Cơ sở lý luận và thực tiễn
Cơ sở lý luận về quản lý dự án đầu tư xây dựng
2.1.1 Dự án đầu tư xây dựng
2.1.1.1 Khái niệm dự án đầu tư xây dựng
Dự án là nỗ lực tạm thời nhằm tạo ra một sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể, được hình thành khi các nhà tài trợ như tổ chức, công ty hoặc chính phủ cần một sản phẩm không có sẵn trên thị trường Mục tiêu của dự án là thực hiện một chuỗi hoạt động để sản xuất sản phẩm theo yêu cầu của các nhà tài trợ (PMBOK® Guide, 2000).
Dự án là một nhiệm vụ quản lý có tính chất một lần, với mục tiêu rõ ràng bao gồm chức năng, số lượng và tiêu chuẩn chất lượng Nó cần hoàn thành trong khoảng thời gian quy định và phải tuân thủ dự toán tài chính đã được xác định trước, không được vượt quá mức ngân sách đó Dự án có các loại cơ bản khác nhau.
Dự án xã hội nhằm cải cách hệ thống bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế, đảm bảo an ninh trật tự cho mọi tầng lớp dân cư, đồng thời khắc phục những thiệt hại do thiên tai gây ra.
-Dự án kinh tế: cổ phần hóa doanh nghiệp, tổ chức hệ thống đấu thầu, bán đấu giá tài sản, xây dựng hệ thống thuê mới.
Dự án tổ chức nhằm cải cách bộ máy quản lý, thực hiện cơ cấu sản xuất kinh doanh mới, tổ chức các hội nghị quốc tế, và đổi mới hoặc thành lập các tổ chức xã hội cùng các hội nghề nghiệp khác.
Các dự án nghiên cứu và phát triển tập trung vào việc chế tạo các sản phẩm mới, nghiên cứu các kết cấu xây dựng tiên tiến, và phát triển các chương trình cũng như phần mềm tự động hóa.
- Dự án đầu tư xây dựng: các công trình dân dụng, công nghiệp, công cộng và hạ tầng kỹ thuật.
Theo Luật Xây dựng số 50/2014/QH13, dự án đầu tư xây dựng là tập hợp các đề xuất sử dụng vốn cho hoạt động xây dựng nhằm xây mới, sửa chữa hoặc cải tạo công trình Mục tiêu của dự án là phát triển, duy trì và nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong thời gian và chi phí xác định Trong giai đoạn chuẩn bị, dự án được thể hiện qua các báo cáo như Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, Báo cáo nghiên cứu khả thi và Báo cáo kinh tế - kỹ thuật xây dựng.
Dự án đầu tư xây dựng bao gồm hai nội dung chính là đầu tư và hoạt động xây dựng Luận văn này sẽ tiếp cận định nghĩa về dự án đầu tư xây dựng theo quy định của Luật xây dựng số 50/2014/QH13.
2.1.1.2 Các đặc điểm của dự án đầu tư xây dựng Đặc trưng của xây dựng, đó là một ngành sản xuất vật chất đặc biệt, có những đặc điểm riêng, khác với những ngành sản xuất vật chất khác Xuất phát từ những đặc điểm riêng của ngành xây dựng, dự án đầu tư xây dựng công trình có những đặc điểm riêng khác với các ngành sản xuất vật chất khác:
Dự án đầu tư xây dựng là những tài sản cố định, có tính chất gắn liền với nơi sản xuất và tiêu thụ sản phẩm Những dự án này phụ thuộc vào các yếu tố như điều kiện địa chất, thủy văn và khí hậu Chúng thường yêu cầu vốn đầu tư lớn và được thực hiện bởi nhiều cá nhân, cơ quan và đơn vị khác nhau, nhằm tạo ra sản phẩm và dịch vụ phục vụ cho xã hội.
Dự án đầu tư xây dựng không chỉ mang lại giá trị kinh tế và kỹ thuật mà còn thể hiện tính nghệ thuật, phản ánh trình độ phát triển kinh tế và khoa học kỹ thuật của từng giai đoạn lịch sử trong một quốc gia.
Hoạt động xây dựng chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố tự nhiên như địa chất, thủy văn và khí hậu Để giảm thiểu lãng phí do các điều kiện tự nhiên, việc điều tra khảo sát và thu thập dữ liệu trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư cần được thực hiện một cách kỹ lưỡng và đảm bảo độ chính xác cao.
Trong đầu tư xây dựng, việc chọn công trình phù hợp để giảm thiểu thiệt hại từ các dự án dở dang là một thách thức lớn do chu kỳ sản xuất dài và chi phí cao Mỗi dự án trải qua nhiều giai đoạn với sự tham gia của nhiều đơn vị, yêu cầu sự phối hợp chặt chẽ thông qua các hợp đồng giao nhận thầu Đặc biệt, giá bán sản phẩm được xác định trước khi sản xuất, dựa trên những giả thiết có thể không chính xác khi triển khai thực tế.
Để đảm bảo tính khả thi cho dự án đầu tư xây dựng, cần có giải pháp tài chính hiệu quả từ giai đoạn đầu, bao gồm việc xác định chủ trương đầu tư, lựa chọn địa điểm và thực hiện khảo sát.
- Dự án đầu tư xây dựng công trình có quy mô lớn, kết cấu phức tạp.
Dự án đầu tư xây dựng công trình, khi hoàn thành và đưa vào sử dụng, trở thành tài sản cố định có giá trị lớn hơn nhiều so với sản phẩm công nghiệp thông thường Sản phẩm xây dựng có kết cấu phức tạp, bao gồm nhiều hạng mục và đơn vị công trình, dẫn đến chu kỳ sản xuất kéo dài Đặc điểm này yêu cầu một khối lượng vốn đầu tư lớn, do đó các quốc gia cần phát huy tiềm năng và nguồn lực trong nước, bao gồm tiết kiệm từ nền kinh tế và huy động nguồn lực từ dân cư Đồng thời, cần tìm kiếm các giải pháp để thu hút vốn nước ngoài như ODA và FDI.
Để tối ưu hóa quản lý kinh tế và tài chính, cần có kế hoạch và tiến độ thi công rõ ràng, cùng với các biện pháp kỹ thuật thi công hiệu quả Điều này không chỉ giúp rút ngắn thời gian xây dựng mà còn giảm chi phí quản lý và hạ giá thành xây dựng.