BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG -o0o - KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP Đề tài: PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2012 – 2014 VÀ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG Họ tên sinh viên : NGUYỄN XN HÌNH Lớp : NHTMH – K14 Khóa : 2011 – 2015 Khoa : NGÂN HÀNG HÀ NỘI – 05/2015 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG -o0o - KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Đề tài: PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2012 – 2014 VÀ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG Họ tên sinh viên : NGUYỄN XUÂN HÌNH Lớp : NHTMH – K14 Khóa : 2011 – 2015 Khoa : NGÂN HÀNG GVHD : ThS PHẠM NGỌC HUYỀN HÀ NỘI – 05/2015 LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng em Các số liệu kết khóa luận trung thực, xuất phát từ tình hình nghiên cứu báo cáo tài Ngân hàng Thƣơng mại Việt Nam Em xin chịu trách nhiệm trƣớc nhà trƣờng lời cam đoan Sinh viên Nguyễn Xuân Hình LỜI CẢM ƠN Với lòng biết ơn sâu sắc, em xin chân thành cám ơn giáo Phạm Ngọc Huyền– ngƣời tận tình hƣớng dẫn, động viên giúp đỡ em hoàn thành khóa luận Em xin gửi lời cảm ơn tới thầy giáo q trình học tập rèn luyện Học viện Ngân hàng, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi, trang bị kiến thức kĩ cần thiết để em hồn thành khóa luận tốt nghiệp Tuy nhiên khơng tránh khỏi sai sót, em kính mong nhận đƣợc góp ý, bảo thầy giáo, bạn sinh viên để khóa luận tốt nghiệp em đƣợc hoàn thiện Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Nguyễn Xuân Hình DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Diễn giải NH Ngân hàng NHTM Ngân hàng thƣơng mại NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần NHNN Ngân hàng nhà nƣớc TCTD Tổ chức tín dụng BCTC Báo cáo tài ROA Hiệu suất sử dụng tài sản ROE Hiệu suất sử dụng vốn chủ sở hữu NIM Tỷ lệ thu nhập lãi CAR Hệ số an toàn vốn tối thiểu Vietinbank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần kỹ Công Thƣơng Việt Nam Vietcombank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam BIDV Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ Phát triển Việt Nam VCB Mã cổ phiếu niêm yết thị trƣờng chứng khoán Vietcombank CTG Mã cổ phiếu niêm yết thị trƣờng chứng khoán Vietinbank TTS Tổng tài sản K.NHBB Khối ngân hàng bán buôn K.NHBL Khối ngân hàng bán lẻ K.KDV&TT Khối kinh doanh vốn thị trƣờng K.QLRR Khối quản lý rủi ro K.TC-KT Khối tài kế tốn B PTNHBL Ban phát triển ngân hàng bán lẻ B.KHDN Ban khách hàng doanh nghiệp B.ĐCTC Ban định chế tài B.PTSPBB Ban phát triển sản phẩm bán buôn TTT Trung tâm thẻ TTCSKH Trung tâm chăm sóc khách hàng B.QLTD Ban quản lý tín dụng TTDVKH Trung tâm dịch vụ khách hàng TTTT Trung tâm toán B.QLTSNN Ban quản lý tài sản nƣớc ngồi B.QLDAP Bắc Ban quản lý dự án phía Bắc B.QLDAP Nam Ban quản lý dự án phía Nam B.TCCB Ban tổ chức cán B.MIS&ALCO Ban hệ thống thông tin quản lý quản lý tài sản nợ có B.TTTNTTTM Ban trung tâm tác nghiệp tài trợ thƣơng mại LDR Tỷ lệ cho vay dựa nguồn vốn huy động VAMC Công ty quản lý tài sản tổ chức tín dụng Việt Nam DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Danh mục biểu đồ Biểu đồ 2.1: Quy mô tổng tài sản số ngân hàng giai đoạn 2012 - 2014 Biểu đồ 2.2: Tốc độ tăng trƣởng tổng tài sản số ngân hàng 2011-2014 Biểu đồ 2.3: Tỷ lệ tăng trƣởng tín dụng số ngân hàng Biểu đồ 2.4: Tỷ lệ nợ xấu số ngân hàng giai đoạn 2012 - 2014 Biểu đồ 2.5: Tỷ lệ nhóm nợ BIDV giai đoạn 2012 - 2014 Biểu đồ 2.6: Cơ cấu nợ phải trả BIDV giai đoạn 2012 - 2014 Biểu đồ 2.7: Tốc độ quy mô tăng trƣởng vốn chủ sở hữu số ngân hàng giai đoạn 2012 – 2014 Biểu đồ 2.8: Hệ số tạo vốn nội số ngân hàng giai đoạn 2012 - 2014 Biểu đồ 2.9: Tình hình tăng vốn từ nguồn nội BIDV giai đoạn 2012 - 2014 10 Biểu đồ 2.10: Hệ số an toàn vốn tối thiểu số ngân hàng 2012 - 2014 11 Biểu đồ 2.11: Hệ số địn bẩy tài số ngân hàng giai đoạn 2012 – 2014 12 Biểu đồ 2.12: Tỷ lệ LDR số ngân hàng giai đoạn 2012-2014 13 Biểu đồ 2.13: Chỉ tiêu ROA số ngân hàng giai đoạn 2012 - 2014 14 Biểu đồ 2.14: Chỉ tiêu ROE số ngân hàng giai đoạn 2012 - 2014 15 Biểu đồ 2.15: Chỉ tiêu NIM số ngân hàng giai đoạn 2012 – 2014 Danh mục bảng biểu 16 Bảng 2.1: Cơ cấu tài sản BIDV giai đoạn 2011 – 2014 16 Bảng 2.2: Cơ cấu khách hàng cho vay BIDV giai đoạn 2011 – 2014 17 Bảng 2.3: Cơ cấu ngành nghề cho vay BIDV giai đoạn 2011– 2014 18 Bảng 2.4: Cơ cấu kì hạn dƣ nợ BIDV giai đoạn 2011- 2014 19 Bảng 2.5: Quỹ dự phòng rủi ro cho vay khách hàng 20 Bảng 2.6: Cơ cấu khoản mục chứng khoán đầu tƣ BIDV, Vietcombank Vietinbank giai đoạn 2012 – 2014 21 Bảng 2.7: Tỷ trọng tiểu mục khoản mục chứng khoán đầu tƣ BIDV, Vietcombank, Vietinbank giai đoạn 2012 – 2014 22 Bảng 2.8: Tỷ trọng tiểu khoản khoản mục tiền gửi cho vay TCTD số ngân hàng 23 Bảng 2.9: Tỷ lệ dự phòng so với dƣ nợ cho vay TCTD khác số ngân hàng 24 Bảng 2.10: Tỷ trọng khoản mục tài sản có khác so với tổng tài sản số ngân hàng 25 Bảng 2.11: Cấu phần nợ phải trả BIDV giai đoạn 2011 – 2014 26 Bảng 2.12: Cơ cấu tiền gửi khách hàng giai đoạn 2012- 2014 27 Bảng 2.13: Cơ cấu tiền gửi khách hàng theo đối tƣợng giai đoạn 2012 – 2014 28 Bảng 2.14: Kết cấu khoản mục tiền gửi vay TCTD khác số ngân hàng 29 Bảng 2.15: Cơ cấu vốn chủ sở hữu BIDV, Vietinbank, Vietcombank 30 Bảng 2.16: Tình hình thu nhập BIDV giai đoạn 2012 – 2014 31 Bảng 2.17: Tình hình chi phí BIDV giai đoạn 2012 – 2014 32 Bảng 2.18: Tình hình lợi nhuận BIDV giai đoạn 2012 – 2014 33 Bảng 2.19: Tỷ trọng khoản thu nhập lãi ròng so với tổng tài sản BIDV 34 Bảng 2.20: Tỷ trọng khoản chi phí quản lý so với tổng tài sản BIDV 35 Bảng 2.21: Tình hình lƣu chuyển tiền tệ BIDV qua năm 36 Bảng 2.22: Tình hình lƣu chuyển tiền tệ từ hoạt động kinh doanh BIDV Danh mục sơ đồ 37 Sơ đồ 2.1: Tổ chức máy quản trị BIDV 38 Sơ đồ 2.2: Sơ đồ phân tích Dupont MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGÂN HÀNG VÀ PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .3 1.1 Ngân hàng thƣơng mại hoạt động kinh doanh ngân hàng .3 1.1.1 Khái quát ngân hàng thƣơng mại 1.2.Lý luận chung phân tích tiêu tài ngân hàng thƣơng mại .8 1.2.1 Khái niệm mục đích phân tích báo cáo tài 1.2.2 Các phƣơng pháp phân tích 10 1.2.3 Hệ thống báo cáo tài sử dụng phân tích 11 1.2.4 Nội dung phân tích .16 1.2.5 Kết luận chƣơng .22 CHƢƠNG 2: PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA NHTMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2012 - 2014 23 2.1 Giới thiệu chung NHTMCP Đầu tƣ Phát triển Việt Nam 23 2.1.1 Lịch sử thành lập 23 2.1.2 Cơ cấu tổ chức .24 2.2 Phân tích báo cáo NHTMCP Đầu tƣ Phát triển Việt Nam giai đoạn 2012 – 2014 27 2.2.1 Phân tích tài sản 27 2.2.2 Phân tích nợ phải trả vốn chủ sở hữu .40 2.2.3 Phân tích tiêu sinh lời 52 2.3 Đánh giá hiệu hoạt động BIDV .65 2.3.1 Đánh giá kết tồn tài sản .65 2.3.2 Đánh giá kết tồn Nguồn vốn .65 2.3.3 Đánh giá kết tồn khả sinh lời .66 2.3.4 Đánh giá kết tồn lƣu chuyển tiền tệ 67 2.4 Kết luận chƣơng 67 CHƢƠNG 3: CÁC ĐỀ XUẤT NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NHTMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM 68 3.1 Dự báo số yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động kinh doanh ngân hàng năm 2015 68 3.2 Các đề xuất nâng cao hiệu hoạt động BIDV 68 3.2.1 Các biện pháp chung .68 3.2.2.Các biện pháp cụ thể 70 3.3 Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu hoạt động ngân hàng TMCP Đầu tƣ phát triển Việt Nam .77 3.3.1 Đối với Ngân hàng Nhà nƣớc 77 3.3.2 Đối với quan quản lý nhà nƣớc 78 3.4 Kết luận chƣơng 78 KẾT LUẬN 79 66 tổng nợ phải trả ngân hàng tăng lên mức 71% Vốn chủ sở hữu có tăng lên đáng kể giai đoạn này, tốc độ tăng trƣởng vốn chủ sở hữu hàng năm không cao so với số ngân hàng khác nhƣng đƣợc trì mức ổn định, khơng biến động lớn có xu hƣớng tăng lên Đóng góp chủ yếu vào tăng lên vốn chủ sở hữu chủ yếu từ nguồn bên nhƣng giai đoạn ghi nhận tăng lên từ nguồn vốn nội bộ, điều cho thấy BIDV hƣớng đến tăng trƣởng bền vững Tuy nhiên số vấn đề cần lƣu ý chất lƣợng nguồn vốn BIDV, tỷ lệ LDR có giảm nhƣng mức cao so với trung bình chung ngành, BIDV sử dụng địn bẩy tài cao, cao nhiều so với số ngân hàng khác, điều dễ hiểu hệ số CAR BIDV thấp có xu hƣớng giảm nhẹ Ngồi ra, vốn chủ sở hữu khoản mục thặng dƣ vốn cổ phần chiếm tỷ trọng nhỏ so với số ngân hàng nhóm, điều gây bất lợi lớn cho BIDV việc tăng vốn từ quỹ thăng dƣ vốn cổ phần BIDV cần có biện pháp nhằm cải thiện chất lƣợng nguồn vốn nhằm đạt đƣợc mục tiêu ngắn hạn nhƣ dài hạn 2.3.3 Đánh giá kết tồn khả sinh lời Nhìn chung tiêu sinh lời BIDV chƣa thực ấn tƣợng so với Vietinbank Vietcombank ROA đạt giá trị thấp ngân hàng so sánh, ROE đạt giá trị cao giúp hấp dẫn nhà đầu tƣ, nhƣng BIDV trì hệ số địn bẩy tài lớn Giai đoạn 2012– 2014 giai đoạn đƣợc xem giai đoạn khó khăn ngành ngân hàng bắt đầu có dấu hiệu phục hồi, ban lãnh đạo BIDV có biện pháp quản trị định nhằm trì khả sinh lời ngân hàng Các biện pháp phần phát huy đƣợc hiệu quả, khả sinh lời BIDV giai đoạn chƣa đƣợc cải thiện nhiều, so với mức tăng nhanh Vietinbank Vietcombank Vì giai đoạn tiếp theo, ban lãnh đạo BIDV cần có biện pháp nhằm cải thiện tiêu sinh lời nhằm đạt đƣợc mục tiêu hoạt động ngân hàng 67 2.3.4 Đánh giá kết tồn lƣu chuyển tiền tệ Các dòng tiền tệ BIDV biến động lớn giai đoạn 2012 – 2014, sau hai năm 2012 lƣu chuyển tiền kì âm đến năm 2013 2014, tiêu dƣơng Tuy nhiên, điều chƣa phải tốt, lẽ năm 2013 dòng tiền từ hoạt động kinh doanh trƣớc thay đổi tài sản vốn lƣu động bị suy giảm, khó khăn việc mở rộng tín dụng dẫn đến việc tồn quỹ tăng lên Trong giai đoạn tiếp theo, ban lãnh đạo BIDV cần có biện pháp nhằm cải thiện dòng tiền từ hoạt động kinh doanh 2.4 Kết luận chƣơng Trong chƣơng khóa luận phân tích tồn diện tất mặt BIDV, qua việc phân tích báo cáo tài cho thấy cố gắng ghi nhận công tác điều hành ban lãnh đạo BIDV, đặc biệt giai đoạn ngành ngân hàng gặp nhiều khó khăn Bên cạnh đó, việc phân tích cho thấy đƣợc tồn mà BIDV gặp phải nhiều nguyên nhân khác cần có biện pháp khắc phục, đặc biệt khả sinh lời chƣa thực tƣơng xứng với quy mơ uy tín ngân hàng Để làm đƣợc điều cần có cố găng nỗ lực toàn tập thể cán BIDV mà đặc biệt ban lãnh đạo ngân hàng 68 CHƢƠNG CÁC ĐỀ XUẤT NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NHTMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM 3.1 Dự báo số yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động kinh doanh ngân hàng năm 2015 Nền kinh tế Việt Nam năm 2015 tiếp tục phải đối mặt với nhiều thách thức Dự kiến tăng trƣởng GDP mức 6% Chính sách tiền tệ hƣớng theo mục tiêu ổn định vĩ mô kiểm soát lạm phát Tổng phƣơng tiện toán dự kiến tăng 16% - 18% Tăng trƣởng tín dụng ngành ngân hàng năm 2015 mức 13% - 15% Lãi suất huy động cho vay trì nhƣ mặt lãi suất cuối năm 2014 Khi số giá tiêu dùng có tín hiệu thấp hơn, mặt lãi suất cho vay giảm thêm Ngành ngân hàng Việt Nam đƣợc Ngân hàng Nhà nƣớc quản lý chặt chẽ Một số thông tƣ Ngân hàng Nhà nƣớc ban hành năm 2014 2015 tác động đáng kể đến hoạt động ngân hàng Từ ngày 1/2/2015, Thông tƣ 36/2014/TT-NHNN quy định giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn hoạt động tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nƣớc ngồi bắt đầu có hiệu lực Thơng tƣ 36 tạo lập nên chuẩn mực cao an toàn hoạt động ngân hàng tra, giám sát, thúc đẩy trình tái cấu xử lý nợ xấu TCTD, bảo đảm phát triển bền vững hậu tái cấu hội nhập quốc tế Chỉ thị 02/CT-NHNN ngày 28/01/2015 đƣợc đánh giá bƣớc liệt quan quản lý nhà nƣớc việc thực Đề án tái cấu hệ thống ngân hàng NHNN yêu cầu NHTM xây dựng báo cáo kế hoạch xử lý nợ xấu, bảo đảm đến ngày 30/6/2015 phải xử lý đƣợc 60% nợ xấu cần xử lý theo kế hoạch năm 2015 phải bán đƣợc 75% tổng số nợ xấu dự kiến bán cho VAMC năm 2015 Việc cấu lại hệ thống ngân hàng thông qua mua bán sáp nhập cần thiết khơng giảm sở hữu chéo hệ thống NHTM nói chung hệ thống tín dụng nói riêng mà cịn giúp ngân hàng tăng sức cạnh tranh thƣơng trƣờng Việc sáp nhập ngân hàng đƣợc xem nhiệm vụ trọng tâm kế hoạch giải nợ 3.2 Các đề xuất nâng cao hiệu hoạt động BIDV 3.2.1 Các biện pháp chung 69 3.2.1.1 Tăng cường công tác đào tạo cán tác nghiệp, đào tạo chuyên gia quản trị hoạt động BIDV Hoạt động ngân hàng tiềm ẩn nhiều rủi ro công tác quản trị hoạt động đƣợc quan tâm phát triển nƣớc có kinh tế phát triển, nhiên Việt Nam việc quản trị mẻ bộc lộ nhiều hạn chế Vì vậy, việc tổ chức, đào tạo đội ngũ cán công việc cần thiết nhằm đảm bảo việc hoàn thành đƣợc nhiệm vụ theo yêu cầu quản lý ngân hàng đại Trong hoạt động ngƣời trung tâm điều hành định hiệu hoạt động Để đáp ứng nhƣ cầu hoạt động quản trị hoạt động ngân hàng trƣớc hết cần có kiến thức nhiều khía cạnh khác nhƣ phân tích tài chính, thị trƣờng, cơng nghệ, phán đốn dự báo Việc đòi hỏi đội ngũ phải đƣợc trang bị đầy đủ kiến thức nghiệp vụ lẫn kỹ chuyên môn công tác Các lĩnh vực cần đƣợc đẩy mạnh đào tạo quản trị tài sản – nợ, quản trị rủi ro lãi suất, quản trị rủi ro kì hạn, tƣ vấn tài chính, định giá doanh nghiệp, phân tích dự báo… - Thực tuyển dụng nghiêm ngặt có luyên chuyển nhân viên phòng ban, thực nguyên tắc bất kiêm nhiệm đội ngũ cán ngân hàng - Thƣờng xuyên đào tạo, bồi dƣỡng kiến thức để nâng cao lực thẩm định, phân tích tài kiến thức quản lý rủi ro cho nhân viên - Coi trọng thái độ, đạo đức nghề nghiệp cán nhân viên bổ sung vào đội ngũ thẩm định 3.2.1.2 Củng cố quản trị hệ thống, quản trị điều hành, tăng cường công tác quản trị rủi ro, công tác kiểm tra, giám sát Nhiệm cụ kiểm tra, kiểm soát nội phát sai sót, yếu mặt nghiệp vụ để kịp thời khắc phục hạn chế rủi ro Một số biện pháp cần thực nhƣ: Nâng cao vai trị phận kiểm tra, kiểm sốt nội bộ, đẩy mạnh cơng tác kiểm tra, kiểm sốt bất ổn thiếu sót hoạt động ngân hàng để đƣa hƣớng chấn chỉnh kịp thời Hồn thiện quy trình, quy chế kiểm tra, kiểm sốt nội đặc biệt, kiểm tra toàn diện hoạt động ngân hàng khơng riêng nghiệp vụ tín dụng, kế toán, ngân quỹ Đào tạo chuyên sâu cán kiểm tra, kiểm soát nội để đáp ứng yêu cầu ngày cao công việc 70 3.2.1.3 Nâng cao chất lương thu thập xử lý thông tin Chất lƣợng quản trị tài sản- nợ hay khả sinh lời phụ thuộc vào chất lƣợng thơng tin Vì vậy, để nâng cao hoạt động kinh doanh, cần thiết phải nâng cao chất lƣơng thu thập xử lý thông tin nhiều chiều, qua nhiều kênh nhanh chóng, kịp thời cơng tác quản trị Trong điều kiện BIDV áp dụng biện pháp: - Yêu cầu khách hàng vay vốn có nghĩa vụ cung cấp đầy đủ thơng tin lực dân sự, lực hành vi dân sự, tình hình tài chính, hợp đồng hóa đơn liên quan, đồng thời đòi hỏi cán thẩm định phải có biện pháp kiểm tra, xác minh thơng tin khách hàng cung cấp, nâng cao tinh thần trách nhiệm việc thẩm định bảo đảm tính khách quan, trung thực tồn diện - Xây dựng mạng lƣới thơng tin bao quanh, đồng thời trang bị cho tác nghiệp phƣơng pháp tiếp cận, khai thác thông tin từ nhiều nguồn nhƣ TCTD khác, hải quan, quan thuế, cơng ty kiểm tốn Tiếp tục thu thập thông tin đại chúng, điều tra thực tế hay mua thông tin từ CIC, thuê chuyên gia tƣ vấn vấn đề chuyên biệt Tổ chức phận chuyên môn thu thập, tổng hợp phân tích, xử lý thơng tin, đảm bảo chất lƣợng thơng tin kịp thời xác - Đầu tƣ lắp đặt phần mềm tiện ích có khả tích hợp thơng tin từ phịng ban, từ nhiều nguồn khác nhau, nghiên cứu triển khai dự án công nghệ đại nhân lẫn trang thiết bị Có tác dụng cung cấp thơng tin kịp thời, xác cho cán bộ, nhân viên hoạt động ngân hàng, đảm bảo giao dịch thông suốt, hạn chế rủi ro xảy Hơn nữa, BIDV cần thiết lập hệ thống bảo mật thông tin, tránh trƣờng hợp bị phá hoại, làm rối loạn cắp liệu Vì vậy, thiết lập hệ thống thơng tin đa chiều, cập nhật đòi hỏi tất yếu khách quan hoạt động kinh doanh BIDV 3.2.2.Các biện pháp cụ thể 3.2.2.1 Giải pháp Tài sản Quản trị chất lƣợng tín dụng, đảm bảo tăng trƣởng tín dụng an tồn, đa dạng hóa loại hình cho vay - Kiểm sốt tăng trƣởng tín dụng phù hợp với tăng trƣởng nguồn vốn Kiểm sốt tăng trƣởng tín dung trung, dài hạn tăng trƣởng ngoại tệ Bám sát sách điều hành NHNN tình hình khoản hệ thống để có sách tín 71 dụng phù hợp - Tăng cƣờng kiểm sốt chất lƣợng phịng ngừa rủi ro tín dụng, đặc biệt với khách hàng có dƣ nợ lớn Tăng cƣờng công tác thu hồi xử lý nợ xấu - Phân bổ tín dụng hợp lý, ƣu tiên phân bổ nguồn vốn cho khu vực nông nghiệp, nông thôn; sản xuất hàng xuất khẩu, công nghiệp hỗ trợ, vốn lƣu động cho doanh nghiệp vừa nhỏ sử dụng nhiều lao động, phƣơng án có hiệu phù hợp với mạnh kinh tế địa bàn Hạn chế cho vay nhập hàng hóa thuộc danh mục mặt hàng khơng khuyến khích nhập Kiểm soát dƣ nợ phi sản xuất - Đa dạng hoá lĩnh vực đầu tƣ hoạt động cần thiết NH, lẽ thông qua hoạt động ngân hàng phân tán đƣợc rủi ro, nâng cao hiệu tín dụng BIDV ngân hàng chủ đạo lĩnh vực đầu tƣ phát triển, có nhiều lợi việc cho vay dự án đầu tƣ xây dựng, sản xuất kinh doanh Song BIDV phải tiếp tục điều chỉnh cấu cho vay đầu tƣ phù hợp với cấu thành phần kinh tế, đặc biệt với thành phần kinh tế quốc doanh Trong cấu cho vay khối kinh tế ngồi quốc doanh chiếm tỷ trọng thấp có xu hƣớng giảm Mặc vay thành phần kinh tế đòi hỏi cao chặt chẽ nhƣng ngân hàng cần nỗ lực khai thác thị phần thị phần đóng góp vào phát triển kinh tế quốc dân Chính vậy, việc mở rộng quan hệ tín dụng trungdài hạn thành phần kinh tế cần thiết Tăng cƣờng quản lý danh mục đầu tƣ Nhƣ phân tích trên, chất lƣợng khoản mục chứng khoán đầu tƣ khoản cho vay TCTD khác BIDV thực cao, để nâng cao chất lƣơng khoản mục này, khóa luận xin đƣa số biện pháp nhƣ sau: - Tăng cƣờng khả nghiên cứu phân tích kinh tế để phòng ngừa từ xa rủi ro đầu tƣ: việc phân tích tình hình kinh tế, thị trƣờng mang đến cho ngân hàng nhìn tồn cảnh triển vọng kinh tế Từ giúp ban lãnh đạo ngân hàng đƣa đƣợc định đầu tƣ phù hợp - Nghiên cứu, phân tích kĩ tổ chức tín dụng, doanh nghiệp đƣợc để đầu tƣ chứng khoán góp vốn liên doanh để phịng trƣờng hợp khơng hiệu bỏ vốn đầu tƣ Tình hình hoạt động doanh nghiệp ảnh hƣởng lớn đến giá chứng khoản doanh nghiệp thị trƣờng, nghiên cữu kĩ tình hình hoạt động 72 doanh nghiệp giúp ngân hàng giảm thiểu đƣợc rủi ro phát sinh việc đầu tƣ chứng khoán hay nói cách khác chất lƣợng khoản mục đƣợc tăng lên Tƣơng tự, cho vay TCTD khác cần xem xét đến tình hình hoạt động TCTD đó, thƣờng xun kiểm tra q trình sử dụng vốn tránh trƣờng trƣờng hợp phát sinh khoản nợ xấu - Xây dƣng báo cáo phân tích thƣờng xun cơng cụ đầu tƣ thị trƣờng chứng khốn để lƣờng trƣớc đƣợc rủi ro xảy ra, giảm thiểu rủi ro tránh trƣờng hợp đầu tƣ rủi ro 3.2.2.2 Giải pháp nguồn vốn Nhƣ phân tích trên, BIDV xây dựng đƣợc nguồn vốn tƣơng đối cân đối an toàn, nhiên số vấn đề cần đƣợc cải thiện vốn chủ sở hữu Chính viết xin đƣợc đƣa số giải pháp nhằm cải thiện vấn đề chủ yếu tập trung vào khoản mục vốn chủ sở hữu BIDV Nâng cao hiệu hoạt đơng, từ tăng lợi nhuận tích lũy Ngồi giải pháp huy động vốn thơng qua việc phát hành thêm chứng khốn nợ, xét lâu dài, tăng vốn chủ sở hữu thông quan tích lũy cần thiết ngân hàng Lợi nhuận tích lũy lợi nhuận sau trừ khoản trích lập dự phịng, quỹ, nhƣ phần cổ tức cho cổ đông Nhƣ phân tích chƣơng 2, khả tích lũy BIDV đƣợc cải thiện mức khiêm tốn Hơn nguồn vốn phát sinh từ nội giúp BIDV giảm bớt phụ thuộc vào thị trƣờng vốn không làm pha lỗng quyền sở hữu cổ đơng ngân hàng Để tăng cƣờng lợi nhuận để lại, việc quan trọng tăng cƣờng hiệu hoạt động, việc đỏi hỏi hàng loạt hoạt động khác nhƣ: đa dạng hóa cải thiện chất lƣợng dịch vụ, cắt giảm chi phí, nâng cao chất lƣợng quản lý đội ngũ cán nhân viên, cải thiện cơng nghệ ngân hàng,…ngồi cần có sách phân chia cỏ tức phù hợp để gia tăng niềm tin nhà đầu tƣ nhƣ đảm bảo hiệu hoạt động Tăng cƣờng hệ số an tồn vốn Từ cơng thức tính hệ số CAR, thấy muốn nâng cao hệ số cách tăng vốn chủ sở hữu, BIDV cịn giảm tài sản “có” rủi ro chuyển đổi cách áp dụng biện pháp quản trị rủi ro với tài sản, vấn đề là: 73 - Nợ khó địi: Ngân hàng cần hạn chế số lƣợng quy mô khoản nợ xấu thông qua quy định chặt chẽ nghiệp vụ tài sản có, quan trọng phải tìm hiểu thật đầy đủ phân tích thật kĩ tính khả thi dự án nhƣ khả chi trả chủ thể vay yêu cầu có tài sản bảo đảm cho vay Ngân hàng nên mở rộng phạm vi khách hàng trọng đối tƣợng có mức độ an tồn cao, nhƣ giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro Đối với khoản nợ xấu tồn tại, ngân hàng cần phân loại xử lý dứt điểm, không để tình trạng tồn đọng từ năm đến năm khác - Các danh mục tài sản chịu ảnh hƣởng tỷ giá hối đoái (nhƣ hợp đồng mua bán ngoại tệ kì hạn) ngân hàng cần có biện pháp phòng ngừa biến động tiêu cực tỷ giá phát sinh từ hợp đồng nhƣ công cụ phái sinh để đảm bảo giá trị tài sản không bị sụt giảm thời gian hợp đồng đáo hạn trƣớc biến động thị trƣờng - Đối với khoản đầu tƣ chứng khoán hay khoản mục ngoại bảng ngân hàng cần áp dụng biện pháp nhƣ cho vay nói Cụ thể cần phải có đầy đủ thơng tin, phân tích chi tiết đối tƣợng đầu tƣ lựa chọn lĩnh vực đầu tƣ với mức độ rủi ro phù hợp với vị rủi ro BIDV Các khách hàng sử dụng dịch vụ bảo lãnh hay phát hành thƣ tín dụng phải đƣợc tìm hiểu kĩ lƣỡng mức độ an tồn xếp hạng tín dụng, khả tài nhƣ tài sản bảo đảm 3.2.2.3.Biện pháp nâng cao hiệu sinh lời Hiệu sinh lời thấy đƣợc, hiệu số NHTM thể áp dụng biện vấn đề cần xem xét kĩ BIDV, từ phân tích sinh lời BIDV thấp so với số ngân hàng nhóm Cổ phần quốc doanh Để nâng cao hiệu sinh lời, BIDV có pháp sau Phát triển sản phẩm, dịch vụ kết hợp làm tốt dịch vụ truyền thống Hoạt động kinh doanh ngân hàng có mức độ cạnh tranh lớn Ngày nay, ngân hàng không cạnh tranh với mà phải cạnh tranh với tổ chức phi tài ngân hàng trình cung ứng sản phẩm dịch vụ để thoả mãn nhu cầu khách hàng Chính việc khơng ngừng hồn thiện nghiệp vụ truyền thống, đồng thời phải không ngừng đƣa dịch vụ tiện ích có vai trị quan trọng giúp NH có nguồn thu khơng nhỏ, tạo sở để Ngân hàng tăng lợi nhuận 74 hoạt động hạn chế bớt rủi ro Cụ thể, cần trọng thực định hƣớng giải pháp sau: - Xây dựng thƣơng hiệu chiến lƣợc phát triển sản phẩm tín dụng tồn diện, có sức cạnh tranh xác định vị trí chiến lƣợc kinh doanh chung BIDV - Đối với dịch vụ tín dụng truyền thống: Đây yếu tố tảng tạo thu nhập lớn cho Ngân hàng Vì BIDV cần trì nâng cao chất lƣợng theo hƣớng: hồn thiện q trình cung cấp dịch vụ, đảm bảo tính cơng khai, minh bạch đơn giản thủ tục, dễ tiếp cận hấp dẫn khách hàng Hoàn thiện chế huy động tiết kiệm với lãi suất phù hợp để huy động tối đa vốn nhàn rỗi xã hội vào Ngân hàng Nghiên cứu triển khai mở rộng dịch vụ Ngân hàng trọn gói hay gọi Ngân hàng bán lẻ điểm giao dịch, dịch vụ Ngân hàng điện tử (E - banking), thẻ tín dụng rút tiền tự động, dịch vụ ghi có - nợ báo trƣớc (nhƣ trả lƣơng, toán tiền điện thoại) Tuy nhiên, dịch vụ Ngân hàng điện tử chủ yếu hƣớng vào đối tƣợng khách hàng doanh nghiệp, tổng công ty lớn chƣa hƣớng nhiều phía khách hàng cá nhân Kinh nghiệm nƣớc giới lợi nhuận từ dịch vụ bán lẻ thƣờng lớn khó kiểm sốt (về lãi st, doanh số, lệ phí) so với bán bn Nhƣng NH đẩy mạnh đƣợc dịch vụ có ích lợi to lớn dịch vụ ngân hàng bán lẻ gắn chặt với sống dân cƣ, dần tạo nên uy tín tốt mặt kinh tế - xã hội ngân hàng thƣơng mại Điều này, tác động lợi nhuận, Ngân hàng thƣơng mại định hƣớng đƣợc tiết kiệm tiêu dùng dân cƣ, tầng lớp giàu có trung lƣu (sử dụng thẻ điện tử hạn mức tín dung cao, vay mua sắm nhà cửa bất động sản, xe cộ, du học nƣớc ngoài, mua sắm hàng tiêu dùng….) hình thành nên xã hội tiêu dùng, từ ảnh hƣởng đến tiết kiệm đầu tƣ toàn xã hội Một lĩnh vực thành công phân phối dịch vụ tài nhờ cơng nghệ dịch vụ Homebanking Nhƣng dịch vụ chủ yếu cung cấp cho khách hàng doanh nghiệp, số lƣợng khách hàng tham gia sử dụng chƣa nhiều Cần triển khai rộng tới khách hàng có quan hệ tín dụng thƣờng xuyên với BIDV, đặc biệt việc quảng cáo, tiếp thị sản phẩm, nhận định thƣơng hiệu với khách hàng cá nhân cần đẩy 75 mạnh Việc đa dạng hố sản phẩm, dịch vụ Ngân hàng có tác dụng vơ to lớn, đảm bảo cho Ngân hàng không ngừng tăng quy mô vốn, mở rộng thị phần thị trƣờng Mặt khác giúp Ngân hàng thu hút đƣợc nhiều khách hàng đa dạng hố sản phẩm giúp khách hàng Ngân hàng có nhiều hội lựa chọn sản phẩm phù hợp với nhu cầu họ Từ đó, nguồn thu từ hoạt động cung cấp đa dạng sản phẩm dịch vụ đóng góp khơng nhỏ vào việc nâng cao kết kinh doanh hay lợi nhuận Ngân hàng Tận dụng nguồn thu, tiết kiệm nguồn chi phí Thực tế cho thấy, ngân hàng nên tăng cƣờng hoạt động đầu tƣ tài , đầu tƣ tài khơng nhằm mục tiêu nâng cao tính khoản, phân tán rủi ro mà cịn để tìm kiếm lợi nhuận Đầu tƣ tài đƣợc thể dƣới hai hình thức: đầu tƣ vào chứng khốn liên doanh liên kết Các ngân hàng thƣơng mại thƣờng đầu tƣ vốn vào hai loại chứng khốn có kỳ hạn dài chứng khốn phủ hay quyền địa phƣơng phát hành chứng khốn xí nghiệp, cơng ty phát hành Đầu tƣ vào chứng khốn Nhà nƣớc có đảm bảo khả tốn lớn nhất, thuế quyền lực phát hành Chứng khốn Nhà nƣớc phát hành chứng khốn có tính khoản cao, đƣợc Nhà nƣớc uỷ quỳên cho Bộ tài kho bạc Nhà nƣớc phát hành Đầu tƣ vào chứng khốn cơng ty, xí nghiệp phát hành, ngân hàng thƣơng mại chủ yếu mua cổ phiếu công ty cổ phần để hƣởng thu nhập hàng năm Bỏ vốn vào chứng khoán so với chứng khốn Nhà nƣớc có lợi nhuận cao nhƣng mức độ an toàn thấp Hoạt động liên doanh liên kết dƣới hai hình thức Thứ nhất, ngân hàng tăng hoạt động hùn vốn dƣới hình thức khoản vay thơng thƣờng, nghĩa Cơng ty phải hồn trả cho ngân hàng đầy đủ gốc lãi đến hạn Thứ hai, ngân hàng mua cổ phiếu Cơng ty cổ phần làm ăn có hiệu địa bàn thành phố Thu lãi cho vay vấn đề đƣợc quan tâm nhiều ban lãnh đạo BIDV lãi không thu đƣợc gây thất thu cho ngân hàng Bởi vậy, lãi trả đọng chƣa thu đƣợc vay cịn hạn khách hàng trả nợ, ngân hàng tiến hành thu lãi trƣớc tính tốn thu gốc lãi kỳ sau Đối với 76 khoản vay hạn thu nợ cán kế toán cần trao đổi cụ thể để nắm bắt đƣợc tình hình tài chính, khả trả nợ ngƣời vay để thu lãi trƣớc hay thu lãi gốc Ngân hàng thiết phải xây dựng định mức kiểm soát chặt chẽ khoản chi phí vật liệu giấy tờ in, chi cho cơng tác phí, chi bƣu phí điện thoại, chi mua tài liệu sách báo… khoản chi phí khơng cố định mà phụ thuộc vào tình hình hoạt động cụ thể thời kỳ Một điều mà cán lãnh đạo ngân hàng nên quan tâm cơng tác giáo dục ý thức cho cán cơng nhân viên tồn BIDV nâng cao ý thức tiết kiệm khoản chi phí cho ngân hàng Đối với tài sản cố đinh, công cụ dụng cụ quản lý hƣ hỏng, BIDV cần nhanh chóng tiến hành lý hay nhƣợng bán để thu lại phần giá trị tiết kiệm chi phí khấu hao hàng tháng cho tài sản Có thể nói, biện pháp giúp cho BIDV tăng thu nhập, tiết kiệm chi phí Tuy vậy, hầu hết biện pháp nêu giúp ngân hàng tăng thu nhập tiết kiệm chi phí cách đơn Bởi thu nhập chi phí hai khoản mục ln song hành với nhau, tách rời, chẳng hạn nhƣ ngân hàng muốn tăng thu nhập cách đa dạng hoá sản phẩm dịch vụ đơi với ngân hàng phải bỏ khoản chi phí đầu vào tƣơng lai Việc giảm chi phí giai đoạn vơ khó khăn mức độ cạnh tranh gay gắt ngân hàng với với tổ chức tài phi ngân hàng khác Các ngân hàng tiết kiệm chi phí cần thiết, hạn chế khoản chi bất hợp lý Vấn đề đặt ngân hàng cân nhắc ƣu tiên biện pháp mang lại hiệu cao, việc thực biện pháp giúp tốc độ tăng thu nhập lớn tốc độ tăng chi phí Theo đó, chênh lệch thu nhập chi phí hay nói cách khác lợi nhuận ngân hàng tăng lên, kết qủa kinh doanh đƣợc nâng cao 3.2.2.4 Biện pháp cải thiện dòng tiền Nhƣ đề cập đây, vấn đề lớn dịng tiền BIDV suy giảm chi tiêu dòng tiền từ hoạt động kinh doanh trƣớc thay đổi tài sản vốn lƣu động Để cải thiện tiêu trƣớc hết ngân hàng cần cải thiện tiêu sinh lời, lẽ hai tiêu có quan hệ mật thiết với thƣờng có 77 quan hệ thuận chiều Ngoài biện pháp cải thiện tiêu sinh lời đƣợc đề cập trên, ngân hàng cần có sách dự thu lãi thu lãi hợp lý nhƣ dự trả lãi trả lãi hợp lý Điều giúp cho dịng tiền thu vào chi theo sát khoản mục thu nhập chi phí Ngồi vấn đề nêu trên, ngân hàng cần mở rộng tài sản sinh lời, đặc biệt vấn đề tăng trƣởng tín dụng, để giảm đƣợc lƣợng tiền dự trữ với khả sinh lời thấp Và cần có biện pháp huy động vốn hiệu để đáp ứng nhƣ cầu vốn đầu tƣ nhƣ mở rộng tín dụng 3.3 Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu hoạt động ngân hàng TMCP Đầu tƣ phát triển Việt Nam 3.3.1 Đối với Ngân hàng Nhà nƣớc Tiếp tục phối hợp với bộ, ngành, địa phƣơng để triển khai có hiệu đồng giải pháp Chính phủ Thủ tƣớng Chính phủ Đồng thời, tiếp tục đạo hệ thống TCTD đẩy mạnh giải pháp xử lý nợ xấu tài sản bảo đảm, tăng cƣờng trích lập dự phịng rủi ro, sử dụng dự phòng rủi ro để xử lý nợ xấu nâng cao chất lƣợng công tác tra, giám sát nhằm phát xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân vi phạm dẫn đến nợ xấu gia tăng Thực điều chỉnh lãi suất cho vay mức hợp lý Điều có nghĩa cần tiếp tục khống chế lãi suất huy động để giảm lãi suất cho vay cao so với tỷ suất sinh lời doanh nghiệp Nâng cao trình độ quản lý khoản ngân hàng thƣơng mại có chế, sách cần thiết để đảm bảo hỗ trợ khoản NHTM yếu tố cần thiết để xác lập mức lãi suất hợp lý Tiến tới áp dụng chuẩn Basel III vào công tác tra giam sát ngân hàng, ban hành thông tƣ để thay số thông tƣ cũ, nhằm cải thiện toàn diện chất lƣợng tài sản, nguồn vốn NHTM Thực việc giám sát chặt chẽ hoạt động ngân hàng sau sáp nhập, hợp với nhau, đảm bảo sau q trình đó, ngân hàng nhận sáp nhập, hợp trì hoạt động ổn định, lành mạnh, giảm nguy đổ vỡ cho toàn hệ thống Nghiên cứu phát triển mới, nâng cấp, cải tiến hồn thiện hệ thống tốn cốt lõi, quan trọng NHNN vận hành Tạo điều kiện cung ứng phƣơng thức tốn khơng dùng tiền mặt sở thống phƣơng thức toán cho thị trƣờng chứng khoán, hệ thống toán ngoại tệ liên ngân hàng 78 3.3.2 Đối với quan quản lý nhà nƣớc Chính phủ cần có biện pháp, sách để ổn định kinh tế vĩ mô, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh tế, tạo tâm lý an toàn cho nhà đầu tƣ Nghiên cứu, học hỏi cách thức tổ chức, quản lý doanh nghiệp nƣớc ngồi có vốn Nhà nƣớc chi phối sau cổ phần hóa, giúp hoạt động định chế an toàn, hiệu quả, gần với chuẩn mực chung quốc tế Đẩy nhanh tiến độ xếp lại doanh nghiệp nhà nƣớc, cổ phần hóa doanh nghiệp có quy mơ vốn lớn, hoạt động hiệu mà không thuộc lĩnh vực quan trọng…tạo đột phá, áp dụng quy chế kiểm tóa độc lập với tất loại hình doanh nghiệp 3.4 Kết luận chƣơng Trên sở việc phân tích đánh giá chƣơng 2, khóa luận đƣa giải pháp chung nhƣ giải pháp cụ thể cho tiêu nhăm nâng cao hiệu hoạt động ngân hàng Đó giải pháp sách, nghiệp vụ, quản trị chất lƣợng nhân nhƣ cải thiện sở vật chất, kĩ thuật để nâng cao hiệu hoạt động ngân hàng Đồng thời khóa luận khẳng định, để nâng cao hiệu hoạt động ngân hàng, ngồi nỗ lực thân ngân hàng cần có hỗ trợ, phối hợp quan chức năng, quan quản lý doanh nghiệp nhƣ nƣớc 79 KẾT LUẬN Hoạt động hiệu quả, an toàn vấn đề đƣợc cấp thiết tồn ngành ngân hàng Việt Nam nói chung ngân hàng TMCP Đầu tƣ phát triển Việt Nam nói riêng Đặc biệt bối cảnh kinh tế nay, ngành ngân hàng Việt Nam phải chịu sức ép q trình hội nhập, ngân hàng thƣơng mại Việt Nam bị cạnh tranh gay gắt ngân hàng nƣớc Các ngân hàng nƣớc ngồi thƣờng có trình độ quản lý, cơng nghệ, quy mô vốn tốt ngân hàng Việt Nam Ngoài bối cảnh kinh tế hứng chịu ảnh hƣởng sâu sắc từ suy thối kinh tế tồn cầu, q trình tái cấu trúc ngành ngân hàng bƣớc vào giai đoạn cuối việc nâng cao hiệu hoạt động cần đƣợc coi vơ cần thiết ngân hàng Nhìn nhận cách khách quan hiệu hoạt động thơng qua việc phân tích báo cáo tài BIDV, từ hiểu đƣợc vị trí ngân hàng hệ thống ngân hàng Việt Nam nhƣ thế giới điều cần thiết để ngân hàng thấy rõ phải đối mặt tƣơng lai Điều thúc ngân hàng chủ động tâm nỗ lực nâng cao hiệu hoạt động Có lợi ngân hàng quốc doanh với lịch sử thành lập lâu đời quy mô vốn, tài sản mạng lƣới chi nhánh nhƣ khách hàng rộng lớn, BIDV tin tƣởng vào khả thành công việc triển khai biện pháp nâng cao tiềm lực tài chính, hiệu hoạt động, thơng qua áp dụng loạt sách chọn lọc bào học kinh nghiệm ngân hàng thƣơng mại khác Khi lực tự thân đƣợc củng cố, BIDV tạo dựng đƣợc tâm sẵn sàng việc đón nhận thử thách tới, tiếp tục thực tốt vai trò chủ đạo thị trƣờng ngân hàng, nguồn lực to lớn đống góp vào bƣớc vững kinh tế nƣớc nhà Muốn đạt đƣợc mục tiêu địi hỏi nhà quản trị ngân hàng cần có sách hợp lý ngắn hạn dài hạn chất lƣợng tài sản, nguồn vốn, nhƣ nhƣ khả sinh lời cần nỗ lực toàn cán bộ, cơng nhân viên BIDV Có nhƣ đảm bảo cho ngân hàng có đủ sức để cạnh tranh, giữ vững đƣợc vị thị trƣờng 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu Báo cáo thƣờng niên năm 2011, 2012, 2013, 2014 NHTM nhà nƣớc: BIDV, Vietinbank, Vietcombank Học viện Ngân hàng (2011), Kế toán ngân hàng Học Viện Ngân hàng (2011), Phân tích tài doanh nghiệp, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân Peter S.Rose (2004), Quản trị Ngân hàng thƣơng mại, NXB Tài GS.TS Nguyễn Văn Tiến (2013), Ngân hàng thƣơng mại, NXB Thống kê GS.TS Nguyễn Văn Tiến (2013), Tín Dụng ngân hàng, NXB Thống kê PGS.TS Nguyễn Thị Mùi (2006), Quản trị Ngân hàng thƣơng mại PGS.TS Nguyễn Văn Tiến (2005), Quản trị rủi ro kinh doanh ngân hàng, NXB Thống kê Nguyễn Văn Công (2002), Lập – Đọc – Kiểm tra Phân tích Báo cáo tài chính, NXB Tài 10 TS Tô Ngọc Hƣng (2005), Ngân hàng thƣơng mại, NXB Thống Kê 11 Vietnam Banking Survey 2013 – KPMG 12 Khảo sát toàn cầu ngành ngân hàng bán lẻ 2014 - Ernst&Young 13 Báo cáo phân tích BIDV 2014 – Cơng ty cổ phần chứng khốn VPbank 14 Tạp chí khoa học đào tạo ngân hàng 15 Tạp chí Kinh tế dự báo Website http://sbv.gov.vn http://vneconomy.vn http://cafef.vn http://bidv.com.vn http://vietinbank.com.vn http://vietcombank.com.vn