Bộ giáo dục và đào tạo TRƯờNG ĐạI HọC NÔNG NGHIệP Hà Nội Lê thị hồng nhung Thành phần thiên địch của sâu hại lúa; diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ (Cnaphalocrocis medinalis Guenee) và biện pháp phòng chống vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, HƯng Yên Luận văn thạc sĩ NÔNG nGHIệP Chuyên ngành: Bảo vệ thực vật Mã số : 60.62.10 Ngời hớng dẫn khoa học: PGS. TS. Trần Đình Chiến Hà Nội - 2010 Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s nụng nghip i LI CAM OAN Tôi xin cam đoan rằng: Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và cha đợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đ đợc cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đ đợc chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Lê Thị Hồng Nhung Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s nụng nghip ii Lời cảm ơn Tôi xin chân thành cảm ơn khoa Nông học, Viện Đào tạo Sau đại học, Ban Giám hiệu, phòng Đào tạo trờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội và Ban Giám Đốc cùng toàn thể cán bộ phòng Dự báo & Chuyển giao - Trung tâm Bảo Vệ Thực Vật phía Bắc đã hỗ trợ giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS. TS. Trần Đình Chiến đã dành nhiều thời gian quý báu tận tình hớng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Tác giả luận văn Lê Thị Hồng Nhung Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s nụng nghip iii mục lục Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục các chữ tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục ảnh ix Danh mục hình xi 1. Mở đầu i 1.1 Đặt vấn đề 1 1.2 Mục đích và yêu cầu của đề tài 2 2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu 3 2.1 Cơ sở khoa học của đề tài 3 2.2 Nghiên cứu nớc ngoài 4 2.3 Nghiên cứu trong nớc 16 3. Nội dung và phơng pháp nghiên cứu 29 3.1 Địa điểm và thời gian nghiên cứu 29 3.2 Đối tợng, Vật liệu và dụng cụ nghiên cứu 29 3.3 Nội dung nghiên cứu 29 3.4 Phơng pháp nghiên cứu 30 3.5 Phơng pháp tính toán và xử lý số liệu 35 3.6 Bảo quản và giám định mẫu 36 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận 37 4.1 Thành phần sâu hại lúa và thiên địch của chúng vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 37 4.1.1 Thành phần sâu hại lúa vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 37 Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s nụng nghip iv 4.1.2 Thành phần thiên địch của sâu hại lúa vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 42 4.2 Diễn biến mật độ, tỷ lệ hại của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 46 4.2.1 Diễn biến mật độ, tỷ lệ hại của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) trên các giống lúa phổ biến ngoài sản xuất vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 46 4.2.2 Diễn biến mật độ, tỷ lệ hại của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) trên các chân đất khác nhau tại Văn Lâm, Hng Yên 49 4.3 ảnh hởng của mật độ cấy và số dảnh cấy đến mật độ, tác hại của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 51 4.3.1 ảnh hởng của mật độ cấy và số dảnh cấy (3 dảnh) đến diễn biến mật độ, tác hại của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 51 4.3.2 ảnh hởng của mật độ cấy và số dảnh cấy (1 dảnh) đến diễn biến mật độ, tỷ lệ hại của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 55 4.4 Diễn biến mật độ thiên địch và tỷ lệ sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) bị kí sinh vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 59 4.4.1 Diễn biến mật độ thiên địch của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 59 4.4.2 Tỷ lệ trứng nở và tỷ lệ kí sinh trứng ở các lứa chính của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 61 4.4.3 Tỷ lệ sâu non sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) bị kí sinh vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 62 Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s nụng nghip v 4.5 Bớc đầu nghiên cứu nguồn sâu cuốn lá nhỏ chuyển từ vụ mùa sang vụ xuân năm sau 63 4.6 Khảo sát hiệu lực của một số loại thuốc BVTV phòng trừ sâu cuốn lá nhỏ 69 5. Kết luận và đề nghị 73 5.1 Kết luận 73 5.2 Đề nghị 74 Tài liệu tham khảo 75 Phụ lục 83 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp vi Danh môc c¸c ch÷ t¾t Bvtv B¶o vÖ thùc vËt CT C«ng thøc Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s nụng nghip vii danh mục bảng STT Tên bảng Trang 4.1 Thành phần sâu hại lúa vụ xuân 2010 tại Văn Lâm , Hng Yên 38 4.2 Thành phần thiên địch của sâu hại lúa vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 43 4.3 Tỷ lệ các loài thiên địch của sâu hại lúa trong sinh quần ruộng lúa vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 45 4.4 Diễn biến mật độ, tỷ lệ hại của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) trên một số giống lúa vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 47 4.5 Diễn biến mật độ, tỷ lệ hại của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) trên các chân đất khác nhau vụ xuân 2010 tại Trng Trắc, Văn Lâm, Hng Yên 50 4.6 ảnh hởng của mật độ cấy và số dảnh cấy (3 dảnh) đến diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 52 4.7 ảnh hởng của mật độ cấy và số dảnh cấy (3 dảnh) đến tỷ lệ hại của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 53 4.8 ảnh hởng của mật độ cấy và số dảnh cấy (1 dảnh) đến diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 56 4.9 ảnh hởng của mật độ cấy và số dảnh cấy (1 dảnh) đến tỷ lệ hại của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 57 4.10 Diễn biến mật độ thiên địch của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) trên giống lúa khang dân 18 tại Văn Lâm, Hng Yên 60 Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s nụng nghip viii 4.11 Tỷ lệ trứng nở và tỷ lệ kí sinh trứng ở các lứa chính của sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 62 4.12 Tỷ lệ sâu non sâu cuốn lá nhỏ (C. medinalis) bị kí sinh vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 62 4.13 Thành phần sâu cuốn lá nhỏ trên cỏ môi (Leersia hexandra Swartz), cỏ bấc đuôi chuột (Sacciolepis myosuroides (R. Br.) A. Cam) sau vụ mùa 2009 tại Văn Lâm , Hng Yên (pha trởng thành) 63 4.14 Thành phần các loài sâu cuốn lá nhỏ trên cỏ môi (Leersia hexandra Swartz), cỏ bấc đuôi chuột (Sacciolepis myosuroides (R. Br.) A. Cam) nuôi từ sâu non thu ngoài đồng sau vụ mùa 2009 tại Văn Lâm, Hng Yên 64 4.15 Diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ trên cỏ bấc đuôi chuột (Sacciolepis myosuroides (R. Br.) A. Cam) sau vụ mùa 2009 tại Văn Lâm, Hng Yên 65 4.16 Diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ trên cỏ môi (Leersia hexandra Swartz) sau vụ mùa 2009 tại Văn Lâm, Hng Yên 67 4.17 Tỷ lệ sâu cuốn lá nhỏ trên cỏ bấc đuôi chuột , cỏ môi gây hại trên lúa 69 4.18 ảnh hởng của một số thuốc BVTV đến diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ trên lúa vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên ở các công thức thí nghiệm 70 4.19 Hiệu lực phòng trừ sâu cuốn lá nhỏ của một số loại thuốc BVTV vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 70 Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s nụng nghip ix danh mục ảnh STT Tên ảnh Trang 4.1 ổ sâu non mới nở sâu đục thân 2 chấm (Scirpophaga incertulas Walker) 41 4.2 Sâu non sâu đục thân 2 chấm (Scirpophaga incertulas Walker) 41 4.3 Sâu non sâu cuốn lá nhỏ (Cnaphalocrocis medinalis Guenee) 41 4.4 Trởng thành sâu cuốn lá nhỏ (Cnaphalocrocis medinalis Guenee) 41 4.5 Bọ xít dài (Leptocorisa acuta Thunb) 41 4.6 Rầy nâu (Nilaparvata lugens Stal) 41 4.7 Bọ rùa đỏ (Micrarpis discolor Fabr) 45 4.8 Bọ rùa 6 vằn (Menochilus sexmaculatus Fabr) 45 4.9 Bọ 3 khoang 4 chấm trắng (Ophionea indica Thunbr) 45 4.10 Ong đen kén trắng tập thể (Cotesia angustibasis (Gahan)) 45 4.11 Ong đen (Cardiochiles phillippines Ashmead) 46 4.12 Ong kén nhỏ (Apanteles liparidis Bouche) 46 4.13 Nhện chân dài (Tetragnatha mandibulata Walck) 46 4.14 Nhện lới tròn (Araneus inustus Koch) 46 4.15 Điều tra 48 4.16 Lúa bị sâu cuốn lá gây hại 48 4.17 Mật độ 16 khóm/m 2 (3 dảnh) 54 4.18 Mật độ 25 khóm/m 2 (3 dảnh) 54 4.19 Mật độ 36 khóm/m 2 (3 dảnh) 54 4.20 Mật độ 50 khóm/m 2 (3 dảnh) 54 4.21 Mật độ 16 khóm/m 2 (1 dảnh) 58 4.22 Mật độ 25 khóm/m 2 (1 dảnh) 58 4.23 Mật độ 36 khóm/m 2 (1 dảnh) 58 [...]... dảnh) đến diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ (C medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 4.5 Diễn biến mật độ thiên địch của sâu cuốn lá nhỏ (C medinalis) trên giống lúa khang dân 18 vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 4.6 58 61 Diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ trên cỏ bấc đuôi chuột (Sacciolepis myosuroides (R Br.) A Cam) sau vụ mùa 2009 tại Văn Lâm, Hng Yên 4.7 66 Diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ trên... phần thiên địch của sâu hại lúa; diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ (Cnaphalocrocis medinalis Guenee) v biện pháp phòng chống vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 1.2 Mục đích v yêu cầu của đề t i 1.2.1 Mục đích Trên cơ sở điều tra nắm đợc th nh phần thiên địch của sâu hại lúa đồng thời theo dõi diễn biến mật độ v mức độ gây hại của sâu cuốn lá nhỏ vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên, từ đó đề xuất biện pháp. .. Trang Diễn biến mật độ của sâu cuốn lá nhỏ (C medinalis) trên một số giống lúa vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 4.2 Diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ (C medinalis) trên các chân đất khác nhau vụ xuân 2010 tại Trng Trắc, Văn Lâm 4 3 48 51 ảnh hởng của mật độ cấy v số dảnh cấy (3 dảnh) đến diễn biến mật độ sâu cuốn lá nhỏ (C medinalis) vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên 4.4 54 ảnh hởng của mật độ cấy... biện pháp phòng trừ hợp lý đạt hiệu quả kinh tế v môi trờng 1.2.2 Yêu cầu - Điều tra xác định th nh phần sâu hại lúa v thiên địch vụ xuân 2010 tại Văn Lâm, Hng Yên - Theo dõi diễn biến số lợng của sâu cuốn lá nhỏ v thiên địch của chúng dới ảnh hởng của một số yếu tố sinh thái (giống lúa, chân đất, mật độ cấy) tại Văn Lâm, Hng Yên - Bớc đầu tìm hiểu nguồn sâu cuốn lá nhỏ chuyển từ vụ mùa sang vụ xuân năm... độ sâu cuốn lá nhỏ ngo i đồng ruộng, các công thức bón lót đều bị sâu cuốn lá nhỏ gây hại nặng hơn sau đó mới bón thúc Trong cách bón thúc thì cách vo viên dúi gốc có tỷ lệ lá hại cao hơn cả Nhận xét trên của Saroja v Raju (1981) [69] cho thấy tỷ lệ lá bị hại cũng phụ thuộc v o phơng pháp bón phân Mật độ cấy ảnh hởng đến số lợng sâu cuốn lá nhỏ, mật độ cấy d y thờng có mật độ sâu cuốn nhỏ cao hơn mật. .. bón lót đều bị sâu cuốn lá nhỏ gây hại nặng hơn sau đó mới đến bón thúc [69] Mật độ cấy cũng có ảnh hởng lớn đến mật độ sâu cuốn lá nhỏ phát sinh phát triển, không nên cấy mật độ quá dầy, nên cấy với khoảng cách khoảng 22,5 x 20 cm cũng có tác dụng hạn chế mật độ sâu cuốn lá nhỏ trên đồng ruộng Việc bố trí thời vụ gieo cấy cũng có ảnh hởng đến mật độ sâu cuốn lá nhỏ, nếu bố trí cấy thời vụ sớm thì cây... lúa, chế độ nớc, số vụ lúa/năm đều ảnh hởng đến sự tích luỹ số lợng quần thể nhện lớn bắt mồi ăn thịt [17] 2.3.3 Những nghiên cứu về sâu cuốn lá nhỏ hại lúa 2.3.3.1 Sự phân bố của sâu cuốn lá nhỏ Sâu cuốn lá nhỏ l lo i sâu hại thứ yếu trong những năm 60 của thập kỷ trớc, nhng từ thập kỷ 70 sâu cuốn lá nhỏ trở th nh một dịch hại, trong những năm 1990 - 1994 sâu cuốn lá nhỏ đứng ở h ng thứ hai nguy hại sau... gồm các loại nấm, virus, vi khuẩn có vai trò không nhỏ trong việc l m tăng tỷ lệ chết tự nhiên của sâu cuốn lá nhỏ trên đồng ruộng, l m giảm mật độ sâu cuốn lá nhỏ cùng với các nhóm thiên địch khác Theo Vinsens [46], kẻ thù tự nhiên của sâu cuốn lá nhỏ có vai trò giữ cho quần thể sâu cuốn lá nhỏ dới ngỡng gây hại m tại đó không cần sử dụng biện pháp phòng trừ Tác giả Copel H.C , J.W Mertins [49] kết... sắp xếp trên mạch C của cánh trớc 2.2.3.5 Nghiên cứu về đặc điểm sinh vật học v sinh thái học của sâu cuốn lá nhỏ Theo Pathak [65] Sâu cuốn lá nhỏ l lo i biến thái ho n to n, vòng đời của sâu cuốn lá nhỏ từ 33-34 ng y Theo Dale [50] vòng đời của sâu cuốn lá nhỏ khoảng từ 24-39 ng y Trong thời gian phát dục của pha trứng từ 3-6 ng y, sâu non từ 15-30 ng y, nhộng 4-8 ng y Sâu cuốn lá nhỏ trải qua 5 tuổi... i lá lớn hơn các giống khác Tuy nhiên ở vùng Đông Nam á cha có giống n o chống chịu với sâu cuốn lá nhỏ 2.2.3.7 Biện pháp phòng trừ sâu cuốn lá nhỏ - Biện pháp sinh học: Ng y nay với mục tiêu phát triển nền nông nghiệp bền vững, biện pháp đấu tranh sinh học trong đó nguyên lý cơ bản l lợi dụng các mắt xích thiên địch của sâu hại để khống chế, điều chỉnh mật độ của chúng phát triển dới ngỡng gây hại