CƠ SỞ LÝ THUYẾT
Tổng quan về bao thanh toán
1.1.1 Lịch sử của bao thanh toán
1.1.1.1 Hoạt động thương mại dẫn đến nhu cầu sử dụng dịch vụ bao thanh toán
Trong thị trường tự do, cạnh tranh giữa các nhà cung cấp hàng hóa và dịch vụ ngày càng trở nên khốc liệt, buộc họ phải đưa ra các chế độ ưu đãi để thu hút khách hàng Một trong những chiến lược hiệu quả nhất là cấp tín dụng cho khách hàng, cho phép họ mua hàng trả chậm Mặc dù việc này có thể khiến người bán lo ngại về rủi ro và vốn bị ứ đọng, nhưng trong bối cảnh cạnh tranh, họ thường phải chọn giữa việc bán hàng trả chậm hoặc không bán được hàng Do đó, cấp tín dụng trở thành một lựa chọn cần thiết để duy trì doanh thu và phát triển kinh doanh.
Sau khi cấp tín dụng cho khách hàng, vấn đề thu hồi nợ trở nên quan trọng, vì khách hàng có thể trả nợ vào cuối kỳ hạn hoặc lâu hơn, gây tổn hại đến lợi ích của người bán hàng Người bán đã tài trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng, trong khi khách hàng sử dụng vốn mà chính nhà cung cấp phải trả lãi Đồng thời, nhà cung cấp cũng cần vốn cho hoạt động của mình Hơn nữa, việc thuê nhân viên để thu hồi nợ, nhắc nhở khách hàng và quản lý sổ cái bán hàng dẫn đến chi phí phát sinh cho quá trình thu hồi nợ.
Rủi ro cao nhất đối với nhà cung cấp là khi người mua hàng không có khả năng trả nợ.
Để tránh tình trạng nợ khó đòi, các nhà cung cấp cần kiểm tra tín dụng và mức độ tín nhiệm của khách hàng Việc phân tích thẩm định người mua thường không được thực hiện chuyên nghiệp như ở ngân hàng, do áp lực bán hàng khiến họ có thể vội vàng trong quyết định Điều này dẫn đến việc bán hàng cho những khách hàng có tín dụng thấp và từ chối những người có tín dụng tốt Do đó, các nhà cung cấp rất cần sự hỗ trợ từ các tổ chức tín dụng Tài trợ dưới hình thức bao thanh toán là một giải pháp hiệu quả cho các nhà cung ứng trong tình huống này.
Bao thanh toán là phương thức giúp các nhà cung cấp thu hồi tiền từ hóa đơn chưa thanh toán một cách nhanh chóng Các công ty bao thanh toán mua lại hóa đơn với mức giá chiết khấu, cho phép nhà cung cấp không phải chờ đợi lâu để nhận tiền và tiết kiệm chi phí cho việc thu nợ Nhờ đó, nhà cung cấp có thể tăng tốc độ quay vòng vốn, trong khi các công ty bao thanh toán thu lợi nhuận từ việc thu hồi toàn bộ giá trị hóa đơn từ khách hàng thông qua các kỹ thuật thu nợ hiệu quả.
1.1.1.2 Lịch sử ra đời của bao thanh toán, giới thiệu về bao thanh toán.
Nghiệp vụ Factoring, xuất hiện lần đầu tại Mỹ vào khoảng năm 1890, liên quan đến việc mua lại các yêu cầu chi trả ngắn hạn của một công ty Trong giao dịch này, có ba bên tham gia: người mua nợ, người chủ nợ và con nợ Người chủ nợ sẽ bị khấu trừ từ 10-30% số tiền nợ, số tiền này sẽ được hoàn trả sau khi con nợ thanh toán xong Ngoài ra, chủ nợ cũng phải trả hoa hồng và lãi suất cho ngân hàng ứng trước Đối với con nợ, hợp đồng mua bán được coi là đã hoàn tất, trong khi người mua nợ (ngân hàng) chịu trách nhiệm quản lý, theo dõi, thu hồi và đảm bảo rủi ro liên quan đến các yêu cầu chi trả đó.
Bao thanh toán (affacturage) là một kỹ thuật tài chính xuất hiện vào giữa những năm 60, giúp huy động các trái quyền thương mại tương tự như chiết khấu thương phiếu Theo đó, bao thanh toán được hiểu là hợp đồng trong đó tổ chức tín dụng chuyên nghiệp (factor) mua lại các trái quyền của nhà cung cấp đối với khách hàng Phương thức này không chỉ giúp thu nợ mà còn giảm thiểu rủi ro và cung cấp nguồn tài chính cho các trái quyền Bao thanh toán đặc biệt phù hợp với doanh nghiệp thương mại và công nghiệp có mạng lưới khách hàng rộng rãi, cũng như các doanh nghiệp dịch vụ không thể áp dụng chiết khấu.
BTT là hình thức tài trợ ngắn hạn, trong đó bên cung cấp dịch vụ bao thanh toán mua lại các khoản nợ mà bên bán hàng phải thu từ người mua Hình thức này giúp bên bán nhanh chóng nhận được tiền từ các khoản phải thu, cải thiện dòng tiền và giảm rủi ro tài chính.
Bao thanh toán là quá trình mà một tổ chức tín dụng, như ngân hàng hoặc công ty tài chính, tiến hành mua lại các tài khoản phải thu từ một doanh nghiệp.
Bao thanh toán là hình thức cấp tín dụng từ tổ chức tín dụng cho bên bán hàng, thông qua việc mua lại các khoản phải thu phát sinh từ giao dịch mua bán hàng hóa, theo thỏa thuận trong hợp đồng giữa bên bán và bên mua.
Theo công ước UNIDROIT 1988, bao thanh toán được định nghĩa là hình thức tài trợ thông qua việc mua bán các khoản nợ ngắn hạn trong giao dịch thương mại giữa tổ chức tài trợ và bên cung ứng Tổ chức tài trợ thực hiện ít nhất hai trong số các chức năng sau đây.
− Tài trợ bên cung ứng: gồm cho vay và ứng trước tieàn
− Quản lý sổ sách liên quan đến các khoản phải thu
− Thu nợ các khoản phải thu
− Bảo đảm rủi ro không thanh toán của bên mua
Chức năng của nghiệp vụ bao thanh toán
Nghiệp vụ bao thanh toán có 3 chức năng cơ bản là chức năng của dịch vụ thanh toán, chức năng tài chính và chức năng phòng chống rủi ro.
1.2.1.Chức năng dịch vụ thanh toán
Tổ chức BTT chịu trách nhiệm thanh toán cho người mua các khoản chuyển nhượng và hỗ trợ giải quyết các vấn đề liên quan đến thanh toán Họ thực hiện tất cả các nghiệp vụ ngân hàng cần thiết cho khách hàng (người bán), đồng thời kiểm tra và giám sát khả năng thanh toán của người mua Bên cạnh đó, tổ chức BTT còn thống kê kế hoạch sản xuất và doanh thu cho người bán, xác định thuế suất và thuế doanh thu Như vậy, bao thanh toán có thể được xem như một nhà tài chính, ngân hàng hỗ trợ hiệu quả cho người bán.
GVHD : PGS.TS Traàn Huy
Tổ chức BTT thực hiện chức năng tài chính tín dụng, cung cấp nguồn vốn cho người mua thông qua hai nghiệp vụ chính: ứng trước và chiết khấu.
Nghiệp vụ ứng trước trong hợp đồng bao thanh toán được xác định là ngày có hiệu lực chính là ngày thanh toán theo định kỳ của người mua, bất kể hợp đồng đã được ký kết từ trước.
Do đó, muốn sử dụng vốn trước ngày này, người bán có thể vay tín
GVHD : PGS.TS Traàn Huy
HVTH, do Lê Minh Thanh quản lý, cung cấp dịch vụ bao thanh toán (BTT) với mức tín dụng phụ thuộc vào khả năng thanh toán của người mua, thường từ 70-90% giá trị khoản phải thu Hình thức tín dụng này hoạt động như tín dụng luân chuyển, trong đó người bán trả lãi suất tương tự như lãi suất luân chuyển thông thường Sau khi xuất hàng, người bán có quyền bán các khoản phải thu nhưng sẽ phải chịu mức giá cao hơn Để khuyến khích người bán sử dụng dịch vụ BTT, các tổ chức BTT giữ lại 10-30% khoản phải thu vào tài khoản tiền gửi của người bán, giúp họ hưởng lãi suất cho đến khi người mua thanh toán Khi khoản thanh toán được thực hiện, tổ chức BTT sẽ thu hồi tín dụng ứng trước cùng với các khoản phí và lãi suất, số tiền còn lại cộng với lãi suất từ tài khoản tiền gửi sẽ được trả cho người bán.
Bao thanh toán nổi bật hơn các hình thức tín dụng khác, mang lại lợi ích cho người bán trong việc quản lý vốn kinh doanh Lãi suất từ tài khoản tiền gửi giúp giảm bớt chi phí vay mượn, mặc dù khoản tiền gửi thực tế chưa được hình thành từ nguồn tài chính cụ thể, điều này có vẻ không hợp lý Tuy nhiên, sự thiếu hụt này sẽ gây ra những khó khăn nhất định nếu không được khắc phục.
GVHD : PGS.TS Traàn Huy
HVTH: Lê Minh Thành không còn thực hiện hành vi mua bán các khoản thanh toán, điều này có thể được xem như một hình thức nghệ thuật ngân hàng Hơn nữa, tài khoản tiền gửi đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn cho ngân hàng (tổ chức BTT) khi việc cung ứng không đáp ứng đủ các điều kiện của hợp đồng thương mại.
Nghiệp vụ chiết khấu cho phép người bán chuyển nhượng tất cả các chứng từ thanh toán và vận chuyển cho tổ chức BTT, giúp họ nhận tiền ngay lập tức Tuy nhiên, tỷ lệ chiết khấu thường cao, dao động từ 10% đến 30%, và phụ thuộc vào khả năng của người bán.
GVHD : PGS.TS Traàn Huy
HVTH, do Lê Minh Thành đề cập, là tỉ lệ thanh toán của người mua, bao gồm cả lệ phí rủi ro và lãi tín dụng từ ngày mua đến ngày thanh toán định kỳ Để được chiết khấu các khoản thanh toán, người bán cần ký hợp đồng dịch vụ chống rủi ro và nộp lệ phí tương ứng, khiến nghiệp vụ chiết khấu không ưu việt bằng ứng trước tài chính và không phổ biến trong bao thanh toán Tuy nhiên, chiết khấu này có lợi thế hơn dịch vụ chiết khấu tín dụng chứng từ, vì đây là nghiệp vụ chiết khấu không bảo lưu, trong khi chiết khấu hối phiếu trong tín dụng thư có thể bị truy đòi từ người phát hành.
1.2.3.Chức năng phòng chống rủi ro
Các tổ chức bảo hiểm tín dụng (BTT) chịu trách nhiệm về rủi ro không thanh toán từ phía người mua Rủi ro này phát sinh khi người mua không đủ khả năng thanh toán trong thời hạn quy định, và trong trường hợp này, tổ chức BTT không có quyền yêu cầu bồi thường từ người bán.
Khác với các loại bảo hiểm hàng hóa khác, bảo hiểm tín dụng thương mại (BTT) đảm bảo rằng nhà bảo hiểm sẽ chịu mọi rủi ro, bao gồm cả rủi ro phá sản, mà không yêu cầu người bán phải chia sẻ gánh nặng Điều này tạo ra sự bảo đảm tuyệt đối cho người mua Tuy nhiên, tổ chức BTT chỉ chịu trách nhiệm đối với những rủi ro do người mua gây ra, không bao gồm các rủi ro chính trị hay rủi ro từ hành động của người bán.
Lợi ích của nghiệp vụ bao thanh toán
Với 3 chức năng cơ bản là chức năng dịch vụ thanh toán, chức năng tài chính và chức năng phòng chống rủi ro, bao thanh toán đã tỏ ra là một nghiệp vụ rất có lợi đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ Vậy lợi ích thực sự của nghiệp vụ bao thanh toán là gì?
1.3.1 Bao thanh toán xoá bỏ được những khó khăn trong việc bổ sung vốn lưu động cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Hiện nay, doanh nghiệp vừa và nhỏ đang đối mặt với khó khăn lớn do thiếu vốn lưu động và công cụ hỗ trợ tài chính Họ gặp trở ngại trong việc tiếp cận tín dụng từ các tổ chức tài chính do thiếu tài sản đảm bảo, vị thế thị trường yếu và thông tin tài chính không minh bạch Điều này dẫn đến tình trạng cung và cầu tín dụng không gặp nhau Chương trình bao thanh toán đã trở thành giải pháp hiệu quả, khi các tổ chức tín dụng chỉ cần quan tâm đến người mua hàng mà không yêu cầu tài sản thế chấp từ người bán Nhờ đó, doanh nghiệp có thể bán quyền đòi tiền để nhận tiền ngay, từ đó cải thiện vòng quay vốn, nắm bắt cơ hội kinh doanh và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
1.3.2 Bao thanh toán làm giảm các chi phí quản lý nợ
Khi tham gia vào dịch vụ bao thanh toán, doanh nghiệp sẽ không còn phải lo lắng về việc quản lý các khoản nợ chưa thanh toán Tổ chức bao thanh toán sẽ đảm nhận việc này, bao gồm kiểm tra tín dụng và duy trì các khoản phải thu.
Chương I: Cơ sở lyù thuyeát thu, phải trả của và các công việc khác Giờ đây, các doanh nghiệp không còn phải mất hàng tiếng đồng hồ tìm mọi cách cải thiện tài khoản của mình và chạy theo đòi tiền những khách hàng chậm thanh toán Như vậy doanh nghiệp vẫn được thanh toán đủ, nhanh mà lại tiết kiệm được khá nhiều chi phí quản lý, chi phí văn phòng, chi phí đòi nợ.
Chương I: Cơ sở lyù thuyeát
1.3.3 Bao thanh toán giúp các doanh nghiệp giảm nợ xấu
Các tổ chức bao thanh toán sở hữu kiến thức và kinh nghiệm phong phú trong việc thu hồi nợ xấu, nhờ vào chuyên môn trong cấp tín dụng và thu nợ Khi bên nợ không thanh toán hoặc chậm trễ, họ có khả năng áp dụng nhiều biện pháp hiệu quả để thu hồi nợ Với lợi thế này, doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro về nợ xấu và các khoản nợ khó đòi, từ đó bảo vệ lợi nhuận và ổn định hoạt động kinh doanh.
Lợi ích của bao thanh toán đối với bên mua và beân bán
1.4.1.Lợi ích đối với người bán hàng
(1) Bán hàng tại các thị trường tăng lên nhờ việc đưa ra các điều khoản thanh toán có tính cạnh tranh.
Khi chào hàng, người bán thường đưa ra các điều khoản mua bán hấp dẫn để thu hút khách hàng và cạnh tranh với đối thủ Một trong những chiến lược hiệu quả là bán hàng trả chậm, mặc dù điều này không được người bán ưa chuộng Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, họ buộc phải chấp nhận các điều khoản thanh toán ưu đãi, dẫn đến việc tự đặt mình vào thế bất lợi Thứ nhất, họ đang tài trợ cho hoạt động kinh doanh của khách hàng, điều này trở nên đắt đỏ, đặc biệt khi lãi suất thị trường tăng cao.
Chương I: Cơ sở lyù thuyeát bản thân họ cũng cần có vốn lưu động để tiếp tục công việc sản xuất kinh doanh nhưng vốn của họ lại bị buột chặt vào những hoá đơn chưa được thanh toán. Với phương châm “bán hàng trả chậm được thanh toán ngay tức thì” của nghiệp vụ bao thanh toán, những khó khăn trên của người bán đã được khắc phục Họ có thể yên tâm bán hàng cho trả chậm vì sau khi giao hàng họ có thể bán lại các khoản phải thu cho tổ chức bao thanh toán, họ không còn phải lo thiếu vốn kinh doanh và không phải lo vấn đề thu hồi nợ Như vậy với lợi ích
Chương I: Cơ sở lyù thuyeát này của chương trình bao thanh toán, người bán có thể đưa ra các điều kiện và điều khoản thanh toán có tính cạnh tranh cao là bán hàng cho trả chậm, nhờ thế việc bán hàng trên thị trường sẽ tăng cao.
Hạn mức tín dụng dành cho người mua giúp tăng tốc độ phản hồi với các đơn đặt hàng và đơn tái đặt hàng.
Khi nhận được đơn đặt hàng, người bán trước khi ký hợp đồng cần đảm bảo rằng tổ chức bao thanh toán sẽ mua lại khoản phải thu Do đó, họ sẽ đề nghị tài trợ bao thanh toán với tổ chức này Tổ chức bao thanh toán sẽ thẩm định khả năng thanh toán của người mua và cấp hạn mức tín dụng Nhờ đó, khi người mua tái đặt hàng, người bán không cần phải đề nghị thực hiện bao thanh toán lại mà có thể nhanh chóng xử lý đơn hàng dựa trên hạn mức tín dụng đã được cấp, từ đó giúp quá trình mua bán diễn ra thuận lợi hơn.
(3) Bảo vệ chống các tổn thất tín dụng
Tổn thất lớn nhất của người bán là khi người mua không còn khả năng thanh toán Tuy nhiên, nhờ vào chức năng bảo hiểm rủi ro thương mại của tổ chức bao thanh toán, người bán có thể giảm thiểu tổn thất này Khi bán các khoản phải thu cho tổ chức bao thanh toán, người bán đã chuyển giao rủi ro thương mại cho tổ chức đó theo hợp đồng tài trợ Với chuyên môn của mình, tổ chức bao thanh toán sẽ đánh giá khả năng thanh toán của bên mua và áp dụng các biện pháp thu hồi nợ hiệu quả nếu bên mua không thể trả nợ, từ đó giúp người bán bảo vệ khỏi tổn thất tín dụng.
(4) Xoá bỏ tình trạng trì hoãn thường hay gặp phải khi thương lượng, chấp nhận thư tín dụng
Lợi thế này xảy ra không chỉ đối với nhà xuất khẩu mà còn đối với cả nhà nhập khẩu
Thư tín dụng (L/C) là một phương thức thanh toán toàn cầu, nhưng cả nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu đều phải đối mặt với áp lực tài chính Nhà nhập khẩu cần ký quỹ để mở L/C, trong khi nhà xuất khẩu phải chờ ngân hàng thanh toán, dẫn đến tình trạng chậm trễ và khó khăn trong việc thực hiện các điều khoản Tuy nhiên, với hình thức tín dụng bao thanh toán, cả hai bên có thể giao dịch qua tài khoản mở mà không lo ngại về việc đảm bảo thanh toán Nhà xuất khẩu có thể nhận trước 70 – 90% giá trị hóa đơn thương mại, trong khi nhà nhập khẩu được gia hạn thời gian thanh toán từ 30 đến 90 ngày.
Doanh nghiệp bán hàng, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cần bổ sung một kênh huy động vốn ngắn hạn để cải thiện khả năng tiếp cận nguồn vốn, nhất là trong bối cảnh khó khăn khi vay ngân hàng không dễ dàng.
(6) Nhận được dịch vụ trọn gói:
Doanh nghiệp có thể tiết kiệm thời gian và chi phí quản lý sổ sách bán hàng và thu hồi nợ, từ đó dành nhiều thời gian hơn cho việc lập kế hoạch, sản xuất và tiếp thị.
(7) Lưu chuyển tiền mặt được cải thiện nhờ việc thu và chuyển tiền nhanh Với nghiệp vụ bao thanh
GVHD : PGS.TS Traàn Huy
HVTH : Leâ Minh Thanh toán việc thu và chuyển tiền được thực hiện nhanh chóng với sự hỗ trợ của các tổ chức bao thanh toán.
(8) Giảm các chi phí hành chính vì nhà xuất khẩu chỉ làm việc với một tổ chức bao thanh toán bất kể số lượng các nước có liên quan
(9) Các vấn đề khó khăn về ngôn ngữ được xử lý nhờ đơn vị bao thanh toán xuất khẩu
GVHD : PGS.TS Traàn Huy
(10) Tiếp cận với nguồn vốn lưu động linh hoạt bằng nội tệ hoặc bằng loại tiền ghi hoá đơn, đẩy mạnh bán hàng xuất khẩu.
1.4.2.Lợi ích đối với người mua hàng
Tổ chức bao thanh toán cung cấp hạn mức tín dụng cho người mua hàng dựa trên việc thẩm định xếp hạng tín dụng của họ, đồng thời đóng vai trò là đơn vị chấp thuận tín dụng và bảo lãnh thanh toán Nhờ vào hạn mức này, người mua hàng, đặc biệt là nhà nhập khẩu, sẽ nhận được nhiều lợi ích đáng kể.
• Sức mua tăng mà không cần dùng đến hạn mức tín dụng hiện có.
• Có thể mua được hàng mà không bị chậm trễ rắc rối bởi các thủ tục liên quan đến mở thư tín dụng.
• Các khó khăn về ngôn ngữ được xử lý bởi tổ chức bao thanh toán nhập khẩu.
• Có thể được chào mua các sản phẩm với các điều khoản có lợi hơn.
Các hình thức tài trợ xuất nhập khẩu
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, giao dịch thương mại quốc tế ngày càng trở nên phổ biến và mở rộng, tạo ra nhiều cơ hội và thách thức cho các nhà xuất nhập khẩu Đối với nhà xuất khẩu, việc bán hàng ra thị trường toàn cầu mang lại lợi ích vượt trội so với giao dịch nội địa, giúp họ đạt được lợi nhuận cao hơn và có nguồn ngoại tệ dồi dào Chính phủ các quốc gia thường coi lĩnh vực này là một trong những vấn đề kinh tế quan trọng.
GVHD : PGS.TS Traàn Huy
HVTH: Lê Minh Thành đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển quốc gia, góp phần tăng cường việc làm và thu nhập trong khu vực doanh nghiệp nhà nước Hoạt động này không chỉ thúc đẩy công nghệ hiện đại mà còn hỗ trợ phát triển kinh tế bền vững cho đất nước Những lợi ích kinh tế xã hội này là nền tảng cho việc thực hiện đường lối phát triển xuất khẩu Đồng thời, sự phát triển xuất khẩu cũng tạo ra nhu cầu nhập khẩu các sản phẩm cần thiết.
GVHD : PGS.TS Traàn Huy
HVTH: Lê Minh Thành nhấn mạnh tầm quan trọng của hàng hóa thiết yếu trong sản xuất và tiêu dùng của nền kinh tế, đồng thời khuyến khích việc tập trung vốn vào sản xuất những mặt hàng mà doanh nghiệp có thế mạnh.
Sự gia tăng lợi ích từ thương mại đồng nghĩa với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, buộc các nhà xuất nhập khẩu phải tìm kiếm hỗ trợ tài chính và kỹ thuật từ các ngân hàng thương mại Điều này giúp họ giảm thiểu rủi ro và thực hiện các giao dịch quốc tế một cách an toàn, bởi vì hoạt động xuất nhập khẩu luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ và thất bại Các yếu tố như thời gian giao dịch, khoảng cách địa lý, loại tiền thanh toán, biến động tỷ giá hối đoái, cũng như sự khác biệt về luật lệ, tập quán kinh doanh và quy định giữa các chính phủ đều ảnh hưởng đến sự thành công của các thương vụ này.
Hoạt động tài trợ của ngân hàng cho doanh nghiệp mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt là trong lĩnh vực xuất nhập khẩu Mối quan hệ chặt chẽ giữa ngân hàng và doanh nghiệp xuất nhập khẩu không chỉ tạo ra sự hỗ trợ tài chính mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của hoạt động này.
1.5.1.Cho vay thực hiện hàng xuất khẩu theo L/C đã mở
Mỗi lô hàng xuất khẩu đều cần một hình thức tài trợ trong sản xuất và vận chuyển Nhà xuất khẩu có thể sử dụng tín dụng thư (L/C) đã được mở để yêu cầu ngân hàng cung cấp khoản tín dụng cần thiết, nhằm thực hiện việc xuất hàng theo các điều khoản đã quy định trong L/C.
Chiết khấu hối phiếu là một hình thức tín dụng ngân hàng, cho phép khách hàng bán lại hối phiếu trước thời hạn thanh toán Hình thức này giúp nhà xuất nhập khẩu nhận tiền nhanh chóng, đáp ứng nhu cầu vốn cho khoản tín dụng cung cấp hàng hóa cho nhà nhập khẩu Khối lượng tín dụng được xác định dựa trên giá trị hối phiếu sau khi trừ đi giá trị chiết khấu và lệ phí ngân hàng.
1.5.3.Chiết khấu chứng từ thanh toán theo hình thức tín dụng chứng từ Để đáp ứng nhu cầu vốn, nhà xuất khẩu sau khi giao hàng xong có thể thương lượng với ngân hàng để ngân hàng thực hiện chiết khấu bộ chứng từ hoặc ứng trước tiền trước khi bộ chứng từ được thanh toán Như vậy đối với nhà xuất khẩu thì L/C không chỉ là công cụ bảo đảm thanh toán mà còn là công cụ bảo đảm tớn duùng.
1.5.4.Cho vay trên cơ sở bộ chứng từ thanh toán theo phương thức nhờ thu
Hầu hết các ngân hàng sẵn sàng cung cấp khoản thấu chi cho khách hàng xuất khẩu với thời hạn thanh toán lên đến 6 tháng Khi xử lý chứng từ gửi hàng qua ngân hàng đại lý ở nước ngoài, ngân hàng thường ứng trước một tỷ lệ phần trăm trên các khoản nhờ thu chưa nhận tiền Trong một số trường hợp, chứng từ gửi hàng và tờ hối phiếu đang nhờ thu có thể được chấp nhận làm vật đảm bảo cho khoản ứng trước Phương thức này tương tự như chiết khấu bộ chứng từ thanh toán theo tín dụng chứng từ, nhưng ngân hàng thường sử dụng cụm từ “ứng trước tiền hàng xuất khẩu” và giao việc thẩm định cho phòng tín dụng Do mức độ rủi ro cao, lãi suất tài trợ cho loại hình này cũng cao hơn, và khách hàng cần có tài sản bảo đảm để được tài trợ.
1.5.5.Bao thanh toán quốc tế
Theo công ước UNIDROIT 1988, bao thanh toán (factoring) được định nghĩa là hình thức tài trợ thông qua việc mua bán các khoản nợ ngắn hạn trong giao dịch thương mại giữa tổ chức tài trợ và bên cung ứng Tổ chức tài trợ thực hiện ít nhất hai chức năng, bao gồm: cung cấp vốn cho bên cung ứng thông qua cho vay và ứng trước tiền, quản lý sổ sách liên quan đến các khoản phải thu, thu hồi nợ, và bảo đảm rủi ro không thanh toán từ bên mua hàng.
Theo Hiệp hội Bao thanh toán Thế giới (FCI), bao thanh toán là dịch vụ tài chính toàn diện, bao gồm tài trợ vốn hoạt động, bảo hiểm rủi ro tín dụng, theo dõi các khoản phải thu và dịch vụ thu hộ Đây là thỏa thuận giữa nhà cung cấp dịch vụ bao thanh toán (factor) và người bán hàng (seller) trong giao dịch mua bán hàng hóa Theo thỏa thuận, factor sẽ mua lại các khoản phải thu của người bán dựa trên khả năng trả nợ của người mua (buyer), hay còn gọi là con nợ (debtor).
Nghiệp vụ bao thanh toán được định nghĩa là việc mua lại các khoản phải thu và cung cấp tài trợ tài chính ngắn hạn thông qua việc thanh toán ngay lập tức bằng tiền mặt, giúp cải thiện dòng ngân lưu cho khách hàng và đồng thời chấp nhận rủi ro tín dụng Các dịch vụ đi kèm bao gồm quản lý nợ, quản lý sổ cái bán hàng, xếp hạng hạn mức tín dụng và thu hộ.
Trong quy chế hoạt động bao thanh toán của các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) định nghĩa bao thanh toán là hình thức cấp tín dụng cho bên bán hàng thông qua việc mua lại các khoản phải thu phát sinh từ hợp đồng mua, bán hàng hóa giữa bên bán và bên mua.
Bao thanh toán xuất nhập khẩu
1.6.1.Sự ra đời của bao thanh toán xuất nhập khẩu
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hiện nay, xuất nhập khẩu trở thành một yếu tố quan trọng, khi thị trường thương mại toàn cầu ngày càng mở rộng và nhu cầu tiêu thụ hàng hóa gia tăng Tuy nhiên, do hạn chế về tài chính, nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu gặp khó khăn trong việc thanh toán và thu mua hàng hóa, dẫn đến sự cần thiết phải vay mượn và nhận hỗ trợ từ ngân hàng Quan hệ thương mại quốc tế phức tạp đòi hỏi sự tham gia của ngân hàng, giúp các doanh nghiệp có kiến thức kỹ thuật và hỗ trợ tài chính trong lĩnh vực này Tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu trở thành một yêu cầu thiết yếu gắn liền với hoạt động thương mại giữa các quốc gia Giao thương quốc tế mang đến cả cơ hội và thách thức, với những vấn đề như khác biệt ngôn ngữ, phong tục tập quán, hệ thống tiền tệ và luật pháp giữa các nước, tạo ra rào cản trong hoạt động giao thương, mặc dù công nghệ hiện đại đã giúp cải thiện quy trình đặt hàng một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Một trong những thách thức lớn nhất mà các nhà xuất khẩu phải đối mặt là việc thanh toán từ nhà nhập khẩu Thông thường, các nhà xuất khẩu chỉ nhận được tiền sau khi giao hàng từ một tuần đến một tháng hoặc thậm chí lâu hơn Hình thức bán hàng trả chậm này gây bất lợi cho họ, vì vốn bị chiếm dụng trong khi họ cần tiền để thu mua hàng hóa xuất khẩu hoặc duy trì hoạt động kinh doanh Tình huống tồi tệ nhất xảy ra khi nhà nhập khẩu không có khả năng thanh toán nợ, tạo ra rủi ro lớn cho nhà xuất khẩu.
Bao thanh toán quốc tế là giải pháp hiệu quả cho nhà xuất khẩu, giúp họ thu nợ từ nước ngoài Các nhà bao thanh toán sử dụng ngôn ngữ và hiểu biết về phong tục địa phương để vượt qua rào cản văn hóa Họ cung cấp bảo đảm tài chính 100% cho nhà xuất khẩu, bảo vệ họ trong trường hợp nhà nhập khẩu không thể thanh toán.
Bao thanh toán xuất nhập khẩu mang lại nhiều lợi ích cho hoạt động thương mại quốc tế, trở thành lựa chọn ưu việt hơn so với các hình thức tài trợ tín dụng truyền thống Việc giảm dần vai trò của tín dụng chứng từ cho thấy triển vọng tích cực của bao thanh toán không chỉ dành cho các nước phát triển mà còn cho các nước đang phát triển Tuy nhiên, thách thức lớn nhất mà các nhà bao thanh toán phải đối mặt trong tương lai là duy trì khả năng ứng phó linh hoạt trước những biến động bất lợi trên thị trường Bao thanh toán xuất nhập khẩu là hình thức tài trợ tín dụng mà ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng mua lại chứng từ thanh toán và các khoản nợ chưa đáo hạn, trở thành chủ nợ trực tiếp của nhà nhập khẩu và cung cấp dịch vụ quản lý sổ cái cho bên bán hàng.
BTT xuất nhập khẩu bao gồm BTT xuất khẩu và BTT nhập khẩu Trong hoạt động BTT xuất khẩu, đơn vị BTT ứng trước tiền theo giá trị khoản phải thu cho bên xuất khẩu, từ đó tổ chức BTT của bên nhập khẩu đảm bảo an toàn tín dụng Đối với BTT nhập khẩu, đơn vị BTT sẽ bảo lãnh cho người mua hàng khi đến hạn thanh toán.
Hoạt động bảo lãnh thương mại (BTT) xuất khẩu và nhập khẩu có thể được tách rời, cho phép tổ chức tín dụng (TCTD) lựa chọn thực hiện một trong hai hình thức này hoặc cả hai.
Những thành viên tham dự hoạt động BTT xuất nhập khaồu goàm:
− Nhà xuất khẩu hàng hoá dịch vụ đồng thời là người bán các khoản thanh toán (người chuyển nhượng thanh toán)
− Nhà nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ (debitor)
Người mua những khoản thanh toán, hay còn gọi là người được chuyển nhượng thanh toán (Factor) và người thụ hưởng, thường chỉ có ba thành viên tham gia trong hoạt động bao thanh toán Tuy nhiên, trong thực tế, để đảm bảo hoạt động hiệu quả, người mua thường cần thêm các bên liên quan khác.
Chương I: Cơ sở lyù thuyeát khoản thanh toán này (Exportfactor) luôn cần có mối quan hệ giao dịch với một tổ chức BTT tại nước nhập khẩu để giao dịch thông tin và những điều kiện làm cơ sở đảm bảo an toàn cho mình Do đó, bên cạnh Exportfactor, luôn tồn tại Importfactor (tổ chức BTT tại nước nhập khẩu)
Chương I: Cơ sở lyù thuyeát
1.6.2.Mối quan hệ giữa các bên trong nghiệp vụ BTT xuất nhập khẩu
Quan hệ giữa nhà xuất khẩu và người mua nước ngoài được thiết lập dựa trên hợp đồng thương mại cơ sở, điều này quy định rõ ràng nghĩa vụ mua bán của cả hai bên.
Quan hệ giữa nhà xuất khẩu và factor xuất khẩu được thiết lập thông qua hợp đồng bao thanh toán xuất khẩu Theo đó, factor xuất khẩu được quyền thu nợ tiền hàng từ người mua nước ngoài một cách hợp pháp, giúp nhà xuất khẩu tối ưu hóa quy trình thu hồi công nợ.
Quan hệ giữa factor xuất khẩu và người mua nước ngoài là mối quan hệ pháp lý giữa chủ nợ và con nợ, được luật pháp công nhận và có hiệu lực thực thi Mối quan hệ này phát sinh từ hợp đồng giữa nhà xuất khẩu và factor xuất khẩu.
Mối quan hệ giữa factor xuất khẩu và factor nhập khẩu là sự hợp tác giữa các đại lý hoặc đối tác, trong đó factor xuất khẩu ủy thác việc thu nợ trực tiếp từ người mua cho factor nhập khẩu và nhận bảo lãnh thanh toán từ factor nhập khẩu Thông thường, hai bên này là thành viên của cùng một hiệp hội quốc tế các tổ chức bao thanh toán.
Factor nhập khẩu đóng vai trò quan trọng trong việc thu tiền thanh toán từ người mua, đồng thời có thể bảo lãnh thanh toán cho người mua trước khi thực hiện giao dịch với factor xuất khẩu.
1.6.3.Các loại bao thanh toán xuất nhập khẩu
Nhìn chung có 2 hình thức cơ bản là BTT khi đến hạn và BTT chieát khaáu.
Chương I: Cơ sở lyù thuyeát
1.6.3.1.BTT kỳ hạn (Maturity Factoring) Đối với loại BTT xuất nhập khẩu này, tổ chức BTT xuất khẩu không ứng trước tiền hàng cho nhà xuất khẩu vào thời điểm mua khoản phải thu Thay vào đó, hai bên thỏa thuận kỳ hạn thanh toán bình quân cho các khoản phải thu của nhà xuất khẩu.
Chương I: Cơ sở lyù thuyeát giao hàng đặt hàng
(6) giao hoá đơn (9) (7) thông báo thu nợ
Tổ chức BTT (Factor xuất khẩu)
Sơ đồ 1.1: Quy trình Bao thanh toán kỳ hạn
Nhà xuất khẩu nhận được yêu cầu bán hàng trả chậm (tức là bên nhập khẩu đề nghị được cấp tín dụng) từ nhà xuất khẩu.
Nhà xuất khẩu thông báo đến tổ chức BTT xuất khẩu để đảm bảo chắc chắn rằng tổ chức BTT xuất khẩu sẽ mua lại khoản phải thu.
Tổ chức BTT xuất khẩu thực hiện phân tích tín dụng cho nhà nhập khẩu, có thể nhờ đại lý tại quốc gia của người mua hoặc bên tổ chức BTT nhập khẩu Tuy nhiên, nếu muốn tăng lợi nhuận mà không chia sẻ, tổ chức BTT xuất khẩu sẽ chỉ làm việc qua đại lý của mình tại quốc gia đó.
Thực trạng hoạt động bao thanh toán trên thế giới và tại Vieọt Nam.41 1 Hoạt động bao thanh toán trên thế giới
giới và tại Việt Nam
2.2.1.Hoạt động bao thanh toán trên thế giới:
Dịch vụ bao thanh toán đã được áp dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia phát triển trên toàn cầu Hiện nay, Hiệp hội Bao thanh toán Quốc tế (FCI) có 210 thành viên, khẳng định sự phổ biến và tầm quan trọng của dịch vụ này trong lĩnh vực tài chính.
Có 60 quốc gia cung cấp các công ty bao thanh toán hàng đầu thế giới những quy trình và thỏa thuận chung cho các giao dịch bao thanh toán quốc tế.
Mặc dù có tiềm năng phát triển mạnh mẽ, vẫn còn nhiều việc cần thực hiện Nhu cầu chuyển giao bí quyết để nâng cao chất lượng dịch vụ thanh toán chuyên nghiệp và đạt tiêu chuẩn vẫn rất lớn.
Chương II: Thực trạng vận dụng nghiệp vụ BTT tại các NHTM Việt Nam những là để phát triển thị trường mà còn đặc biệt là để đẩy mạnh thị trường Dịch vụ bao thanh toán cần phải được chiêu thị mạnh hơn nữa ở lĩnh vực xuất khẩu, thường không nhận thức được sự tồn tại của những thay đổi mới với nhiều dịch vụ bảo hiểm tín dụng và ngân hàng truyền thống hơn nữa Cuối cùng nhưng không phải ít nhất, ở nhiều
Chương II: Thực trạng vận dụng nghiệp vụ BTT tại các NHTM Việt Nam cơ quan (tiền tệ) quốc gia trung ương khác nhau đã áp đặt, dĩ nhiên là một cách không chủ định, những trở ngại cho việc giới thiệu về bao thanh toán và như vậy là đã tự rút quốc gia của họ ra khỏi những lợi ích mà bao thanh toán mang lại để trở thành khu vực kinh tế triển vọng.
2.2.1.1.Những phát triển của FCI gần đây :
Trong 38 năm, FCI đã cống hiến những nguồn lực giá trị để xây dựng mạng lưới các công ty bao thanh toán lớn nhất thế giới Trong suốt giai đoạn được xem xét dưới đây, mạng lưới của FCI đã phát triển thành
210 công ty bao thanh toán ở 60 quốc gia, nhanh chóng thu hút 2/3 sản lượng bao thanh toán thế giới.
FCI có khả năng mở rộng dễ dàng vào các khu vực thương mại quan trọng trên toàn cầu, bao gồm những thị trường lớn đang phát triển như Trung Quốc, Ấn Độ, Nga và Brazil Những cuộc gặp gỡ triển vọng sẽ thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ hơn nữa tại châu Mỹ Latinh, Đông Âu và Nam Á.
Sự gia nhập của các thành viên mới từ Trung Quốc, Hồng Kông, Hàn Quốc và Đài Loan sẽ giúp khu vực Aù và Đông Aù duy trì vị trí hàng đầu trong xuất khẩu của FCI, tiếp theo là Thổ Nhĩ Kỳ, Nhật Bản, Tây Ban Nha và Ý.
Thị trường lớn nhất cho bao thanh toán nhập khẩu vẫn là Mỹ và các quốc gia trong Liên minh châu Âu, nơi có các nhà lãnh đạo thị trường địa phương đại diện cho FCI Ngoài ra, Đài Loan, Hồng Kông, Nhật Bản và Cộng hòa Czech đang nổi lên như những thị trường quan trọng mới cho bao thanh toán nhập khẩu của FCI Điều này cho thấy khái niệm bao thanh toán quốc tế đã được áp dụng rộng rãi trên toàn cầu, ngày càng bao phủ nhiều giao dịch trong môi trường thương mại hiện nay, nơi tín dụng thư đang dần được thay thế bởi các điều khoản thanh toán mở.
Trong năm 2005, sản lượng bao thanh toán quốc tế của FCI phát triển chưa từng có là 27% lên 55.3 tỷ euro.
Uûy ban thị trường của FCI đã mở rộng và cung cấp các công cụ thiết yếu nhằm hỗ trợ các thành viên gia tăng doanh số Các công cụ bán hàng và tiếp thị mới của FCI tích hợp thông tin phong phú, được thu thập từ những thành viên dày dạn kinh nghiệm, nhằm phục vụ lợi ích chung cho tất cả các thành viên, bao gồm cả những thành viên mới tham gia vào hoạt động bao thanh toán trong những năm gần đây.
Việc giảng dạy cho các thành viên FCI chỉ là bước khởi đầu; thị trường cần thêm thông tin về bản chất thực của bao thanh toán cùng các thủ tục và ứng dụng thương mại, cả trong nước lẫn quốc tế FCI thường xuyên tổ chức các cuộc hội nghị xúc tiến bao thanh toán, phối hợp với các thành viên địa phương, thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng doanh nghiệp và truyền thông Trong năm 2005 và 2006, các hội nghị này đã diễn ra tại Matxcơva, Barcelona, Thssaloniki và HCMC, nhằm nâng cao nhận thức về bao thanh toán.
FCI đã tài trợ cho việc xuất bản phiên bản thứ 10 của niên giám bao thanh toán thế giới, bao gồm các điều khoản giao kèo từ hơn 40 quốc gia Tổ chức này cũng chính thức chấp nhận nhiều cam kết bằng lời nói, nhằm thúc đẩy khái niệm bao thanh toán quốc tế.
FCI cam kết cung cấp thông tin chất lượng trên trang web toàn cầu, nhằm thu hút độc giả tiềm năng như thành viên, công ty xuất khẩu, nhà cố vấn kinh doanh, nhà báo và sinh viên khắp nơi trên thế giới.
2.2.1.2.Hoạt động của bao thanh toán quốc tế :
Bao thanh toán quốc tế là một gói dịch vụ đơn giản giúp giải quyết các vấn đề truyền thống trong việc bán hàng qua tài khoản mở Dịch vụ này bao gồm việc kiểm tra độ tin cậy tín dụng của người mua, nhận rủi ro tín dụng, đảm bảo 100% bảo vệ trước phế thải, thu hồi và quản lý các khoản phải thu Ngoài ra, dịch vụ còn cung cấp tài chính bằng cách ứng trước tiền mặt để phòng ngừa nợ chậm trả.
Khi bao thanh toán xuất khẩu thực hiện bởi các thành viên của FCI, nó bao gồm 6 bước thực hiện:
Người xuất khẩu ký hợp đồng bao thanh toán, trong đó quy định rõ ràng tất cả các khoản phải thu theo thỏa thuận với công ty bao thanh toán xuất khẩu Từ thời điểm này, công ty bao thanh toán sẽ đảm nhận toàn bộ trách nhiệm liên quan đến quá trình bao thanh toán.