HỌC VIỆN NƠNG NGHIỆP VIỆT NAM HỒNG HỒNG HÙNG ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NƠNG NGHIỆP THÀNH PHỐ THÁI BÌNH TỈNH THÁI BÌNH Ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60.85.01.03 Người hướng dẫn khoa học: TS Phan Quốc Hưng NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NƠNG NGHIỆP - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi, kết nghiên cứu trình bày luận văn trung thực, khách quan chưa dùng để bảo vệ lấy học vị Tôi xin cam đoan giúp đỡ cho việc thực luận văn cám ơn, thơng tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Hoàng Hồng Hùng i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu hồn thành luận văn, tơi nhận hướng dẫn, bảo tận tình thầy giáo, giúp đỡ, động viên bạn bè, đồng nghiệp gia đình Nhân dịp hồn thành luận văn, cho phép tơi bày tỏ lịng kính trọng biết ơn sâu sắc TS Phan Quốc Hưng tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức, thời gian tạo điều kiện cho tơi suốt q trình học tập thực đề tài Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Khoa Quản lý đất đai - Học viện Nơng nghiệp Việt Nam tận tình giúp đỡ tơi q trình học tập, thực đề tài hồn thành luận văn Tơi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán viên chức phòng Kinh tế, phịng Tài ngun mơi trường thành phố Thái Bình xã Vũ Lạc, Vũ Chính, Đơng Hịa giúp đỡ tạo điều kiện cho tơi suốt trình thực đề tài Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tơi mặt, động viên khuyến khích tơi hoàn thành luận văn./ Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Hoàng Hồng Hùng ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục biểu đồ, hình viii Trích yếu luận văn ix Thesis Abstract xi Phần Mở đầu .1 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.3 Phạm vi nghiên cứu 1.4 Những đóng góp ý nghĩa khoa học thực tiễn 1.4.1 Những đóng góp 1.4.2 Ý nghĩa khoa học 1.4.3 Ý nghĩa thực tiễn Phần Tổng quan tài liệu .4 2.1 Cơ sở lý luận khoa học .4 2.1.1 Khái niệm phân loại đất nông nghiệp 21.2 Vai trị đất nơng nghiệp 2.1.3 Nguyên tắc sử dụng đất nông nghiệp 2.1.4 Các quan điểm sử dụng đất nông nghiệp bền vững 2.1.5 Các tiêu chí đánh giá hiệu nông nghiệp bền vững 12 2.2 Cơ sở thực tiễn 17 2.2.1 Kết đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp giới 17 2.2.2 Kết đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp Việt Nam 19 2.3 Nhận xét chung 22 Phần Vật liệu phương pháp nghiên cứu 23 3.1 Địa điểm nghiên cứu .23 3.2 Thời gian nghiên cứu 23 iii 3.3 Đối tượng nghiên cứu .23 3.4 Nội dung nghiên cứu 23 3.4.1 Phân tích điều kiện tự nhiên thực trạng phát triển kinh tế - xã hội liên quan đến sử dụng đất sản xuất nông nghiệp 23 3.4.2 Phân tích trạng sử dụng đất, tình hình biến động đất nơng nghiệp trạng loại hình sử dụng đất nơng nghiệp khu vực nghiên cứu 23 3.4.3 Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp thành phố Thái Bình 23 3.4.4 Đề xuất định hướng giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp thành phố Thái Bình 24 3.5 Phương pháp nghiên cứu 24 3.5.1 Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp 24 3.5.2 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu 24 3.5.3 Phương pháp điều tra số liệu sơ cấp 24 3.5.4 Phương pháp tổng hợp phân tích số liệu 25 3.5.5 Phương pháp so sánh 28 3.5.6 Phương pháp minh họa biểu đồ 28 Phần Kết nghiên cứu 29 4.1 Điều kiện tự nhiên thực trạng phát triển kinh tế - xã hội khu vực nghiên cứu 29 4.1.1 Điều kiện tự nhiên 29 4.1.2 Tài nguyên thiên nhiên 31 4.1.3 Hiện trạng môi trường 33 4.1.4 Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội 33 4.1.5 Nhận xét chung thực trạng phát triển kinh tế - xã hội 38 4.2 Hiện trạng sử dụng đất tình hình sử dụng đất nông nghiệp khu vực nghiên cứu 39 4.2.1 Hiện trạng sử dụng đất tình hình biến động đất nơng nghiệp 39 4.2.2 Tình hình sử dụng đất nơng nghiệp 44 4.3 Hiệu sử dụng đất nơng nghiệp thành phố Thái Bình 48 4.3.1 Hiệu kinh tế loại hình sử dụng đất 48 4.3.2 Hiệu xã hội kiểu sử dụng đất 56 4.3.3 Hiệu môi trường 59 iv 4.4 Đề xuất định hướng giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp thành phố Thái Bình 70 4.4.1 Định hướng loại hình sử dụng đất nông nghiệp 71 4.4.2 Định hướng nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp 72 4.4.3 Giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp thành phố Thái Bình 74 Phần Kết luận kiến nghị 78 5.1 Kết luận 78 5.2 Kiến nghị 79 Tài liệu tham khảo 80 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng việt BĐKH Biến đổi khí hậu BVTV Bảo vệ thực vật CLĐ Cơng lao động CPTG Chi phí trung gian CSDL Cơ sở liêu ĐKTK Đăng kí thống kê GTSX Giá trị sản xuất KCN Khu công nghiệp KT-XH Kinh tế xã hội LUT Loại hình sử dụng đất SXNN Sản xuất nông nghiệp TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam TNHH Thu nhập hỗn hợp TNMT Tài nguyên môi trường TKĐĐ Thống kê đất đai TT-BTNMT UBND Thông tư Bộ tài nguyên môi trường Ủy ban nhân dân vi DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1 Phân cấp hiệu kinh tế 25 Bảng 3.2 Phân cấp hiệu xã hội 26 Bảng 3.3 Phân cấp hiệu môi trường kiểu sử dụng đất trồng 27 Bảng 3.4 Phân cấp hiệu môi trường kiểu sử dụng đất nuôi trồng thủy sản 28 Bảng 3.5 Phân cấp tổng hợp hiệu kinh tế - xã hội – môi trường 28 Bảng 4.1 Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp Thành phố Thái Bình năm 2016 40 Bảng 4.2 Biến động đất nơng nghiệp thành phố Thái Bình giai đoạn 2010 – 2016 42 Bảng 4.3 Diện tích, suất, sản lượng số trồng Thành phố Thái Bình 45 Bảng 4.4 Kết chăn nuôi giai đoạn 2011 - 2015 47 Bảng 4.5 Kết sản xuất ngành thủy sản giai đoạn 2011 - 2015 47 Bảng 4.6 Hiện trạng loại hình sử dụng đất kiểu sử dụng đất 48 Bảng 4.7 Hiệu sử dụng đất số trồng tính 49 Bảng 4.8 Hiệu kinh tế kiểu sử dụng đất tính 1ha đất canh tác 51 Bảng 4.9 Hiệu xã hội kiểu sử dụng đất thành phố Thái Bình .57 Bảng 4.10 So sánh mức đầu tư phân bón thực tế địa phương với tiêu chuẩn hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt thuốc BVTV 62 Bảng 4.11 So sánh sử dụng lượng thuốc BVTV thực tế địa phương với tiêu chuẩn hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt thuốc BVTV 66 Bảng 4.12 Hiệu môi trường kiểu sử dụng đất trồng 1ha 67 Bảng 4.13 Hiệu môi trường kiểu sử dụng đất nuôi trồng thủy sản 1ha 68 Bảng 4.14 Đánh giá tổng hợp hiệu kiểu sử dụng đất tính 1ha 69 Bảng 4.15 Đề xuất giải pháp kỹ thuật theo loại hình sử dụng đất .74 vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH Biểu đồ 4.1 Cơ cấu loại đất thành phố Thái Bình năm 2016 40 Biểu đồ 4.2 So sánh giá trị sản xuất nông nghiệp giai đoạn 2011-2015 44 Hình 2.1 Hiệu sử dụng đất nơng nghiệp đến năm 2030 18 Hình 4.1 Vị trí thành phố Thái Bình 29 Hình 4.2 Cây lúa xã Vũ Lạc 52 Hình 4.3 Vườn trồng rau xã Vũ Chính 53 Hình 4.4 Vườn hoa cúc xã Vũ Chính 54 Hình 4.5 LUT cảnh (Cây Quất) xã Đơng Hịa 55 Hình 4.6 LUT chun cá xã Đơng Hịa 55 viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Hoàng Hồng Hùng Tên luận văn: “Đánh giá trạng hiệu sử dụng đất nơng nghiệp thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình” Ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60.85.01.03 Tên sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu Đánh giá trạng hiệu sử dụng đất nông nghiệp mặt kinh tế, xã hội môi trường thành phố Thái Bình Đề xuất định hướng sử dụng đất giải pháp nhằm nâng cao hiệu sử dụng đất Phương pháp nghiên cứu Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp phương pháp thu thập tài liệu điều kiện - tự nhiên tình hình kinh tế - xã hội khu vực nghiên cứu Phương pháp chọn điểm nghiên cứu phương pháp đánh giá điều tra thu thập số liệu thứ cấp kết hợp với phương pháp đánh giá chuyên gia xác định điểm nghiên cứu để thu thập số liệu tình hình sử dụng đất, mức độ thâm canh… Phương pháp điều tra số liệu sơ cấp sử dụng phiếu điều tra vấn nông hộ để thu thập số liệu sơ cấp tình hình sử dụng đất, mức độ thâm canh…từ đánh giá trạng tính tốn hiệu sử dụng đất theo loại sử dụng đất Phương pháp tổng hợp phân tích số liệu tổng hợp kết phương pháp điều tra số liệu sơ cấp tính tốn hiệu sử dụng đất theo loại sử dụng đất theo tiêu chuẩn ngành Phương pháp so sánh phương pháp dựa kết nghiên cứu với tiêu chuẩn (phân bón, mức độ nhiễm kim loại nặng) hay hướng dẫn sử dụng quan chuyên mơn (hố chất BVTV) để làm rõ nguy gây ô nhiễm đất từ tình hình sử dụng đất người dân Phương pháp minh họa biểu đồ sử dụng biều đồ để minh hoạ phân bố loại sử dụng đất, biến động đất đai mức độ thay đổi bố trí loại sử dụng đất địa bàn nghiên cứu Kết kết luận Về hiệu kinh tế từ kết tổng hợp số liệu từ điều tra nông hộ đánh giá loại hình sử dụng đất đạt kết cao sau: LUT cảnh thu nhập hỗn hơp ix Bảng 4.13 Hiệu môi trường kiểu sử dụng đất nuôi trồng thủy sản 1ha TT Chỉ tiêu Điểm đánh giá Mức độ cải tạo ao nuôi Mức độ sử dụng thức ăn công nghiệp Mức độ sử dụng thuốc kháng sinh Tổng 4.3.3.4 Đánh giá chung hiệu sử dụng đất Trên sở nghiên cứu tổng hợp tiêu hiệu kinh tế, xã hội môi trường kiểu sử dụng đất đặc trưng thành phố, tiến hành đánh giá tính tổng hợp tiêu cho loại hình sử dụng đất Từ bảng 4.14 kiểu sử dụng đất có tổng điểm phân cấp hiệu qua tiêu chí kinh tế, xã hội, môi trường Tổng điểm phân cấp hiệu cao từ 18 đến 24 điểm bao gồm kiểu sử dụng đất sau: - Cà chua – lúa mùa – cải bắp đạt 19 điểm; - Cải bắp – hoa cúc đạt 20 điểm; - Cây quất đạt 20 điểm; - Cá hỗn hợp đạt 20 điểm; - Dưa chuột – đậu đũa – cà chua đạt 20 điểm; - Dưa chuột – cải bẹ - hành đạt 21 điểm; - Đậu đũa – cải bẹ - su hào đạt 21 điểm; - Đậu đũa – cải bẹ - cải bắp đạt 21 điểm Từ số liệu tổng hợp từ bảng 4.14 nhận thấy kiểu sử dụng đất LUT chuyên rau mạnh khu vực nghiên cứu, hiệu kinh tế, xã hội môi trường đạt giá trị cao so với LUT khác Tiếp đến kiểu sử dụng đất LUT hoa rau, LUT chuyên cá, LUT cảnh thấp kiểu sử dụng đất LUT chuyên lúa Trên sở đó, năm tới, thành phố cần phát triển diện tích loại hình sử dụng đất chun rau, chun cá cảnh Bên cạnh đó, cần nâng cao hiệu sử dụng đất LUT chuyên lúa việc cải thiện tình hình tưới tiêu để đưa diện tích thành LUT lúa màu nhằm khai thác có hiệu quỹ đất có 68 Bảng 4.14 Đánh giá tổng hợp hiệu kiểu sử dụng đất tính 1ha STT Loại hình sử dụng Kiểu sử dụng đất đất Chuyên Lúa (LUT1) Lúa Màu (LUT2) Lúa Rau (LUT3) Chuyên rau (LUT4) Hiệu kinh tế Điểm Đánh giá Hiệu xã hội Điểm Đánh giá Hiệu môi trường Tổng Đánh điểm Điểm giá Mức đánh giá Lúa Xuân - Lúa mùa L L L 10 L Lúa xuân - Lúa mùa - Ngô đông L M M 13 M Lúa xuân - Lúa mùa - Lạc đông M M M 14 M Lúa xuân - Lúa Mùa - Khoai lang M M M 15 M Lúa xuân - Lúa mùa - Khoai tây H M M 16 M Cà chua- Lúa mùa – Bắp cải H H M 19 H Dưa chuột - Đậu đũa - Cà chua H H M 20 H Dưa chuột - Cải bẹ - Hành H H M 21 H Đậu đũa - Cải bẹ - Su Hào H H M 21 H Đậu đũa - Cải bẹ - Bắp cải H H M 21 H Lạc xuân - Đậu tương - Lạc đông Lạc xuân - Đậu tương - Ngô đông H M 4 M M 6 M M 17 16 M M Chuyên màu (LUT5) Hoa rau (LUT6) Bắp cải - hoa cúc H H M 20 H Cây cảnh (LUT7) Cây quất H H M 20 H Chuyên cá (LUT8) Cá hỗn hợp H M H 20 H Nguồn: Tổng hợp phiếu điều tra 69 4.4 ĐỀ XUẤT ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NƠNG NGHIỆP CỦA THÀNH PHỐ THÁI BÌNH Để định hướng loại hình sử dụng đất đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030, tơi vào tài liệu sau: - Căn vào kết nghiên cứu luận văn - Căn vào quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình - Căn vào kế hoạch tái cấu ngành nông nghiệp thành phố Thái Bình đến năm 2020 định hướng đến năm 2030 Thành phố Thái Bình nằm phía Tây - Nam tỉnh Thái Bình, trung tâm đầu não tỉnh, sở hạ tầng giao thông, thủy lợi, cấp điện, nước vv, tương đối phát triển, nhiên trước áp lực phát triển kinh tế - xã hội, hệ thống hạ tầng sở cần tiếp tục đất tư, cải tạo, nâng cấp thời gian tới Về mặt tổng thể, thành phố Thái Bình có nhiều hội để phát triển toàn diện, đặc biệt xây dựng đô thị văn minh, phát triển công nghiệp - xây dựng, thương mại - dịch vụ, nông nghiệp hàng hóa thuận lợi Về phát triển nơng nghiệp, với sản xuất lương thực, thành phố Thái Bình phát triển nhanh sản phẩm nơng nghiệp có giá trị cao trồng hoa, ăn quả, cảnh, rau màu loại cung cấp cho nhu cầu chỗ phần cho vùng lân cận Quá trình sản xuất nơng nghiệp ni trồng thủy sản liên quan chặt chẽ với yếu tố tự nhiên, tới tính chất nơng hóa thổ nhưỡng đất, khả tưới tiêu điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội tiểu vùng nông nghiệp Ngồi hiệu đem lại từ việc bố trí hợp lý trồng, vật nuôi, chuyển dịch cấu sản xuất, mùa vụ…, tạo vùng chuyên canh sản xuất nhằm tạo sản phẩm hàng hóa, ngun liệu cho cơng nghiệp chế biến cịn phụ thuộc nhiều vào điều kiện khác khả tưới tiêu, địa hình, vốn đầu tư, lao động yếu tố thị trường khả tiêu thụ sản phẩm Trước lợi địa hình để nâng cao phát triển nông nghiệp theo hướng thị trường đa dạng hóa mặt hàng sản phẩm nơng nghiệp Thành phố cần xác định, định hướng nông nghiệp hướng xã hội cần Theo quan điểm cần: 70 Tích cực chuyển đổi nơng nghiệp sang sản xuất hàng hóa quy mơ lớn, đẩy nhanh tiến độ chuyển dịch cấu trồng, vật nuôi quy hoạch, đầu tư hạ tầng, hỗ trợ đầu tư vùng sản xuất nơng nghiệp theo mơ hình nơng thơn mới; gắn phát triển nông nghiệp với phát triển thương mại, du lịch sinh thái bảo vệ môi trường; áp dụng giới hóa, kỹ thuật cơng nghệ vào q trình sản xuất Phát triển dịch vụ nơng nghiệp, đáp ứng yêu cầu sản xuất hàng hóa phục vụ thị Khuyến khích chăn ni tập trung theo hướng trang trại, gia trại, áp dụng phương thức chăn nuôi công nghiệp để tăng sức cạnh tranh sản phẩm, thực kiểm định sản phẩm gia súc, gia cầm trước lưu thông thị trường Tổ chức sản xuất có hiệu vùng ni trồng thủy sản tập trung Quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa vùng lúa chất lượng cao phấn đấu đạt 50% - 70% diện tích canh tác, quy hoạch vùng hoa, cảnh, ăn quả, rau màu loại với cấu chủ yếu rau thực phẩm; bước thực tổ chức sản xuất rau an toàn giống hoa, cảnh xã có điều kiện sản xuất Quy hoạch hệ thống giao thông thủy lợi nội đồng, đầu tư xây dựng cơng trình thủy lợi để đảm bảo tưới tiêu Thực tốt công tác dồn điền đổi đảm bảo thuận tiện cho sản xuất nông nghiệp Nâng cao lực hoạt động có chế hỗ trợ phát triển Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp nhằm mở rộng loại hình dịch vụ phục vụ sản xất nơng nghiệp 4.4.1 Định hướng loại hình sử dụng đất nông nghiệp Dựa kết tổng hợp bảng 4.14 hiệu kinh tế, xã hội mơi trường loại hình sử dụng đất nông nghiệp kết hợp với lợi điều kiện tự nhiên điểm nghiên cứu, xin đề xuất loại hình sử dụng đất đạt hiệu cao phát triển kinh tế - xã hội thành phố Thái Bình sau: - LUT chuyên rau trung bình từ 20 đến 21 điểm đạt hiệu cao - LUT cảnh đạt 20 điểm có hiệu cao - LUT chuyên cá đạt 20 điểm có hiệu cao - LUT hoa rau đạt 20 điểm có hiệu cao LUT chuyên rau LUT mang lại nguồn thu nhập liên tục cho người dân yêu cầu lao động khơng cao chi phí sản xuất thấp loại hình sử dụng đất đáp ứng cao tiêu chi đánh giá hiệu Tuy nhiên cần để 71 LUT hình phát triển cần xây dựng đề án chiến lược loại trồng phù hợp mùa vụ mang lại hiệu cao LUT cảnh LUT mà thành phố có định hướng phân vùng cụ thể có tiềm phát triển, mang lại thu nhập cao cho người dân Hàng năm LUT mang lại nguồn lợi lớn cho địa phương Bên cạnh việc mở rộng diện tích, vấn đề quan trọng chất lượng sản phẩm thị trường tiêu thụ mà thời gian tới thành phố cần tập trung đầu tư LUT chuyên cá tận dụng lợi mặt nước đem lại cho thành phố Thái Bình loại hình sử dụng đất khơng thể bỏ qua Chính LUT chuyên cá đem lại nguồn kinh tế tương đối cao cho người nông dân chúng tơi xác định loại hình sử dụng đất nhằm mục đích xây dựng mơ hình trang trại quy mô lớn theo hướng vườn ao chuồng đáp ứng nhu cầu thị trường đặt ổn định an sinh xã hội LUT hoa rau LUT đem lại hiệu kinh tế cao cho người nông dân, giải nhiều lao động đất đai sử dụng triệt để suốt năm nên cần có biện pháp bồi bổ, cải tạo đất trình sử dụng 4.4.2 Định hướng nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp Trước thách thức ngành nơng nghiệp cần phải đổi tồn diện, hiệu bền vững theo hướng cơng nghiệp hóa đai hóa theo hướng nơng thơn Chuyển mạnh nơng nghiệp sang sản xuất hàng hóa, có suất, chất lượng, hiệu khả cạnh tranh cao Theo hướng quy hoạch thành phố, phát triển vùng sản xuất hàng hóa tập trung, quy mơ lớn, hình thành số khu sản xuất nông nghiệp công nghệ cao Phấn đấu diện tích lúa chất lượng cao đạt 60% vào năm 2030; diện tích vụ đơng đạt 65 – 70 %, chủ yếu rau màu thực phẩm; bước tổ chức sản xuất rau an tồn giống màu xã có điều kiện sản xuất Áp dụng giới hóa, đẩy mạnh ứng dụng tiến khoa học – kỹ thuật, công nghệ vào sản xuất; gắn phát triển nông nghiệp với phát triển thương mại, đẩy mạnh chế biến xuất nông, thủy sản Phát triển dịch vụ nông nghiệp, đáp ứng yêu cầu sản xuất hàng hóa phục vụ thị Khuyến khích phát triển chăn ni tập trung theo hướng trang trại quy mô lớn, áp dụng phương thức chăn nuôi công nghiệp để tăng sức cạnh tranh sản phẩm Tổ chức sản xuất có hiệu vùng nuôi thủy sản tập trung 72 4.4.2.1 Ngành trồng trọt + Cây hoa: diện tích hoa, cảnh từ 336,8 lên 396,8 tăng 60 tập trung xã Đơng Hịa, Vũ Chính Vũ Phúc Trồng hoa cảnh đòi hỏi kỹ thuật kinh nghiệm sản xuất cao song lại cho giá trị kinh tế lớn làm đẹp cho cảnh quan môi trường đô thị, nâng cao thu nhập cho nông dân Xây dựng vùng sản xuất hoa giống, hoa chất lượng cao, đa dạng chủng loại, phù hợp với điều kiện sinh thái thị trường tiêu thụ + Cây lương thực: xây dựng vùng sản xuất chuyên lúa hàng hóa tập trung có hợp đồng bao tiêu sản phẩm: xã Vũ Lạc 01-02 vùng/xã, quy mô vùng từ 50-70 ha; + Cây thực phẩm: xây dựng vùng chuyên sản xuất loại rau màu tất mùa năm chủ yếu xã Vũ Chính Vùng chuyên màu bố trí loại rau cao cấp, rau có giá trị kinh tế cao với cơng thức ln canh 6-8 vụ/năm góp phần nâng cao hệ số sử dụng đất toàn thành phố lên 3,5 – 3,8 lần Diện tích rau màu hè đất lúa tăng 20 ha, diện tích rau màu chuyên canh tăng 60 chuyển từ đất chuyên lúa Kết hợp trồng rau nhà lưới đồng ruộng đủ tiêu chuẩn để cung cấp cho siêu thị, thị trường nước 4.4.2.2 Ngành thuỷ sản Với phương châm giảm bớt ao ni nhỏ vùng dân cư, mở rộng diện tích quy hoạch q trình chuyển đổi diện tích lúa địa hình thấp trũng có nguồn nước khơng bị ô nhiễm sang nuôi trồng thủy sản Trên sở quỹ đất xã, phường diện tích ni thủy sản nước thành phố 353,6 Huy động nguồn lực Nhà nước, địa phương đóng góp người dân đầu tư xây dựng sở hạ tầng kỹ thuật đẩy mạnh trình tích tụ ruộng đất để hình thành trang trại thủy sản, trang trại VAC, trang trại kinh doanh tổng hợp để khai thác hiệu quỹ đất chuyển đổi Phát triển sản xuất theo hướng thâm canh, khai thác tối đa vùng thủy sản tập trung Vũ Chính Phát triển mơ hình ni cá đặc sản, có giá trị kinh tế cao Diện tích thủy sản 20 ha, suất bình quân 12 tấn/ha 73 4.4.3 Giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp thành phố Thái Bình Căn vào định hướng loại hình sử dụng đất đến năm 2020 định hướng năm 2030, Tôi xin đề xuất số giải pháp để nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp Thành phố Thái Bình sau: a) Giải pháp nâng cao hiệu Vẫn giữ nguyên loại hình sử dụng đất có số kiểu sử dụng đất cải tiến theo hướng nâng cao hiệu hợp lý Cụ thể cải tiến kiểu sử dụng đất trình bày bảng 4.15 Bảng 4.15 Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu theo loại hình sử dụng đất STT Loại hình sử dụng đất Chuyên Lúa (LUT1) Lúa Xuân - Lúa mùa Lúa Màu (LUT2) Lúa xuân - Lúa mùa - Ngô đông Lúa xuân - Lúa mùa - Lạc đông Lúa xuân - Lúa Mùa - Khoai lang Lúa xuân - Lúa mùa - Khoai tây Lúa Rau (LUT3) Kiểu sử dụng đất Cà chua- Lúa mùa – Bắp cải Dưa chuột - Đậu đũa - Cà chua Dưa chuột - Cải bẹ - Hành Đậu đũa - Cải bẹ - Su Hào Đậu đũa - Cải bẹ - Bắp cải Lạc xuân - Đậu tương - Lạc đông Chuyên rau (LUT4) Chuyên màu (LUT5) Lạc xuân - Đậu tương - Ngô đông Hoa rau (LUT6) Bắp cải - hoa cúc Cây cảnh (LUT7) Cây quất Chuyên cá (LUT8) Cá hỗn hợp Đề xuất thay đổi nâng cao Lúa Xuân Lúa mùa sử dụng giống lúa chất lượng cao Bổ sụng kiểu sử dụng có cải tạo đất với diện tích lớn lạc, đậu tương Tăng diện tích nên đa dạng loại rau vụ đông su hào, bắp cải rau gia vị Đa dạng loại rau theo mùa vụ rau ăn vào vụ xuân, hè rau gia vị xà lách, mùi, thơm… Thay đổi lạc vụ động thành khoai tây thay đổi đậu tương vụ hè thành khoai lang ngô Luân canh loại hoa với loại rau Trồng xen cải tạo đất họ đậu, ngô với quất giai đoạn ươm (1-3 năm đầu) Giữ nguyên 74 b) Giải pháp đào tạo khuyến nông Với giải pháp kỹ thuật cải tiến loại hình sử dụng đất với định hướng thành phố việc tái cấu ngành nông nghiệp theo hướng hàng hóa, đảm bảo vệ sinh an tồn thực phẩm Đòi hỏi phải nâng cao hiêu biết nhận thức người dân Do vậy, công tác đào tạo tập huấn, chuyển giao kỹ thuật cần tăng cường - Đối với đội ngũ cán quản lý Xác định rõ chức nhiệm vụ đơn vị để hình thành tiêu chuẩn cán theo hướng chuyên nghiệp, chất lượng cao Trên sở rà sốt,lập kế hoạch bố trí, đào tạo lớp tập huấn bồi dưỡng công tác khuyến nông sư phạm dạy nghề phối hợp trường nghề trường cao đẳng nghề Nông lâm Đông Bắc học viện Nơng nghiệp Việt Nam Xây dựng chương trình đào tạo phát triển nguồn nhân lực có trình độ cao, có khả vận dụng lý thuyết vào thực tiễn sản xuất nơng nghiệp chương trình bồi dưỡng phương pháp khuyến nông kỹ thuật chuyên ngành theo tiêu chuẩn VietGap GlobalGAP công ty ThaiBinhSeed Xây dựng kế hoạch đào tạo cho chuyên ngành (trồng trọt, chăn nuôi, thú y, thủy sản, lâm nghiệp, ) theo hướng gửi đào tạo nước trường chuyên nghiệp nước học cử tuyển học viên Nông Nghiệp, đại học Nơng lâm Thái Ngun chương trình hỗ trợ cán trẻ học hỏi nông nghiệp công nghệ cao Israel, Nhật Bản hỗ trợ tiền ăn học phí cam kết trở địa phương làm việc tất xã Có sách tuyển dụng cán trẻ, có trình độ, lực Tăng cường cơng tác luân chuyển cán bộ, cán quản lý - Đối với người nông dân Đào tạo cách có hệ thống, có cấp cho lao động nơng nghiệp Ban hành sách khuyến khích nơng dân học nghề (ưu đãi vốn vay, ưu đãi tích tụ ruộng đất giới hạn phép, hỗ trợ áp dụng tiến khoa học - công nghệ) lớp tập huấn trồng rau hoa xã Vũ Phúc xã Vũ Chính, xã Vũ Lạc Phát huy vai trị Hội nơng dân, hợp tác xã Hiệp hội sản xuất việc dạy nghề, tiếp thu khoa học - công nghệ, tiếp cận thông tin Khuyến khích đội ngũ trí thức phục vụ nơng nghiệp, nông thôn (thành lập doanh nghiệp, xây dựng trang trại, mở dịch vụ khoa học - công nghệ, ) 75 Tăng cường công tác tuyên truyền, đổi mới, nâng cao nhận thức cho nông dân Tăng cường thời lượng phát sóng kênh truyền hình, kênh phát chun mục phục vụ phát triển nơng nghiệp Xây dựng sách khuyến khích thành phần kinh tế tham gia cung cấp thông tin sản xuất nông nghiệp phương tiện thông tin đại chúng Ưu tiên cho công tác in ấn, phát hành sách báo phổ biến kỹ thuật nông nghiệp Xây dựng quỹ hỗ trợ cho sáng tác có nội dung tuyên truyền chương trình phát triển nơng nghiệp Vì vậy, nâng cao trình độ hiểu biết khoa học kỹ thuật sử dụng nhạy bén thị trường cho nhân dân thành phố Thái Bình năm tới hướng cần giải Cán lãnh đạo, ban ngành cần tổ chức buổi hội thảo, lớp tập huấn buổi tổng kết hay thăm quan vùng sản xuất điển hình nhằm giúp người dân nâng cao trình độ sản xuất c) Giải pháp khoa học cơng nghệ Để loại hình sử dụng đất đạt hiệu cao, đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh an tồn thực phẩm cần phải áp dụng tiến khoa học kĩ thuật như: Sử dụng nhà có mái che đơn gian, hệ thống tưới phun tự động cho vùng trồng rau, trồng hoa cảnh Lựa chọn đưa vào cấu giống trồng suất chất lượng cao d) Giải pháp vốn đầu tư Để có khoản vốn lớn để thực hệ thống giải pháp toàn diện nhằm nâng cao hiệu sử dụng đất nơng nghiệp Các nguồn huy động bao gồm: ngân sách trung ương, địa phương vốn tín dụng đầu tư, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, vốn doanh nghiệp huy động từ dân cư Hiện nguồn vốn mà hộ vay để đầu tư sản xuất nông nghiệp chủ yếu Ngân hàng Nông nghiệp Phát triển Nơng thơn thành phố Thái Bình ngân hàng Chính sách xã hội Một vấn đề đặt cần tạo điều kiện hộ vay vốn sản xuất nông nghiệp đặc biệt hộ nghèo Vì cần có số giải pháp sau: - Khuyến khích tạo điều kiện thuận lợi để thành phần kinh tế nước đầu tư lĩnh vực: sản xuất giống trồng, vật nuôi, công nghiệp chế biến, thương mại, dịch vụ, phát triển ngành nghề truyền thống, sản xuất mặt hàng sử dụng nhiều lao động… Thơng qua sách ưu 76 đãi bố trí mặt đất đai, giá thời gian thuê đất, thuế thu nhập doanh nghiệp, tín dụng - Đa dạng hóa hình thức tín dụng nơng thơn, huy động vốn nhàn rỗi dân, khuyến khích phát triển quỹ tín dụng nhân dân, hạn chế thấp tình trạng cho vay nặng lãi - Thực sách hỗ trợ giống (như làm với giống ngô) giống lúa, ăn đậu tương … kg giống loại hỗ trợ 50% tất xã địa bàn - Ưu đãi vốn vay cho hộ nông dân phát triển mô hình trang trại - Tạo điều kiện cho hộ vay vốn mở rộng sản xuất (theo quy hoạch), với thời gian mức vay phù hợp với đặc điểm quy mơ loại hình sản xuất, cho phép chấp tài sản hình thành từ vốn vay Có chế độ ưu đãi cho chương trình, dự án phát triển sản xuất hàng hóa giải việc làm nơng thơn e) Giải pháp sách Để thực giải pháp phát triển nông nghiệp theo hướng đồng cần có sách hợp lý: Chính sách ưu đãi vốn đầu tư, xây dựng nông thôn Quy hoạch vùng sản xuất an tồn Cơ chế sách đất đai 77 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN Thành phố Thái Bình thành phố nằm vùng đồng sơng Hồng có vị trí trung tâm kinh tế - xã hội tỉnh Thái Bình Trong năm 2016 thành phố đạt mức tăng trưởng ngành Công nghiệp – xây dựng đạt 17.323,9 tỷ đồng, ngành Thương mại – Dịch vụ đạt 6.608,5 tỷ đồng ngành Nông nghiệp – thủy sản đạt 726,6 tỷ đồng Qua kết điều tra Thành phố Thái Bình thành phố có diện tích đất nơng nghiệp 3439,0 chiếm 50% diện tích đất tồn thành phố có đất sản xuất nơng nghiệp 3016,2 ha, đất trồng lâu năm 353,6 đất nuôi trồng thủy sản 62,9 Thành phố có loại hình sử dụng đất chia thành 15 kiểu sử dụng đất chủ yếu tập trung trồng lúa xen canh loại màu, rau….Trước nhu cầu thị trường thành phố Thái Bình tích cực chuyển đổi trồng từ trồng lúa sang trồng rau, hoa cảnh đem lại nguồn thu nhập cao cho người dân Kết đánh giá hiệu sử dụng đất cho thấy - LUT cảnh thu nhập hỗn hơp hiệu đồng vốn cao 359,19 triệu đồng/ha, 2,24 lần Loại hình sử dụng đất có hiệu kinh tế thấp LUT chuyên lúa có thu nhập hỗn hợp 39,58 triệu đồng/ha, hiệu đồng vốn 0,95 lần Mặc dù đạt hiệu kinh tế thấp LUT chuyên lúa LUT thành phố vấn đề an ninh lương thực - Kết đánh giá hiệu xã hội cho thấy LUT cảnh có mức độ người dân đồng ý mở rộng đạt tỷ lệ cao 90% Loại hình sử dụng đất có hiệu xã hội thấp LUT chuyên lúa có tỷ lệ người dân ủng hộ mở rộng thấp 40% Tuy nhiên, loại hình chuyên lúa áp dụng đảm bảo vấn đề an ninh lương thực cho nhân dân nên cần trì diên tích trồng lúa dù thu nhập khơng cao người nơng dân gắn bó với lúa trồng - Đối với hiệu mơi trường LUT chun cá có ảnh hưởng tốt đến mơi trường Bên cạnh đó, LUT chun rau LUT chuyên màu, LUT chuyên lúa, LUT lúa màu nhu cầu phân bón cao nên gây ảnh hưởng xấu đến môi trường 78 Qua điều tra, đánh giá hiệu kinh tế, xã hội môi trường xác định loại hình sử dụng đất đem lại hiệu cao địa bàn thành phố Thái Bình là: LUT chuyên rau > LUT cảnh > LUT chuyên cá > LUT hoa rau Để nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp địa bàn thành phố Thái Bình cần thực giải pháp sau: giải pháp kỹ thuật, giải pháp đào tạo khuyến nông, giải pháp khoa học công nghệ, giải pháp vốn đầu tư, giải pháp sách Để giải pháp mang lại hiệu cao thành phố cần tập trung vào giải pháp kỹ thuật giải pháp khoa học công nghệ 5.2 KIẾN NGHỊ Tiếp tục nghiên cứu đánh giá tồn diện hiệu sử dụng đất nơng nghiệp địa bàn thành phố để có sở dề xuất quy hoạch phát triển tổng thể thành phố Thái Bình đến năm 2030 Kết nghiên cứu đề tài cần sử dụng làm cho việc thực quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030 hướng chuyển đổi cấu trồng vật nuôi hợp lý 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu tiếng Việt Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn (2010) Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8409:2010 Quy trình đánh giá đất sản xuất nông nghiệp phục vụ quy hoạch sử dụng đất cấp huyện Bộ Tài nguyên - Môi trường (2010) Báo cáo quy hoạch sử dụng đất Bộ Tài nguyên - Môi trường (2014) Thông tư 28/2014/TT-BTNMT thống kê, kiểm kê đất đai lập đồ trạng sử dụng đất Bộ Tài nguyên - Môi trường (2015) Báo cáo thuyết minh tổng hợp điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (20162020) cấp quốc gia Tr 55-56 Bùi Nữ Hoàng Anh (2013) Giải pháp nâng cao hiệu kinh tế sử dụng đất nông nghiệp tỉnh Yên Bái giai đoạn 2012 – 2020 Luận án Tiến sĩ Đại học Nông lâm Thái Nguyên Tr 17-18 Bùi Thị Thùy Dung (2009) Bài giảng kinh tế sử dụng đất Nxb Nông nghiệp, Hà Nội Chính phủ (2009) Nghị 63/NQ-CP đảm bảm an ninh lương thực quốc gia Cục thống kê tỉnh Thái Bình (2015) Niên giám thống kê tỉnh Thái Bình năm 2015 Cục thống kê tỉnh Thái Bình (2016) Hệ thống tiêu kinh tế xã hội năm 2016, cục thống kê tỉnh Thái Bình, truy cập ngày 20/04/2017 http://thongkethaibinh.gov.vn/uploads/news/2017_03/dangweb_htct-31-3-2017thaibinh.pdf Đỗ Kim Chung (2000) Thị trường đất nông nghiệp Việt Nam Tạp chí nghiên cứu kinh tế, số 260 tháng 1/2000 10 Đỗ Kim Chung, Phạm Vân Đình, Trần Văn Đức Quyền Đình Hà (1997) Kinh tế nơng nghiệp Nxb Nơng nghiệp Hà Nội 11 Đỗ Nguyên Hải (1999) Xác định tiêu đánh giá chất lượng môi trường quản lý sử dụng đất đai bền vững cho sản xuất nơng nghiệp Tạp chí khoa học đất số 11 trang 20 80 12 Đường Hồng Dật (2004) Từ điển Nông nghiệp Anh - Việt Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 13 Huy Thông (2015) Hiệu sử dụng đất nông nghiệp Việt Nam cịn thấp, Báo hội nơng dân, truy cập ngày 09/09/2016 http://mtnt.hoinongdan org.vn/sitepages/news/1098/36380/hieu-qua-su-dung-dat-nong-nghiep-tai-vietnam-con-thap 14 Ngô Thế Dân (2001) Một số vấn đề khoa học công nghệ nông nghiệp thời kỳ CNH- HĐH nông nghiệp Tạp chí Nơng nghiệp Phát triển nơng thơn tr 3-4 15 Nguyễn Đình Bồng (2005) Sử dụng hợp lý tái tạo tài nguyên thiên nhiên, Tạp chí Tài nguyên Môi trường, số 2/2005, tr.21-24 16 Nguyễn Hữu Ngữ (2010) Bài giảng Quy hoạch sử dụng đất, Trường Đại học Nông lâm, Đại học Huế 17 Oxfam (2012) Báo cáo nghiên cứu tập trung đất đai người nghèo Lâm Đồng, tr 21-24 18 Phạm Ngọc Dũng (2007) Nghiên cứu hiệu kinh tế sản xuất cà phê nhân hộ nông dân huỵên Đăk Song - tỉnh Đăk Nông Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội 19 Quốc hội (2001) Văn kiện Hội nghị lần thứ Ban Chấp hành Trung ương khố IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr 90 - 91 20 Quốc hội (2011) Văn kiện đai hội đại biểu toàn quốc lần thứ 11, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 21 Quốc hội (2013) Luật đất đai năm 2013 , NXB Lao động xã hội, Hà Nội 22 Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn (2016) Hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt bảo vệ thực vật 23 Sở Tài nguyên - mơi trường tỉnh Thái Bình (2016) Thơng kê đất đai năm 2016 24 Tơn Thất Chiểu Đỗ Đình Thuận (1998) Phương pháp đánh giá đất theo FAO, NXB Nông nghiệp, Hà Nội 25 Trần Hữu Viên (2005) Giáo trình quy hoạch sử dụng đất NXB Nông nghiệp tr 5-9 26 UBND Tp Thái Bình(2011) Báo cáo rà sốt điều chỉnh quy hoạch tổng phát triển KT-XH thành phố Thái Bình đến năm 2020 81 27 UBND Tp Thái Bình(2011) Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử dụng đất năm kỳ đầu (2011-2015) Thành phố Thái Bình- tỉnh Thái Bình 28 UBND Tp Thái Bình(2016) Báo cáo tình hình phát triển KT-XH năm 2016, mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp chủ yêu năm 2017 thành phố Thái Bình đến năm 2020 29 UBND Tp.Thái Bình(2016) Kế hoạch thực tái cấu ngành nơng nghiệp thành phố Thái Bình đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 30 Viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp (2005) Quy hoạch sử dụng hiệu 38 vạn đất nương rẫy vùng TDMNBB, Dự án Tài liệu tiếng Anh 32 Brett A Bryan, Neville D, Crossman, Martin Nolan, Jing Li, Javier Navarro, Jeffery D Connor (2015) Land use efficiency: anticipating future demand for land-sector greenhouse gas emissions abatement and managing trade-offs with agriculture, water, and biodiversity Accessed April 15th 2017, http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/gcb.13020/abstract 33 MEA (2005) Millennium Ecosystem Assessment Ecosystem and Human Wellbeing: Synthesis Island Press, Washington, DC 34 Farming First (2015) Food and Farming in 2030 Accessed March 15th 2017, https://farmingfirst.org/tag/food/ 35 FAO (1983) Guidelines Land Evaluation for Rainfed Agriculture Soil bulletin 52 FAO Rome, Italy 36 FAO (1990) World Food Dry, Rome 37 FAO (2008) The State of Food Insecurity in the World 2008, Rome 38 FAO (2015) FAOSTAT data on land use 39 William E.Rees (1997) Urban Agriculture, British Colombia University 40 Stefan Wirsenius , Christian Azar, Göran Berndes (2010) How much land is needed for global food production under scenarios of dietary changes and livestock productivity increases in 2030? 82 ... giá trạng hiệu sử dụng đất nơng nghiệp thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình? ?? 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU - Đánh giá trạng hiệu sử dụng đất nông nghiệp mặt kinh tế, xã hội môi trường thành phố Thái Bình. .. 4.2.1 Hiện trạng sử dụng đất tình hình biến động đất nơng nghiệp 39 4.2.2 Tình hình sử dụng đất nông nghiệp 44 4.3 Hiệu sử dụng đất nông nghiệp thành phố Thái Bình 48 4.3.1 Hiệu. .. - Hiện trạng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp thành phố - Các kiểu sử dụng đất, diện tích phân bố kiểu sử dụng đất thành phố - Biến động đất nông nghiệp giai đoạn 2010-2016 3.4.3 Đánh giá hiệu