HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM DƯƠNG ĐĂNG QUANG ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN Ngành: Quản lý đất đai Mã số: 8850103 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Như Hà NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi, kết nghiên cứu trình bày luận văn trung thực, khách quan chưa dùng để bảo vệ lấy học vị Tôi xin cam đoan giúp đỡ cho việc thực luận văn cám ơn, thơng tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày 14 tháng 11 năm 2017 Tác giả luận văn Dương Đăng Quang i LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sĩ cố gắng nỗ lực thân, tơi cịn nhận trợ giúp động lực từ người khác Tôi gửi lời cảm ơn sâu sắc đến đến thầy, cô giáo cán Khoa Quản Lý Đất Đai tồn thể thầy trường Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam tạo điều kiện để tơi hồn thành giai đoạn học tập nghiên cứu Bên cạnh đó, tơi xin gửi lời cám ơn chân thành tới PGS.TS.Nguyễn Như Hà, người thầy nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tơi suốt q trình thực hồn thành luận văn tốt nghiệp Tôi xin dành lời cảm ơn dành cho UBND TP.Thái Nguyên, Phòng Tài nguyên Môi trường TP.Thái Nguyên bà nhân dân nhiệt tình giúp đỡ để tơi có thơng tin quý báu Cám ơn gia đình, bạn bè quan tâm, động viên suốt trình học tập thực luận văn tốt nghiệp Trong khuôn khổ thời gian có hạn đề tài kiến thức, kinh nghiệm cịn hạn chế nên luận văn khơng tránh khỏi thiếu sót Kính mong đóng góp ý kiến Thầy, Cô giáo để đề tài tơi hồn thiện Tơi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 14 tháng 11 năm 2017 Tác giả luận văn Dương Đăng Quang ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cám ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt v Danh mục bảng vi Danh mục hình vii Trích yếu luận văn viii Thesis abstract x Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.3 Phạm vi nghiên cứu 1.4 Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học thực tiễn Phần Tổng quan tài liệu 2.1 Đặc điểm, phương pháp, đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp 2.1.1 Tổng quan đất nông nghiệp quan điểm sử dụng đất nông nghiệp 2.1.2 Phương pháp đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp 10 2.2 Tình hình nghiên cứu nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp giới Việt Nam 17 2.2.1 Các nghiên cứu sử dụng đất nông nghiệp giới 17 2.2.2 Những nghiên cứu nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp Việt Nam 20 2.3 Đánh giá chung tổng quan tài liệu 26 Phần Nội dung phương pháp nghiên cứu 27 3.1 Đối tượng phạm vi nghiên cứu 27 3.2 Nội dung nghiên cứu 27 3.2.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội TP Thái Nguyên 27 3.2.2 Hiện trạng sử dụng đất loại hình sử dụng đất 27 3.2.3 Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp TP Thái Nguyên 27 3.2.4 Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp TP Thái Nguyên 27 3.3 Phương pháp nghiên cứu 28 3.3.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu 28 3.3.2 Phương pháp thu thập số liệu 28 iii 3.3.3 Phương pháp xử lý kết nghiên cứu 29 3.3.4 Phương pháp đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp 29 Phần Kết thảo luận 33 4.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội TP.Thái Nguyên 33 4.1.1 Đặc điểm tự nhiên TP Thái Nguyên 33 4.1.2 Đặc điểm kinh tế, xã hội TP.Thái Nguyên 35 4.1.3 Đánh giá chung điều kiên kinh tế - xã hội TP Thái Nguyên 38 4.2 Hiện trạng sử dụng đất, tình hình biến động đất nông nghiệp thực trạng loại hình sử dụng đất nơng nghiệp TP Thái Ngun 40 4.2.1 Hiện trạng sử dụng đất, tình hình biến động đất nơng nghiệp TP.Thái Ngun 40 4.2.2 Thực trạng loại hình sử dụng đất nơng nghiệp TP Thái Ngun 43 4.3 Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp TP Thái Nguyên 46 4.3.1 Đánh giá hiệu kinh tế LUT TP Thái Nguyên 46 4.3.2 Đánh giá hiệu xã hội LUT TP Thái Nguyên 54 4.3.3 Đánh giá hiệu môi trường LUT, KSD đất nông nghiệp TP Thái Nguyên 59 4.3.4 Đánh giá tổng hợp hiệu LUT, KSD đất nông nghiệp TP Thái Nguyên 70 4.4 Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp TP Thái Nguyên 75 4.4.1 Lựa chọn LUT KSD đất nơng nghiệp có triển vọng phát triển TP Thái Nguyên 75 4.4.2 Định hướng sử dụng đất nông nghiệp TP Thái Nguyên 75 4.4.3 Giải pháp khắc phục tồn hạn chế KSD đất triển vọng 76 4.4.4 Giải pháp thị trường tiêu thụ nông sản 78 4.4.5 Giải pháp vốn đầu tư 79 4.4.6 Giải pháp khoa học công nghệ 79 Phần Kết luận kiến nghị 80 5.1 Kết luận 80 5.2 Đề nghị 80 Tài liệu tham khảo 81 Phụ lục 84 iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt BVTV Bảo vệ thực vật CLĐ Cơng lao động CPTG Chi phí trung gian ĐVT Đơn vị tính GTNC Giá trị ngày cơng GTSX Giá trị sản xuất HD Hướng dẫn HQĐV Hiệu đồng vốn HQKT Hiệu kinh tế HQMT Hiệu môi trường HQXH Hiệu xã hội KSD Kiểu sử dụng LUT Loại hình sử dụng đất ( Land Use Type) STT Số thứ tự TNHH Thu nhập hỗn hợp TP Thành phố UBND Ủy ban nhân dân v DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1 Phân cấp tiêu đánh giá hiệu kinh tế LUT 30 Bảng 3.2 Phân cấp tiêu đánh giá hiệu xã hội LUT 30 Bảng 3.3 Phân cấp tiêu hiệu môi trường LUT 32 Bảng 4.1 Giá trị sản xuất nông nghiệp TP Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2016 36 Bảng 4.2 Diện tích, cấu loại đất TP Thái Nguyên năm 2016 41 Bảng 4.3 Diện tích cấu sử dụng đất nơng nghiệp năm 2016 42 Bảng 4.4 Biến động diện tích đất nơng nghiệp TP Thái Ngun giai đoạn 2010 – 2016 42 Bảng 4.5 Các loại hình sử dụng đất tiểu vùng TP Thái Nguyên 43 Bảng 4.6 Các loại hình sử dụng đất tiểu vùng TP Thái Nguyên 44 Bảng 4.7 Các loại hình sử dụng đất tiểu vùng TP Thái Nguyên 45 Bảng 4.8 Tình hình sản xuất trồng TP Thái Nguyên 47 Bảng 4.9 Đánh giá hiệu kinh tế loại hình sử dụng đất tiểu vùng 49 Bảng 4.10 Đánh giá hiệu kinh tế loại hình sử dụng đất tiểu vùng 51 Bảng 4.11 Đánh giá hiệu kinh tế loại hình sử dụng đất tiểu vùng 52 Bảng 4.12 Đánh giá hiệu xã hội loại hình sử dụng đất tiểu vùng 55 Bảng 4.13 Đánh giá hiệu xã hội loại hình sử dụng đất tiểu vùng 56 Bảng 4.14 Đánh giá hiệu xã hội loại hình sử dụng đất tiểu vùng 58 Bảng 4.15 Tình hình sử dụng phân bón trồng TP Thái Nguyên 60 Bảng 4.16 Tình hình sử dụng thuốc BVTV cho trồng TP Thái Nguyên 62 Bảng: 4.17 Đánh giá khả bảo vệ cải tạo đất LUT, KSD đất địa bàn TP Thái Nguyên 63 Bảng 4.18 Đánh giá hiệu môi trường LUT TP Thái Nguyên 67 Bảng 4.19 Đánh giá hiệu tổng hợp LUT, KSD đất nông nghiệp TP Thái Nguyên 70 vi DANH MỤC HÌNH Hình 4.1 Sơ đồ địa giới hành tỉnh Thái Nguyên 33 Hình 4.2 Sơ đồ địa hình tồn tỉnh Thái Ngun 34 Hình 4.3 Sơ đồ mối liên hệ vùng 39 vii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Dương Đăng Quang Tên đề tài: Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp địa bàn TP.Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên Chuyên ngành: Quản lý đất đai; Mã số: 8850103 Giáo viên hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Như Hà Cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu - Đánh giá hiệu loại hình sử dụng đất nơng nghiệp địa bàn TP.Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên - Đề xuất giải pháp cho việc phát triển nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp TP Thái Nguyên Phương pháp nghiên cứu đề tài - Chọn điểm nghiên cứu đại diện cho tiểu vùng kinh tế huyện Tôi chọn xã, phường đại diện cho tiểu vùng sau: phường Túc Duyên, xã Tân Cương, xã Cao Ngạn, xã phường tiến hành điều tra 30 phiếu - Thu thập tài liệu, số liệu điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội Chi cục Thống kê Số liệu trạng sử dụng đất, tình hình quản lý sử dụng đất Phịng Tài ngun – Mơi trường TP.Thái Ngun - Phương pháp đánh giá: Phân tích đánh giá hiệu loại hình sử dụng đất - Sử dụng phần mềm Microsoft Office Excel để tổng hợp số liệu điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, trạng sử dụng đất, tình hình quản lý sử dụng đất tổng hợp kết hoạt động địa bàn nghiên cứu - Trên sở điều tra thực tế, số liệu tổng hợp theo tiêu chí xây dựng thành lập bảng Kết nghiên cứu kết luận - Hiện trạng số trồng loại hình sử dụng đất nông nghiệp TP.Thái Nguyên Kết cho thấy TP.Thái Ngun có loại hình sử dụng đất chuyên lúa, lúa – màu, lúa – màu, chuyên rau màu, chuyên hoa cảnh, lâu năm, lâm nghiệp nuôi trồng thủy sản Kết đánh giá HQKT, HQXH, HQMT LUT, KSD đất tiểu vùng TP Thái Nguyên cho thấy: viii - Tại tiểu vùng có KSD đất có hiệu tổng hợp cao triển vọng phát triển mạnh là: KSD đất: Cải – Cải - Cải bắp với GTSX đạt 196,18 triệu đồng/ha, TNHH đạt 153,68 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 3,62 lần; KSD đất trồng hoa ly với GTSX đạt 460,45 triệu đồng/ha, TNHH đạt 314,65 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 2,16 lần; KSD đất Su hào - Lạc - Khoai tây cho GTSX đạt 158,79 triệu đồng/ha, TNHH đạt 118,64 triệu đồng/ha HQĐV đạt 2,95 lần; KSD Lúa xuân - Lúa mùa - Rau cải cho GTXS đạt 124,94 triệu đồng/ha; TNHH đạt 83,74 triệu đồng/ha HQĐV đạt 2,03 lần - Tại tiểu vùng có KSD đất có hiệu tổng hợp cao triển vọng phát triển mạnh là: Ngô – lúa mùa – khoai lang với GTSX đạt 117,87 triệu đồng/ha, TNHH đạt 77,21 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 1,90 lần; KSD đất Su hào - Lạc - Khoai tây với GTSX đạt 147,30 triệu đồng/ha, TNHH đạt 106,10 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 2,58 lần; KSD đất Lạc – ngô - rau cải với GTSX đạt 123,31 triệu đồng/ha, TNHH đạt 80,07 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 1,85 lần; KSD đất Cải – lạc - khoai tây với GTSX đạt 148,60 triệu đồng/ha, TNHH đạt 102,92 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 2,25 lần; KSD đất Chè với GTSX đạt 544,00 triệu đồng/ha, TNHH đạt 299,00 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 1,22 lần; KSD đất Nhãn với GTSX đạt 300,00 triệu đồng/ha, TNHH đạt 179,80 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 1,50 lần; KSD đất Thanh long với GTSX đạt 350,00 triệu đồng/ha, TNHH đạt 225,50 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 1,81 lần; KSD đất Cá với GTSX đạt 714 triệu đồng/ha, TNHH đạt 498,50 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 2,31 lần - Tại tiểu vùng có KSD đất có hiệu tổng hợp cao triển vọng phát triển mạnh là: KSD đất Su hào - Lạc - Khoai tây với GTSX đạt 158,79 triệu đồng/ha, TNHH đạt 116,39 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 2,75 lần; KSD đất Nhãn với GTSX đạt 275,00 triệu đồng/ha, TNHH đạt 150,50 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 1,21 lần; KSD đất Thanh long với GTSX đạt 310,00 triệu đồng/ha, TNHH đạt 175,50 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 1,30 lần; KSD đất Cá với GTSX đạt 721,00 triệu đồng/ha, TNHH đạt 510,50 triệu đồng/ha, HQĐV đạt 2,43 lần Từ kết nghiên cứu, đưa định hướng phát triển nông nhiệp, đề xuất số giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp TP Thái Nguyên ix + LUT lúa - màu với kiểu sử dụng đất: KSD đất (Lúa xuân - Lúa mùa - Củ đậu Lúa xuân - Lúa mùa - Khoai lang) cho HQKT HQXH mức trung bình, HQMT mức cao nên hiệu tổng hợp mức trung bình KSD Lúa xuân - Lúa mùa – Rau cải cho HQKT mức trung bình, HQMT HQXH mức cao nên hiệu tổng hợp mức cao + LUT Chuyên màu, rau với kiểu sử dụng đất, KSD đất Cải – Cải - Cải bắp có HQKT HQXH cao , HQMT trung bình nên có hiệu tổng hợp cao; KSD đất Su hào - Lạc - Khoai tây cho HQKT, HQMT HQXH mức cao nên hiệu tổng hợp mức cao Kiểu sử dụng đất Đậu tương - ngô hè - củ đậu cho HQKT HQXH mức trung bình, HQMT mức cao nên hiệu tổng hợp trung bình + LUT chuyên hoa với kiểu sử dụng đất hoa ly cho HQKT HQXH mức cao, HQMT mức trung bình nên hiệu tổng hợp mức cao 4.3.4.2 Đánh giá tổng hợp hiệu LUT, KSD đất nông nghiệp tiểu vùng Tiểu vùng có loại hình sử dụng đất với 14 kiểu sử dụng đất, đó: + LUT chuyên lúa với kiểu sử dụng đất Lúa xuân – Lúa mùa Lúa mùa cho HQKT mức thấp HQXH HQMT mức trung bình nên hiệu tổng hợp mức trung bình + LUT lúa - màu với kiểu sử dụng đất: Lúa xuân - Lúa mùa - Ngô đông Lúa xuân – Lúa mùa – Củ đậu cho HQKT HQXH mức trung bình, HQMT mức cao nên hiệu tổng hợp mức trung bình + LUT lúa – màu với kiểu sử dụng đất Đỗ tương – lúa mùa – ngô cho HQKT HQXH mức trung bình, HQMT mức cao nên hiệu tổng hợp mức trung bình KSD đất Ngô – lúa mùa – khoai lang cho HQKT mức trung bình, HQXH HQMT mức cao nên đánh giá tổng hợp mức cao + LUT chuyên màu với kiểu sử dụng đất Su hào - Lạc - Khoai tây Cải – lạc – khoai tây cho HQKT, HQXH HQMT mức cao nên hiệu tổng hợp mức cao KSD đất Lạc – ngô – cải cho HQKT mức trung bình HQXH HQMT mức cao nên đánh giá cao + LUT Cây lâu năm với kiểu SDĐ chè, nhãn long cho HQKT HQXH mức cao, HQMT mức trung bình nên hiệu tổng hợp mức cao 73 + LUT Cây lâm nghiệp cho HQKT mức thấp HQXH HQMT mức trung bình nên hiệu tổng hợp mức trung bình + LUT Ni trồng thủy sản cho HQKT HQXH mức cao, thường tập trung vùng đất trũng, ngập nước thường xuyên cải tạo để thả cá, loại hình sử dụng đất vừa mang lại hiệu kinh tế hiệu xã hội cao cao vừa điều tiết nguồn nước mặt điều hịa mơi trường sinh thái 4.3.4.3 Đánh giá tổng hợp hiệu LUT, KSD đất nông nghiệp tiểu vùng Tiểu vùng có loại hình sử dụng đất với 14 kiểu sử dụng đất, đó: + LUT chuyên lúa với kiểu sử dụng đất Lúa xuân – Lúa mùa Lúa mùa cho HQKT mức thấp HQXH HQMT mức trung bình nên hiệu tổng hợp mức trung bình + LUT lúa - màu với kiểu sử dụng đất: Lúa xuân - Lúa mùa - Ngô đông Lúa xuân - Lúa mùa - Củ đậu cho HQKT HQXH mức trung bình, HQMT mức cao nên hiệu tổng hợp mức trung bình + LUT lúa – màu với kiểu sử dụng đất: Ngô xuân - Lúa mùa - Ngô đông; Ngô xuân - Lúa mùa - Khoai lang; Lạc xuân - Lúa mùa - Ngô đông cho HQKT HQXH mức trung bình, HQMT mức cao nên hiệu tổng hợp mức trung bình + LUT chuyên màu với kiểu sử dụng đất Ngô xuân - Ngô hè thu - Khoai lang cho HQKT HQMT mức trung bình, HQXH mức cao nên hiệu tổng hợp mức trung bình; KSD đất Su hào - Lạc - Khoai tây cho HQKT, HQMT HQXH mức cao nên hiệu tổng hợp mức cao; kiểu SDĐ Ngô xuân - Ngô hè thu - Ngô đông cho HQKT HQMT trung bình, HQXH mức cao nên hiệu tổng hợp mức trung bình + LUT Cây lâu năm với kiểu SDĐ nhãn long cho HQKT HQXH mức cao, HQMT mức trung bình nên hiệu tổng hợp mức cao + LUT Cây lâm nghiệp cho HQKT mức thấp HQXH HQMT mức trung bình nên hiệu tổng hợp mức trung bình + LUT Nuôi trồng thủy sản cho HQKT HQXH mức cao, thường tập trung vùng đất trũng, ngập nước thường xuyên cải tạo để thả cá, loại hình sử dụng đất vừa mang lại hiệu kinh tế hiệu xã hội cao cao vừa điều tiết nguồn nước mặt điều hịa mơi trường sinh thái 74 4.4 ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TẠI TP THÁI NGUYÊN 4.4.1 Lựa chọn LUT KSD đất nơng nghiệp có triển vọng phát triển TP Thái Nguyên Từ kết nghiên cứu trên, cho thấy TP Thái Nguyên có 11 KSD đất có hiệu tổng hợp cao, có triển vọng phát triển mạnh, gồm: KSD đất Cải – Cải - Cải bắp, KSD đất hoa ly ; KSD đất Ngô – lúa mùa – khoai lang ; KSD đất Su hào - Lạc - Khoai tây; KSD đất Lạc – ngô - Cải ngọt; KSD đất Cải - Lạc - Khoai tây; KSD đất Chè; KSD đất Nhãn; KSD đất Thanh long; KSD đất Cá; KSD đất Ngô xuân - Ngô hè thu - Khoai lang Trong đó: Ở tiểu vùng phát triển mạnh KSD đất, gồm: Cải – Cải - Cải bắp; Su hào - Lạc - Khoai tây; Lúa xuân - Lúa mùa – Rau cải KSD đất hoa ly Ở tiểu vùng phát triển mạnh KSD đất, gồm: Ngô – lúa mùa – khoai lang; Su hào - Lạc - Khoai tây; Lạc – ngô - rau cải; Khoai tây – lạc - rau cải; Chè; Nhãn; Thanh long Cá Ở tiểu vùng phát triển mạnh KSD đất, gồm: Su hào - Lạc Khoai tây; Nhãn; Thanh long Cá 4.4.2 Định hướng sử dụng đất nông nghiệp TP Thái Nguyên Căn vào kết đánh giá hiệu phần định hướng sử dụng đất TP Thái Nguyên theo tiểu vùng sau: Tại tiểu vùng 1: Đối với KSD đất Cải – Cải - Cải bắp đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Diện tích mở rộng cho KSD đất chuyển từ LUT lúa – màu Chuyên màu Đối với KSD đất Su hào - Lạc – khoai tây đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Đây KSD đất nên phát triển thêm có hiệu tổng hợp cao Diện tích mở rộng cho KSD đất chuyển từ LUT lúa – màu Đối với KSD đất Lúa xuân - Lúa mùa – Cải đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Đây KSD đất nên phát triển thêm có hiệu tổng hợp cao Diện tích mở rộng cho KSD đất chuyển từ LUT lúa – màu 75 Đối với KSD đất hoa ly đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Đây KSD đất mở rộng tương lai có hiệu tổng hợp cao Diện tích mở rộng cho KSD đất chuyển từ LUT chuyên rau màu Tại tiểu vùng 2: Đối với KSD đất Ngô – Lúa mùa – Khoai lang đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Đây KSD đất nên phát triển thêm có hiệu tổng hợp cao Diện tích mở rộng cho KSD đất chuyển từ LUT lúa – màu lúa – màu Đối với KSD đất Su hào - Lạc – khoai tây đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Diện tích mở rộng cho KSD đất chuyển từ LUT lúa – màu Đối với KSD đất Lạc – ngô – Cải đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Đây KSD đất mở rộng tương lai có hiệu tổng hợp cao Diện tích mở rộng cho KSD đất chuyển từ LUT lúa – màu Đối với KSD đất Cải – lạc –khoai tây đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Đây KSD đất mở rộng tương lai có hiệu tổng hợp cao Diện tích mở rộng cho KSD đất chuyển từ LUT lúa – màu Đối với KSD đất Chè đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Đây KSD đất mở rộng tương lai có hiệu tổng hợp cao Đối với KSD đất Nhãn, Thanh long đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Đây KSD đất mở rộng tương lai có hiệu tổng hợp cao Tại tiểu vùng 3: Đối với KSD đất Su hào - Lạc – khoai tây đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Đây KSD đất mở rộng tương lai có hiệu tổng hợp cao Diện tích mở rộng cho KSD đất chuyển LUT lúa – màu LUT chuyên màu Đối với KSD đất Nhãn, Thanh long đề xuất mở rộng diện tích đến năm 2020 Đây KSD đất mở rộng tương lai có hiệu tổng hợp cao 4.4.3 Giải pháp khắc phục tồn hạn chế KSD đất triển vọng Để phát triển mạnh bền vững LUT KSD đất triển vọng 76 cách hiệu cần quan tâm khắc phục số tồn có KSD đất, cụ thể sau: - KSD đất Cải – Cải - Cải bắp có hạn chế HQMT mức trung bình, liên quan tới tình trạng sử dụng phân bón thuốc BVTV chưa theo hướng dẫn - KSD đất Hoa ly có hạn chế HQMT mức trung bình, liên quan tới tình trạng sử dụng phân bón thuốc BVTV cịn chưa theo hướng dẫn khả bảo vệ, cải thiện đất KSD đất mức trung bình - KSD đất Ngơ – Lúa mùa – Khoai lang có hạn chế HQKT mức trung bình, liên quan tới việc GTSX TNHH KSD đất mức trung bình - KSD đất Su hào - Lạc - Khoai tây có hạn chế HQMT mức trung bình, liên quan tới tình trạng sử dụng phân bón thuốc BVTV cịn chưa theo hướng dẫn - KSD đất Lạc – Ngô – Cải có hạn chế HQMT mức trung bình, liên quan tới tình trạng sử dụng phân bón thuốc BVTV chưa theo hướng dẫn - KSD đất Khoai tây – Lạc – Cải có hạn chế HQMT mức trung bình, liên quan tới tình trạng sử dụng phân bón thuốc BVTV chưa theo hướng dẫn - KSD đất Chè có hạn chế HQMT mức trung bình, liên quan tới tình trạng sử dụng thuốc BVTV chưa theo hướng dẫn khả bảo vệ, cải thiện đất KSD đất mức trung bình - KSD đất Nhãn có hạn chế HQMT mức trung bình, liên quan tới tình trạng sử dụng thuốc BVTV cịn chưa theo hướng dẫn khả bảo vệ, cải thiện đất KSD đất mức trung bình - KSD đất Thanh long có hạn chế HQMT mức trung bình, liên quan tới tình trạng sử dụng thuốc BVTV chưa theo hướng dẫn khả bảo vệ, cải thiện đất KSD đất mức trung bình Từ tồn trên, tóm gọn lại đề xuất giải pháp sau: - Đối với việc HQMT KSD đất chưa cao liên quan đến tình trạng sử phân bón, thuốc BVTV chưa theo quy định: cần tăng cường kiểm tra, 77 đôi với việc tuyên truyền tác hại ô nhiễm môi trường việc khơng sử dụng phân bón thuốc BVTV theo hướng dẫn, tăng cường buổi hướng dẫn người dân cách sử dụng phân bón thuốc BVTV cho hợp lý - Đối với KSD đất cho HQKT mức trung bình cần xem xét đưa giống mới, cải tiến phương pháp canh tác cho hợp lý khoa học, kèm với việc sử dụng phân bón thuốc BVTV theo hướng dẫn chắn tình hình sản xuất người dân nâng cao - Đối với KSD đất ăn lâu năm Thanh long Nhãn đánh giá HQMT mức trung bình khả cải tạo cải thiện đất KSD mức trung bình cần xem xét đưa thêm số màu trồng xen canh (VD ớt, cà tím …) với loại để nâng cao khả cải tạo đất, đồng thời tăng thêm nguồn thu nhập cho người dân 4.4.4 Giải pháp thị trường tiêu thụ nông sản TP Thái Ngun có thị trường tiêu thụ nơng sản rộng lớn, chưa có nhiều chợ đầu mối thu mua nông sản, phần lớn sản phẩm nông nghiệp người dân bán cho tiểu thương chợ nhỏ lẻ nên người nông dân bị ép giá Vì vậy, thời gian tới cần nhanh chóng hình thành chợ đầu mối tổ chức hợp tác tiêu thụ Đặc biệt tiểu vùng nơi tập trung sản xuất rau, hoa chủ yếu TP Thái Nguyên Việc chọn vị trí khu vực chợ đầu mối quan trọng, tiểu vùng nên đặt chợ đầu mối phường trung tâm phường Phan Đình Phùng, phường Trưng Vương, phường Túc Duyên Với lợi gần khu trung tâm với hệ thống hạ thầng đường xá thuận tiện giúp người dân dễ dàng vận chuyển nông sản tập kết Ở tiểu vùng vùng sản xuất chè vậy, cần lập điểm thu mua hợp tác tiêu thụ xã trung tâm Tân Cương, Phúc Xuân Phúc Trìu xã thuộc vùng chè Tân Cương TP.Thái Nguyên Ở tiểu vùng vùng canh tác lúa, màu nên chọn vị trí xã trung tâm Cao Ngạn, phường Cam Giá phường Đồng Quang Chế biến nông sản theo nguyên tắc tự nguyện, hình thành trung tâm nơng nghiệp tiểu vùng để từ tạo mơi trường cho giao lưu hàng hóa, giúp nơng dân có nhiều kênh tiêu thụ sản phẩm nông sản sản phẩm nơng sản có tính chất mùa vụ tiểu vùng loại rau, củ, vụ đông Mặt khác cung cấp thông tin thị trường nơng sản tại, phải có dự báo trước cho tương lai để người dân mạnh dạn đầu tư sản xuất 78 nơng nghiệp có hiệu kinh tế cao 4.4.5 Giải pháp vốn đầu tư Trong sản xuất nơng nghiệp vốn đóng vai trị quan trọng, loại hình sử dụng đất cần mức đầu tư lớn Hoa cảnh tiểu vùng Chè tiểu vùng cần có nhiều biện pháp để người dân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn, cụ thể sau: - Cải tiến phương thức cho vay Ngân hàng Nông nghiệp Phát triển Nông thôn để hộ dân vay vốn với lãi suất ưu đãi, đặc biệt ưu tiên tới tiểu vùng nơi tập trung nhiều mơ hình sản xuất chè, cần nguồn lực đầu tư ban đầu lớn - Cần có biện pháp hỗ trợ hộ nơng dân vay vốn với lãi suất thấp tăng thời hạn trả lãi suất, điều giúp người dân yên tâm sản xuất - Đa dạng hố hình thức cho vay, huy động vốn nhàn rỗi dân, khuyến khích hình thức quỹ tín dụng nơng thơn - Cần có quan tâm phối hợp cấp quyền, tổ chức đồn thể như: Hội phụ nữ, hội cựu chiến binh, hội nơng dân để nơng dân nghèo có điều kiện vay vốn phát triển sản xuất 4.4.6 Giải pháp khoa học công nghệ Áp dụng tiến khoa học kỹ thuật chuyển giao công nghệ, kỹ thuật giống cây, giống con, bảo vệ thực vật, phân bón, thú y vào sản xuất nơng nghiệp Khuyến khích đầu tư có chiều sâu, đổi công nghệ công nghiệp chế biến để tạo sản phẩm có giá trị cao, điển hình áp dụng biện pháp trồng trọt, chăm sóc theo tiêu chuẩn GAP mơ hình sản xuất rau an tồn tiểu vùng mơ hình sản xuất chè theo tiêu chuẩn GAP tiểu vùng Chuyển đổi cấu trồng theo hướng sản xuất hàng hóa, thâm canh tăng vụ cải tạo đất, nâng cao hiệu sử dụng đất tiểu vùng tiểu vùng vùng tập trung sản xuất lúa, rau màu Gắn sản xuất nông nghiệp với công nghệ sau thu hoạch tiểu vùng nhằm bảo quản, giữ gìn chất lượng nông sản cách tốt từ nới sản xuất tới người tiêu dùng Thường xuyên mở lớp tập huấn học tập kinh nghiệm sản xuất, tập huấn, hướng dẫn tiến khoa học cho người nông dân với chủ đề cụ thể 79 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN 1.TP Thái Nguyên nằm vùng trung tâm tỉnh Thái Nguyên, có lợi phát triển kinh tế - xã hội, mở rộng thị trường giao lưu hàng hóa thu hút vốn đầu tư công nghệ tiên tiến TP Thái Ngun có diện tích tự nhiên 17.053,3 ha, diện tích đất nơng nghiệp chiếm 63% , TP có loại hình sử dụng đất nông nghiệp, với 24 kiểu sử dụng đất Kết đánh giá HQKT, HQXH, HQMT LUT, KSD đất tiểu vùng TP Thái Nguyên cho thấy: - Tại tiểu vùng có KSD đất có hiệu tổng hợp cao triển vọng phát triển mạnh là: KSD đất: Cải – Cải - Cải bắp; KSD đất trồng hoa ly; KSD đất Su hào - Lạc - Khoai tây KSD Lúa xuân - Lúa mùa - Rau cải - Tại tiểu vùng có KSD đất có hiệu tổng hợp cao triển vọng phát triển mạnh là: Ngô – lúa mùa – khoai lang; KSD đất Su hào - Lạc - Khoai tây; KSD đất Lạc – ngô - rau cải; KSD đất Cải – lạc - khoai tây; KSD đất Chè; KSD đất Nhãn; KSD đất Thanh long KSD đất Cá - Tại tiểu vùng có KSD đất có hiệu tổng hợp cao triển vọng phát triển mạnh là: KSD đất Su hào - Lạc - Khoai tây; KSD đất Nhãn; KSD đất Thanh long KSD đất Cá Giải pháp cho việc nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp TP Thái Nguyên, gồm: Khắc phục hạn chế KSD đất triển vọng; Định hướng sử dụng đất nơng nghiệp theo hướng tăng diện tích cac KSD đất triển vọng; giải pháp về: thị trường tiêu thụ nông sản, vốn, khuyến nông khoa học công nghệ 5.2 KIẾN NGHỊ Do thời gian thực đề tài có hạn, nên kết đạt luận văn đánh ánh giá hiệu sử dụng đất sản xuất nông nghiệp TP Thái Ngun cịn hạn chế, thiếu sót Để có kết luận xác đầy đủ cần tiếp tục nghiên cứu Áp dụng kết đề tài KSD đất triển vọng giải phấp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp vào thực tế sản xuất TP Thái Nguyên 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO A Tài liệu Tiếng Việt Cao Liêm, Đào Châu Thu, Trần Thị Tú Ngà (1990) Phân vùng sinh thái nông nghiệp Đồng sông Hồng Đề tài 52D,0202, Hà Nội Đào Châu Thu (2002) Bài giảng hệ thống nông nghiệp dùng cho học viên cao học Trường ĐHNN Hà Nội Đỗ Đình Sâm Nguyễn Ngọc Bình (2000) Đánh giá tiềm sản xuất đất lâm nghiệp Việt Nam NXB Nông nghiệp, Hà Nội Đỗ Nguyên Hải (1999) Xác định tiêu đánh giá chất lượng môi trường quản lý sử dụng đất đai bền vững cho sản xuất nông nghiệp NXB Nông nghiệp, Hà Nội Đỗ Nguyên Hải (2001) Đánh giá đất hướng sử dụng đất đai bền vững sản xuất nông nghiệp huyện Tiên Sơn - Bắc Ninh Luận án tiến sĩ nông nghiệp Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội Đỗ Thị Tám (2001) Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa huyện Văn Giang - tỉnh Hưng Yên.Luận văn thạc sĩ nông nghiệp Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội Đường Hồng Dật (1994) Lịch sử nông nghiệp Việt Nam Nxb Nông nghiệp, Hà Nội Hội bảo vệ thiên nhiên môi trường Việt Nam Sử dụng đất ngày 20/08/2017, Truy cập ngày 20/08/2017 từ http://www.vacne.org.vn Hội khoa học đất (2000) Đất Việt Nam Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 10 Lê Duy Thước (1992) Tiến tới khả chế độ canh tác hợp lý đất đốt nương rẫy vùng đồi núi Việt Nam Tạp chí khoa học đất, tr2 11 Lê Hải Đường (2007) Chống thối hóa, sử dụng hiệu tài nguyên đất nhằm phát triển bền vững Tạp chí Dân tộc 12 Lê Hội (1996) Một số phương pháp luận việc quản lý sử dụng đất đai Tạp chí nghiên cứu kinh tế, tr193 13 Lê Hồng Sơn (1995) Ứng dụng kết đánh giá đất vào đa dạng hố trồng vùng đồng Sơng Hồng.Nxb Nông nghiệp tr 64 14 Luật đất đai (2013) Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 15 Ngô Thế Dân (2001) Một số vấn đề khoa học công nghệ Nông nghiệp thời kỳ công nghiệp hố - đại hố nơng nghiệp Tạp chí Nơng nghiệp 81 Phát triển nông thôn,(01) tr 3-4 16 Nguyễn Đình Bồng, (2002) Quỹ đất quốc gia – Hiện trạng dự báo sử dụng đất Tạp chí khoa học đất, (16) 17 Nguyễn Đình Hợi (1993) Kinh tế tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh nông nghiệp Nxb Thống kê, Hà Nội 18 Nguyễn Duy Tính (1995) Nghiên cứu hệ thống trồng vùng đồng sông hồng Bắc Trung Bộ NXB Nông nghiệp, Hà Nội 19 Nguyễn Khang, Nguyễn Công Pho (1999) Nghiên cứu quy trình đánh giá đất cho vùng lãnh thổ Viện quy hoạch thiết kế nông nghiệp 20 Nguyễn Thị Vịng (2001) Nghiên cứu xây dựng quy trình công nghệ đánh giá hiệu sử dụng đất thông qua chuyển đổi Đài Loan cấu trồng 21 Nguyễn Văn Bích (2007) Nơng nghiệp nơng thơn Việt Nam hai mươi năm đổi khứ NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 22 Phạm Chí Thành (1998) Phương pháp luận xây dựng hệ thống canh tác Miền bắc Việt Nam.Tạp chí hoạt động khoa học, (3)tr18 – 21 23 Phạm Vân Đình; Đỗ Kim Chung (1998) Kinh tế nông nghiệp Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 24 Phịng Tài ngun Mơi trường TP Thái Nguyên (2017) Báo cáo kết thống kê, kiểm kê diện tích đất đai năm từ 2010 - 2016 địa bàn TP Thái Nguyên 25 Phòng thống kê TP Thái Nguyên (2017) Niên giám thống kê 2016 26 Thái Phiên (2000) Sử dụng quản lý đất bền vững Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 27 UBND tỉnh Thái Nguyên Báo cáo quy hoạch sử dụng đất tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2010 -2020 28 Vũ Khắc Hòa (1996) Đánh giá hiệu kinh tế sử dụng đất canh tác địa bàn huyện Thuận Thành - tỉnh Hà Bắc.Luận văn thạc sĩ kinh tế Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội 29 Vũ Ngọc Tuyên (1994) Bảo vệ môi trường đất đai Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 30 Vũ Thị Bình (1995) Đánh giá đất đai phục vụ định hướng quy hoạch nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp huyện Gia Lâm vùng đồng sông Hồng Luận án PTS khoa học nông nghiệp Trường Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội, tr 1–24 31 Vũ Thị Phương Thụy (2000) Thực trạng giải pháp chủ yếu nâng cao hiệu 82 kinh tế sử dụng đất canh tác ngoại thành Hà Nội Luận án tiến sĩ kinh tế Trường Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội 32 Vũ Thị Thanh Tâm (2007) Đánh giá hiệu sử dụng đất theo hướng sản xuất nông nghiệp hàng hoá huyện Kiến Thuỵ - huyện Hải Phịng Luận văn thạc sĩ nơng nghiệp Đại học Nơng nghiệp I, Hà Nội B Tài liệu Tiếng Anh 33 World Bank (1995) Development and the environment, World Bank, Washington 83 PHỤ LỤC PHỤ LỤC 84 Tình hình sản xuất trồng TP Thái Nguyên Loại trồng Năng suất Giá sản phẩm (1000 đồng/kg) (tấn/ha) Giá trị sản phẩm/ha (triệu đồng) Tiểu vùng Lúa xuân 5,10 6,10 31,11 Lúa mùa 5,05 6,10 30,81 Củ đậu 15,05 3,50 52,68 Cải 12,12 5,20 63,02 Khoai lang 8,25 6,50 53,63 Đỗ tương 2,34 15,00 35,10 Ngô hè 5,33 6,40 34,11 Su hào 12,25 5,40 66,15 Lạc 2,65 12,00 31,80 Khoai tây 8,45 7,20 60,84 14,61 4,80 70,13 1,85 vạn 25/cây 460,50 5,00 5,20 5,68 14,50 2,44 5,12 7,80 11,25 2,45 8,25 5,33 11,50 3,20 17,50 12,00 20 m3/ha 20,40 6,10 6,20 6,50 3,50 14,00 6,40 7,00 5,20 12,00 7,20 6,40 5,20 170,00 20,00 25,00 1,25 tr/m3 35,00 30,50 32,24 36,92 50,75 34,16 32,77 54,60 58,50 29,40 59,40 34,11 59,80 544,00 350,00 300,00 25,00 714,00 Cải bắp Hoa ly Tiểu vùng Lúa mùa Lúa xuân Ngô đông Củ đậu Đỗ tương Ngô xuân Khoai lang Su hào Lạc Khoai tây Ngô hè Cải Chè búp khô Thanh long Nhãn Keo, bạch đàn Cá 85 Tiểu vùng Lúa mùa 5,25 6,20 32,55 Lúa xuân 5,10 6,20 31,62 Ngô đông 5,20 6,50 33,80 15,25 3,50 53,38 Ngô xuân 5,24 6,30 33,01 Khoai lang 8,25 6,50 53,63 Ngô hè 5,33 6,40 34,11 Su hào 12,25 5,40 66,15 Lạc 2,65 12,00 31,80 Khoai tây 8,45 7,20 60,84 Thanh long 15,50 20,00 310,00 Nhãn 11,00 25,00 275,00 20 m3/ha 1,25 tr/m3 25,00 20,60 35,00 721,00 Củ đậu Keo, bạch đàn Cá 86 Các LUT, KSD đất địa bàn thành phố Thái Nguyên LUT Kiểu sử dụng đất Kí hiệu Chuyên lúa Lúa mùa Lúa xuân - Lúa mùa (1) (2) Lúa xuân - Lúa mùa - Củ đậu Lúa xuân - Lúa mùa - Cải Lúa xuân - Lúa mùa - Khoai lang Lúa xuân - Lúa mùa - Ngô đông (3) (4) (5) (6) Đỗ tương - Lúa mùa - Ngô Ngô - Lúa mùa - Khoai lang Ngô xuân - Lúa mùa - Ngô đông Ngô xuân - Lúa mùa - Khoai lang đông Lạc xuân - Lúa mùa - Ngô đông (7) (8) (9) (10) (11) Đỗ tương - ngô hè - củ đậu Su hào - Lạc - khoai tây Cải - Cải - Cải bắp Lạc - Ngô - Cải Cải - Lạc - Khoai tây Ngô xuân - Ngô hè thu - Khoai lang đông Ngô xuân - Ngô hè thu - Ngô đông (12) (13) (14) (15) (16) (17) (18) Hoa ly (19) Chè Nhãn Thanh long (20) (21) (22) Thanh long, bạch đàn (23) Cá (24) lúa màu lúa màu Chuyên màu, rau Chuyên hoa Cây ăn Cây lâm nghiệp NTTS 87 ... tài:? ?Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên? ?? 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU - Đánh giá hiệu loại hình sử dụng đất nông nghiệp địa bàn TP .Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. .. sử dụng đất, kiểu sử dụng đất TP Thái Nguyên 3.2.3 Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp TP Thái Nguyên - Đánh giá hiệu kinh tế loại hình sử dụng đất - Đánh giá hiệu mơi trường loại hình sử dụng. .. Các tiêu đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp a Nguyên tắc lựa chọn tiêu đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp Việc lựa chọn tiêu đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp cần phải dựa nguyên tắc