NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG - - KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: NỢ XẤU VÀ QUẢN TRỊ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU ACB Họ tên sinh viên Lớp Khóa Khoa GVHD : TRỊNH THỊ NGA : NHTMA – K15 : 2012 - 2016 : NGÂN HÀNG : Th.S ĐINH ĐỨC THỊNH Hà Nội, tháng 05 năm 2016 LỜI CAM ĐOAN Họ tên: Trịnh Thị Nga Sinh viên lớp: K15 NHTMA Khoa: Ngân hàng Trường: Học Viện Ngân Hàng Khóa: 2012 – 2016 Em xin cam đoan Khóa luận “Nợ xấu quản trị nợ xấu NHTMCP Á Châu ACB” cơng trình nghiên cứu riêng em Các số liệu, tài liệu tham khảo trích dẫn rõ ràng, có nguồn gốc trung thực Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Sinh viên Trịnh Thị Nga LỜI CẢM ƠN Trải qua bốn năm học Học Viện Ngân hàng - ngơi trường có bề dày lịch sử với môi trường học tập động dạy nhiệt tình thầy cơ, em học hỏi trang bị cho nhiều kiến thức kỹ cần thiết để chuẩn bị cho đường lập nghiệp phía trước Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban giám đốc Học viện, thầy, cô giáo; đặc biệt thầy cô môn khoa Ngân hàng truyền thụ cho em nhiều kiến thức quý báu trình em học tập trường Em xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới Ths Đinh Đức Thịnh – giáo viên trực tiếp hướng dẫn em khóa luận Mặc dù bận rộn với nhiều công việc thầy cố gắng dành thời gian, nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ bảo em suốt q trình thực khóa luận Nhờ đó, em thực việc nghiên cứu hồn thành tốt khóa luận tốt nghiệp Em xin chân thành cảm ơn! KÝ TỰ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa tiếng việt Nguyên nghĩa tiếng anh TCTD Tổ chức tín dụng NHNN Ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NQH Nợ hạn NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần TSBĐ Tài sản bảo đảm NHNY Ngân hàng niêm yết DPRR Dự phòng rủi ro TPĐB Trái phiếu đặc biệt BCTC Báo cáo tài IMF Quỹ tiền tệ quốc tế International Monetary Fund VAMC Công ty quản lý tài sản Việt Nam Vietnam Asset Management Company ACB Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu BIDV Ngân hàng đầu tư Phát triển Việt Nam Joint Stock Commercial Asia Commercial Bank Bank for investment and development of Vietnam EIB Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất Vietnam Export Import nhập Việt Nam Commercial Joint Stock Bank MB Ngân hàng thương mại cổ phần quân đội Military Commercial Joint Stock Bank STB Ngân hàng thương mại cổ phần Sài gòn Saigon Thuong Tin Thương tín Commercial Joint Stock Bank SHB Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Saigon – Hanoi – Hà Nội Commercial Stock Bank TCB Ngân hàng thươn mại cổ phần kỹ thương Technological and Việt Nam Commercial Joint Stock Bank VCB Ngân hàng ngoại thương Việt Nam Joint Stock commercial Bank for Foreign Trade of Vietnam CTG Ngân hàng công thương Việt Nam Vietnam Joint Stock Commercial Bank for Industry and Trade HỆ THỐNG BẢNG BIỂU VÀ ĐỒ THỊ I DANH MỤC BẢNG Bảng 1.2: Tình hình nợ xấu NHTM Việt Nam từ 2010 đến 2015 24 Bảng 2.1 Một số tiêu tài ACB giai đoạn 2012–2015 31 Bảng 2.2: Tỷ lệ, quy mô tốc độ tăng trưởng nợ xấu ACB giai đoạn 2012– 2015 37 Bảng 2.3: Nợ xấu theo nhóm nợ ACB giai đoạn 2013–2015 40 Bảng 2.4: Tỷ lệ Nợ khó địi/Tổng dư nợ-Nợ khó địi/Nợ xấu ACB giai đoạn 2012–2015 41 Bảng 2.5: Tỷ lệ Quỹ DPRR/Nợ xấu ACB giai đoạn 2012-2015 42 Bảng 2.6: Tỷ lệ nợ xấu ACB trung bình ngành giai đoạn 2013-2015 44 Bảng 2.7: Tỷ lệ quy mô nợ xấu NHNY giai đoạn 2012-2015 45 Bảng 2.8: Tỷ lệ nợ khó địi/Tổng dư nợ Nợ khó địi/Nợ xấu NHNY giai đoạn 2013-2015 49 Bảng 2.9: Tỷ lệ Quỹ dự phòng rủi ro/Nợ xấu NHNY giai đoạn 2013-2015 50 Bảng 2.10: Quy trình tín dụng ACB 56 Bảng 2.11: Kết nợ xấu xử lý ACB giai đoạn 2013-2015 62 Bảng 2.12: Trích lập sử dụng DPRR ACB giai đoạn 201-2015 63 Bảng 2.13: Kết xử lý nợ xấu ACBA giai đoạn 2013-2015 64 Bảng 2.14: Tỷ lệ nợ khó địi/nợ xấu ACB giai đoạn 2012-2015 65 II DANH MỤC ĐỒ THỊ Biểu đồ 1.1: Tỷ lệ nợ xấu ngành ngân hàng giai đoạn 2010-2015 24 Biểu đồ 2.1: Tổng vốn huy động ACB giai đoạn 2012-2015 32 Biểu đồ2.2: Dư nợ tín dụng ACB giai đoạn 2012-2015 33 Biểu đồ 2.3: Tỷ trọng chứng khốn đầu tư góp vốn đầu tư dài hạn ACB giai đoạn 2013-2015 34 Biểu đồ 2.4: Lợi nhuận trước thuế ACB giai đoạn 2012-2015 35 Biểu đồ 2.5: Chi phí tỷ lệ chi phí/thu nhập ACB giai đoạn 2013-2015 35 Biểu đồ 2.6: Giá trị tổng tài sản ACB giai đoạn 2012-2015 36 Biểu đồ 2.7: Quy mô tỷ lệ nợ xấu ACB giai đoạn 2012-2015 38 Biểu đồ 2.8: Tốc độ tăng trưởng nợ xấu tín dụng ACB giai đoạn 2012-201539 Biểu đồ 2.9: Cơ cấu nợ xấu theo nhóm nợ ACB theo giai đoạn 2013-2015 41 Biểu đồ 2.10:Tỷ lệ nợ xấu ACB trung bình ngành giai đoạn 2012-2015 44 Biểu đồ 2.11: Tổng nợ xấu NHNY giai đoạn 2013-2015 46 Biểu đồ 2.12: Tỷ lệ nợ xấu NHNY giai đoạn 2013-2015 47 Biểu đồ 2.13: Sự thay đổi cấu nợ xấu nhóm NHNY giai đoạn 2013-2015 48 Biểu đồ 2.14: Sự thay đổi cấu nợ xấu ACB giai đoạn 2013-2015 48 Biểu đồ 2.15: Tỷ lệ quy mô nợ xấu ACB giai đoạn 2012-2015 56 Biểu đồ 2.16: Quy mô, tỷ lệ nợ đủ tiêu chuẩn ACB giai đoạn 2012-2015 57 MỤC LỤC TỔNG QUAN VỀ NỢ XẤU VÀ QUẢN TRỊ NỢ XẤU TẠI CÁC NHTM 1.1 Khái quát chung nợ xấu 1.1.1 Khái niệm nợ xấu xác định nợ xấu 1.1.2 Nguyên nhân dẫn đến nợ xấu 1.1.3 Hậu nợ xấu 10 1.2 Khái quát chung quản trị nợ xấu 13 1.2.1 Khái niệm 14 1.2.2 Nội dung quản trị nợ xấu NHTM 14 1.2.3 Nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản trị nợ xấu 20 1.3 Công tác xử lý nợ xấu Việt Nam – Kinh nghiệm xử lý nợ xấu số nước học cho ACB 21 1.3.1 Công tác xử lý nợ xấu Việt Nam 21 1.3.2 Kinh nghiệm xử lý nợ xấu số nước 24 1.3.3 Bài học kinh nghiệm cho ACB 26 THỰC TRẠNG NỢ XẤU VÀ QUẢN TRỊ NỢ XẤU TẠI ACB 28 2.1 Khái quát cấu tổ chức hoạt động ACB 28 2.1.1 Quá trình hình thành phát triển ACB 28 2.1.2 Cơ cấu tổ chức 30 2.1.3 Thực trạng hoạt động kinh doanh ACB 31 2.2 Thực trạng nợ xấu quản trị nợ xấu ACB 37 2.2.1 Thực trạng nợ xấu ACB 37 2.2.2 So sánh tình hình nợ xấu ACB với NHNY khác 43 2.2.3 Thực trạng quản trị nợ xấu ACB 51 2.3 Đánh giá công tác quản trị nợ xấu ACB 60 2.3.1 Những kết đạt 60 2.3.2 Những tồn 67 MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ NỢ XẤU TẠI ACB 71 3.1 Định hướng phát triển ACB thời gian tới 71 3.1.1 Định hướng hoạt động chung 71 3.1.2 Định hướng công tác quản lý nợ xấu 72 3.2 Giải pháp nâng cao hiệu công tác quản trị nợ xấu ACB 73 3.2.1 Giải pháp nâng cao hiệu ngăn ngừa nợ xấu 73 3.2.2 Giải pháp nâng cao hiệu xử lý nợ xấu 75 3.3 Những kiến nghị 78 3.3.1 Đối với Chính phủ 78 3.3.2 Đối với Ngân hàng nhà nước 81 3.3.3 Với Bộ, ngành có liên quan 82 3.3.4 Đối với khách hàng 83 KẾT LUẬN 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 87 LỜI MỞ ĐẦU Tính thiết thực đề tài Ngân hàng thương mại thuộc loại hình doanh nghiệp dịch vụ, với chức hoạt động trung gian tài cho doanh nghiệp, tổ chức kinh tế cá nhân kinh tế Hoạt động tín dụng hoạt động kinh doanh chính, đem lại nguồn thu nhập chủ yếu cho Ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn Bản chất hoạt động tín dụng hoạt động đầu tư Các Ngân hàng thương mại bỏ vốn nhằm thu lợi tương lai Hoạt động đầu tư tiểm ẩn rủi ro Việc tiếp tục nghiên cứu để phát sớm dấu hiệu rủi ro, xây dựng kịch phương pháp xử lý đắn, xử lý sớm trước rủi ro trở nên trầm trọng việc làm cần thiết phận quản trị rủi ro tất Ngân hàng thương mại Trong năm qua, nhiều Ngân hàng thương mại tập trung chủ yếu vào việc phát triển thị phần, coi tiêu tăng trưởng tín dụng tiêu quan trọng hoạt động quản lý điều hành Trong đó, hàm tăng trưởng tín dụng hàm chất lượng tín dụng hai hàm nghịch biến Tăng tưởng tín dụng q nóng kéo theo chất lượng tín dụng định giảm Vấn đề đặt cho nhà quản trị Ngân hàng tăng trưởng mức độ hợp lý đảm bảo chất lượng tín dụng Vì vậy, địi hỏi việc nghiên cứu thấu đáo mơi trường bên trong, bên ngồi; phân tích thuận lợi khó khăn; hội thách thức… cách giúp cho nhà quản trị ngân hàng có hành động tích cực việc hạn chế việc gia tăng nợ xấu, có phương pháp xử lý định điều hành đắn nhằm bảo toàn tối đa giá trị tài sản Ngân hàng có nợ xấu xảy Vì vậy, trình thực tập NHTMCP Á Châu, em định lựa chọn đề tài: “Nợ xấu quản trị nợ xấu NHTMCP Á Châu ACB” cho khóa luận tốt nghiệp Mục đích nghiên cứu đề tài Mục đích đề tài đưa nghiên cứu giải vấn đề sau: - Lý thuyết sở nợ xấu quản trị nợ xấu, đưa số kinh nghiệm việc việc xử lý nợ xấu Việt Nam số quốc gia giới, từ rút 73 với đảm bảo an tồn 3.2 Giải pháp nâng cao hiệu công tác quản trị nợ xấu ACB 3.2.1 Giải pháp nâng cao hiệu ngăn ngừa nợ xấu Một là, Đào tạo tuyển chọn nhân viên có lực, đạo đức; khơng ngừng nâng cao nghiệp vụ có chế độ đãi ngộ thích hợp với nhân viên Về tuyển dụng: Cán tín dụng phải người có phẩm chất đạo đức nghề nghiệp cao, trung thực, có trách nhiệm tâm huyết với ACB, đặc biệt cấp lãnh đạo phải có kiến thức chun mơn vững vàng, am hiểu thị trường, pháp luật, chun mơn hóa thẩm định ngành, nghề đối tượng khách hàng Về đào tạo: Không ngừng nâng cao nghiệp vụ cho nhân viên thông qua buổi đào tạo, sát hạch, tập huấn với đội ngũ giảng dạy có kinh nghiệm thực tế, cơng tác vị trí giảng dạy nhiều năm, bám sát tình hình thực tế thị trường tài tình hình hoạt động ACB Hạn chế rủi ro đạo đức nhân viên: Cần thực nghiêm túc vấn đề đạo đức nghề nghiệp, có chế độ khen thưởng xử phạt rõ ràng, phân rõ trách nhiệm cá nhân Kiên xử lý cán tín dụng có liên quan tiêu cực tín dụng Chế độ đãi ngộ: Bố trí cơng tác phù hợp với khả năng, trình độ sở trường người, có chế độ đãi ngộ đắn kịp thời với nhân viên Hai là, nâng cao chất lượng thơng tin tín dụng Để thực tốt cơng tác phịng ngừa rủi ro tín dụng ngân hàng cần phải có hệ thống thơng tin đầy đủ, xác, cập nhật, kịp thời Thông tin đảm bảo yêu cầu khắc phục hạn chế việc “định danh khách hàng”, giúp đưa định tín dụng đắn hiệu Vì vậy, xây dựng hệ thống thơng tin hiệu quả, đáp ứng kịp thời yêu cầu tín dụng vấn đề mà ACB cần phải quan tâm mức - Tiến hành thu thập thông tin khách hàng từ tất kênh trung tâm thông tin tín dụng, thơng tin nội bộ,… 74 - Tổ chức hệ thống thông tin quản lý phải đạt yêu cầu quản trị doanh nghiệp; thông tin phải thông suốt từ xuống từ lên trên, đảm bảo kịp thời, xác, đẩy đủ, an toàn, cập nhật bảo mật - Áp dụng hệ thống thông tin điện tử qua đường nối mạng vi tính với ngân hàng - Đảm bảo tuyệt đối giữ bí mật, ngân hàng nên xây dựng cam kết ngân hàng khách hàng Ngân hàng cung cấp cho khách hàng thông tin phạm vi cho phép Ba là, nâng cao cơng tác kiểm sốt nội - Bộ phận giám sát từ xa cần linh hoạt hơn, hiểu hết chất hoạt động tín dụng đơi không nguyên tắc, tránh thời gian cho chi nhánh việc giải trình bắt sai lỗi - Nâng cao tính độc lập phận kiểm sốt kênh phân phối, điều chỉnh tiêu chí đánh giá cuối năm nhân viên - Xây dựng kênh trao đổi thơng tin hiệu có khơng thống phận Kiểm sốt chi nhánh Giám đốc chi nhánh; nâng cao trình độ nghiệp vụ nhân viên Kiểm soát kênh phân phối - Luân chuyển kiểm soát viên Kênh phân phối để việc kiểm soát khách quan hơn, tránh việc lợi dụng mối quan hệ quen biết để rủi ro có hội phát sinh Bốn là, trọng nâng cao công tác kiểm tra, giám sát sau cho vay Ở ACB, việc thẩm định, kiểm tra, phê duyệt hồ sơ vay thực tốt công tác kiểm tra giám sát khoản vay sau cho vay chưa thực trọng, đặc biệt chi nhánh, phịng giao dịch Vì vậy, để phòng ngừa nợ xấu xảy ra, ACB cần trọng thực biện pháp sau: - Theo dõi sát tình hình sử dụng vốn vay khách hàng xem việc sử dụng vốn vay có mục đích hay khơng, nêu rõ ngun nhân gây sai lệch; - Mô tả thực tế dụng vốn vay so với chứng từ xuất trình ban đầu; so sánh tình hình thực tế dự án so với dự kiến ban đầu; 75 - Ngân hàng phải quản lý nguồn doanh thu khách hàng, nắm rõ thay đổi hoạt động kinh doanh, máy quản lý, tình hình tài chính,… đánh giá ảnh hưởng yếu tố đến khả trả nợ khách hàng; - Thu thập thông tin CIC định kỳ đến tháng tùy đối tượng để nắm bắt kịp thời thông tin khách hàng Năm là, hồn thiện sách tín dụng - Về sách khách hàng: Xây dựng sách khách hàng, phân nhóm khách hàng hợp lý nhằm giữ chân khách hàng cũ, thu hút khách hàng với biện pháp cụ thể: (i) Phân loại khách hàng dựa vào tiêu chí khứ, lẫn tương lai để áp dụng giá vốn phù hợp cho vay huy động; (ii) Quan tâm mức yếu tố tâm lý, phong tục tập quán khác hàng; (iii) Không ngừng nâng cao chất lượng phục vụ dịch vụ ngân hàng; - Thiết lập danh mục cho vay: Hợp lý, phù hợp với tính hình kinh tế xã hội khu vực, đối tượng khách hàng thời kỳ, đồng thời phù hợp với định hướng sách phủ NHNN - Chính sách lãi suất khuyến khích: Xây dựng sách lãi suất dựa vào uy tín trả nợ khách hàng, tính khả thi phương án kinh doanh Cần có giải pháp giúp doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn tài chính, giảm chi phí vốn, có điều kiện cải thiện, ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh để trả nợ dần - Sản phẩm tín dụng: Đa dạng hóa sản phẩm tín dụng; lựa chọn áp dụng sản phẩm tín dụng rủi ro, hệ thống sản phẩm tín dụng nên liên kết cách chặt chẽ, giúp nâng cao hiệu hoạt động ACB mở rộng, đa dạng hóa khách hàng, lĩnh vực đầu tư, mở rộng quy mơ tín dụng hạn chế rủi ro - Về sách với TSBĐ: Ngay nhận TSBĐ cán tín dụng cần dự tính người mua tiềm để phòng trường hợp phải phát mại tài sản; cần phải có quy định cụ thể việc định giá TSBĐ; thường xuyên theo dõi, nắm bắt thông tin TSBĐ 3.2.2 Giải pháp nâng cao hiệu xử lý nợ xấu Một là, cấu lại nợ cho khách hàng sở nguồn thu đảm bảo, chắn phương án trả nợ hợp lý 76 Việc cố gắng thu nợ thời gian ngắn giúp ngân hàng giảm rủi ro, chi phí tương lai dẫn đến việc khách hàng hoạt động khó khăn phải cố gắng trả nợ Mặt khác, ngân hàng khả tận thu tối đa số tiền cho vay trường hợp tài sản khách hàng vay không bù đắp số tiền cho vay Vì vậy, khoản nợ xấu phát sinh khách hàng, mà ngân hàng nhận thấy khả phát triển tương lai khách hàng ngân hàng xem xét thực việc cấu lại nợ cho khách hàng nhằm giảm bớt sức ép trả nợ đến hạn, giúp khách hàng có hội tiếp tục phục hồi phát triển, có nguồn thu trả nợ ngân hàng Việc cấu lại nợ thực nhiều hình thức khác bao gồm việc thay đổi kỳ hạn trả nợ, thời gian trả nợ,… Tùy khách hàng cụ thể lựa chọn hình thức phù hợp; ngồi với trường hợp cụ thể, ngân hàng tiếp tục cho vay vốn doanh nghiệp đưa giải pháp để tháo gỡ khó khăn hoạt động kinh doanh… Điều giúp tối đa khả thu hồi nợ ngân hàng Hai là, trích lập sử dụng DPRR có hiệu đơi với đôn đốc thu hồi nợ ACB ngân hàng có tỷ lệ trích lập sử dụng DPRR cao tương đối ổn định muốn xử lý nợ triệt để, chấp nhận việc tăng chi phí dự phịng giảm lợi nhuận năm Tuy nhiên, để nâng cao hiệu xử lý nợ, ngân hàng cần sử dụng quỹ dự phịng cách có hiệu sử dụng ngân hàng không thu hồi đủ khoản nợ cho vay đòi nợ khách hàng hay xử lý TSBĐ Việc trích lập DPRR phải đôi với việc đôn đốc thu hồi nợ Khoản vay xử lý quỹ DPRR chuyển ngoại bảng tiếp tục theo dõi Ba là, phối hợp với VAMC tích cực thu hồi khoản nợ xấu Các NHTM nay, có ACB, tích cực bán nợ khơng thu hồi nợ xấu ACB cần tích cực phối hợp với VAMC tổ chức có liên quan đốc thúc, thu hồi nợ, giảm chi phí trích lập dự phòng cho TPĐB Bốn là, Đẩy mạnh việc xử lý nợ TSBĐ Hiện nay, chế pháp lý nhiều vướng mắc, sức mua yếu, kinh tế giai đoạn phục hồi nên hoạt động xử lý nợ TSBĐ nhiều thời gian, tốn nhiều chi phí chưa thực hiệu ACB cần phải khắc 77 phục tình trạng có sách TSBĐ phù hợp trước xảy rủi ro để việc xử lý, phát mại TSBĐ say dễ dàng Cụ thể: - Ngay nhận TSBĐ cán tín dụng cần dự tính người mua tiềm để phịng trường hợp phải phát mại tài sản; cần phải có quy định cụ thể việc định giá TSBĐ; thường xuyên theo dõi, nắm bắt thông tin TSBĐ; - Khi phát mại tài sản, tài sản cầm cố, chấp, tài sản gán nợ, tài sản tòa án giao cho ngân hàng xử lý ngân hàng phải chủ động xử lý cách bán công khai thị trường bán qua trung tâm đấu giá; - Đối với tài sản chưa bán ngân hàng cần cải tạo, sửa chữa, nâng cấp để bán cho thuê, khai thác kinh doanh tài sản Năm tiếp tục nâng cao hiệu trì hiệu hoạt động cơng ty quản lý nợ khai thác tài sản Công ty quản lý nợ khai thác tài sản ACBA cơng ty tập đồn ACB Trong năm qua, ACBA thực nhiều biện pháp đồng hiệu quả, tác động làm tăng hiệu hoạt động ACBA, thực tốt nhiệm vụ xử lý khoản nợ xấu, NQH nhận chuyển giao từ ACB kinh doanh bất động sản từ xử lý nợ Để nâng cao hiệu công tác xử lý nợ, ACB cần tiếp tục trì kết đạt đồng thời tiếp tục hoàn thiện quy trình xử lý nợ theo hướng chun nghiệp hóa máy xử lý nợ phối hợp chặt chẽ với quan tòa án, thi hành án, quan nhà nước tổ chức khác liên quan để đẩy nhanh việc xử lý nợ xấu Bên cạnh đó, khơng ngừng nâng cao lực, nghiệp vụ cho cán công nhân viên, mời chuyên gia có kinh nghiệm để chia sẻ kinh nghiệm để nâng cao hiệu công việc Sáu là, giám sát nợ xấu cách hiệu thơng qua hoạt động phân tích, phân loại nợ định kỳ Để xử lý nợ kịp thời nhanh chóng, ngân hàng cần trì thường xun việc kiểm tra, phân tích, đánh giá nguyên nhân phát sinh nợ xấu, làm rõ trách nhiệm cá nhân có liên quan, đơn vị, cá nhân phụ trách có tỷ lệ nợ xấu tăng nhanh; gắn trách nhiệm thu hồi nợ xấu, nợ xử lý rủi ro với trách nhiệm cá nhân cho vay Cán tín dụng phải coi việc phân tích, phân loại nợ xấu 78 công việc trọng yếu Đối với khoản nợ có vấn đề phải phân tích chi tiết thực trạng tính hình tài khách hàng, tìm nguyên nhân dẫn đến nợ xấu, khả tài khách hàng thu nợ đến đâu, tìm hiểu rõ đạo đức gia cảnh khách hàng từ giúp cán tín dụng nắm nguyên nhân phát sinh để có cách giải phù hợp cho đối tượng Việc phân tích phải thực nhiều góc độ khác thành phần kinh tế, phương thức cho vay… Việc phân tích, phân loại nợ xấu phải tiến hành thường xuyên, liên tục, định kỳ phải báo cáo lên ban lãnh đạo NHTM cổ phần Á Châu ACB NHNN tình hình xử lý nợ, khó khăn trình thực lên để lấy ý kiến đạo kịp thời Bảy là, đánh giá lực cán tín dụng thơng qua tiêu chí như: Tỷ lệ Nợ thu được/Số nợ phải thu, Tỷ lệ khoản vay đảm bảo chất lượng tín dụng/ Tổng khoản cho vay tỷ lệ khoản cho vay/Số hồ sơ tín dụng tiếp cận 3.3 Những kiến nghị 3.3.1 Đối với Chính phủ Một là, hồn thiện mơi trường pháp lý cho hoạt động ngân hàng Trong năm trở lại, nợ xấu gia tăng, chất lượng tín dụng giảm sút Nguyên nhân chủ yếu ngân hàng khó khăn việc “định danh khách hàng”, thiếu thơng tin, dẫn đến tình trạng bất cân xứng thông tin đưa định tín dụng sai lầm Vì vậy, phủ cần có sách giúp minh bạch hóa, kiểm sốt hoạt động cá nhân, doanh nghiệp; công bố thông tin doanh nghiệp có xác minh kiểm tốn vấn đề có liên quan đến quyền sở hữu, vấn đề dân nhân, huyết thống… từ giúp ngân hàng nắm bắt thông tin cần thiết, hạn chế hành vi lừa đảo ngân hàng, đáo hạn nợ… Khuôn khổ pháp lý đồng rõ ràng trình giải vấn đề liên quan đến nợ xấu nhanh chóng, giúp ngăn ngừa hiệu tiêu cực làm phát sinh nợ xấu Hai là, hoàn thiện chế pháp lý việc xử lý TSBĐ Đảm bảo thống áp dụng toàn hệ thống đảm bảo tiền vay, từ khâu xem xét, thẩm định, đánh giá, chấp nhận biện pháp bảo đảm TSBĐ 79 kiểm tra, rà soát, đánh giá lại tài sản xử lý tài sản khách hàng vay vi phạm nghĩa vụ trả nợ Đặc biệt hình thức bảo đảm tiền vay quyền sử dụng đất, bất động sản Chính phủ cần có quy định cụ thể, tạo khn khổ pháp lý cho cơng ty VAMC chủ động phát mại tài sản tự chịu trách nhiệm hoạt động mình, chế đấu giá, phát mại tài sản cầm cố, chấp, chuyển nhượng quyền sở hữu đất, phát mại tài sản thuộc sở hữu doanh nghiệp Nhà nước Ba là, tăng cường vai trị Cơng ty mua bán nợ tài sản VAMC Tiến trình hoạt động VAMC đơn chủ yếu gom nợ xấu sổ sách ngân hàng lại việc xử lý nợ xấu cịn hạn chế Tính đến năm 2015, VAMC xử lý 11% tổng dư nợ gốc thu Nguyên nhân chủ yếu VAMC gặp vướng mắc thẩm quyền xử lý nợ Thứ liên quan đến chế mua bán nợ, sau VAMC gom nợ vấn đề đặt xử lý nào, bán nào, cho ai? Thứ hai, việc liên quan đến xử lý TSBĐ, VAMC chưa có quyền đặc biệt bán TSBĐ mà không cần phải xin chấp thuận bên vay Xem xét chặng đường xử lý nợ xấu VAMC, có hai việc cần làm: (i) Gom nợ xấu; (ii) Bán nợ xấu Tuy nhiên, VAMC dừng việc thực việc gom nợ xấu, yêu cầu VAMC cần phải tăng cường việc xử lý nợ xấu, thúc đẩy quy định mặt pháp lý để xử lý TSBĐ, tài sản chấp góp phần xử lý ngăn chặn nợ xấu phát sinh Để làm điều này, cần có phối hợp khơng từ phía NHTM với quan quản lý VAMC mà phối hợp với ngành khác liên quan nhiều tới lĩnh vực thuộc quyền quản lý nhà nước ngành khác Ở Việt Nam, xử lý nợ xấu điều kiện khó khăn, ngân sách nhà nước hạn chế Chính phủ cịn đạo, VAMC khơng trực tiếp sử dụng tiền ngân sách để xử lý nợ xấu VAMC hoạt động phi lợi nhuận, mua bán khoản nợ nhà nước đạo, đặc biệt mua bán nợ phục vụ đề án tái cấu trúc ngân hàng Vì vậy, VAMC ngồi việc cần phải trao thêm quyền cần bổ sung thêm khoản tiền riêng để mua nợ xấu Khi NHNN không bơm tiền mặt cho VAMC 80 phải VAMC hoạt động từ phi lợi nhuận sang có lợi nhuận tức mở chế tự quyết, VAMC mua nợ trao quyền bán đấu giá tài sản chấp theo thị trường Bốn là, đẩy nhanh tiến độ xếp lại doanh nghiệp Hậu gánh nợ xấu ngân hàng mà vốn hậu cấu kinh tế không hợp lý, điều hành yếu đại phận doanh nghiệp Nhà nước Vì vậy, Chính phủ cần tiến hành đẩy nhanh mạnh công tác đổi mới, xếp lại, cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước để giúp ngân hàng có điều kiện tiến hành thu nợ tạo nên khu vực kinh tế động hiệu Điều tạo hội để ngân hàng tăng cường đầu tư cho kinh tế góp phần hạn chế nợ xấu phát sinh Năm là, tăng cường vai trị giám sát nội kiểm sốt doanh nghiệp Chuẩn bị cho trình hội nhập tài khu vực quốc tế khơng cần thay đổi lớn, đồng sách đầu tư, tài mà doanh nghiệp cần phải tuân thủ chuẩn mực quốc tế lĩnh vực tài chính, kế toán Điều đồng nghĩa với việc tăng cường vai trò hoạt động kiểm tra giám sát nội Các công ty kiểm tra không dừng lại việc cung cấp đơn kiểm toán mà cần tư vấn cho doanh nghiệp tài chính, kế tốn giải pháp quản lý Phát triển hoạt động kiểm toán bắt buộc doanh nghiệp, thực cơng khai tài sở báo cáo tài tạo điều kiện cho ngân hàng việc đưa định cho vay hợp lý, an toàn, giúp hạn chế việc phát sinh nợ xấu Sáu là, nâng cao tính thực tiễn khả đánh giá xác hệ thống xếp hạng tín dụng nội Chính phủ cần nâng cao tính thực tiễn khả đánh giá xác hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, thực xếp hạng theo định kỳ trì cách liên tục, làm sở xây dựng sách khách hàng giới hạn tín dụng, áp dụng hình thức bảo đảm tiền vay thích hợp xây dựng định hướng tín dụng phù hợp với đối tượng khách hàng cụ thể 81 Bên cạnh đó, phủ cần xây dựng chế trao đổi thông tin hiệu quả, đảm bảo liên lạc thường xuyên, liên tục cập nhật kịp thời thông tin trọng yếu phận chức hoạt động cấp tín dụng 3.3.2 Đối với Ngân hàng nhà nước Một là, tăng cường hoạt động tra giám sát hệ thống Ngân hàng mục tiêu sinh lợi hoạt động Ngân hàng sở đảm bảo an toàn NHTM toàn hệ thống Các quy định NHNN ban hành phải Ngân hàng thực cách thống nhất, không phân biệt NHTM cổ phần NHTM nhà nước, NHTM nước NHTM có vốn nước hay chi nhánh Ngân hàng nước Việt Nam NHNN nên theo dõi tính hình hoạt động quản trị RRTD cụ thể ngân hàng hội viên để kịp thời nắm bắt tình hình, khó khăn, vướng mắc hoạt động quản trị rủi ro tín dụng nói chung quản trị nợ xấu nói riêng tổ chức hội viên Phát dấu hiệu phát sinh khoản nợ xấu cho NHTM, đề biện pháp xử lý nợ xấu tồn đọng làm tình hình tài NHTM Thơng qua đó, nâng cao tính minh bạch, cơng khai, tăng cường lòng tin khách hàng với Ngân hàng Hai là, xây dựng quy định cụ thể, biện pháp quản lý, tra đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh hoạt động kinh doanh Các ngân hàng phải tuân thủ theo chế tín dụng thống NHNN, khơng hạ thấp tiêu chuẩn tín dụng để cạnh tranh, giành giật khách hàng, gây rủi ro tiềm ẩn hoạt động tín dụng Trung tâm thơng tin tín dụng NHNN cần phát huy vai trị việc cung cấp thơng tin cách đầy đủ, kịp thời, xác, kết hợp chặt chẽ với NHTM để khai thác triệt để thông tin khách hàng Như vậy, NHTM có đủ thơng tin để định cho vay thu nợ xác NHNN cần tăng cường việc kiểm soát NHTM thơng qua hình thức giám sát từ xa tra chỗ NHNN nên nhận xét đánh giá hoạt động kiểm toán nội NHTM lĩnh vực có rủi ro cao Cần ban hành 82 văn có yêu cầu tối thiểu bắt buộc NHTM thực hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội để tiện cho việc quản lý NHNN Ba là, sửa đổi, bố sung quy định phân loại nợ, trích lập DPRR hoạt động ngân hàng theo thông tư 02 Quy định cụ thể phương pháp để xác định nợ xấu NHTM, việc phân loại xác định nợ xấu phải dựa sở đánhgiá khách hàng theo tiêu chí tình hình tốn nợ tình hình tài khách hàng, đặc biệt khách hàng tổ chức, doanh nghiệp, đánh giá, phân loại theo loại nợ riêng lẻ Bốn là, NHNN cần báo cáo phủ đẩy mạnh công tác đổi mới, xếp lại, cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước để tạo nên khu vực hiệu quả, động hơn; gắn trách nhiệm cán lãnh đạo NHTM với tình hình nợ xấu ngân hàng Năm là, đẩy mạnh cải cách khu vực ngân hàng Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập ngày sâu rộng với hệ thống ngân hàng giới nói riêng kinh tế giới nói chung, việc đẩy mạnh cải cách khu vực ngân hàng cần thiết NHNN cần đẩy nhanh q trình đại hóa NHTM sở cơng nghệ đại, trình độ quản lý, kinh nghiệm làm việc tiên tiến đáp ứng tốt yêu cầu khách hàng nước mở rộng phạm vi hoạt động kinh doanh nước Đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa NHTM nhà nước để tăng cường lực tài chính, khả cạnh tranh, kỹ quản trị phù hợp với thực tế kinh tế động, tăng trưởng liên tục bền vững 3.3.3 Với Bộ, ngành có liên quan Thứ nhất, tài Bộ tài cần tổ chức, thực tốt việc kiểm tra buộc doanh nghiệp tiến hành hạch toán theo pháp lệnh Hạch toán kế toán thống kê, đảm bảo số liệu xác, trung thực kịp thời để giúp cho ngân hàng có thơng tin tài từ khách hàng xác, giúp việc phân tích tín dụng đạt hiệu Đồng thời, Chính phủ cần giao cho Bộ tài sớm ban hành khn khổ pháp lý cho hoạt động cơng ty xếp hạng tín nhiệm; điều chỉnh, bổ sung ban hành thêm 83 văn quy định điều chỉnh hoạt động công ty mua bán nợ tài sản tồn đọng doanh nghiệp cho phù hợp Thứ hai, với quan hành pháp Tịa án, viện kiểm sát, quyền địa phương cấp, quan thi hành cấp… cần phối hợp hỗ trợ ngân hàng việc xử lý, giải khoản nợ xấu khó đòi Trong số trường hợp cần thiết cần sử dụng biện pháp cứng rắn buộc phải giao TSBĐ, nhanh chóng khởi kiện xử lý nhanh chóng vụ án, hoàn thiện thủ tục, hồ sơ pháp lý cho TSBĐ không đủ hồ sơ pháp lý cần thiết để giao cho ngân hàng xử lý theo hướng thích hợp Đối với nợ khơng cịn khả hoạt động cần kiên thực thủ tục tuyên bố phá sản để giải phóng tài sản Đối với án có hiệu lực, quan thi hành cần nhanh chóng áp dụng biện pháp thi hành án để ngân hàng nhanh chóng thu hồi nợ Thứ ba, với Tổng cục địa chính, Bộ tài nguyên môi trường Cần sớm ban hành văn hướng dẫn thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng đất tài sản có liên quan tới đất để tạo chế, thủ tục thuận lợi cho ngân hàng việc xử lý TSBĐ Đối với tài sản quyền sử dụng đất mà tài liệu gốc có từ năm trước định giao đất đến chưa thể hoàn thiện thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cần có chế cụ thể để ngân hàng có sở pháp lý để tiến hành mua bán tài sản thị trường, cải tạo cho thuê xử lý tài sản có đẩy đủ hồ sơ pháp lý theo quy định 3.3.4 Đối với khách hàng Khách hàng vay vốn phải tự củng cố chấn chỉnh hoạt động, nâng cao lực tài chính, quản trị, tăng cường công nghệ khả cạnh tranh; chủ động, tích cực phối hợp với TCTD xây dựng triển khai phương án cấu lại nợ, tháo gỡ khó khăn sản xuất kinh doanh, chủ động phát triển thị trường, tiêu thụ hàng hóa, đẩy mạnh xuất Đồng thời, tham gia tích cực vào chương trình, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp Chính phủ, Bộ, ngành, địa phương triển khai Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần nâng cao hiệu kinh doanh, đảm bảo cấu vốn hợp lý, phân bổ vốn sử dụng vốn hiệu quả, ổn định lượng tiền mặc cần thiết cho toán, thường xuyên đánh giá thực trạng tài doanh nghiệp 84 thơng qua số tài đặc trưng để kiến nghị cảnh báo tình hình tài KẾT LUẬN CHƯƠNG III Trên sở lý thuyết nợ xấu, quản trị nợ xấu chương I, phân tích, đánh giá thực trạng quản trị nợ xấu ACB giai đoạn 2013 - 2015, kết đạt đượcvà hạn chế tồn chương II, chương III tiến hành tìm hiểu nội dung sau: (i) Định hướng hoạt động quản trị nợ xấu ACB thời gian tới; (ii) Nghiên cứu, đưa giải pháp nâng cao hiệu quản trị nợ xấu ACB; (iii)Đề xuất số kiến nghị với Chính phủ, NHNN, ngành có liên quan khách hàng 85 KẾT LUẬN Trong thời gian qua, với nỗ lực tâm mình, ACB đạt kết bật công tác quản trị nợ xấu Nợ xấu giảm chất lượng, tỷ lệ nợ xấu giữ mức thấp, đảm bảo ngưỡng an toàn NHNN đưa ra, trích lập DPRR ln mức cao, tín dụng tăng trưởng ổn định… Tuy nhiên, nợ xấu “bóng ma” thời gian tới khối lượng nợ xấu tồn đọng lớn, tốc độ xử lý nợ xấu chậm đặc biệt nợ nhóm Đặc biệt, Việt Nam đứng trước ngưỡng cửa hội nhập hội thách thức, địi hỏi NHTM phải nhanh chóng tái cấu, nâng cao lực cạnh tranh, đưa nợ xấu mức chấp nhận Đồng thời, đưa giải pháp nhằm tăng trưởng tín dụng đơi với đảm bảo an toàn quản trị tốt nợ xấu Trước yêu cầu thực tế, khách quan, với việc áp dụng biện pháp nghiên cứu linh hoạt, đề tài “Nợ xấu quản trị nợ xấu NHTMCP Á Châu ACB” em thực đưa giải số vấn đề sau: Thứ nhất, đề tài đưa lý thuyết nợ xấu quản trị nợ xấu, thực trạng xử lý nợ xấu Việt Nam kinh nghiệm xử lý nợ xấu số Quốc gia giới Nhật Bản, Mỹ Từ đó, với kết đạt công tác xử lý nợ xấu Việt Nam nhằm rút học kinh nghiệm cho ACB quản trị nợ xấu Thứ hai, đề tài xem xét cách khoa học, khách quan nỗ lực xử lý nợ xấu NHTMCP Á Châu thời gian qua đưa điểm hạn chế, nguyên nhân Trên sở đó, đề biện pháp nhằm nâng cao hiệu quản trị nợ xấu ACB Thứ ba, đề tài đề kiến nghị với NHNN, Chính phủ ngành có liên quan nhằm hoàn thiện nâng cao hiệu cơng tác quản trị nợ xấu NHTM Hồn thiện đề tài này, em hi vọng khóa luận em đưa góc nhìn khác tình hình nợ xấu kết xử lý nợ xấu ACB thời gian qua Đồng thời, em muốn đóng góp thêm số quan điểm nhằm hoàn thiện giải pháp quản trị xử lý hiệu nợ xấu tồn đọng, tiến tới thực mục tiêu 86 ACB tăng trưởng tín dụng lành mạnh đơi với đảm bảo an tồn Tuy nhiên, tính phức tạp, chuyên sâu vấn đề hạn chế kiến thức thân, khóa luận khơng thể tránh khỏi thiếu sót Em mong nhận ý kiến đóng góp Q thầy để khóa luận hoàn thiện Em xin chân thành cảm ơn! 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Tài liệu học tập Tín dụng ngân hàng khoa Ngân hàng – Bộ môn Ngân hàng Thương Mại [2] NGND.PGS.TS Tô Ngọc Hứng (2012), Kinh nghiệm xử lý nợ xấu số quốc gia học kinh nghiệm cho Việt Nam [3] Thông tư số 02/2013/TT-NHNN Thống đốc NHNN Việt Nam ban hành ngày 21/01/2013 việc “Quy định phân loại tài sản có, mức trích, phương pháp trích lập DPRR việc sử dụng dự phịng để xử lý rủi ro hoạt động TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài” [4] Báo cáo tài hợp NHTMCP Á Châu ACB năm 2013, 2014 2015 [5] Báo cáo thường niên NHTMCP Á Châu ACB năm 2013, 2014 2015; [6] TS Phạm Hữu Hồng Thái, 2012, “Kinh nghiệm xử lý nợ xấu số nước hàm ý cho Việt Nam”, tạp chí tài ngày 03/12/2012 [7] Thùy Vinh, 2016, “Nợ xấu bóng ma năm 2016”, báo Đầu tư chứng khoán [8] Báo cáo thường niên NHNY năm 2013, 2014 2015 [9] Báo cáo ban kiểm sốt tài hệ thống ngân hàng “Triển vọng 2016 ngành ngân hàng – Quá trình tái cấu bước đầu thành cơng áp lực lợi nhuận tương lai cịn lớn” , BVSC research team tháng 12/2015 [10] Bài viết “Bán nợ cho VAMC khơng có nghĩa ngân hàng hết trách nhiệm”, Báo đầu tư tháng 12/2013