ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ––––––––––––––––– LUÂN THỊ MINH Tên đề tài: NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO THU NHẬP CHO NGƢỜI DÂN TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI XÃ TÂN HÕA HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Phát triển nông thôn Lơ ́ p : K43 - PTNT Khoa : Kinh tế & PTNT Khóa học : 2011 – 2015 Giảng viên hƣớng dn: ThS. V Thị Hiền Thái Nguyên, năm 2015 i LỜI CAM ĐOAN Đề tài tốt nghiệp “Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người dân trong xây dựng nông thôn mới tại xã Tân Hòa – huyện Phú Bình – tỉnh Thái Nguyên”, chuyên ngành Phát Triển Nông Thôn là công trình nghiên cứu của riêng tôi đề tài đã sử dụng thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông tin có sẵn đã được trích rõ nguồn gốc. Tôi xin cam, đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu đã đưa trong đề tài này là trung thực và chưa được sử dụng trong bất cứ một công trình nghiên cứu khoa học nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ trong việc thực hiện đề tài này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong đề tài đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày 25 tháng 05 năm 2015 Tác giả đề tài Luân Thị Minh ii Lời cảm ơn Thực tập tốt nghiệp là một bước đầu để sinh viên có cơ hội áp dụng kiến thức trên nhà trường vào thực tế. Trong quá trình thực tập tại xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên em đã tiếp thu học hỏi được nhiều kiến thức và đã làm em hiểu sâu hơn những kiến thức mà các thầy, cô giáo truyền đạt khi ở trên giảng đường. Trong quá trình thực tập và hoàn thành đề tài em đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ của cán bộ xã Tân Hòa và cô giáo hướng dẫn ở trường. Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của các bác, các cô, các chú, các anh, chị trong xã Tân Hòa – huyện Phú Bình – tỉnh Thái Nguyên đã nhiệt tình giúp đỡ và hướng dẫn chỉ bảo em trong quá trình thực tập nghiên cứu và hoàn thành đề tài. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn tới cô giáo Th.s Vũ Thị Hiền đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình cho em trong quá trình thực tập để em hoàn thành bài khóa luận này. Trong quá trình thực tập mặc dù bản thân đã hết sức cố gắng nhưng do thời gian có hạn, trình độ còn hạn chế và bước đầu làm quen với công tác nghiên cứu nên bài khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự quan tâm đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và bạn bè để bài khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Cuối cùng, em xin chúc sức khỏe các thầy cô giáo, chúc các thầy cô luôn thành công trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Em xin chúc tất cả những cán bộ trong xã Tân Hòa luôn mạnh khỏe và công tác tốt. Em xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 25 tháng 05 năm 2015 Sinh viên Luân Thị Minh iii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 4.1. Tình hình sử dụng đất đai tại xã Tân Hòa qua 3 năm (2012 – 2014) 26 Bảng 4.2. Bảng hiện trạng cơ cấu lao động của xã Tân Hòa giai đoạn 2012 – 2014 28 Bảng 4.3. Tình hình canh tác các loại cây trồng của xã Tân Hòa (giai đoạn 2012 – 2014) 29 Bảng 4.4. Tình hình quy hoạch tại xã Tân Hòa 35 Bảng 4.5. Hiện trạng đường giao thông của xã Tân Hòa 36 Bảng 4.6. Hiện trạng về thủy lợi, điện và trường học tai xã Tân Hòa 37 Bảng 4.7. Hiện trạng về cơ sở vật chất văn hóa, chợ, bưu điện, nhà ở dân cư tại xã Tân Hòa 38 Bảng 4.8. Hiện trạng kinh tế và tổ chức sản xuất tại xã Tân Hòa 39 Bảng 4.9. Tổng thu nhập của người dân xã Tân Hòa từ năm 2011 đến năm 2014 40 Bảng 4.10. Tình hình văn hóa – xã hội – môi trường của xã Tân Hòa 41 Bảng 4.11. Một số thông tin của 3 xóm điều tra năm 2014 42 Bảng 4.12. Trình độ văn hóa, chuyên môn kỹ thuật của các chủ hộ ở các xóm điều tra 44 Bảng4.13. Hiện trạng việc làm của các hộ điều tra 46 Bảng 4.14. Tình hình thu nhập của các hộ năm 2014 47 iv DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 4.1. Biểu đồ trình độ chuyên môn kỹ thuật của các chủ hộ ở các xóm điều tra 45 Hình 4.3. Biểu đồ các nguồn thu nhập chính của các hộ điều tra 46 Hình 4.2. Biểu đồ hiện trạng việc làm của các hộ điều tra 48 v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ diễn giải Chữ viết tắt Chữ diễn giải BQ Bình quân M 2 Mét vuông CC Cơ cấu NN Nông nghiệp CN Công nghiệp NTM Nông thôn mới CNH - HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa SL Sản lượng CMKT Chuyên môn kỹ thuật TSX Thuế sản xuất C 1 Khấu hao tài sản cố định TTCN Tiểu thủ công nghiệp CPTG Chi phí trung gian TNHH Thu nhập hỗn hợp CB Cán bộ FAO Tổ chức liên hợp quốc về lương thực và nông nghiệp DT Diện tích WB Ngân hàng Thế giới ĐVT Đơn vị tính UBND Ủy ban nhân dân ĐH Đại học GO Giá trị sản xuất GDP Tổng thu nhập quốc dân GTSX Giá trị sản xuất GTGT Giá trị giá tăng Ha Héc Ta IC Chi phí trung gian LĐ Lao động MI Thu nhập hỗn hợp vi MỤC LỤC PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1 1.1. Đặt vấn đề 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 2 1.3. Ý nghĩa của đề tài 3 PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LỆU 4 2.1. Cơ sở khoa học và pháp lý của đề tài 4 2.1.1. Khái niệm thu nhập và các khái niệm liên quan 4 2.1.2. Một số khái niệm liên quan đến nông thôn mới 6 2.2. Tổng quan các nghiên cứu trong và ngoài nước 10 2.2.1. Kinh nghiệm nâng cao thu nhập cho người dân trong xây dựng nông thôn mới của một số nước trên thế giới 10 2.2.2. Giải pháp nâng cao thu nhập cho người dân trong xây dựng nông thôn mới ở trong nước 13 PHẦN 3. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 18 3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 18 3.1.1. Đối tượng nghiên cứu 18 3.1.2. Phạm vi nghiên cứu 18 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành 18 3.2.1. Địa điểm 18 3.2.2. Thời gian tiến hành nghiên cứu 18 3.3. Nội dung nghiên cứu 18 3.4. Phương pháp nghiên cứu 19 3.4.1. Phương pháp điều tra, thu thập số liệu 19 3.4.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu 20 3.4.3. Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo 20 vii 3.4.4. Phương pháp phân tích và so sánh 20 3.5. Các chỉ tiêu nghiên cứu 20 PHẦN 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 22 4.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 22 4.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên 22 4.1.2. Đặc điểm về điều kiện kinh tế - xã hội 27 4.1.3. Đánh giá chung về địa bàn nghiên cứu 33 4.2. Đánh giá thực trạng thu nhập của người dân trong chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, tính Thái Nguyên 34 4.2.1. Thực trạng xây dựng NTM tại xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên 34 4.2.2. Thực trạng thu nhập của người dân trên địa bàn nghiên cứu 42 4.4. Phân tích các nguyên nhân ảnh hưởng và các yếu tố tác động tới thu nhập của người nông dân trong xây dựng nông thôn mới tại địa bàn xã Tân Hòa . 48 4.4.1. Vấn đề giới và thu nhập trong gia đình 48 4.4.2. Trình độ học vấn 49 4.4.3. Tuổi và các yếu tố khác ảnh hưởng tới thu nhập 49 4.5. Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người dân trong quá trình xây dựng nông thôn mới 51 4.5.1. Đẩy mạnh công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn 51 4.5.2. Tăng cường cho nông dân vay vốn kết hợp với công tác khuyến nông 52 4.5.3. Tăng cường áp dụng KHKT vào sản xuất kết hợp với đẩy mạnh cơ giới hóa. 52 4.5.4. Tăng cường hợp tác trong tiêu thụ nông sản 52 4.5.5. Chuyển dịch cơ cấu cây trồng hợp lý 53 4.5.6. Giải pháp về xây dựng cơ sở hạ tầng 53 PHẦN 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1 PHẦN 1 MỞ ĐẦU 1.1 Đặt vấn đề Việt Nam là một quốc gia có nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp (với 48% dân số lấy nông nghiệp làm sinh kế, theo đại diện FAO), nằm trong nhóm các nước đang phát triển và thuộc trong số các nước nghèo trên thế giới. Với gần 69,4% dân số sống ở khu vực nông thôn. Vì vậy, xây dựng và phát triển nông thôn về mọi mặt là yếu tố quan trọng nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa, là vấn đề bức thiết và quan trọng. Trong những năm qua đời sống của người dân nông thôn trên cả nước nói chung và đời sống của người dân tại xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên nói riêng đã có phần được cải thiện bởi đã có nhiều chương trình, dự án được triển khai và thực hiện như: Chương trình xóa đói giảm nghèo, các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn. Tuy nhiên, những dự án và chương trình này mới chỉ giải quyết được một số khía cạnh của đời sống nông thôn (như về cơ sở hạ tầng, môi trường), chưa giải quyết một cách toàn diện về mọi mặt của nông thôn. Cho nên có thể nói ổn định cuộc sống nông thôn, tăng thu nhập cho nông dân có ý nghĩa rất lớn đối với sự phát triển của đất nước. Chính vì lẽ đó mà chủ trương nâng cao thu nhập cho người dân là một trong những vấn đề luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay nhằm từng bước cải thiện bộ mặt nông thôn Việt Nam trong tiến trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tại đại hội Đảng lần thứ X khi định hướng phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020 của Đảng ta, tại nghị quyết số 26/NQ-TW Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành trung ương khóa X về nông nghiệp, nông dân và nông thôn đã khẳng định “hiện nay và nhiều năm tới, vấn đề nông nghiệp, nông dân và nông thôn có tầm chiến lược đặc biệt quan trọng”, trong đó “ chiến lược trong 2 sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là cơ sở và lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội bền vững, giữ vững ổn định chính trị, đảm bảo an ninh, quốc phòng; giữ gìn phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của Đất nước”. Để làm được điều đó thì phải có một chương trình, dự án mang tính toàn diện. Do vậy Chính phủ đã ra quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 ban hành bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới. Căn cứ vào quyết định số 342/QĐ-TTg ngày 20/02/2013 sửa đổi một số tiêu chí của Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới. Tân Hòa là một xã miền núi nằm ở phía Đông của huyện Phú Bình, là xã nông nghiệp, đời sống nhân dân chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn, kinh tế, văn hóa – xã hội phát triển chậm. Việc triển khai phong trào xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Tân Hòa trong những năm qua cũng có bước phát triển sâu rộng và mạnh mẽ, phát huy sức mạnh ý chí, các nguồn lực trong nhân dân và đạt được những kết quả nhất định. Thu nhập bình quân đầu người (GDP) năm 2014 đạt 15,5 triệu đồng/người/năm. Tuy nhiên mức thu nhập bình quân trên đầu người của xã vẫn còn thấp và chưa đạt được tiêu chí thu nhập trong 19 tiêu chí để đạt xã nông thôn mới. Từ những lý do trên tôi quyết định chọn đề tài: “Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người dân trong xây dựng nông thôn mới tại xã Tân Hòa – huyện Phú Bình – tỉnh Thái Nguyên”. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung Nghiên cứu thực trạng thu nhập của người dân trên địa bàn xã Tân Hòa. Từ đó đề xuất một số giải pháp phù hợp nhất nhằm nâng cao thu nhập cho người dân góp phần thực hiện thành công chương trình NTM trên địa bàn xã Tân Hòa – huyện Phú Bình – tỉnh Thái Nguyên. [...]... huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên - Đánh giá được thực trạng thu nhập của người dân trong chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên - Phân tích được các nguyên nhân ảnh hưởng và các yếu tố tác động tới thu nhập của người nông dân trong xây dựng nông thôn mới tại địa bàn xã 19 - Đề xuất được một số giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người dân trong chương... của người nông dân trong xây dựng nông thôn mới tại địa bàn xã Tân Hòa - Đề xuất được một số giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người dân trong chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã 1.3 Ý nghĩa của đề tài 1.3.1 Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học Thông qua quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài giúp cho sinh viên nâng cao năng lực cũng như rèn luyện kỹ năng thu thập thông tin và. .. nhiều xã cán đích nông thôn mới 18 PHẦN 3 ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.1 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1.1 Đối tượng nghiên cứu Thu nhập của người dân trong xây dựng nông thôn mới tại xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, Tỉnh Thái Nguyên 3.1.2 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Đề tài được thực hiện trên địa bàn xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên - Phạm vi thời gian: + Số. .. thể Đề tài nghiên cứu nhằm đạt được những mục tiêu sau: - Đánh giá được một số đặc điểm về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tại xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên - Đánh giá được thực trạng thu nhập của người dân trong chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên - Phân tích được các nguyên nhân ảnh hưởng và các yếu tố tác động tới thu nhập. .. thực tiễn Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở để chính quyền địa phương xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, tỉnh Thái nguyên và các cơ quan ban ngành tỉnh Thái Nguyên, các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức cá nhân đầu tư trong và ngoài nước định hướng, đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn cải thiện đời sống cho nhân dân 4 PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LỆU 2.1 Cơ sở khoa học và. .. việc xây dựng nông thôn mới huyện Phú Bình, giai đoạn 2011-2015, định hướng đến năm 2020 2.2 Tổng quan các nghiên cứu trong và ngoài nƣớc 2.2.1 Kinh nghiệm nâng cao thu nhập cho người dân trong xây dựng nông thôn mới của một số nước trên thế giới * Nâng cao thu nhập cho người dân ở Trung Quốc Trung Quốc là nước đông dân, chủ yếu dân cư sống ở nông thôn, thu nhập thấp và hiện tượng thiếu việc làm gay gắt... Thu nhập bình quân đầu người 1 tháng được tính bằng cách chia tổng thu nhập trong năm của hộ dân cư cho số nhân khẩu của hộ và chia cho 12 tháng Thu nhập bình quân đầu người/ năm là tổng các nguồn thu nhập của hộ/năm chia đều cho số thành viên trong gia đình Thu nhập của hộ nông dân bao gồm toàn bộ số tiền và giá trị hiện vật mà hộ và các thành viên của hộ nhận được trong thời gian một năm, gồm: + Thu. .. được thu thập trong 3 năm 2012 – 2014 + Số liệu sơ cấp được tiến hành điều tra vào năm 2015 3.2 Địa điểm và thời gian tiến hành 3.2.1 Địa điểm Đề tài được nghiên cứu tại địa bàn xã Tân Hòa, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên 3.2.2 Thời gian tiến hành nghiên cứu Từ tháng 1/2015 – 5/2015 3.3 Nội dung nghiên cứu - Tìm hiểu được một số đặc điểm về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã Tân Hòa, huyện Phú. .. người dân trong xây dựng nông thôn mới ở trong nước * Nâng cao thu nhập cho người dân ở huyện Xuân Lộc và Thị Xã Long Khánh, tỉnh Đồng Nai [16] Đây là hai huyện đầu tiên của cả nước vinh dự đón nhận danh hiệu này sau hơn 4 năm cùng cả nước thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) Chương trình do Ban Chỉ đạo Quốc gia về xây dựng NTM và tỉnh Đồng Nai tổ chức Giá trị sản xuất và. .. 3.4.4 Phương pháp phân tích và so sánh Dùng phương pháp này để phân tích và sử lý số liệu để thấy rõ được sự biến động của các vấn đề nghiên cứu qua từng thời kỳ, thấy được sự tác động của từng nhân tố đến thu nhập của các hộ dân trong xã Từ đó, đề xuất một số giải pháp phù hợp nhất nhằm nâng cao thu nhập cho người dân trên địa bàn xã 3.5 Các chỉ tiêu nghiên cứu + Giá trị sản xuất - GTSX (GO – Gross Output): . ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM – – – – – – – – – LUÂN THỊ MINH Tên đề tài: NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO THU NHẬP CHO NGƢỜI. tới thu nhập của người nông dân trong xây dựng nông thôn mới tại địa bàn xã Tân Hòa. - Đề xuất được một số giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người dân trong chương trình xây dựng nông thôn. xã nông thôn mới. Từ những lý do trên tôi quyết định chọn đề tài: Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người dân trong xây dựng nông thôn mới tại xã