáo dục - đào tạo huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An 2.2.2 Thực trạng lực quản lý TTCM 2.3 Thực trạng giải pháp nâng cao lực quản lý cho TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An 2.3.1 Thực trạng việc nâng cao lực KHH cho TTCM 2.3.2 Thực trạng việc nâng cao lực tổ chức cho TTCM 2.3.3 Thực trạng việc nâng cao lực đạo cho TTCM 2.3.4 Thực trạng việc nâng cao lực kiểm tra- đánh giá cho TTCM 2.4 Nhận xét thực trạng 2.5 Nguyên nhân thực trạng Kết luận chương Chương MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHO TỔ TRƯỜNG CHUYÊN MÔN TRƯỜNG THPT HUYỆN QUỲ HỢP, TỈNH NGHỆ AN 3.1 Những nguyên tắc việc đề xuất giải pháp 3.1.1 Những để xây dựng giải pháp 3.1.2 Các nguyên tắc để xây dựng giải pháp 3.2 Các giải pháp đề xuất 3.2.1 Nâng cao nhận thức cán quản lý việc nâng cao lực quản lý 3.2.2 Nâng cao lực kế hoạch hóa cơng tác quản lý chun mơn 3.2.3 Nâng cao lực tổ chức hoạt động chuyên môn 3.2.4 Nâng cao lực đạo hoạt động chuyên môn 3.2.5 Nâng cao lực kiểm tra - đánh giá 3.3 Mối quan hệ giải pháp đề xuất 3.4 Khảo sát tính cần thiết tính khả thi giải pháp Kết luận chương KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận Kiến nghị Danh mục tài liệu tham khảo Phụ lục Phụ lục Phụ lục Phụ lục 38 38 41 53 53 56 59 62 65 65 67 68 68 68 69 69 69 71 75 78 87 91 91 94 95 95 95 97 100 102 106 110 BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN CBQL CT CĐ CNTT CNH - HĐH GD GD & ĐT GV HT KHH HS KT KT - ĐG KT - XH NL NLQL NCKH PHT PPDH QL QLGD SKKN TC TCM TTCM THPT Cán quản lý Cần thiết Chỉ đạo Cơng nghệ thơng tin Cơng nghiệp hố - đại hoá Giáo dục Giáo dục Đào tạo Giáo viên Hiệu trưởng Kế hoạch hóa Học sinh Khả thi Kiểm tra - đánh giá Kinh tế - xã hội Năng lực Năng lực quản lý Nghiên cứu khoa học Phó hiệu trưởng Phương pháp dạy học Quản lý Quản lý giáo dục Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức Tổ chuyên môn Tổ truởng chuyên môn Trung học phổ thông DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Bảng 2.1 Đội ngũ giáo viên huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.2 Tỉ lệ huy động học sinh qua năm Bảng 2.3 Kết TN học sinh THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.4 Kết tham gia kỳ thi học sinh giỏi Bảng 2.5 Thống kê sở vật chất trường THPT huyện Quỳ Hợp năm học 2010 2011 Bảng 2.6 Kết khảo sát lực kế hoạch hoá TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.7 Kết khảo sát lực tổ chức TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.8 Kết khảo sát lực đạo TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.9 Kết khảo sát lực kiểm tra - đánh giá TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.10 Bảng tổng hợp biểu đồ đánh giá lực quản lý TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.11 Kết khảo sát thực trạng công tác nâng cao lực kế hoạch hoá cho TTCM HT trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.12 Kết khảo sát thực trạng công tác nâng cao lực tổ chức cho TTCM HT trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.13 Kết khảo sát thực trạng công tác nâng cao lực đạo cho TTCM HT trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.14 Kết khảo sát thực trạng công tác nâng cao lực KT-ĐT cho TTCM HT trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 2.15 Bảng tổng hợp biểu đồ đánh giá thực trạng công tác nâng cao lực quản lý cho TTCM HT trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Bảng 3.1 Kết khảo sát tính cần thiết tính khả thi giải pháp nâng cao lực quản lý cho TTCM HT trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Biểu đồ 2.1 Biểu đồ đánh giá lực quản lý TTCM Biểu đồ 2.2 Biểu đồ đánh giá giải pháp nâng cao Biểu đồ 3.1 Biểu đồ kết khảo sát tính cần thiết tính khả thi giải pháp Sơ đồ 1.1 Các chức quản lý Sơ đồ 1.2 Sơ đồ tổ chức máy quản lý nhà trường Sơ đồ 3.1 Sơ đồ mối quan hệ giải pháp MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Trong hệ thống giáo dục (GD) quốc dân, trung học sở trung học phổ thông (THPT) cấp học thuộc bậc trung học giáo dục phổ thông Giáo dục bậc trung học góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách học sinh (HS), đồng thời tạo sở cho việc đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội (KT - XH) đất nước Cấp học THPT cấp học có nhiệm vụ: “Giáo dục THPT nhằm giúp HS củng cố phát triển kết trung học sở, hồn thiện học vấn phổ thơng có hiểu biết thơng thường kỹ thuật hướng nghiệp, có điều kiện phát huy lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp vào sống lao động” [4, tr.32] Đảng ta khẳng định: phát triển giáo dục đào tạo quốc sách hàng đầu Nâng cao chất lượng GD nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển KT - XH thời kỳ cơng nghiệp hố – đại hố (CNH - HĐH) đất nước trách nhiệm nặng nề toàn Đảng, tồn dân, tồn ngành GD Lực lượng có vai trị quan trọng định chất lượng GD đội ngũ nhà giáo cán quản lý GD Chỉ thị số 40/CT-TW ngày 15/06/2004 Ban Bí thư việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo cán quản lý giáo dục (QLGD) Bộ giáo dục đào tạo có chủ đề xuyên suốt cho năm học 2009-2010: "Đổi quản lý, nâng cao chất lượng giáo dục"; năm học 2010-2011: "Tiếp tục đổi quản lý, nâng cao chất lượng giáo dục"; minh chứng, khẳng định quan tâm Đảng, Nhà nước nghành Giáo dục cho vai trò quan trọng lực lượng Ở trường THPT, tổ chuyên môn (TCM) thành lập theo quy định điều lệ trường THPT TCM phận quan trọng tổ chức nhà trường, tổ có Tổ trưởng chun mơn (TTCM) Tổ trưởng chun mơn thành viên tổ tín nhiệm Hiệu trưởng định, giao nhiệm vụ Tuy chưa có văn xếp họ vào chức danh cán quản lý (CBQL), thực tế, họ người CBQL sở trực tiếp tham gia vào trình quản lý đội ngũ giáo viên (GV), quản lý chun mơn TCM Có thể nói đội ngũ lực lượng có vai trị, vị trí quan trọng góp phần vào việc nâng cao chất lượng dạy học, nâng cao chất lượng GD trường THPT Tuy vậy, thực tế, đội ngũ làm việc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm tự học hỏi Khi giao nhiệm vụ, TTCM thường lúng túng việc lập kế hoạch chung cho tổ, gặp khó khăn tổ chức sinh hoạt chun mơn… Sở dĩ họ thiếu kiến thức, kỹ QLGD Có lẽ nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng GD trường THPT Cần phải có giải pháp nâng cao lực đội ngũ TTCM, giúp họ quản lý tốt tổ chuyên môn trường THPT, đáp ứng yêu cầu đổi GD Đội ngũ TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An có đặc điểm nói Quỳ Hợp huyện nằm phía Tây Bắc tỉnh Nghệ An, đánh giá huyện có tiềm lực kinh tế đặc biệt khoáng sản thuộc huyện nghèo Trong năm qua, giáo dục THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An có bước phát triển đáng kể quy mô chất lượng Bên cạnh thành tựu đạt được, giáo dục THPT huyện Quỳ Hợp số hạn chế: chất lượng giáo dục đại trà thấp, sở vật chất trường học cịn thiếu, trình độ chun môn đội ngũ chưa đáp ứng yêu cầu đổi giáo dục phổ thông, hiệu quản lý trường THPT huyện chưa cao Đội ngũ TTCM trường THPT huyện chưa bồi dưỡng, nâng cao kiến thức quản lý Mặt khác, năm qua, nhiều TTCM giao nhiệm vụ, họ trẻ tuổi đời lại chưa bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý nhà trường Tất điều làm cho việc quản lý nhà trường gặp nhiều khó khăn, chưa đáp ứng yêu cầu đổi GD giai đoạn Thực tế, có nhiều cơng trình nghiên cứu nhà khoa học giáo dục vấn đề nêu góc độ tiếp cận khác Tuy nhiên, Quỳ Hợp nói riêng tỉnh Nghệ An nói chung, vấn đề chưa nghiên cứu cách khoa học Đó lý để chọn đề tài: "Một số giải pháp nâng cao lực quản lý cho Tổ trưởng chuyên môn trường trung học phổ thông huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An” Mục đích nghiên cứu Đề xuất số giải pháp nâng cao lực quản lý cho tổ trưởng chun mơn nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An giai đoạn Khách thể đối tượng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu: Vấn đề nâng cao lực quản lý cho Tổ trưởng chuyên môn trường THPT 3.2 Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp nâng cao lực quản lý cho Tổ trưởng chuyên môn trường THPT Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất vận dụng số giải pháp có sở khoa học tính khả thi góp phần nâng cao lực quản lý TTCM trường THPT, qua góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1 Nhiệm vụ nghiên cứu lý luận: Xây dựng sở lý luận việc đề xuất giải pháp nâng cao lực quản lý cho TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An 5.2 Nhiệm vụ nghiên cứu thực tiễn: xác định thực trạng lực quản lý TTCM thuận lợi, khó khăn, mặt tích cực, hạn chế, kinh nghiệm rút từ thực tế quản lý, khảo nghiệm tính cần thiết tính khả thi việc nâng cao lực quản lý cho TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An 5.3 Đề xuất: Một số giải pháp nâng cao lực quản lý cho TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An phù hợp với yêu cầu đổi giáo dục Phương pháp nghiên cứu 6.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phương pháp tổng hợp, phân tích, hệ thống hố vấn đề lý luận liên quan nhằm thực nhiệm vụ nghiên cứu lý luận đề tài 6.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát: Nhìn nhận, ghi nhớ, phân tích, tổng hợp, so sánh - Phương pháp điều tra: Bằng ăng két Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Tổ trưởng, Tổ phó giáo viên - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Phỏng vấn cán quản lý tốt, giáo viên có kinh nghiệm - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Lấy số liệu từ trường THPT, quan chủ quản 10 ... xuất số giải pháp nâng cao 15 lực quản lý cho TTCM trường THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An cho phù hợp với yêu cầu đổi giáo dục 1.2 Một số khái niệm 1.2.1 Quản lý, chức quản lý 1.2.1.1 Quản lý Quản. .. thông huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An? ?? Mục đích nghiên cứu Đề xuất số giải pháp nâng cao lực quản lý cho tổ trưởng chun mơn nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THPT huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An. .. dục 1.2.3 Quản lý nhà trường, quản lý trường phổ thông 1.2.4 Năng lực quản lý 1.2.5 Quản lý tổ chuyên môn 1.2.6 Năng lực quản lý Tổ trưởng chuyên môn 1.3 Vị trí, vai trị tổ CM, TTCM trường THPT