ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM CHU TH HềA Tờn ti: NGHIÊN CứU THựC TRạNG Và Đề XUấT GIảI PHáP Để NÂNG CAO HIệU QUả SảN XUấT CủA CáC Hộ TRồNG MíA TRÊN ĐịA BàN XÃ QUốC VIệT HUYệN TRàNG ĐịNH - TỉNH LạNG SƠN khóa luận tốt nghiệp ĐạI HọC H o to : Chớnh quy Chuyên ngành : Phát triển nông thôn Lớp : K42 - PTNT Khoa : KT&PTNT Khoá học : 2010-2014 Giảng viên hướng dẫn: ThS Cù Ngọc Bắc Thái Nguyên, năm 2014 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan khóa luận tơi thực hiện, hướng dẫn khoa học thầy giáo Ths Cù Ngọc Bắc Số liệu kết nghiên cứu khóa luận hoàn toàn trung thực, chưa sử dụng để bảo vệ cơng trình khoa học nào, thơng tin, tài liệu trích dẫn khóa luận rõ nguồn gốc Mọi giúp đỡ cho việc hoàn thành khóa luận cảm ơn Nếu sai tơi hồn tồn chịu trách nhiệm Thái Ngun, ngày 25 tháng 05 năm 2014 Sinh viên Chu Thị Hòa LỜI CẢM ƠN Trong trình học tập lý thuyết trường thời gian thực tập tốt nghiệp sở, nhờ nỗ lực thân giúp đỡ thầy cơ, bạn bè, tơi hồn thành khóa luận tốt nghiệp Được đồng ý ban Giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa Kinh tế Phát triển nông thôn trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, đặc biệt giúp đỡ tận tình Thầy giáo Th.s Cù Ngọc Bắc tiến hành nghiên cứu chuyên đề: “Nghiên cứu thực trạng đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu sản xuất hộ trồng mía địa bàn xã Quốc Việt huyện Tràng Định - tỉnh Lạng Sơn” Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn tới Ban giám hiệu trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Ban chủ nhiệm khoa Kinh tế & Phát triển nông thôn, tất thầy - cô giáo tận tình dìu dắt tơi suốt thời gian học tập trường Đặc biệt, xin cảm ơn quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình giáo viên hướng dẫn Th.s Cù Ngọc Bắc tận tình bảo, hướng dẫn để tơi hồn thành khóa luận tốt nghiệp Đồng thời, xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới ban lãnh đạo, cán UBND xã Quốc Việt nhiệt tình tạo điều kiện giúp đỡ việc thu thập số liệu phục vụ cho khóa luận Cuối tơi xin bày tỏ lịng biết ơn tới gia đình, bạn bè động viên, giúp đỡ tơi hồn thành tốt việc học tập, nghiên cứu suốt thời gian vừa qua Do lần đầu làm quen với công tác nghiên cứu nên cố gắng khơng tránh khỏi thiếu sót Vì tơi mong nhận đóng góp ý kiến thầy giáo tồn thể bạn sinh viên để đề tài hồn thiện Tơi xin chân thành cảm ơn ! Thái Nguyên, tháng 05 năm 2014 Sinh viên Chu Thị Hòa DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nghĩa TN Thu nhập FAO Tổ chức lương thực giới HQ Hiệu ĐVDT Đơn vị diện tích KHHGĐ Kế hoạch hóa gia đình LĐ Lao động TSCĐ Tài sản cố định GO Giá trị sản xuất VA Giá trị gia tăng 10 IC Chi phí trung gian 11 UBND Ủy ban nhân dân 12 Pr Lợi nhuận 13 ĐVT Đơn vị tính 14 BQ Bình quân MỤC LỤC PHẦN I MỞ ĐẦU 1.1 Sự cần thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 1.3 Ý nghĩa đề tài 1.3.1 Ý nghĩa học tập nghiên cứu khoa học 1.3.2 Ý nghĩa thực tiễn PHẦN II TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1 Cơ sở lý luận 2.1.1 Khái quát chung hộ nông dân 2.1.2 Đặc điểm kinh tế - kỹ thuật mía 2.1.3 Hiệu sản xuất 12 2.1.4 Hệ thống tiêu nghiên cứu 14 2.2 Cơ sở thực tiễn 15 2.2.1 Tình hình sản xuất tiêu thụ mía đường giới 15 2.2.2 Tình hình sản xuất tiêu thụ mía nước 17 2.2.3 Tình hình sản xuất tiêu thụ mía xã Quốc Việt 19 PHẦN III ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 21 3.1 Đối tượng phạm vi nghiên cứu 21 3.1.1 Đối tượng nghiên cứu 21 3.1.2 Phạm vi nghiên cứu 21 3.2 Nội dung nghiên cứu 21 3.3 Phương pháp nghiên cứu 21 3.3.1 Phương pháp điều tra thu thập thông tin thứ cấp 21 3.3.2 Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp 21 3.3.3 Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu 22 3.3.3.2.Đối với thông tin sơ cấp: 22 3.3.4 Phương pháp phân tích thơng tin 22 PHẦN IV KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 23 4.1 Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội địa bàn 23 4.1.1 Điều kiện tự nhiên 23 4.1.2 Điều kiện kinh tế xã hội 25 4.1.3 Đánh giá thuận lợi khó khăn phát triển sản xuất 28 4.2 Thực trạng phát triển mía xã Quốc Việt 29 4.3 Thực trạng phát triển mía hộ điều tra 33 4.3.1 Đặc điểm chung hộ trồng mía 33 4.3.2 Thực trạng tiêu thụ mía hộ điều tra 36 4.3.3 Đánh giá hiệu kinh tế hộ sản xuất mía 37 4.4 Đánh giá thuận lợi khó khăn phát triển mía xã Quốc Việt 43 4.4.1 Tiềm lợi cần khai thác 43 4.4.2 Thuận lợi 43 4.4.3 Khó khăn 43 4.5 Các giải pháp phát triển 44 4.5.1 Định hướng phát triển mía 44 4.5.2 Các giải pháp phát triển mía 45 PHẦN V KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 52 5.1 Kết luận 52 5.2 Kiến nghị 52 5.2.1 Đối với nhà nước 52 5.2.2 Đối với cấp quyền 53 5.2.3 Đối với người dân sản xuất tiêu thụ sản phẩm 53 TÀI LIỆU THAM KHẢO 54 DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Diện tích, suất, sản lượng mía đường giới (2009 - 2012) 16 Bảng 2.2: Diện tích, suất, sản lượng mía Việt Nam (2009 - 2012) 19 Bảng 3.1: Tình hình sử dụng đất xã năm 2013 24 Bảng 4.1: Diện tích trồng mía xã năm 2011 – 2013 30 Bảng 4.2: Diện tích trồng mía số thơn xã Quốc Việt 31 Bảng 4.3: Năng suất sản lượng mía xã năm 2011 -2013 32 Bảng 4.4: Năng suất sản lượng đường xã năm 2011 - 2013 32 Bảng 4.5: Tình hình nhân lực sản xuất mía hộ điều tra 33 Bảng 4.6: Trình độ học vấn hộ điều tra 34 Bảng 4.7: Diện tích trồng mía hộ điều tra năm 2014 35 Bảng 4.8: Diện tích trồng trồng cải tạo mía 35 Bảng 4.9: Chi phí cho sản xuất 1ha diện tích trồng mía 38 Bảng 4.10: Chi phí cho sản xuất đường 1ha diện tích trồng mía 39 Bảng 4.11: Hình thức tiêu thụ mía hộ điều tra 40 Bảng 4.12: Hiệu sản xuất mía 1ha diện tích trồng mía bán 40 Bảng 4.13: Hiệu sản xuất đường 1ha diện tích trồng mía nguyên liệu 40 Bảng 4.14: Chỉ tiêu hiệu kinh tế mía bán mía nguyên liệu (đường) 41 PHẦN I MỞ ĐẦU 1.1 Sự cần thiết đề tài Trong thời kỳ hội nhập với chuyển biến tích cực kinh tế Việt Nam ngành nơng nghiệp ln coi ngành quan trọng hàng đầu Nhà nước ta trọng đầu tư quan tâm nhiều tới nông nghiệp Song nơng nghiệp gặp nhiều khó khăn thách thức lớn khả cạnh tranh so với nước khu vực, gặp nhiều rủi ro, bất lợi thời tiết, thị trường, thể chế sách Những rủi ro bất lợi tác động lớn tới người nơng dân Xét cách tồn diện người nơng dân ln người chịu nhiều thiệt thịi ln gặp khó khăn sống Đối với nông dân Việt Nam thu nhập họ chủ yếu từ trồng, vật nuôi phù hợp dễ phát triển vùng đất Ngày xưa mía tạo TN cho người nơng dân với sản phẩm mật mía, đường mía ngày nay, mía ngành mía đường Việt Nam xác định không ngành kinh tế với mang lại lợi nhuận mà ngành kinh tế xã hội có ảnh hưởng quan trọng đến đời sống hàng nghìn người nơng dân Trong năm qua Chính Phủ triển khai nhiều chương trình, định liên quan đến phát triển mía đường “Chương trình quốc gia triệu đường”, Quyết định 80/2002/QĐ-TTg việc tiêu thụ nông sản thông qua hợp đồng Quyết định 28/2004/QĐ-TTg việc tổ chức lại thực số giải pháp xử lý khó khăn nhà máy, cơng ty đường người trồng mía Ngồi ra, Chính Phủ ban hành định số 26/2007/QĐ-TTg phê duyệt quy hoạch phát triển mía đường đến năm 2010 định hướng đến năm 2020 với tổng diện tích trồng mía 300.000 ha; sản lượng 19,5 triệu tấn/năm [4] Các chương trình định nhằm tạo việc làm cho lao động nông nghiệp lao động công nghiệp nhà máy đường, nhà máy khí đường, góp phần xóa đói giảm nghèo cho vùng nông thôn, tăng thu nhập cải thiện đời sống cho nông dân vùng nghèo, vùng sâu, vùng xa Qua thấy vai trị mía người nơng dân kinh tế Việt Nam ngày quan trọng Quốc Việt xã thuộc vùng sâu, vùng xa, miền núi huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn, đời sống nhân dân cịn gặp nhiều khó khăn, người dân sống chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, vùng có điều kiện tự nhiên phù hợp với cơng nghiệp ngơ, mía, sắn…So với loại trồng khác mía loại có giá trị cao Trong năm gần diện tích trồng mía số hộ trồng mía ngày tăng, theo đời sống người dân bước cải thiện rõ rệt, hướng chuyển dịch cấu trồng đắn Cây mía góp phần tạo cơng ăn việc làm, tận dụng lao động hợp lý, tăng thu nhập cho người lao động Đây thực tế đáng mừng có nghĩa người dân tìm lối xố đói giảm nghèo cho họ Tuy nhiên, quy mơ trồng mía cịn nhỏ, chưa quan tâm quyền địa phương, phát triển chưa có chiến lược rõ ràng, chưa áp dụng khoa học kỹ thuật chăm sóc chưa quy trình kỹ thuật nên mía không to, bị sâu bệnh, chưa tạo sản phẩm hàng hóa có giá trị kinh tế cao Xuất phát từ thực tế đó, việc xem xét tình hình sản xuất mía địa phương, sở nhằm đánh giá khái quát thực trạng tìm hướng cho việc sản xuất mía Đây lý mà thực đề tài: “Nghiên cứu thực trạng đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu sản xuất hộ trồng mía địa bàn xã Quốc Việt - huyện Tràng Định - tỉnh Lạng Sơn” 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung Trên sở nghiên cứu vấn đề lý luận thực trạng trồng mía địa phương, phát điểm hạn chế khó khăn, từ đề xuất định hướng số giải pháp khả thi khai thác tốt tiềm năng, lợi địa phương nhằm nâng cao hiệu sản xuất, nâng cao thu nhập cải thiện đời sống người nông dân, góp phần thực chiến lược phát triển kinh tế xã, bước nâng cao chất lượng đáp ứng nhu cầu tiêu dùng nước 1.2.2 Mục tiêu cụ thể - Góp phần hệ thống hóa sở lý luận thực tiễn trồng mía - Đánh giá thực trạng phát triển mía địa bàn nghiên cứu - Xác định rõ thuận lợi, khó khăn phát triển mía địa bàn nghiên cứu - Đề xuất số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển mía địa bàn cách có hiệu thời gian tới 1.3 Ý nghĩa đề tài 1.3.1 Ý nghĩa học tập nghiên cứu khoa học - Củng cố kiến thức từ sở đến chuyên ngành học trường, ứng dụng kiến thức vào thực tiễn, tiếp cận với cách thức thực đề tài nghiên cứu khoa học - Rèn luyện kỹ thu thập xử lý số liệu, viết báo cáo - Là tài liệu tham khảo cho khoa, trường, quan ngành sinh viên khóa sau 1.3.2 Ý nghĩa thực tiễn Kết nghiên cứu đề tài sở cho nhà quản lý, lãnh đạo ban ngành tham khảo để đưa phương hướng để phát triển tiềm mạnh, giải khó khăn trở ngại nhằm phát triển cơng nghiệp nói chung mía nói riêng nhằm phát triển kinh tế ngày hiệu 43 4.4 Đánh giá thuận lợi khó khăn phát triển mía xã Quốc Việt 4.4.1 Tiềm lợi cần khai thác + Đất: Hiện nay, quỹ đất chưa sử dụng lớn Vì vậy, cần phải khai thác lợi tiềm đất đai Chuyển đổi cấu trồng mở mang diện tích trồng mía vào diện tích trồng hành năm phải có kế hoạch chuyển đổi hợp lý để đảm bảo an ninh lương thực cho toàn xã + Kỹ thuật, kinh nghiệm người dân: Người nơng dân xã Quốc Việt có truyền thống sản xuất nông nghiệp từ lâu đời, người nông dân Việt Nam cần cù, chịu khó, thơng minh… Do vậy, kinh nghiệm trồng mía người nơng dân xã tích lũy truyền thụ từ đời qua đời khác, bên cạnh kỹ thuật sản xuất người dân tiếp cận nhanh hộ sản xuất với thông qua phương tiện thông tin đại chúng nguồn lực tiềm cho sản xuất mía + Tiềm lao động: Nguồn lao động dồi nên người dân mở rộng đầu tư sản xuất Phát triển sản xuất mía khai thác tiềm vốn có vùng tạo nguồn thu nhập cho xã đóng góp vào phát triển kinh tế xã, tăng thu nhập cho người lao động 4.4.2 Thuận lợi + Điều kiện sinh thái tự nhiên huyện Tràng Định nói chung xã Quốc Việt nói riêng thuận lợi cho việc phát triển sản xuất mía Vì vậy, việc phát triển mía dựa tảng vững kinh nghiệm truyền thống điều kiện sinh thái, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển trì cấu trồng cách hiệu quả, nâng cao suất, chất lượng giá thành sản phẩm kênh tiêu thụ dễ dàng ổn định + Nhiều tiến khoa học kỹ thuật sản xuất mía hộ nơng dân áp dụng, tạo nhận thức ứng dụng kỹ thuật sản xuất + Tình hình trị, văn hóa, xã hội xã Quốc Việt ổn định thuận lợi cho việc phát triển mía 4.4.3 Khó khăn 44 + Chưa có tác động quyền xã như: hỗ trợ vốn vay, tư vấn thị trường, tập huấn kỹ thuật sản xuất, thu hoạch, chế biến + Nơng dân xã cịn giữ nhiều tập qn sản xuất cũ lạc hậu không phù hợp với phương thức sản xuất theo hướng hàng hóa Nên tham gia sản xuất không thực tuân thủ khắt khe quy trình sản xuất làm cho suất thực tế không thực cao suất lý thuyết, đặc biệt trình sản xuất gây ảnh hưởng không tốt cho môi trường sinh thái việc dụng thuốc phòng trừ sâu bệnh, thuốc diệt cỏ bón phân bừa bãi, khơng quy định… + Mức độ đầu tư vốn cho trình sản xuất mía số hộ nơng dân cịn thấp, ngun nhân chủ yếu hộ nông dân thiếu vốn để đầu tư, phần chưa trọng vào việc phát triển sản xuất mía + Hầu hết hộ để mía lưu gốc thời gian dài, khả chăm sóc nên mật độ khơng đảm bảo + Thị trường tiêu thụ chưa ổn định, chưa có kế hoạch tiêu thụ sản phẩm cho toàn người dân địa phương Người dân cịn thiếu thơng tin thị trường việc sản xuất nên sản phẩm người dân không đáp ứng nhu cầu thị trường, nhiều lượng cung cịn nhiều lượng cầu Vì thiếu thông tin thị trường nên thông tin gái người dân không nắm dẫn đến tượng bị thương buôn ép giá 4.5 Các giải pháp phát triển 4.5.1 Định hướng phát triển mía + Phát triển theo hướng xây dựng vùng sản xuất tập trung chuyên canh, tạo khối lượng sản phẩm đủ lớn, có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường sở phát huy lợi tiềm trồng địa bàn xã + Áp dụng tiến kỹ thuật vào sản xuất, bước nâng cao suất nâng cao chất lượng trồng Cung cấp dịch vụ kỹ thuật bón phân theo chương trình tiên tiến, ứng dụng công nghệ bảo quản chế biến sau thu hoạch để có sản phẩm tốt hơn, đảm bảo chất lượng cho người tiêu dùng 45 + Sản xuất mía lấy thị trường tiêu thụ làm mục tiêu, làm để xây dựng kế hoạch phát triển + Chuyển dịch cấu trồng cách hợp lý, bước mở rộng quy mơ diện tích trồng mía 4.5.2 Các giải pháp phát triển mía 4.5.2.1 Giải pháp chung + Theo nghiên cứu mía loại trồng mang lại hiệu kinh tế cao, nhiên để chuyển dịch cấu trồng cần giúp đỡ cấp quyền người dân + Tuyên truyền cho người dân thấy hiệu kinh tế mía, từ khuyến khích người dân chuyển dịch cấu cơng nghiệp sang trồng mía + Xây dựng mơ hình thâm canh với quy trình kỹ thuật thâm canh cao, dự tốn chi phí có hiệu quả, tổ chức thực tốt để nhân dân học tập + Đưa giống có suất, chất lượng cao vào sản xuất + Các cấp quyền hỗ trợ vốn kỹ thuật cho người dân để việc phát triển mía mang lại hiệu cao 4.5.2.2 Giải pháp cụ thể a Giải pháp đất đai Khai thác lợi tiềm đất đai để tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất, tạo vùng sản xuất tập trung theo hướng sản xuất hàng hóa b Giải pháp mặt tổ chức sản xuất Về quy hoạch sản xuất mía: Để phát triển mía xã phải có quy hoạch xác định rõ vùng trọng điểm chiến lược phát triển Từ có sách tổ chức quản lý sản xuất mía hợp lý nhằm tăng suất, chất lượng tạo cạnh tranh thị trường Về quy mô sản xuất: Tập trung chủ yếu vào vùng trọng điểm phát triển mía địa bàn xã như: Nà Pò, Pò lạn, Bản Slào… nhằm tạo động lực lôi kéo vùng khác Tạo diều kiện để hộ nơng dân tham gia, khuyến khích hộ sản xuất hợp tác với khâu sản xuất, thu hoạch, chế biến va tiêu thụ sản phẩm 46 c Giải pháp giải vấn đề thông tin thị trường người dân Nền kinh tế ngày có nhiều biến động mà lực người dân lại có hạn nên q trình sản xuất mía người dân cịn thiếu nhiều thơng tin thị trường cần thiết phục vụ cho sản xuất Để giải vấn đề có giải pháp sau: + Cán địa phương cần nắm bắt thông tin thị trường để cung cấp cho người dân nhanh để kịp thời vụ Có thể tuyên truyền qua kênh truyền hình địa phương hay qua đài phát + Ngoài cán địa phương cho người dân biết cách thu thập thơng tin nhanh xác Khi người dân chủ động trình sản xuất + Người dân không thụ động việc tìm kiếm thơng tin thị trường Khi người dân nắm thơng tin thị trường họ dễ dàng việc đưa định trình sản xuất d Giải pháp khoa học kỹ thuật Đây giải pháp quan trọng việc trồng mía, ảnh hưởng đến suất, sản lượng chất lượng mía Nhưng xã chưa có tác động đến kỹ thuật nên trước hết để có kỹ thuật canh tác tốt cần phải có hỗ trợ kỹ thuật từ quyền kỹ thuật sản xuất, thu hoạch chế biến mía + Cơng tác giống: Trong sản xuất, giống giữ vai trò quan trọng, biện pháp thâm canh suất, chất lượng sản phẩm Muốn có suất cao ổn định cần phải thực biện pháp cải tạo giống có suất, chất lượng tốt Vì vậy, cần đẩy mạnh cơng tác tìm giống phù hợp cho suất cao để giúp nông dân nâng cao hiệu sản xuất từ mía + Kỹ thuật trồng chăm sóc Cùng với việc sử dụng giống mới, kỹ thuật thâm canh mía đóng vai trị định suất mía Trước đây, hình thức thâm canh mía hộ hầu hết theo kinh nghiệm truyền thống, cày đất sức kéo trâu bị, độ sâu rãnh khơng đảm bảo, hom giống lấy từ tồn thân mía, vậy, mầm mía nhỏ, mật độ mầm thưa, mía cho suất cao vào vụ gốc 1, vụ sau gốc mía cạn, số mầm gốc thấp, mầm mọc khơng nên ảnh hưởng đến sản lượng mía 47 Điều cần làm để HQ mía nâng cao phổ biến kỹ thuật tâm canh có HQ vào hộ nông dân cày xới đất trồng cày đất bón phân máy cày để đảm bảo độ sâu giúp mía phát triển rễ tốt Đồng thời thâm canh trồng mía hom mắt mầm trồng ngọn, trồng xen loại họ đậu cải tạo đất cho mía Trong vấn đề phân bón phân hữu khó khăn khơng dễ giải Hàng năm, mía trút bỏ lượng tương đối lớn lượng không nguồn chất hữu lớn mà kho dự trữ lượng P, K, Ca nhân tố vị lượng lấy từ đất Đây lượng hữu chỗ coi vô tận Tuy nhiên, thực tế mía chưa tận dụng để làm phân trở lại mà sau vụ thu hoạch hộ lại đốt mía với lý mía gây cản trở cho việc cày bừa Việc đốt mía tiêu tốn lượng phân hữu lớn, đồng thời khoáng chất đất phần lửa nóng làm bay hơi, đất dễ bị bạc màu Vì vậy, vụ mía sau, hộ nên có biện pháp để tận dụng nguồn chất hữu từ mía để làm phân bón Chẳng hạn, hộ dồn, chuyển mía qua rãnh cày Tuy nhiên, hộ nên đầu tư thêm công LĐ cho việc Trong khâu làm đất, đẩy mạnh kỹ thuật thâm canh mía đẩy mạnh giới hóa khâu làm đất, đặc biệt đất dốc sử dụng cày lưỡi, cày ruộng theo đường đồng mức để đảm bảo độ sâu 35–50 cm để hạn chế xói mịn HQ bật sử dụng máy liên hợp trồng mía chỗ: mía rạch hàng tầng đất sâu nên giúp cho khả giữ ẩm tốt hơn, cho hom mía giai đoạn mọc mầm phân bón khơng bị nước mưa rửa trơi, giúp cho rễ phát triển tốt, hạn chế tượng đổ, ngã gặp gió, khả tái sinh mía lưu gốc mạnh, kéo dài thời vụ thu hoạch Ngồi ra, loại máy cày cịn tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng khâu giới chăm sóc thu hoạch Do vậy, nhà máy cần có kế hoạch đầu tư thêm cho vùng nguyên liệu dịch vụ giới đất cách cho tổ đội sản xuất vay vốn mua máy cày, máy bừa để nhóm hộ canh tác đất kỹ thuật, đảm bảo độ sâu canh tác giảm sức LĐ gia đình cơng chăm sóc mía Mở rộng diện tích mía có tưới, áp dụng biện pháp giữ ẩm cho mía như: cày sâu, trồng xen họ đậu, phủ gốc vào mùa khô, sử dụng màng phủ nông nghiệp Từng bước áp dụng công nghệ cao khâu canh tác mía 48 (trồng mía bầu, sử dụng màng phủ nơng nghiệp, đầu tư hệ thống tưới nổi, dàn tưới phun ); áp dụng triệt để biện pháp để quản lý dịch hại (IPM) mía để đảm bảo an toàn hiệu Ngoài ra, bố trí đất trồng mía phù hợp đảm bảo điều kiện thâm canh để mía có hiệu khả cạnh tranh với trồng khác Những nơi q xấu khó khăn khơng nên quy hoạch trồng mía Việc phịng trừ sâu bệnh cho mía quan trọng, sâu bệnh làm giẩm sản lượng mía Trong thực tế, khả phát sâu bệnh người nông dân kém, họ khơng phát xác loại sâu bệnh Do dẫn đến tình trạng phun thuốc cách tràn lan bừa bãi không theo quy trình kỹ thuật Kết vừa lãng phí mà chất lượng mía lại giảm ảnh hưởng nghiêm trọng tới mơi trường mà hiệu đạt cịn thấp Hiện thị trường loại thuốc trừ sâu sịn học áp dụng hiệu giá thành cao + Hỗ trợ đổi công nghệ chế biến, đa dạng hóa sản phẩm, đẩy mạnh hoạt động marketing, quảng bá mở rộng thị trường e Giải pháp tiêu thụ sản phẩm Đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng, hạn chế khâu trung gian nhà buôn nhằm giảm giá thành sản phẩm không bị nhà buôn ép giá f Giải pháp nguồn vốn để phát triển sản xuất Trước hết khẳng định khơng ngành sản xuất đạt hiệu khơng có vốn đầu tư Qua nghiên cứu thực tế cho thấy đa phần hộ nơng dân trồng mía thiếu vốn sản xuất chủ yếu vốn tự có chưa có hỗ trợ vốn từ quyền xã mà trình nghiên cứu đầu tư vốn cho thấy hiệu thu vốn đầu tư lớn + Hỗ trợ vốn cho người dân để chuyển dịch cấu trồng Chủ yếu người dân không mở rộng quy mô sản xuất, hay chuyển dịch cấu trồng thiếu vốn Vì vậy, cấp quyền cần hỗ trợ vốn cho người dân họ phát triển sản xuất Hỗ trợ vốn cho người dân cách cho vay với lãi suất thấp, thời hạn kéo dài để người dân yên tâm sản xuất + Trợ giá giống, phân bón, thuốc trừ sâu cho người dân 49 g Giải pháp đẩy mạnh việc xây dựng hồn thiện hệ thống đường giao thơng + Hệ thống giao thông đường bộ: Hệ thống giao thông thuận lợi tạo điều kiện cho việc giao lưu buôn bán, trao đổi hàng hóa, giảm chi phí sản xuất, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm Trong thời gian tới cần tiếp tục hoàn thiện nâng cấp hệ thống giao thông, sửa chữa đoạn đường xuống cấp, mở rộng đoạn đường hẹp Mặt khác đường liên thơn, liên xóm cần nâng cấp, mở rộng đoạn đường cầu nối trực tiếp từ nơi sản xuất đến chợ, trung tâm xã + Hệ thống điện: Trong năm gần đây, nhà nước đầu tư nhiều km đường điện xã Tuy nhiên, thực trạng chung xóm có điện chất lượng điện yếu, chập chờn ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh Do đó, trước mắt huyện cần hồn thiện hệ thống điện đến tất thơn xóm lại huyện, nâng cấp hệ thống điện, xây dựng thêm trạm biến áp nơi cần thiết nhằm tăng lượng chất hệ thống điện phạm vi tồn huyện + Hệ thống thơng tin liên lạc: Khi kinh tế phát triển, mức độ tiếp cận thị trường nhiều, yêu cầu lượng thông tin lớn, thông tin sản xuất giá thị trường Do thời gian tới xã cần thúc đẩy hoạt động truyền xã để người dân nắm bắt thông tin cần thiết, giới thiệu mơ hình sản xuất hiệu quả, điển hình tiên tiến để người dân đến tham quan học hỏi + Hệ thống thủy lợi: Từng bước hoàn thiện hệ thống thủy lợi, việc kiên cố hóa kênh mương, xây dựng lên nhiều đập giữ nước vào mùa khơ, hạn hán Các cơng trình nước sinh hoạt cần trọng để đảm bảo sức khỏe cho nhân dân xã, để nhân dân yên tâm sản xuất h Giải pháp phát triển nguồn nhân lực Nguồn nhân lực có vai trị quan trọng trình sản xuất hộ nông dân Trước hết nguồn lao động sản xuất lao động gia đình họ Nguồn lao động vừa lao động trí tuệ, vừa lao động bắp Qua điều tra thực tế cho thấy chất lượng lao động cịn thấp, trình độ chun mơn kỹ thuật cịn hạn chế Phần lớn hộ gia đình sản xuất sở kinh nghiệm, hiểu biết hoạt động thị trường kỹ thuật họ 50 phần nhỏ dựa vào công tác khuyến nơng, phần cịn lại nhờ nghe qua phương tiện thông tin đại chúng: đài, báo…Hầu hết lao động gia đình lao động làm thuê lao động thủ cơng, chưa qua đào tạo tập huấn Vì vậy, mục tiêu đặt phải tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực bao gồm chủ hộ người lao động để giúp cho kinh tế ngày phát triển Để thực mục tiêu cần thực tốt biện pháp sau: + Địa phương cần hỗ trợ kinh phí cho sở đào tạo mở lớp đào tạo, bồi dưỡng cho hộ nông dân Đối tượng đào tạo hộ nông dân người lao động có nguyện vọng phát triển sản xuất kinh doanh theo hướng trồng cơng nghiệp + Nhà nước cần có sách hỗ trợ đào tạo nghề, nâng cao trình độ sản xuất, trình độ kỹ thuật cho người lao động nhằm phục vụ nhu cầu phát triển sản xuất Đồng thời cần dựa vào vai trò tổ chức quần chúng như: hộ phụ nữ, hội nông dân, đồn niên,…và tổ chức khuyến nơng sở, tập huấn ngắn hạn nhằm giúp cho người lao động nâng cao trình độ hiểu biết thành thạo kỹ thuật sản xuất + Địa phương cần đẩy mạnh cơng tác tun truyền đường lối, chủ trương sách Đảng Nhà nước phát triển nông nghiệp nơng thơn nói chung phát triển kinh tế hộ gia đình nói riêng phương tiện thơng tin đại chúng như: hệ thống loa phát thanh, truyền hình, báo, đài địa phương i Giải pháp tổ chức khuyến nông Trong nông nghiệp để sản xuất đem lại hiệu kinh tế cao phải áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất Tuy nhiên việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất việc dễ dàng đặc biệt xã Quốc Việt hầu hết địa phương sản xuất mía khu vực vùng cao, phần lớn dân tộc thiểu số Vì vậy, để áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất cần phải có đội ngũ khuyến nông cầu nối chuyển giao tiến khoa học kỹ thuật tới người dân, đồng thời giảng giải trực tiếp cho người dân hiểu, thấy lợi việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất cơng tác khuyến nơng cần: + Phải kết hợp, lồng ghép với hoạt động tổ chức trị, xã hội địa bàn xã Đặc điểm môi trường hoạt động nông nghiệp, nơng thơn 51 nơng dân, tổ chức trị, xã hội như: Đồn niên, Hội phụ nữ, Hội nơng dân… Có ảnh hưởng vai trị quan trọng cộng đồng nơng thơn Vì vậy, kết hợp chặt chẽ với tổ chức giúp cho công tác khuyến nông phát huy hiệu Tập huấn kỹ thuật cần có liên kết người nông dân chủ chốt cộng đồng, để chuyển tải tiến kỹ thuật đến với người dân Từ thu thập thơng tin phản hồi từ phía người dân, đáp ứng nhu cầu thực họ sản xuất nông nghiệp + Tăng cường lực công tác khuyến nông địa bàn, đặc biệt xã có diện tích trồng mía lớn để hỗ trợ người dân việc trồng, chăm sóc, thu hoạch chế biến + Cần xử lý nghiêm cán khơng hồn thành trách nhiệm, đồng thời có phần thưởng thỏa đáng cho cán hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc Bên cạnh phải ln ln tổ chức bồi dưỡng cho cán kỹ thuật, đạo đức chuyên môn nghiệp vụ, để họ thực người gắn bó với dân, chia sẻ với dân khó khăn cơng tác trồng, chăm sóc, quản lý + Thu hút nhiều cán kỹ thuật nông dân có kinh nghiệm sản xuất tham gia vào mạng lưới khuyến nông, để chuyển giao tiến kỹ thuật tới nông dân 52 PHẦN V KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 Kết luận Qua tìm hiểu, phân tích đánh giá hiệu sản xuất hộ nơng dân trồng mía địa bàn xã Quốc Việt tơi có kết luận sau: Điều kiện tự nhiên đất đai giàu tiềm tiền đề để phát triển mía, nơi thiên nhiên ưu đãi điều kiện thuận lợi đất đai điều kiện thời tiết khí hậu thuận lợi cho sản xuất mía Thực tế năm qua việc phát triển sản xuất mía xã Quốc Việt thực tương đối tốt, đem lại hiệu kinh tế ổn định bước cải thiện, nâng cao đời sống người dân nơi Đời sống tinh thần, vật chất người dân trồng mía nâng lên đáng kể cịn gặp khơng khó khăn Vấn đề quan tâm giải năm tới, để tạo sở vật chất vững chắc, thúc đẩy sản xuất phát triển Về mặt kinh tế: Hiệu kinh tế sản xuất mía trồng để làm nguyên liệu (đường) cao mía để bán địa bàn nghiên cứu Lợi nhuận mía bán 28.185,300 đồng; mía nguyên liệu đường 80.035,300 đồng Tuy nhiên, trình sản xuất người dân gặp phải khơng khó khăn vốn, người dân thiếu kiến thức, kỹ thuật, thiếu thông tin thị trường, quy mô sản xuất nhỏ, đầu sản phẩm… Về mặt xã hội: Trồng mía tạo cơng ăn việc làm cho số lượng lớn lao động nơng nhàn địa phương Góp phần làm tăng thu nhập cho người dân trồng mía, đời sống người dân cải thiện, góp phần khơng nhỏ cơng tác xóa đói giảm nghèo làm tăng hộ Tuy nhiên, họ cịn có khó khăn trình độ văn hóa người dân cịn thấp, người dân cịn chưa chủ động tìm hiểu kiến thức liên quan đến sản xuất, cấp quyền chưa quan tâm sát đến trình sản xuất 5.2 Kiến nghị 5.2.1 Đối với nhà nước Nhà nước cần quan tâm đến việc phát triển mía thơng qua sách hỗ trợ nơng dân như: Chính sách đất đai, sách tín dụng, 53 sách phát triển sở hạ tầng, khuyến nơng Chính sách điều tiết thị trường thơng qua việc quy định mức giá sàn, sách liên kết nhà máy chế biến hộ sản xuất, đặc biệt có sách bảo hộ hợp lý người sản xuất nhà máy chế biến 5.2.2 Đối với cấp quyền + Thực tốt vai trị đạo trực tiếp mình, thực việc chuyển dịch cấu trồng cách hợp lý + Cần có quy hoạch kế hoạch phát triển mía với quy mơ tập trung thời gian tới + Mở lớp tập huấn kỹ thuật sản xuất thu hoạch cho bà + Có sách hỗ trợ vốn cho hộ khó khăn, tạo điều kiện tốt cho người nơng dân tham gia vay vốn đễ dàng để phát triển sản xuất, đảm bảo quyền lợi cho người lao động + Hỗ trợ cho địa phương xây dựng sở hạ tầng (đường giao thơng, kiên cố hóa kênh mương) cho vùng sản xuất mía 5.2.3 Đối với người dân sản xuất tiêu thụ sản phẩm + Người dân nên chủ động tìm hiểu kỹ thuật sản xuất tìm kiếm thơng tin thị trường tiêu thụ sản phẩm không nên thụ động trình sản xuất + Cần đầu tư cho chi phí đầu vào nhiều nữa, chi phí trung gian để trồng có suất thu nhập cao Cần coi trọng việc đầu tư xây dựng, mua sắm phương tiện cần thiết để phục vụ cho việc sản xuất + Giữ tốt mối quan hệ liên kết hợp tác với bên liên quan Đồng thời người dân nên trang bị cho kiến thức cần thiết sản xuất, kinh doanh từ phát triển sản xuất, trao đổi hàng hoá nhằm tăng thu nhập đạt hiệu kinh tế cao + Trong trình tiêu thụ sản phẩm người dân nên tránh hay giảm thiểu khâu trung gian thấy không cần thiết 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO I Tiếng việt Trương Hòa Bình, Vũ Thị Tuyết, Quản trị doanh nghiệp, Đại học Cần Thơ Lê Song Dự, Nguyễn Thị Quý Mùi (1997), Cây mía, NXB nơng nghiệp Trần Thị Bích Hồng, Kinh tế nông hộ trang trại, trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên Quyết Định Thủ tướng Chính phủ (2007), Phê duyệt quy hoạch phát triển mía đường đến năm 2010 định hướng đến năm 2020 Nguyễn Minh Tiến (2008), Báo cáo kết nghiên cứu chuyển giao giống mía Ngơ Quang Trung (2006), Đánh giá hiệu kinh tế sản xuất chè hộ nông dân địa bàn huyện Đồng Hỷ - tỉnh Thái Nguyên, luận văn thạc sỹ trường Đại học nông lâm Thái Nguyên UBND xã Quốc Việt “Báo cáo tình hình sử dụng đất đai xã Quốc Việt” UBND xã Quốc Việt “Báo cáo tổng kết tình hình phát triển kinh tế xã hội năm 2011, 2012, 2013” Nguyễn Huy Ước (2000), Cây Mía kỹ thuật trồng, Nhà xuất TP.HCM 10 Mai Văn Xuân (2008), Kinh tế nông hộ trang trại, Huế II Tra cứu internet: 11 http://agro.gov.vn/news/p6_3Mia-duong.htm 12 http://faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx?PageID=567#ancor 13 http://www.gso.gov.vn/Default.aspx?tabid=217 PHIẾU ĐIỀU TRA Tình hình sản xuất tiêu thụ mía hộ trồng mía xã Quốc Việt, huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn I THÔNG TIN CƠ BẢN CỦA HỘ - Họ tên chủ hộ……………………………………………………………… - Tuổi……………………………… Giới tính……………………………… - Dân tộc…………………………Trình độ văn hóa………………………… - Thôn…………………… xã Quốc Việt, huyện Tràng định, tỉnh Lạng Sơn - Số hộ: …………………nhân - Số lao động chính: …………… lao động.Trong LĐ:…….Nam……Nữ II THƠNG TIN CHI TIẾT VỀ SẢN XUẤT MÍA CỦA HỘ Ơng (bà) trồng mía lấy sản phẩm để làm gì? Mía để bán Mía để làm nguyên liệu (đường) Cả hai Diện tích trồng mía năm 2013 gia đình bao nhiêu? … Diện tích trồng mía năm 2013 so với diện tích năm trước: Tăng Giảm Khơng tăng khơng giảm Gia đình có hỗ trợ q trình trồng mía khơng? Vốn Phân bón Giống Khơng hỗ trợ Nguồn vốn sử dụng gia đình Vốn tự có Vay từ ngân hàng Vay từ hộ khác Ông (bà) lấy nguồn giống từ đâu? Tự sản xuất Các doanh nghiệp Mua Gia đình thường sử dụng loại phân bón nào? Phân hữu Phân vơ Cả hai Ông (bà) lấy kiến thức, kỹ thuật trồng chăm sóc mía đâu? Từ tập huấn Từ sách báo Từ hộ nông dân khác Từ phương tiện thơng tin đại chúng III Tình hình sản xuất tiêu thụ mía hộ Sản xuất mía Loại mía Diện tích ( ) Năng suất (tấn/ha) Sản lượng (tấn) Mía để bán Mía để làm nguyên liệu Các loại bệnh thường gặp mía Bệnh Biện pháp phịng trừ Chi phí đầu tư cho sản xuất mía hộ năm 2013 (ĐVT: 1000đ) STT Chỉ tiêu Mía để bán Mía để làm đường Chi phí trung gian 1.1 Giống 1.2 Chi phí vật tư Phân lân Phân đạm Phân kali Phân chuồng Thuốc diệt cỏ Thuốc trừ sâu bệnh 1.3 Lao động th ngồi Cơng chăm sóc Cơng thu hoạch 1.4 Chi phí khác Lao động gia đình Cơng chăm sóc Cơng thu hoạch Tổng chi phí Chi phí cho sản xuất mía để làm nguyên liệu (đường) (ĐVT: 1000 đồng) STT Chỉ tiêu Đường Chi phí trung gian 1.1 Ép mía 1.2 Củi 1.3 Chi phí khác Lao động gia đình 2.1 Cơng làm đường Khấu hao TSCĐ Tổng Giá bán năm hộ (Sản lượng giá trị sản phẩm nơng nghiệp tính năm) Loại Sản lượng Giá bán (1000đ) Thành tiền (tấn) (1000đ) Mía để bán Mía để làm nguyên liệu Thị trường tiêu thụ chủ yếu Tự mang chợ bán Doanh nghiệp đến thu mua Bán sang Trung Quốc Ơng (bà) cho biết giá công lao động địa phương bao nhiêu? Theo ông (bà) trồng mía có vai trị thu nhập gia đình? Rất quan trọng Quan trọng Bình thường Chỉ phụ thêm Ơng (bà) có dự định trồng mía cải tạo lại diện tích trồng mía có khơng? Có Khơng Nếu có: - Diện tích trồng mới:…………….(m2) - Diện tích trồng cải tạo:……………….(m2) 10 Ơng (bà) cho biết khó khăn việc trồng mía? Khó khăn:…………………………………………………………… ………………………………… ………………………………………… ……………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… 11 Ơng (bà) có đề xuất để nâng cao hiệu mía khơng? ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… Người vấn (Ký, ghi rõ họ tên) Người điều tra (Ký, ghi rõ họ tên) Chu Thị Hòa ... Đây lý mà thực đề tài: ? ?Nghiên cứu thực trạng đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu sản xuất hộ trồng mía địa bàn xã Quốc Việt - huyện Tràng Định - tỉnh Lạng Sơn” 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục... Ngọc Bắc tơi tiến hành nghiên cứu chuyên đề: ? ?Nghiên cứu thực trạng đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu sản xuất hộ trồng mía địa bàn xã Quốc Việt huyện Tràng Định - tỉnh Lạng Sơn” Tôi xin bày... gian nghiên cứu Đề tài tiến hành thực nghiên cứu địa bàn xã Quốc Việt, huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn 3.1.2.2 Phạm vi thời gian nghiên cứu - Các số liệu phục vụ nghiên cứu lấy từ năm 2011 - 2013,