Nghiên cứu giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây lắp của công ty cổ phần sông hồng

TỔNG QUAN VỀ ĐẤU THẦU TRONG XÂY DỰNG

Tổng quan về đấu thầu trong xây dựng

1.1.1 Một số khái niệm Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu để ký kết và thực hiện hợp đồng cung cấp dịch vụ tư vấn, mua sắm hàng hóa, dịch vụ phi tư vấn, xây lắp; lựa chọn nhà đầu tư để ký kết và thực hiện hợp đồng dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư, dự án đầu tư có sử dụng đất trên cơ sở bảo đảm cạnh tranh minh bạch, công bằng và hiệu quả kinh tế Đấu thầu xây dựng (hay còn gọi là đấu thầu thi công xây lắp) là phương thức cạnh tranh được áp dụng với quy mô rộng rãi đối với các dự án đầu tư trong lĩnh vực xây dựng cơ bản Các cuộc cạnh tranh công khai giữa các nhà thầu cùng một điều kiện nhằm dành được công trình (hay dự án) xây dựng do chủ đầu tư mời thầu, xét thầu và chọn thầu theo các quy định về đấu thầu của nhà nước được coi là đấu thầu xây dựng

Về đấu thầu trong xây dựng có rất nhiều cách hiểu khác nhau:

Đấu thầu là một phương thức cạnh tranh quan trọng trong lĩnh vực xây dựng, giúp chủ đầu tư lựa chọn nhà thầu phù hợp cho các công việc như khảo sát thiết kế, mua sắm máy móc thiết bị và thông tin xây lắp, đảm bảo đáp ứng đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật cho công trình.

Đấu thầu là một hình thức kinh doanh quan trọng, cho phép nhà thầu có cơ hội nhận thầu các dự án khảo sát, thiết kế, xây lắp công trình và mua sắm máy móc thiết bị.

Đấu thầu là phương thức quản lý dự án đầu tư hiệu quả, giúp lựa chọn nhà thầu phù hợp với yêu cầu của bên mời thầu thông qua sự cạnh tranh giữa các nhà thầu.

1.1.2 Quy trình và nội dung đấu thầu

Quy trình đấu thầu bao gồm các bước chuẩn bị, tổ chức, đánh giá hồ sơ dự thầu, thẩm định và phê duyệt kết quả, thông báo kết quả, thương thảo, hoàn thiện và ký kết hợp đồng Bước đầu tiên trong quy trình là mời thầu.

Mục đích mời thầu là để bên mời thầu tổ chức sơ tuyển các bên dự thầu, từ đó lựa chọn những bên có khả năng đáp ứng các điều kiện đã đề ra.

Hồ sơ mời thầu cần đầy đủ thông tin như thông báo mời thầu, yêu cầu hàng hóa và dịch vụ, phương pháp đánh giá và lựa chọn nhà thầu, cùng các văn bản hướng dẫn liên quan Đối với đấu thầu rộng rãi, bên mời thầu phải thông báo qua các phương tiện thông tin đại chúng hoặc gửi thông báo đến các nhà thầu đủ điều kiện trong trường hợp đấu thầu hạn chế Các nội dung chính trong hồ sơ mời thầu bao gồm tên, địa chỉ của bên mời thầu, tóm tắt nội dung đấu thầu, thời hạn và địa điểm nhận hồ sơ, cùng hướng dẫn tìm hiểu hồ sơ mời thầu.

Sau khi thông báo mời thầu được đưa ra, các thương nhân quan tâm đến gói thầu có thể quyết định tham gia dự thầu

Khi nộp hồ sơ dự thầu, bên mời thầu yêu cầu bên dự thầu phải nộp tiền đặt cọc, ký quỹ hoặc bảo lãnh dự thầu theo quy định Tỷ lệ tiền đặt cọc không được vượt quá 3% tổng giá trị ước tính của hàng hóa, dịch vụ đấu thầu Nếu bên dự thầu rút hồ sơ sau thời hạn nộp, không ký hợp đồng hoặc từ chối thực hiện hợp đồng khi trúng thầu, họ sẽ không được hoàn lại tiền đặt cọc, ký quỹ.

Bên mời thầu phải đảm bảo bảo mật hồ sơ dự thầu, trong khi các cá nhân và tổ chức liên quan đến việc tổ chức đấu thầu và xét chọn thầu cũng cần giữ kín thông tin liên quan đến quá trình này.

Mở thầu là quá trình diễn ra khi hồ sơ dự thầu được mở vào thời điểm đã được xác định, hoặc nếu không có thời gian cụ thể, thì sẽ diễn ra ngay sau khi kết thúc thời gian nộp thầu.

Hồ sơ dự thầu nộp đúng hạn sẽ được mở công khai tại bên mời thầu, trong khi hồ sơ nộp muộn sẽ không được chấp nhận và sẽ được trả lại cho bên dự thầu dưới dạng chưa mở.

Khi mở thầu, bên mời thầu sẽ kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ dự thầu và có quyền yêu cầu các bên dự thầu giải thích những nội dung chưa rõ Tất cả các yêu cầu và giải thích liên quan đến hồ sơ dự thầu cần được lập thành văn bản.

Bước 4: So sánh, đánh giá hồ sơ dự thầu

Hồ sơ dự thầu sẽ được đánh giá và so sánh dựa trên các tiêu chuẩn do bên mời thầu quy định, từ đó tạo cơ sở cho việc đánh giá toàn diện Các tiêu chuẩn này sẽ được chấm điểm theo thang điểm hoặc phương pháp khác đã được xác định trước khi mở thầu.

Trong quá trình đánh giá hồ sơ dự thầu, bên mời thầu có quyền yêu cầu bên dự thầu làm rõ các vấn đề liên quan, và tất cả yêu cầu cùng ý kiến phản hồi cần được lập thành văn bản Nếu có sửa đổi nội dung trong hồ sơ mời thầu, bên mời thầu phải thông báo bằng văn bản cho tất cả các bên dự thầu ít nhất mười ngày trước hạn nộp hồ sơ để họ có thời gian điều chỉnh Cuối cùng, bước 5 là xếp hạng và lựa chọn nhà thầu phù hợp.

Dựa trên kết quả đánh giá hồ sơ dự thầu, bên mời thầu có trách nhiệm lựa chọn và xếp hạng các dự thầu có số điểm và tiêu chuẩn trúng thầu tương đương, trong đó bên mời thầu có quyền quyết định nhà thầu.

Bước 6: Thông báo kết quả đấu thầu và ký kết hợp đồng

Năng lực đấu thầu xây lắp

1.2.1 Khái niệm về năng lực đấu thầu xây lắp

Năng lực đấu thầu bao gồm các nguồn lực tài chính, tổ chức quản lý, máy móc thiết bị, công nghệ thi công, trình độ lao động, cùng với quá trình xử lý thông tin và chiến lược cạnh tranh trong công tác dự thầu của công ty.

1.2.2 Các chỉ tiêu đánh giá năng lực đấu thầu a Năng lực tài chính

Năng lực tài chính của doanh nghiệp thể hiện qua cấu trúc và quy mô nguồn vốn, đặc biệt là vốn chủ sở hữu, khả năng huy động và hiệu quả sử dụng vốn Đây là chỉ tiêu quan trọng để đánh giá năng lực của nhà thầu, đặc biệt trong ngành xây lắp với thời gian thi công dài và yêu cầu vốn lớn ngay từ đầu Nhà thầu có năng lực tài chính yếu kém sẽ gặp khó khăn trong việc đảm bảo tiến độ thi công, chất lượng công trình và thanh toán lương cho công nhân Ngược lại, doanh nghiệp có sức mạnh về vốn có thể đầu tư vào công nghệ và thiết bị hiện đại, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh Để đánh giá năng lực tài chính, có thể sử dụng các chỉ tiêu như tỷ lệ tài sản cố định trên tổng tài sản và tỷ lệ tài sản lưu động trên tổng tài sản.

Nếu chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ khả năng huy động vốn của doanh nghiệp là cao có

Khả năng thanh toán của doanh nghiệp được xác định bằng tỷ lệ tài sản lưu động trên nợ phải trả Doanh nghiệp có khả năng thanh toán tốt khi tỷ lệ này lớn hơn 1 Bên cạnh đó, việc đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật cũng là một chỉ tiêu quan trọng trong đánh giá khả năng hoạt động của doanh nghiệp.

Trong đấu thầu xây lắp, khả năng đáp ứng yêu cầu kỹ thuật là chỉ tiêu cơ bản quyết định chất lượng công trình và thể hiện năng lực của nhà thầu Đánh giá khả năng này có thể thông qua các chỉ tiêu cụ thể.

+ Tính tính khả thi và hợp lý của các biện pháp thi công

+ Mức độ đáp ứng của các thiết bị thi công : Số lượng, chủng loại, chất lượng, hình thức sở hữu và tiến độ huy động

+ Mức độ đáp ứng yêu cầu về chất lượng vật tư, vật liệu nêu trong hồ sơ mời thầu

- Một số biện pháp đảm bảo chất lượng công trình:

+ Việc kiểm tra có đủ các phương tiện đáp ứng

+ Có các biện pháp nhất định để kiểm tra

Yêu cầu quan trọng nhất đối với các nhà thầu là giải pháp kỹ thuật, vì chỉ những nhà thầu đạt 70% điểm kỹ thuật trở lên mới được xem xét các điều kiện khác trong quá trình xét thầu Trong lĩnh vực xây dựng, có nhiều chỉ tiêu đánh giá kỹ thuật như khả năng chịu rung, chịu áp lực, độ bền và tuổi thọ công trình Chất lượng công trình là yếu tố then chốt mà chủ đầu tư xem xét; doanh nghiệp có chất lượng thấp sẽ có khả năng thắng thầu giảm Do đó, nhà thầu cần đảm bảo tính hợp lý, khả thi và hiệu quả của giải pháp thiết kế kỹ thuật cùng biện pháp tổ chức thi công, cũng như khả năng đáp ứng tiến độ thi công đã nêu trong hồ sơ dự thầu.

Tiến độ thi công công trình là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá năng lực của nhà thầu Việc đảm bảo tiến độ không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí phát sinh mà còn củng cố uy tín với chủ đầu tư Để xác định đúng tiến độ, nhà thầu cần phải đánh giá các rủi ro như thiên tai, nguồn lực và an toàn lao động Nhà đầu tư nào có biện pháp hợp lý để đảm bảo tiến độ thi công sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn trong đấu thầu.

Giá dự thầu là mức giá mà các nhà thầu ghi trong hồ sơ dự thầu sau khi đã trừ phần giảm giá, bao gồm toàn bộ chi phí để thực hiện gói thầu Để thắng thầu, doanh nghiệp cần đưa ra mức giá dự thầu hợp lý, vừa được chủ đầu tư chấp nhận, vừa đảm bảo bù đắp chi phí và mang lại lợi nhuận Mức giá dự thầu tốt nhất thường thấp hơn giá xét thầu từ 3-5% Các chủ đầu tư có chuyên môn có thể xác định mức giá sàn chính xác, và nếu nhà thầu đưa ra giá thấp hơn quá nhiều, họ sẽ bị đánh giá thấp về năng lực Việc xác định mức giá dự thầu hợp lý là rất quan trọng và không hề đơn giản đối với nhà thầu.

Công thức xác định giá dự thầu:

Khối lượng công tác xây lắp thứ i được bên mời thầu cung cấp dựa trên kết quả bóc tách, trong khi giá dự thầu cho công tác này do nhà thầu tự lập theo hướng dẫn chung về lập giá xây dựng, căn cứ vào điều kiện cụ thể và giá cả thị trường Số lượng công tác xây lắp sẽ được chủ đầu tư xác định trong quá trình mời thầu.

Giá dự thầu của nhà thầu được xác định trong khoảng giữa giá sàn của nhà thầu xây dựng và giá trần của chủ đầu tư Chủ đầu tư, với vai trò là người mua, luôn tìm kiếm sản phẩm với mức giá thấp nhất và chỉ đồng ý mua khi giá bằng hoặc thấp hơn mức giá họ đưa ra Trong khi đó, nhà thầu, với vai trò là người bán, chấp nhận bán sản phẩm với mức giá tối thiểu bằng với giá hòa vốn, tức là giá sàn của họ.

Giá dự thầu của nhà thầu xây dựng trong các công trình được chỉ định thầu được xác định trong miền giá sàn, kết hợp với giá gói thầu Miền giá này tạo ra một khu vực giá xác định, giúp nhà thầu dự đoán lợi nhuận dự kiến.

Giá thầu thấp nhất trong một gói thầu được coi là giá sàn mà nhà thầu xây dựng chấp nhận, và khái niệm này có tính tương đối, phụ thuộc vào chiến lược cạnh tranh của từng nhà thầu Giá sàn có thể chỉ đủ để trang trải chi phí thi công, dẫn đến lợi nhuận thấp, không có lãi hoặc thậm chí là thua lỗ.

Các nhân tố ảnh hưởng tới sự biến động của giá dự thầu mà các nhà thầu cần chú ý:

Thị trường đang trải qua những biến động, đặc biệt là sự thay đổi giá cả của nguyên liệu và nhân công, điều này khiến giá dự thầu có thể thay đổi liên tục.

Giá dự thầu có thể thay đổi do sự điều chỉnh trong chính sách của nhà nước, đặc biệt là các quy định địa phương liên quan đến môi trường, cũng như sự biến động về định mức giá và các yếu tố xã hội.

Tình hình quản lý đấu thầu tại Việt Nam những năm vừa qua

Trong những năm qua, sự can thiệp của cơ quan quản lý nhà nước đã cải thiện đáng kể công tác đấu thầu, giúp kết hợp quy trình đấu thầu của nhà nước với các tổ chức tài trợ.

Nhà nước đang tăng cường phân cấp trong đấu thầu, chuyển giao nhiều hoạt động như đánh giá, phê duyệt kết quả và tổ chức đấu thầu cho các cấp địa phương Mục tiêu là nâng cao hiệu quả quản lý, trong khi Nhà nước chỉ tập trung vào việc kiểm tra thực hiện theo quy định và hướng dẫn, đồng thời phân định rõ trách nhiệm của cá nhân và tổ chức trong quá trình lựa chọn nhà thầu.

Phân cấp thẩm định trong kế hoạch đấu thầu đã được nhà nước quy định thay đổi : Bộ

Kế hoạch và đầu tư tập trung vào các dự án quốc gia quan trọng được Quốc Hội phê duyệt, trong khi các dự án khác do các ban ngành và địa phương thẩm định Công tác đấu thầu đang thu hút sự quan tâm của xã hội, với các phương tiện truyền thông thường xuyên theo dõi và đưa tin Nhờ vào sự minh bạch và công bằng, đấu thầu đã góp phần tạo ra nhiều thành tựu quan trọng Sự cạnh tranh tự do trong môi trường minh bạch là một dấu hiệu quan trọng của cơ chế thị trường, giúp nâng cao năng suất lao động và giảm giá thành sản phẩm, từ đó hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển.

Sự cạnh tranh giữa các nhà thầu giúp bên mời thầu dễ dàng lựa chọn dịch vụ và hàng hóa phù hợp với yêu cầu và giá cả thấp nhất.

Mặc dù quy định về đầu tư và đấu thầu chưa được luật hoá cao, nhưng công tác đấu thầu vẫn góp phần thúc đẩy minh bạch trong các quan hệ kinh tế Tuy nhiên, việc thực hiện quy định tại nhiều địa phương vẫn còn vi phạm và mang tính hình thức.

Đấu thầu chủ yếu dựa trên quy định pháp luật, với sự tập trung vào tính công khai Thông báo mời thầu cần đảm bảo các nội dung công khai, bao gồm cả tiêu chuẩn đánh giá, để tránh việc nhà thầu cảm thấy tò mò và không chắc chắn Việc yêu cầu công khai tất cả tiêu chuẩn đánh giá trong hồ sơ mời thầu là cần thiết để khẳng định tính khách quan và minh bạch Nhà thầu trong nước cần tránh duy trì ưu đãi quá mức để không làm giảm khả năng cạnh tranh Để đảm bảo cạnh tranh hiệu quả, hồ sơ mời thầu cần định hướng rõ ràng, và các yêu cầu kỹ thuật phải được kiểm soát chặt chẽ Nếu các yêu cầu về năng lực và kinh nghiệm không được quy định rõ ràng, sẽ hạn chế sức cạnh tranh Cuối cùng, việc thực hiện chế tài xử lý và giám sát là cần thiết, trong đó biện pháp xử phạt nên được coi là phương án cuối cùng.

Những hạn chế trong nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý đầu tư và đấu thầu bao gồm việc không phân biệt rõ giữa các hình thức lựa chọn khác nhau và đấu thầu rộng rãi, thiếu tôn trọng quy chế đấu thầu, không tuân thủ thời gian tối đa dẫn đến rò rỉ thông tin, và huy động quá nhiều chuyên gia không đủ năng lực Chính sách đấu thầu hiện nay còn thiếu hợp lý và rõ ràng, gây khó khăn cho quá trình thực hiện Mặc dù có nhiều quy định pháp luật, nhưng vẫn thiếu cơ sở để xử phạt vi phạm, cùng với quy định phân cấp chưa rõ ràng Nghiên cứu về quy định đấu thầu của một số tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới cho thấy có sự khác biệt so với khung pháp luật hiện hành, yêu cầu đảm bảo công khai, cạnh tranh tối đa và xây dựng phương thức đánh giá linh hoạt.

Chương 1 đã tổng hợp và hệ thống hóa các nội dung cơ bản về đấu thầu và năng lực đấu thầu xây lắp, bao gồm các tiêu chí đánh giá liên quan Những nội dung này tạo nền tảng cho việc nghiên cứu, đánh giá và phân tích năng lực đấu thầu xây lắp của Công ty Cổ Phần Xây dựng Sông Hồng trong chương 2, đồng thời là cơ sở để đề xuất các giải pháp trong chương 3.

CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ PHÁP LÝ CỦA CẠNH TRANH TRONG ĐẤU THẦU XÂY DỰNG

Cơ sở pháp lý của công tác quản lý cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng

2.1.1 Hệ thống những văn bản pháp lý

Công tác đấu thầu là phương thức quan trọng để đạt được mục tiêu trong dự án đầu tư xây dựng Thông thường, quá trình đấu thầu diễn ra sau khi dự án được phê duyệt, nhưng việc lựa chọn nhà thầu phù hợp lại cần thực hiện xuyên suốt vòng đời dự án Để xây dựng một dự án công trình có nội dung phù hợp về kỹ thuật, môi trường, thị trường và kinh tế, việc chọn đơn vị tư vấn có kinh nghiệm là rất quan trọng.

Việc lựa chọn nhà thầu thi công xây lắp công trình được quy định trong Luật Xây dựng năm 2003 và các luật liên quan như Luật Đấu thầu năm 2005 và Luật số 38 năm 2009 Dựa trên các luật này, Nghị định số 85/2009/NĐ-CP và Nghị định số 68/2012/NĐ-CP đã được ban hành, nhằm hướng dẫn thực hiện thống nhất quy trình lựa chọn nhà thầu trong xây dựng và các lĩnh vực khác Điều này đảm bảo sự đồng nhất trong thủ tục lựa chọn nhà thầu, bao gồm quy trình cho các gói thầu dịch vụ tư vấn, xây lắp và mua sắm hàng hóa.

Hoạt động đấu thầu hiệu quả chỉ diễn ra trong môi trường cạnh tranh công bằng và minh bạch Luật đấu thầu, ban hành lần đầu vào năm 2005, là công cụ quan trọng giúp Nhà nước quản lý và kiểm soát hoạt động này Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất cập trong việc thực thi, dẫn đến sự cần thiết phải thay thế bằng Luật đấu thầu mới.

2013, được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 6 thông qua ngày 26 tháng 11 năm 2013, gồm 13 chương, 96 điều, có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2014

2.1.2 Những quy định có liên quan

Trong các cuộc đấu thầu, có nhiều bên liên quan như chủ đầu tư, bên dự thầu, giám sát thầu và tư vấn, mỗi bên đều có chức năng và mục đích riêng Tuy nhiên, sự tham gia của các bên này tạo ra mối quan hệ phức tạp và một hệ thống hành vi tương tác Để duy trì tính cạnh tranh trong đấu thầu, pháp luật cần điều chỉnh và kiểm soát các hành vi cũng như mối quan hệ giữa các bên, nhằm ngăn chặn những tác động tiêu cực và bảo đảm hiệu quả cho cuộc đấu thầu.

Theo Điều 6 của Luật đấu thầu 2013, các bên liên quan trong hoạt động đấu thầu cần đảm bảo sự độc lập về tài chính và pháp lý.

Nhà thầu cần nộp hồ sơ quan tâm và hồ sơ dự sơ tuyển độc lập về tài chính và pháp lý, không liên quan đến các nhà thầu tư vấn trong quá trình lập hồ sơ Việc thẩm định kết quả mời quan tâm và đánh giá hồ sơ dự sơ tuyển cũng phải được thực hiện một cách độc lập.

Dựa trên cơ sở đó và nhằm đảm bảo tính cạnh tranh trong đấu thầu, Điều 2 của Nghị định số 63/2014/NĐ-CP ngày 26 tháng 06 năm 2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật đấu thầu liên quan đến việc lựa chọn nhà thầu.

+ Nhà thầu quan tâm, tham dự sơ tuyển phải đáp ứng quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 Điều 6 của Luật đấu thầu

Nhà thầu tham gia gói thầu hỗn hợp cần đảm bảo tính độc lập về tài chính và pháp lý so với nhà thầu thực hiện báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật và hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công, trừ khi các công việc này là một phần của gói thầu hỗn hợp.

Nhà thầu tư vấn có thể cung cấp nhiều dịch vụ cho cùng một dự án, bao gồm lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công, tư vấn giám sát, báo cáo nghiên cứu khả thi và hồ sơ thiết kế kỹ thuật.

Theo quy định tại Khoản 3, Điều 89, Luật đấu thầu 2013, thông thầu giữa các bên dự thầu là một trong những hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu.

+ Thỏa thuận về việc rút đơn dự thầu được nộp trước đó hoặc rút khỏi việc dự thầu để một hoặc các bên tham gia thỏa thuận thắng thầu

+ Thỏa thuận để một hoặc nhiều bên chuẩn bị hồ sơ dự thầu cho các bên tham dự thầu để một bên dành thắng thầu

Theo Điều 21, Nghị định số 116/2005/NĐ-CP ngày 15 tháng 9 năm 2005, các bên tham gia thỏa thuận có thể từ chối ký hợp đồng thầu phụ, cung cấp hàng hóa hoặc thực hiện các hình thức gây khó khăn khác cho những bên không tham gia thỏa thuận Hành vi thông đồng giữa các bên để giành thắng thầu trong cung cấp dịch vụ, hàng hóa được coi là việc thống nhất hành động trong đấu thầu, vi phạm quy định của Luật cạnh tranh.

+ Một hoặc nhiều bên tham gia thoả thuận rút khỏi việc dự thầu hoặc rút đơn dự thầu để một hoặc các bên thắng thầu

Một hoặc nhiều bên trong thỏa thuận có thể gây khó khăn cho các bên khác trong quá trình dự thầu bằng cách không ký hợp đồng thầu phụ, từ chối cung cấp nguyên liệu, hoặc áp dụng các hình thức cản trở khác.

Các bên tham gia thoả thuận đồng ý thiết lập mức giá không cạnh tranh hoặc đưa ra mức giá cạnh tranh kèm theo các điều kiện mà bên mời thầu không thể chấp nhận, nhằm xác định trước một hoặc nhiều bên sẽ thắng thầu.

+ Bên tham gia thoả thuận xác định số lần mỗi bên được thắng thầu trong một khoảng thời gian nhất định

Theo Điều 90, Luật đấu thầu 2013, cá nhân và tổ chức vi phạm pháp luật về đấu thầu có thể bị xử phạt hành chính, kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ vi phạm Nếu hành vi vi phạm gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước hoặc quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức, thì phải bồi thường theo quy định Ngoài ra, những cá nhân, tổ chức vi phạm còn có thể bị cấm tham gia đấu thầu và sẽ được đưa vào danh sách các nhà thầu vi phạm trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.

Sự khác biệt trong quy trình pháp luật về đấu thầu và cạnh tranh, cũng như mức độ và thẩm quyền xử lý hành vi vi phạm, dẫn đến xung đột giữa các cơ quan quản lý nhà nước Điều này tạo ra thách thức lớn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan thực thi để tìm ra giải pháp hiệu quả, đảm bảo thực thi đúng đắn và đồng bộ.

Quản lý cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng

2.2.1 Nguyên tắc, yêu cầu quản lý cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng a Năng lực đảm bảo năng lực cần thiết

Nguyên tắc này yêu cầu nhà thầu tham gia đấu thầu phải có đủ năng lực về tài chính, máy móc thiết bị thi công và nhân lực Việc đảm bảo đủ năng lực sẽ giúp nhà thầu hoàn thành tốt dự án, tránh gây thiệt hại cho cả bản thân nhà thầu và chủ đầu tư Ngoài ra, nguyên tắc trách nhiệm phân minh cũng cần được tuân thủ để đảm bảo tính minh bạch trong quá trình thực hiện dự án.

Trong quá trình thực hiện dự án, ba chủ thể chính là chủ đầu tư, nhà thầu và kỹ sư tư vấn đóng vai trò quan trọng, với các trách nhiệm và nghĩa vụ được quy định cụ thể Nhà thầu cần hiểu rõ trách nhiệm của mình, đặc biệt trong các tình huống bất trắc, nhằm nâng cao hiệu quả công việc Nguyên tắc công bằng cũng cần được tuân thủ để đảm bảo sự hợp tác và thành công của dự án.

Tất cả các nhà thầu tham gia đấu thầu đều có quyền bình đẳng, bao gồm việc nhận thông tin từ chủ đầu tư, được trình bày một cách khách quan và minh bạch.

Nguyên tắc ưu tiên cho nhà thầu trong nước và địa phương trong đấu thầu là tương đối, nhưng vẫn có những ưu đãi nhất định Nguyên tắc bí mật là rất quan trọng để đảm bảo tính minh bạch trong quá trình đấu thầu Các nhà thầu cạnh tranh bằng giải pháp thiết kế kỹ thuật, mức giá và tiến độ thi công, do đó, hồ sơ dự thầu cần được giữ bí mật tuyệt đối trước các đối thủ Hơn nữa, các nhà thầu cũng phải bảo mật các ý kiến trao đổi với chủ đầu tư trong quá trình chuẩn bị hồ sơ để đảm bảo sự cạnh tranh công bằng và minh bạch.

2.2.2 Công cụ quản lý cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng

Trong lĩnh vực xây dựng, chủ đầu tư thường đánh giá và lựa chọn nhà thầu dựa trên các tiêu chí chính như giá dự thầu, kỹ thuật, tiến độ thi công và chất lượng công trình Các nhà thầu trong quá trình đấu thầu thường áp dụng những công cụ cạnh tranh để nâng cao khả năng trúng thầu.

2.2.2.1 Cạnh tranh bằng giá dự thầu Đây là một chỉ tiêu quan trọng vì nó quyết định việc doanh nghiệp trúng thầu hay trượt Nếu xây dựng được mức giá bỏ thầu tốt sẽ đảm bảo cho doanh nghiệp có khả năng trúng thầu cao và cũng bảo đảm được hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Giá bỏ thầu liên quan đến rất nhiều yếu tố như trình độ tổ chức, kỹ thuật thi công, khả năng áp dụng công nghệ tiên tiến, quản lý của doanh nghiệp, năng lực tài chính của doanh nghiệp, Việc xác định giá để đánh giá là xác định chi phí trên cùng một mặt bằng về tài chính, kỹ thuật, thương mại và các yếu tố khác nhằm so sánh, xếp hạng các hồ sơ dự thầu Phương pháp xác định giá phải nêu trong tiêu chí đánh giá Việc xác định giá thực hiện theo trình tự sau:

- Xác định giá dự thầu;

- Hiệu chỉnh các sai lệch

- Đưa các chi phí về cùng một chỉ tiêu để xác định giá, bao gồm:

Các yếu tố kỹ thuật quan trọng bao gồm tiến độ thi công, chi phí quản lý, các yếu tố kỹ thuật và vận hành, cũng như tuổi thọ công trình, tùy thuộc vào từng gói thầu cụ thể.

+ Điều kiện thương mại, tài chính

+ Ưu đãi trong đấu thầu ở quốc tế và các yếu tố khác

Chủ đầu tư quy định các yếu tố để xác định giá đánh giá cho từng gói thầu, trong đó hồ sơ dự thầu có giá thấp nhất sẽ được ưu tiên đánh giá trước Để có giá bỏ thầu cạnh tranh, doanh nghiệp cần có chính sách giá linh hoạt dựa trên mục tiêu tham gia đấu thầu, năng lực thực tế, địa điểm dự án, quy mô, đặc điểm và phong tục tập quán của địa phương nơi thi công.

Việc xây dựng giá bỏ thầu phụ thuộc vào mục tiêu đấu thầu của nhà thầu, như tạo công ăn việc làm, kiếm lợi nhuận hoặc mở cửa thị trường mới Nhà thầu sẽ xác định mức giá phù hợp dựa trên những mục tiêu cụ thể này để đạt được kết quả mong muốn.

2.2.2.2 Cạnh tranh bằng chất lượng công trình

Chất lượng sản phẩm là yếu tố quyết định khả năng đáp ứng nhu cầu của khách hàng, và một sản phẩm hay công trình được coi là tốt khi thỏa mãn đầy đủ các yêu cầu này Để nâng cao năng lực chất lượng, doanh nghiệp cần duy trì và cải thiện chất lượng công trình, điều này là thiết yếu để cạnh tranh hiệu quả trong đấu thầu Trong ngành xây dựng, chất lượng công trình đóng vai trò cực kỳ quan trọng, và việc nâng cao chất lượng không chỉ giúp doanh nghiệp phát triển mà còn tạo ra giá trị bền vững.

+ Nếu chất lượng công trình tốt sẽ góp phần tăng thương hiệu, uy tín của doanh nghiệp qua đó nâng cao khả năng cạnh tranh, mở rộng thị trường

Khi chất lượng công trình được cải thiện, doanh thu và hiệu quả sản xuất kinh doanh sẽ tăng lên, dẫn đến lợi nhuận cao hơn Điều này không chỉ nâng cao đời sống của công nhân viên mà còn tạo động lực cho mọi người làm việc hăng say hơn.

Khi tham gia cạnh tranh, các nhà thầu không chỉ thể hiện chất lượng cam kết mà còn so sánh qua chất lượng các công trình đã hoàn thành và đang trong quá trình xây dựng.

Hậu quả của công trình xây dựng kém chất lượng thường rất nghiêm trọng, gây thiệt hại về cả tài chính lẫn tính mạng con người Để giảm thiểu tình trạng này, nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy định rõ trách nhiệm của chủ đầu tư Điều này đã thúc đẩy các chủ đầu tư ngày càng chú trọng đến chất lượng công trình, biến chất lượng trở thành một yếu tố quan trọng trong quá trình đấu thầu xây dựng.

2.2.2.3 Cạnh tranh bằng tiến độ thi công

Tiến độ thi công là bảng kế hoạch tổng hợp các công việc trong quá trình thi công công trình của nhà thầu, thể hiện cam kết của doanh nghiệp về an toàn lao động, chất lượng và thời hạn bàn giao Bảng tiến độ này giúp chủ đầu tư đánh giá năng lực của nhà thầu qua trình độ kỹ thuật, năng lực máy móc thiết bị, quản lý và nhân lực.

Trước đây, việc lựa chọn nhà thầu trong các cuộc đấu thầu thường chỉ dựa vào giá thầu thấp, dẫn đến nhiều công trình chất lượng kém và ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống kinh tế xã hội Hiện nay, các chủ đầu tư đã chú trọng hơn đến chất lượng và tiến độ thi công Giá thầu hiện được quy định không chênh lệch quá mười phần trăm so với giá dự toán, đồng thời cơ cấu giá phải hợp lý và phù hợp với thị trường địa phương Ngoài ra, khả năng huy động vốn và ứng vốn thi công của nhà thầu cũng được xem xét kỹ lưỡng trước khi ra quyết định.

2.2.3 Nội dung quản lý cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRẠNH TRONG ĐẤU THẦU XÂY DỰNG CỦA CÔNG TY CỒ PHẦN SÔNG HỒNG