BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP & PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP NGUYỄN NGỌC THÁI ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH MÍA CỦA NÔNG HỘ TẠI HUYỆN PHỤNG HIỆP, TỈNH HẬU GIANG CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP MÃ SỐ: 60620115 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS NGUYỄN VĂN HÀ Đồng Nai, 2014 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, công trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực chưa công bố công trình nghiên cứu khác / Ngày 27 tháng năm 2014 NGUYỄN NGỌC THÁI ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành biế t ơn! Thầ y giáo TS Nguyễn Văn Hà tận tình hướng dẫn giúp đỡ, hỗ trợ suốt thời gian thực hoàn thành luận văn này; Ban lãnh đạo Trường Đại học Lâm Nghiệp, quý Thầ y Cô đã giảng da ̣y và hướng dẫn hai năm ho ̣c vừa qua; Bà nông dân, phòng Nông nghiệp, phòng thóng kê huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang và các đơn vi ̣ có liên quan đã giúp đỡ cung cấp thông tin cần thiết, đóng góp ý kiế n và ta ̣o mo ̣i điề u kiê ̣n thuâ ̣n lơ ị cho hoàn thành luâ ̣n văn; Ban lañ h đa ̣o Trường Cao đẳng Cơ điện Nông nghiệp Nam Bộ, anh chi ̣ em đồ ng nghiê ̣p đã ta ̣o điề u kiê ̣n và giúp đỡ suố t khóa ho ̣c và hoàn thành chương trình; Gia đình động viên, luôn ủng hộ giúp đỡ để vững bước suốt trình học tập làm luận văn tốt nghiệp; Các anh, chi,̣ em và các ba ̣n ho ̣c viên lớp cao ho ̣c kinh tế Nông nghiệp K.20D đã đô ̣ng viên giúp đỡ suố t khóa ho ̣c./ Chân thành cảm ơn! NGUYỄN NGỌC THÁI iii MỤC LỤC DANH SÁCH TỪ VIẾT TẮT vi DANH SÁCH BẢNG vii DANH SÁCH HÌNH - BIỂU ĐỒ ix ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Tính cấp thiết đề tài nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu a) Mục tiêu tổng quát b) Mục tiêu cụ thể .2 Kiểm định giả thuyết câu hỏi nghiên cứu a) Kiểm định giả thuyết b) Câu hỏi nghiên cứu Đối tượng phạm vi nghiên cứu đề tài: a) Đối tượng nghiên cứu b) Phạm vi nghiên cứu Ý nghĩa đề tài Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA NÔNG HỘ 1.1 Cơ sơ lý luận nông hộ hiệu sản xuất kinh doanh nông hộ 1.1.1 Nông hộ đặc trưng nông hộ 1.1.2 Các quan niệm khác hiệu kinh tế 1.1.3 Một số loại hiệu kinh tế 10 1.1.4 Các tiêu đo lường kết quả, hiệu kinh tế 12 1.2 Cây mía đường số nghiên cứu phát triển mía đường 14 1.2.1 Cây mía đường 14 1.2.2 Nghiên cứu phát triển mía đường ĐBSCL 16 1.2.3 Quy trình kỹ thuật canh tác mía 17 Chương ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 20 2.1 Tổng quan điều kiên tự nhiên tình hình kinh tế xã hội 20 iv 2.1.1 Tỉnh Hậu Giang .20 2.1.2 Huyện Phụng Hiệp 28 2.2 Thị trường tiêu thụ mía 28 2.2.1 Thị trường nước .28 2.2.2 Thị trường giới 29 2.3 Tình hình sản xuất mía 32 2.3.1 Tình hình sản xuất tiêu thụ mía tỉnh Hậu Giang 32 2.3.2 Tình hình sản xuất mía địa bàn huyện Phụng Hiệp: 33 2.4 Phương pháp nghiên cứu 34 2.4.1 Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu 34 2.4.2 Phương pháp phân tích: 35 Chương KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 39 3.1 Thực trạng sản xuất tiêu thụ mía nông hộ 39 3.1.1 Đặc điểm hộ trồng mía 39 3.1.2 Kỹ thuật sản xuất 44 3.1.3 Nguồn vốn sản xuất mía 48 3.1.4 Năng suất, sản lượng, giá bán thu nhập hộ trồng mía 49 3.1.5 Tiêu thụ sản phẩm 50 3.2 Hiệu sản xuất kinh doanh mía huyện Phụng Hiệp 52 3.2.1 Chi phí sản xuất cấu chi phí sản xuất mía .52 3.2.2 Hiệu sản xuất kinh doanh mía 54 3.3 Phân tích nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận mô hình trồng mía nông hộ 55 3.4 Thuận lợi khó khăn sản xuất tiêu thụ mía 59 3.4.1 Thuận lợi khó khăn sản xuất mía 59 3.4.2 Thuận lợi khó khăn tiêu thụ mía .60 3.5 Giải pháp nâng cao hiệu sản xuất kinh doanh mía cho nông hộ 61 3.5.1 Cơ sở đề giải pháp 61 3.5.1.1 Điểm mạnh 64 3.5.1.2 Điểm yếu 65 v 3.5.1.3 Cơ hội 65 3.5.1.4 Thách thức 67 3.5.2 Một số giải pháp nhằ m nâng cao hiệu sản xuấ t kinh doanh mía nông hộ 68 KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 71 Kết luận: 71 Kiến nghị 72 a) Đối với hộ sản xuất 72 b) Đối với nhà khoa học 72 c) Đối với công ty mía đường 72 d) Đối với quan Nhà nước 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO 74 PHỤ LỤC 75 PHỤ LỤC : KẾT QUẢ PHÂN TÍCH THỐNG KÊ SỐ LIỆU ĐIỀU TRA TRÊN PHẦN MỀM PSS 16 77 BẢNG CÂU HỎI PHỎNG VẤN NÔNG HỘ TRỒNG MÍA 88 vi DANH SÁCH TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu Tiếng Anh ĐBSCL Tiếng Việt - Đồng sông Cửu Long CPLĐGĐ Chi phí lao động gia đình TN Thu nhập CP Chi phí LN Lợi nhuận CPCH Chi phí hội DT Doanh thu ĐVT Đơn vị tính GTVT Giao thông vận tải CCS Chữ đường SWOT S: Strengths, Điểm mạnh, W: Weaknesses, Điểm yếu, O: Opportunities, Cơ hội, T: Threat Thách thức vii DANH SÁCH BẢNG Bảng Tên bảng Trang 2.1 Một số tiêu kinh tế xã hội tỉnh Hậu Giang thời kỳ 2005 – 2013 27 2.2 Đặc điểm lao động Hậu Giang thời kỳ 2005 – 2013 29 2.3 Một số tiêu kinh tế xã hội huyện Phụng Hiệp thời kỳ 2005 – 2013 32 2.4 Cung – cầu đường qua niên vụ 34 2.5 Số hộ điều tra theo xã 40 2.6 Mô hình phân tích ma trận SWOT 41 3.1 Tuổi chủ hộ trồng mía 42 3.2 Kinh nghiệm sản xuất mía chủ hộ 43 3.3 Trình độ học vấn chủ hộ 43 3.4 Nhân nông hộ trồng mía 44 3.5 Lao động nông hộ trồng mía 44 3.6 Diện tích trồng mía nông hộ 45 3.7 Lý trồng mía nông hộ 45 3.8 Thời vụ sản xuất mía nông hộ 47 3.9 Lý sử dụng giống mía nông hộ 47 3.10 Sử dụng phân bón nông hộ canh tác mía 48 3.11 Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nông hộ 49 3.12 Tập huấn kỹ thuật hộ trồng mía 51 3.13 Nguồn vốn sản xuất mía nông hộ 51 3.14 Năng suất sản lượng mía nông hộ 51 3.15 Giá bán mía nông hộ 52 3.16 Thu nhập từ sản xuất mía nông hộ 52 3.17 Khách hàng thu mua mía 53 3.18 Hình thức toán 54 3.19 Người định giá bán 54 3.20 Nguồn thông tin giá bán sản phẩm 55 3.21 Chi phí sản xuất cấu chi phí sản xuất mía nông hộ 55 viii 3.22 Hiệu sản xuất kinh doanh mía nông hộ 56 3.23 Kết phân tích hồi quy biến độc độc lập ảnh hưởng đến 58 lợi nhuận 3.24 Phân tích SWOT 63 ix DANH SÁCH HÌNH - BIỂU ĐỒ Hình Tên hình Trang 2.1 Bản đồ hành tỉnh Hậu Giang 22 2.2 Bản đồ hành huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang 31 2.3 Diện tích, suất sản lượng mía tỉnh Hậu Giang 37 2.4 Diện tích, suất sản lượng mía huyện Phụng Hiệp 39 3.1 Đánh giá nông hộ trồng mía mức hỗ trợ Công ty mía đường 49 3.2 Đánh giá nông hộ trồng mía mức hỗ trợ Nhà nước 50 3.3 Cơ cấu chi phí sản xuất trung bình mô hình trồng mía nông hộ 56 90 + Lao động gia đình + Lao động thuê Q15 .Phân bón - NPK - URE - Lân - Kali - DAP - Khác Q16 Lao động cho bón phân + Lao động gia đình + Lao động thuê Q17 Vô chân + Lao động gia đình + Lao động thuê Q18 Tưới tiêu Lao động cho tưới tiêu + Lao động gia đình + Lao động thuê Chi phí tưới tiêu Thuê máy tưới tiêu Q19 Lao động làm cỏ, đánh giá + Lao động gia đình + Lao động thuê Q20 Thuốc bảo vệ thực vật Q21 Lao động cho phun thuốc BVTV + Lao động gia đình + Lao động thuê 91 Q22 Thu hoạch Lao động cho thu hoạch + Lao động gia đình + Lao động thuê Thuê máy móc thiết bị Q23 Bốc vác + Lao động gia đình + Lao động thuê Q24 Chi phí vận chuyển Q25 Chi phí khác B THU NHẬP Q26 Diện tích Q27 Sản lượng Q28 Đơn giá (đồng/kg) Q29 Tại sử dụng giống này?  Được …………………………… hỗ trợ ……….%  Năng suất cao  Có sẳn nhà  Được hướng dẫn canh tác  Rẻ tiền  Khác …………………… Q30 Tại ông (bà) sử dụng liều lượng phân bón trên?  Theo kinh nghiệm  Hướng dẫn CBKT  Ngân sách gia đình  Hướng dẫn người bán  Làm theo xóm giềng  Khác …………………… Q31 Liều lượng thuốc sử dụng phụ thuộc vào: 92  Theo kinh nghiệm  Hướng dẫn CBKT  Ngân sách gia đình  Hướng dẫn người bán  Quảng cáo phương tiện thông tin  Khác …………………… Q32 Ông (bà) vui lòng đánh giá dịch vụ hỗ trợ từ phía công ty mía đường Dịch vụ hỗ trợ Không có hỗ trợ 1 hỗ trợ tốt Dịch vụ khuyến nông Huấn luyện/đào tạo Thông tin giá Hỗ trợ tín dụng Hỗ trợ quản lý nông trại Khác: ……………… Q33 Ông (bà) vui lòng đánh giá dịch vụ hỗ trợ từ phía Nhà nước Dịch vụ hỗ trợ Không có hỗ trợ 1 hỗ trợ tốt Dịch vụ khuyến nông Huấn luyện/đào tạo Thông tin giá Hỗ trợ tín dụng Hỗ trợ quản lý nông trại Khác: ……………… IV HOẠT ĐỘNG MARKETING Q34 Thông tin sản phẩm:  Bán cân ký Q35 Ông (bà) bán mía cho ai?  Bán nguyên đám 93  Công ty mía đường  Thương lái tự địa phương  Lò đường thủ công địa phương  Thương lái thuộc công ty mía đường  Thương lái địa phương khác  Khác …………………… Q36 Thông tin người mua (trong lần giao dịch) 36.1 Địa người mua  Cùng ấp  Cùng xã  Cùng huyện  Cùng tỉnh  Khác tỉnh 36.2 Làm để thông báo cho người mua việc bán?  Tự liên hệ  Chở đến người mua  Người mua liên hệ  Khác 36.3 Phương thức toán  Tiền mặt  Trả chậm  Trả góp  Khác……………………………… Q37 Ai người định giá?  Người mua  Người bán Q 38 Định giá mía sở nào?  Dựa thị trường  Thỏa thuận hai bên  Khác: ……………………………… Q39 Nguồn thông tin thị trường từ: 94  Báo chí, ti vi, radio, internet  Thương buôn hay mối lái  Công ty mía đường  Bà con, xóm giềng, người quen  Khác: ………………………………… V NHỮNG THUẬN LỢI, KHÓ KHĂN TRỞ NGẠI TRONG SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ MÍA: Q40 Những thuận lợi khó khăn đầu vào sản xuất Thuận lợi Khó khăn  Giá đầu vào ổn định  Thiếu thông tin người mua  Gần nơi bán  Thiếu thông tin thị  Đủ vốn trường  Có kinh nghiệm  Hệ thống GTVT  Có đạo CBKT  Hệ thống đê bao không  Giao thông thuận lợi chủ động nước mùa vụ  Đê bao thuận lợi  Thiếu giống  Giá đầu vào ổn định  Thiếu lao động  Được nhà nước hỗ trợ vốn  Không hỗ trợ vốn sản vay sản xuất xuất 10  Khác  Khác Q 42 Những thuận lợi khó khăn đầu sản xuất Thuận lợi Khó khăn  Chủ động bán  Thiếu thông tin người mua  Sản phẩm có chất lượng  Thiếu thông tin thị  Được bao tiêu sản phẩm trường  Gần nơi bán  Hệ thống GTVT  Nhà nước trợ giá sản  Giá biến động nhiều xuất  Người mua độc quyền  Bán giá  Khác Q 42 Trong tương lai, để sản xuất có lợi nhuận hơn, ông (bà) đề nghị gì? 95 A Thị trường: ……………………………………………………………………………… ……… ……………………………………………………………………………………… B Thể chế sách: ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… VI TÍN DỤNG: Q43 Ông (bà) tiếp cận vốn vay từ ngân hàng không?  Có  Không Q44 Xin ông (bà) vui lòng cho biết khoản vai từ năm qua? Ngân hàng Số tiền (1.000 đ) Khi nào? Thời hạn (tháng) Lãi suất (%) Mục đích Vay a Lần b Lần Q45 Ông (bà) có vay vốn tư nhân không?  Có  Không Q46 Xin ông (bà) vui lòng cho biết khoản vay tư nhân năm qua? Ngân Số tiền hàng (1.000 đ) Khi nào? Thời hạn Lãi suất Mục đích (tháng) (%) Vay a Lần b Lần Q47 Tại ông (bà) vay từ nguồn tư nhân? ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Xin cảm ơn hợp tác chia thông tin quý ông (bà)! 96 97 98 99 100 101 ddd dfd dd dd 102 103 104 ... nghiệp Hiệu kinh tế sản xuất nông hộ: sản xuất nông nghiệp, kinh tế nông hộ phận kinh tế nông nghiệp Chỉ tiêu hiệu kinh tế nông hộ nhằm đánh giá kết sản xuất kinh doanh nông hộ so với khoản chi... kinh tế quốc tế 5 Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA NÔNG HỘ 1.1 Cơ sơ lý luận nông hộ hiệu sản xuất kinh doanh nông hộ 1.1.1 Nông hộ đặc trưng nông hộ - Nông. .. TIỄN VỀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA NÔNG HỘ 1.1 Cơ sơ lý luận nông hộ hiệu sản xuất kinh doanh nông hộ 1.1.1 Nông hộ đặc trưng nông hộ 1.1.2 Các quan niệm khác hiệu kinh tế