NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Cơ sở lý luận
1.1 Ứng dụng công nghệ thông tin
- Khái niệm Công nghệ thông tin:
Công nghệ thông tin (CNTT) được định nghĩa là tập hợp các phương pháp khoa học, công nghệ và công cụ kỹ thuật hiện đại nhằm sản xuất, truyền tải, thu thập, xử lý, lưu trữ và trao đổi thông tin số thông qua các tín hiệu số Hiện nay, với sự phát triển của máy tính và viễn thông, thuật ngữ “CNTT và truyền thông” (ICT) thường được sử dụng như một cách diễn đạt rộng hơn cho CNTT.
- Vai trò của CNTT trong việc ứng dụng vào công tác giáo dục
Giáo dục thông minh (SMARTER Education) được định nghĩa bởi Theo Uskov, Howlet và Jain (2017) là sự tích hợp toàn diện công nghệ, cho phép tiếp cận và kết nối mọi thứ qua Internet mọi lúc, mọi nơi Nhờ vào công nghệ thông tin (CNTT), giáo dục thông minh mang đến phương thức dạy và học mới, tập trung vào sự phân hóa, cá thể hóa và cá nhân hóa cao độ Hệ thống kết nối giữa con người, thông tin, vật thể và máy móc tạo thành chuỗi liên kết, thúc đẩy đổi mới và sáng tạo Do đó, việc ứng dụng CNTT không chỉ làm cho quá trình giáo dục trở nên thuận tiện hơn mà còn hướng đến hiệu quả bền vững trong dạy học.
Công nghệ thông tin (CNTT) hỗ trợ giáo viên và học sinh trong việc cá nhân hóa quá trình thực hiện nhiệm vụ Giáo viên có thể nhanh chóng xây dựng và chỉnh sửa hồ sơ dạy học, giảm thiểu sự phụ thuộc vào không gian và thời gian, đặc biệt trong công tác chủ nhiệm lớp, nơi cần kế thừa và phát triển thông tin qua các năm Học sinh cũng có khả năng chủ động tìm kiếm và xử lý dữ liệu để hoàn thành các nhiệm vụ học tập, tham gia hoạt động ngoại khóa và phát triển phẩm chất, năng lực cá nhân.
Sự phát triển của công nghệ thông tin đã giúp phụ huynh và học sinh dễ dàng kết nối qua điện thoại di động, từ đó cải thiện việc liên lạc giữa gia đình, nhà trường và giáo viên chủ nhiệm Điều này giúp phụ huynh kịp thời nắm bắt quá trình học tập và rèn luyện của con em, tạo điều kiện để phối hợp hiệu quả với nhà trường Đồng thời, học sinh cũng được trang bị thiết bị công nghệ, giúp các em chủ động và hợp tác trong các nhiệm vụ lớp học Việc này không chỉ nâng cao sự tự tin khi tiếp xúc với công nghệ mà còn kích thích hứng thú học tập, tạo nên niềm yêu thích với trường lớp, khiến mỗi ngày đến trường trở thành một ngày vui.
Công nghệ thông tin (CNTT) đóng vai trò quan trọng trong giáo dục, giúp đa dạng hóa hình thức dạy học và đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời CNTT kích thích tương tác xã hội, khuyến khích sự tham gia của giáo viên và chuyên gia, đồng thời xây dựng cộng đồng chia sẻ thông tin và tài nguyên học tập, góp phần vào việc giáo dục có trách nhiệm.
CNTT tạo điều kiện cho người học chủ động khám phá tri thức và tương tác với giảng viên, từ đó phát triển năng lực nhận thức và thực hành hiệu quả Nhờ vào các tính năng của CNTT, người học có thể tự học và lựa chọn thông tin phù hợp để hoàn thiện bản thân Bên cạnh đó, CNTT còn kích thích hứng thú học tập và khuyến khích tư duy sáng tạo ở học sinh, giúp họ nhận diện và cải thiện những kỹ năng còn hạn chế.
Công nghệ thông tin (CNTT) đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ giáo viên trong quá trình dạy học, đặc biệt là trong việc phát triển phẩm chất và năng lực học sinh Điều này trở nên thuận lợi và hiệu quả hơn trong bối cảnh đổi mới toàn diện giáo dục Việt Nam, với một trong những trọng tâm chính là thực hiện chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018.
1.2 Vị trí, vai trò và nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm lớp
Giáo viên chủ nhiệm lớp, được phân công bởi hiệu trưởng, đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh Họ chịu trách nhiệm xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục, đồng thời đôn đốc, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập cũng như sự tu dưỡng của học sinh Vì vậy, công tác quản lý lớp học cần được ưu tiên hàng đầu và triển khai một cách quyết liệt ngay từ đầu năm học.
Giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng tinh thần đoàn kết và gắn bó trong tập thể học sinh Bằng các phương pháp tổ chức và giáo dục, cùng với sự gương mẫu và tình cảm, giáo viên không chỉ hướng dẫn mà còn chăm sóc, động viên các em như những đứa con của mình, giúp các em trưởng thành qua từng năm học.
Giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập bộ máy tự quản của lớp, phân công trách nhiệm cho từng cá nhân và các nhóm Họ tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch hàng năm, đảm bảo sự đa dạng và toàn diện trong các hoạt động của lớp Sự quản lý chặt chẽ và cụ thể của giáo viên chủ nhiệm giúp lớp học hoạt động hiệu quả hơn.
Gia đình, nhà trường và xã hội là ba yếu tố quan trọng trong giáo dục, trong đó nhà trường đóng vai trò là cơ quan giáo dục chuyên nghiệp với mục tiêu, nội dung và phương pháp dựa trên cơ sở khoa học Do đó, giáo viên chủ nhiệm cần là người chủ đạo trong việc phối hợp hiệu quả các hoạt động giáo dục giữa ba lực lượng này.
1.3 Ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm
Trong thời đại 4.0, giáo viên chủ nhiệm (GVCN) cần chủ động và sáng tạo trong việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) để nâng cao hiệu quả quản lý lớp học Hiện có nhiều phần mềm hỗ trợ công tác quản lý và giáo dục học sinh, mỗi phần mềm đều có những chức năng, ưu điểm và hạn chế riêng Do đó, GVCN cần xem xét không chỉ về dạng học liệu số và nội dung dạy học mà còn phải đánh giá tính năng của các phần mềm để lựa chọn công cụ phù hợp, nhằm thiết kế và biên tập học liệu số hiệu quả cho hoạt động giảng dạy và học tập trong lớp.
vnEdu là giải pháp công nghệ điện toán đám mây, giúp tin học hóa toàn diện quản lý giáo dục, kết nối gia đình, nhà trường và xã hội Hiện tại, vnEdu đang phục vụ hơn 3 triệu hồ sơ học sinh tại 9.000 trường ở 57 tỉnh thành Phần mềm này không chỉ cung cấp nhiều chức năng cho giáo viên, học sinh và phụ huynh, mà còn dễ sử dụng trên mọi hệ điều hành và thiết bị vnEdu mang lại cách quản lý khoa học, hiệu quả cho nhà trường, giảm thiểu công việc thủ công và các thủ tục hành chính, đồng thời tránh sai sót trong tính toán.
Hệ thống vnEdu tự động tổng hợp số liệu học lực và hạnh kiểm theo quy định của Bộ Giáo dục, cung cấp báo cáo chính xác và tích hợp các mẫu báo cáo EMIS cho từng giai đoạn năm học Nó cho phép thông báo điểm và kết quả học tập của học sinh qua website, giúp phụ huynh dễ dàng theo dõi tình hình học tập của con em vnEdu cũng là nền tảng chia sẻ kinh nghiệm soạn bài giảng, với giao diện chuyên nghiệp, thân thiện và dễ sử dụng, mang lại trải nghiệm tốt nhất cho người dùng Người dùng có thể khai thác hệ thống mà không cần cài đặt ứng dụng hay tốn chi phí cho máy chủ, nhờ vào công nghệ điện toán đám mây Hệ thống linh hoạt, dễ dàng thích ứng với các thay đổi nghiệp vụ và yêu cầu của nhà trường cũng như các cấp quản lý giáo dục.
Skype cho phép người dùng đăng ký bằng email hoặc số điện thoại Mặc dù Skype được biết đến với kết nối ổn định và phổ biến trên toàn cầu, nhưng số lượng người tham gia cuộc gọi thường thấp, với tối đa 50 người nhưng chỉ khoảng 25 người có thể tham gia một cách hiệu quả.
Cơ sở thực tiễn
2.1 Tình hình ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm nói chung
2.1.1 Khảo sát thực trạng ứng dụng CNTT vào công tác chủ nhiệm lớp ở một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An a Tiến hành khảo sát GV
Qua 6 câu hỏi nhiều lựa chọn, kết quả hỏi ý kiến GVCN ở trường THPT nơi chúng tôi giảng dạy và một số GVCN là đồng nghiệp ở một số trường THPT trong và ngoài tỉnh với đường link: https://forms.gle/SD2F5YT75JXMCHfu8 có
95 giáo viên đã tham gia khảo sát, trong đó có 2 câu hỏi mang lại kết quả nổi bật Chúng tôi đã tiến hành khảo sát 300 học sinh từ 8 lớp, sử dụng mẫu khảo sát với 6 câu hỏi Dưới đây là kết quả thu được từ khảo sát này.
Em có thường xuyên được GVCN và CBL hướng dẫn sử dụng các công cụ CNTT trong hoạt động của lớp chủ nhiệm không?
Câu trả lời Tần số Tỉ lệ %
Em có thành thạo sử dụng các công cụ công nghệ thông tin để báo cáo các thông tin mà GV chủ nhiệm yêu cầu không?
Câu trả lời Tần số Tỉ lệ %
Thông qua hệ thống phiếu khảo sát, các số liệu thống kê thu được, chúng tôi có một số nhận xét về thực trạng như sau:
Kết quả khảo sát cho thấy hầu hết giáo viên (97,9%) nhận thức được tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong công tác làm giáo viên chủ nhiệm lớp Tuy nhiên, vẫn còn một tỷ lệ đáng kể (26,3%) giáo viên chỉ thỉnh thoảng hoặc rất ít khi áp dụng CNTT vào công việc của mình Điều này cho thấy sự chú trọng đến ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm lớp, nhưng nhiều giáo viên vẫn ngại tiếp cận do trình độ tin học hạn chế và sự e ngại đổi mới Hệ quả là việc ứng dụng CNTT thường mang tính chất hời hợt và chưa đạt hiệu quả cao Thêm vào đó, một số giáo viên chủ nhiệm còn thiếu động lực học hỏi và tìm hiểu công nghệ mới, dẫn đến việc chưa nhận thức đầy đủ về vai trò và tầm quan trọng của mình trong việc triển khai ứng dụng CNTT.
Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và mạng xã hội như Facebook, Zalo, YouTube, người dùng nhận được một lượng lớn thông tin hàng ngày Tuy nhiên, mạng xã hội đang trở thành một phần quan trọng trong đời sống của nhiều học sinh trung học, dẫn đến việc một số em sử dụng internet không đúng mục đích giáo dục Do đó, giáo viên chủ nhiệm cần nhắc nhở học sinh nhận diện thông tin thật giả để tránh bị lôi kéo vào những hành vi lệch lạc Việc dạy học sinh cách sử dụng mạng xã hội một cách thông minh, có văn hóa và chính kiến là rất cần thiết Đồng thời, cần hướng dẫn học sinh thành thạo các ứng dụng công nghệ thông tin để tham gia vào giáo dục một cách hiệu quả.
Khảo sát cho thấy phần lớn giáo viên chưa thường xuyên sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục, với chỉ 31,7% giáo viên áp dụng công nghệ thường xuyên Hơn nữa, mức độ thành thạo công nghệ của học sinh chỉ đạt 4,7%, trong khi đó, tỷ lệ học sinh thông thạo một số công cụ chỉ là 17,3%.
Việc áp dụng hiệu quả các giải pháp giáo dục hiện nay đang là thách thức lớn, đòi hỏi sự định hướng rõ ràng không chỉ từ giáo viên chủ nhiệm mà còn từ việc ứng dụng của học sinh trong lớp Những học sinh này chính là những chủ nhân tương lai của đất nước, do đó cần có những biện pháp cụ thể để phát huy tối đa tiềm năng của họ.
2.2 Thực trạng ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm tại trường THPT Cửa Lò
2.2.1 Bối cảnh của trường THPT Cửa Lò
Trường THPT Cửa Lò, được thành lập cùng với sự ra đời của thị xã du lịch biển, đã trải qua hơn 27 năm phấn đấu và trưởng thành, đạt được nhiều bước phát triển đáng tự hào Nhà trường chú trọng xây dựng phong trào “dạy tốt, học tốt” và nâng cao hiệu quả cuộc vận động “Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” Lãnh đạo trường không chỉ bồi dưỡng đạo đức lối sống và ý thức trách nhiệm nghề nghiệp cho giáo viên mà còn tổ chức các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả giờ học, và hỗ trợ học sinh giỏi Mặc dù gặp nhiều khó khăn, trường THPT Cửa Lò vẫn không ngừng phát triển và ghi nhận nhiều thành tích xuất sắc trong công tác giáo dục.
Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 diễn ra phức tạp, các trường học đã chuyển sang hình thức dạy học trực tuyến, tuy nhiên, giai đoạn đầu triển khai gặp nhiều khó khăn do cán bộ quản lý và giáo viên chưa được tập huấn, học sinh chưa chuẩn bị tâm lý, và cơ sở hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ Những yếu tố này đã ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học, đồng thời đặt ra thách thức cho giáo viên chủ nhiệm trong việc quản lý lớp học Do đó, giáo viên chủ nhiệm cần áp dụng các biện pháp phù hợp để điều hành lớp học hiệu quả trong tình hình hiện tại.
2.2.2 Công tác chủ nhiệm tại trường THPT Cửa Lò và tình hình cụ thể về việc ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm tại trường THPT Cửa Lò
Công tác làm GVCN tại trường THPT Cửa Lò được chú trọng với đội ngũ giáo viên có trình độ đạt chuẩn và tinh thần trách nhiệm cao Các GVCN nhận thức rõ vai trò của mình trong quá trình giáo dục và hình thành nhân cách học sinh, từ đó lập kế hoạch chủ nhiệm và điều hành lớp học một cách hiệu quả, nhằm khơi dậy sự hứng thú và động cơ học tập của học sinh Ban Giám hiệu trường đã chỉ đạo giáo viên xây dựng và duyệt kế hoạch chủ nhiệm, thiết lập tiêu chí thi đua và khen thưởng cho giáo viên cũng như học sinh có thành tích xuất sắc Nhà trường cũng chú trọng phối hợp với các tổ chức đoàn thể để tổ chức các hoạt động tập thể, giúp học sinh phát triển phẩm chất và năng lực tích cực.
Tình hình cụ thể về việc ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm tại trường THPT Cửa Lò :
Đội ngũ GVCN tại trường THPT Cửa Lò luôn thể hiện sự đoàn kết, nhiệt tình và trách nhiệm trong công việc, với chất lượng chuyên môn đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục Họ có tinh thần chia sẻ, hợp tác và ý thức đổi mới phương pháp giảng dạy cũng như công tác chủ nhiệm lớp Mặc dù phần lớn giáo viên có tinh thần học hỏi, một số GVCN đã sử dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong công tác chủ nhiệm, nhưng việc áp dụng này vẫn chưa phổ biến và chưa lan tỏa rộng rãi trong đội ngũ GVCN của trường.
Mặc dù một số giáo viên đã ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào công tác chủ nhiệm lớp như trình chiếu video về kỹ năng sống và sử dụng PowerPoint trong các hoạt động ngoại khóa, nhưng việc này chưa được thực hiện thường xuyên và chỉ có một số ít giáo viên tham gia Nhiều giáo viên trẻ có nhiệt huyết nhưng thiếu kinh nghiệm trong giảng dạy và giáo dục học sinh, trong khi một số giáo viên khác vẫn còn sức ỳ lớn và ít chủ động học hỏi, đổi mới, chưa đáp ứng được yêu cầu của thời đại Hơn nữa, việc ứng dụng CNTT hiện nay chủ yếu tập trung từ phía giáo viên mà chưa chú trọng phát triển kỹ năng CNTT cho học sinh.
2.2.3 Khảo sát thực trạng ứng dụng CNTT vào công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT Cửa Lò
2.2.3.1 Tổ chức khảo sát thực trạng
Mục đích của khảo sát này là nhằm xây dựng cơ sở thực tiễn cho việc thiết kế và áp dụng công nghệ thông tin trong công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp tại trường trung học phổ thông.
- Đối tượng khảo sát: GV và HS trường THPT Cửa lò nơi chúng tôi công tác
+ Thực trạng thiết kế và sử dụng ứng dụng CNTT trong lĩnh vực chủ nhiệm ở trường THPT của GV
+ Nhận thức của HS về việc thiết kế và sử dụng ứng dụng CNTT trong lĩnh vực chủ nhiệm ở trường THPT
Phương pháp khảo sát được thực hiện thông qua quan sát, sử dụng phiếu điều tra trên Google Forms, và phỏng vấn trực tiếp giáo viên và học sinh Mục tiêu là thu thập thông tin chính xác về thực trạng nghiên cứu.
- Thời gian khảo sát: Tháng 9 năm 2021
2.2.3.2 Kết quả khảo sát a Khảo sát GV về việc thiết kế và sử dụng CNTT trong các hoạt động tại lớp chủ nhiệm ở trường THPT Cửa Lò
Qua 6 câu hỏi nhiều lựa chọn, kết quả hỏi ý kiến GV đang và đã làm công tác chủ nhiệm ở trường THPT Cửa Lò nơi chúng tôi giảng dạy có 47 GV trả lời, trong đó có 2 câu hỏi đem lại kết quả đáng chú ý là:
- Gần 100% số GV cho rằng việc sử dụng ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm ở trường THPT là cần thiết hoặc rất cần thiết
Khảo sát cho thấy 55,3% giáo viên chủ nhiệm lớp rất thường xuyên ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong công tác của mình, trong khi 17% giáo viên sử dụng CNTT thường xuyên Tuy nhiên, gần 30% giáo viên chủ nhiệm chỉ thỉnh thoảng hoặc rất ít khi áp dụng CNTT vào công việc.
Giải pháp tăng cường ứng dụng CNTT một cách hiệu quả vào công tác chủ nhiệm lớp tại trường THPT Cửa lò hiện nay
Việc áp dụng công nghệ vào lớp học chủ nhiệm hiện nay chủ yếu tập trung vào giáo viên, trong khi đó cần chú trọng hơn đến việc tăng cường ứng dụng cho học sinh, đặc biệt là đội ngũ cán bộ lớp.
Nội dung ứng dụng công nghệ thông tin hiện nay chủ yếu tập trung vào việc lập báo cáo, chưa mở rộng ra các lĩnh vực khác trong công tác chủ nhiệm như sinh hoạt lớp, tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo, sinh hoạt ngoại khóa, theo dõi nề nếp và quản lý hồ sơ lớp học.
Khảo sát cho thấy rằng học sinh (HS) chưa phát huy tốt khả năng tự học, ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục, giao tiếp và giải quyết vấn đề sáng tạo Hơn nữa, các phương pháp sinh hoạt theo chủ đề và tập huấn công nghệ thông tin cho HS vẫn còn hạn chế.
Với hơn 16 năm kinh nghiệm làm GVCN và giảng dạy, chúng tôi nhận thức rõ thực trạng hiện nay và luôn nỗ lực học hỏi để hỗ trợ học trò phát huy tối đa lợi thế của công nghệ thông tin trong công tác chủ nhiệm.
3 Giải pháp tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin một cách hiệu quả vào công tác chủ nhiệm lớp tại trường THPT Cửa Lò hiện nay
3.1 Cơ sở đề xuất giải pháp
Khi triển khai đề tài này, chúng tôi đã dựa trên các nguyên tắc sau:
Một là, đáp ứng yêu cầu phát triển nhân cách, nâng cao năng lực tự chủ của HS
Chủ nghĩa Mác - Lênin khẳng định rằng con người là thực thể tự nhiên và xã hội, đồng thời có cá tính riêng Qua các mối quan hệ với thế giới tự nhiên, đồ vật và xã hội, nhân cách con người được hình thành và phát triển Do đó, trong việc giáo dục kỹ năng truyền thông cho học sinh, cần áp dụng các giải pháp tối ưu để phát huy các yếu tố hình thành nhân cách, đảm bảo sự phát triển tự nhiên và nâng cao năng lực tự chủ của từng cá nhân.
Hai là, đảm bảo quan điểm giáo dục theo phương pháp sư phạm tương tác
Theo phương pháp sư phạm tương tác, học sinh THPT cần tự chiếm lĩnh tri thức và kỹ năng, nắm vững cơ sở nghề nghiệp tương lai và có khả năng thích ứng với yêu cầu xã hội và cách mạng khoa học, công nghệ Để đạt được điều này, học sinh phải thực hiện hoạt động nhận thức dựa trên tư duy độc lập, óc phê phán, và tự xây dựng phương pháp học tập phù hợp.
Chúng tôi chú trọng giáo dục kỹ năng truyền thông cho học sinh, nhằm phát huy tư duy độc lập, sáng tạo và các năng lực, sở trường riêng của từng em Việc giáo dục cần tạo ra sự tương tác, không nên áp đặt hay giáo dục một chiều, mà phải linh hoạt và sáng tạo.
Ba là, đảm bảo tính thực tiễn của hoạt động giáo dục
Các biện pháp tổ chức quá trình học tập tại trường THPT Cửa Lò được đề xuất nhằm đáp ứng mục tiêu đào tạo, giúp học sinh nắm vững kiến thức và kỹ năng thực hành Những biện pháp này còn trang bị cho học sinh khả năng phát hiện và giải quyết các vấn đề cơ bản trong giáo dục tại trường THPT.
Các biện pháp giáo dục cần phải tương thích với nội dung và phương pháp dạy học, đảm bảo tính hiện đại và sự cân đối hài hòa Điều này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của phương pháp tự học và tự nghiên cứu, nhằm tạo điều kiện cho người học phát huy tính chủ động và sáng tạo.
Bốn là, dựa vào lý thuyết Đa trí tuệ
Thuyết đa trí tuệ của Tiến sĩ Howard Gardner đã cung cấp cái nhìn toàn diện về tiềm năng não bộ của con người, nhấn mạnh sự đa dạng về trí tuệ ở mỗi cá nhân Ông chỉ ra rằng mỗi người sinh ra đều sở hữu 8 loại hình thông minh khác nhau, bao gồm thông minh ngôn ngữ, logic – toán học, thể chất, không gian, tương tác xã hội, nội tâm, âm nhạc và tự nhiên Gần đây, Gardner đã đề xuất bổ sung trí thông minh thứ chín, được gọi là "trí thông minh theo chủ nghĩa hiện sinh" hay "trí thông minh triết học." Việc khai thác và phát triển những loại hình trí thông minh này là rất quan trọng để đạt được sự phát triển toàn diện.
3.2.1 Xây dựng kế hoạch ứng dụng CNTT cụ thể vào công tác chủ nhiệm lớp
Dựa trên cơ sở khoa học và tình hình thực tế chúng tôi lập kế hoạch thực hiện đề tài như sau:
Thời gian Nội dung Cách thức tiến hành
- Nghiên cứu thực trạng và tiến hành khảo sát đối với học sinh và GVCN trên địa bàn tỉnh Nghệ An
- Nghiên cứu thực trạng và tiến hành khảo sát đối với học sinh và GVCN tại trường THPT Cửa Lò
- Xây dựng kế hoạch, thiết kế và ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm lớp đối với trường THPT Cửa Lò
- Triển khai ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm tại trường THPT Cửa Lò
- Phân công nhiệm vụ cho mỗi cá nhân
- Lập form khảo sát, tiến hành phân tích số liệu
- Tập huấn đối với GV, GVCN của trường THPT Cửa Lò
- Hướng dẫn đối với GVCN có nhu cầu tìm hiểu về ứng dụng CNTT
- Cùng với GVCN hướng dẫn cán bộ lớp, học sinh lớp chủ nhiệm thiết kế và sử dụng CNTT trong các hoạt động
- GVCN thiết kế ứng dụng CNTT
- HS thiết kế ứng dụng CNTT
Khảo sát thực trạng sau khi áp dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm tại trường THPT Cửa Lò và học sinh lớp 12A1, 12D4
- Lập form khảo sát, tiến hành phân tích số liệu
3.2.2 Giải pháp tăng cường ứng dụng CNTT đối với GVCN
Dù áp dụng phương pháp và hình thức dạy học mới với công nghệ thông tin, giáo viên chủ nhiệm cần có ba loại kiến thức quan trọng: (1) Kiến thức nội dung giáo dục để đảm bảo dạy đúng và đủ; (2) Kiến thức sư phạm để tổ chức dạy học hợp lý và hấp dẫn; (3) Kiến thức công nghệ để tăng cường hứng thú và đạt hiệu quả giáo dục cao nhất cho học sinh.
GVCN đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực ứng dụng CNTT, giúp quản lý và chỉ đạo học sinh, kết nối với BGH, phụ huynh và các tổ chức trong trường Mục tiêu là tăng cường hiệu quả ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm, đòi hỏi GVCN không ngừng học hỏi và tìm kiếm giải pháp để cải thiện kỹ năng CNTT cho cán bộ lớp và học sinh.
GVCN cần lưu ý ứng dụng CNTT sẽ vận hành ở ba phương diện:
+ Kho dữ liệu, học liệu số, phục vụ cho dạy học, giáo dục;
Các công cụ và phương tiện kỹ thuật hiện đại như máy tính, mạng truyền thông và thiết bị công nghệ đều cần nguồn điện năng để hoạt động Những công cụ này có thể được áp dụng hiệu quả trong dạy học và giáo dục.
+ Phương pháp khoa học, công nghệ, cách thức tổ chức, khai thác, sử dụng, ứng dụng nguồn học liệu số, thiết bị công nghệ trong dạy học, giáo dục
Tiếp đó, GV CN sẽ tiến hành lần lượt các bước sau:
Thứ nhất, GVCN cần xác định hệ thống các ứng dụng CNTT cần ứng dụng vào công tác chủ nhiệm:
- Các ứng dụng của phần mềm Vnedu để ứng dụng hàng ngày: quản lý hồ sơ, điểm diện học sinh,
- Các phần mềm dùng để hỗ trợ quản lý lớp học, theo dõi các hoạt động của lớp hằng ngày: Classdojo, zalo, facebook,
- Các phần mềm dùng để thiết kế: Padlet.com, Canva,
- Các phần mềm dùng để khảo sát, báo cáo: Sử dụng GG Form, excel, google sheet,
- Các phần mềm dùng để trình bày, thảo luận, tổ chức các chủ đề và tập huấn về CNTT cho GVCN khác và HS: powerpoint, word, sway, youtube,…
Thứ hai, GVCN cần tham gia các nhóm học tập về công tác chủ nhiệm, các nhóm học tập về ứng dụng CNTT trong giáo dục
GVCN cần nắm bắt tâm lý của học sinh THPT hiện nay, đặc biệt là liên quan đến vùng miền Việc tìm hiểu hoàn cảnh của lớp chủ nhiệm là rất quan trọng, đặc biệt chú ý đến những học sinh có hoàn cảnh khó khăn hoặc khác biệt để có thể hỗ trợ và quan tâm đúng mức.
GVCN cần phân loại các nhiệm vụ công tác chủ nhiệm và xác định hướng ứng dụng CNTT cho các nhiệm vụ quan trọng như quản lý hồ sơ lớp, điều hành đội ngũ cán bộ lớp, tổ chức sinh hoạt lớp, họp phụ huynh và các hoạt động ngoại khóa.
Hiệu quả của đề tài
Sau khi thực hiện nghiên cứu tại hai lớp 12A1 và 12D4, chúng tôi nhận thấy rõ rệt hiệu quả của đề tài không chỉ đối với các lớp thực nghiệm mà còn có tác động tích cực đến công tác chủ nhiệm tại trường THPT Cửa Lò.
So với kết quả khảo sát đầu năm học trước khi thực nghiệm đề tài, chúng tôi đã tiến hành thăm dò ý kiến của 28 giáo viên chủ nhiệm (GVCN) trong và ngoài nhà trường năm học 2021-2022 thông qua Google Forms Mục đích là để xác định mức độ ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) của các GVCN trong công tác chủ nhiệm lớp Kết quả khảo sát được thể hiện trong bảng dưới đây.
Câu hỏi: Trong quá trình làm công tác chủ nhiệm lớp, nếu Thầy (Cô) sử dụng ứng dụng CNTT thì thầy (cô) sẽ sử dụng trong nội dung nào?
Nội dung Số câu trả lời
Hoạt động sinh hoạt ngoại khóa 28 0
Cán bộ lớp theo dõi nề nếp học sinh 26 2
Thiết lập hệ thống hồ sơ quản lý, lưu trữ sử dụng và bổ sung hàng năm
Câu hỏi: Thầy (Cô) vui lòng cho ý kiến đề xuất nâng cao kỹ năng sử dụng CNTT trong công tác làm GVCN lớp
Khảo sát cho thấy hầu hết giáo viên chủ nhiệm tại trường THPT Cửa Lò đã nâng cao nhận thức về việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác chủ nhiệm Họ cũng tích cực học hỏi và xác định các định hướng, mục tiêu cụ thể phù hợp với lớp học của mình.
- Link khảo sát HS sau khi thực hiện đề tài: https://bitly.com.vn/oz4xbr
Năm học 2021- 2022 Mức độ thành thạo
Biết vận dụng công cụ CNTT
Dựa trên số liệu thống kê và thành tích đạt được từ tập thể lớp chủ nhiệm, học sinh, cùng với sự đóng góp của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm, chúng tôi nhận thấy đề tài này đã mang lại hiệu quả rõ rệt.
Mức độ thành thạo và ứng dụng công nghệ thông tin của hai lớp 12A1 và 12D4 đã có sự gia tăng đáng kể từ năm học 2020-2021, trước khi triển khai giải pháp, đến năm học 2021-2022, khi giải pháp đã được thực hiện.
- Việc ứng dụng CNTT như trên đã giúp GVCN quản lí lớp học một cách khoa học, hiệu quả, tiết kiệm thời gian, có nhiều sáng tạo, đổi mới
Xây dựng một lớp học với cảm xúc tích cực là yếu tố quan trọng, nơi mà mỗi học sinh không chỉ phát triển bản thân mà còn lan tỏa năng lượng tích cực đến những người xung quanh Các mối quan hệ tích cực giữa học sinh sẽ tạo ra một môi trường học tập thân thiện và hỗ trợ, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục.
- Giúp học sinh, phụ huynh nắm bắt và xử lý thông tin một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất
Học sinh ngày càng tự tin và phát huy nhiều năng lực quan trọng như tự chủ, tự học, giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tính toán, tìm hiểu tự nhiên và xã hội, ngôn ngữ, thẩm mỹ, đặc biệt là năng lực công nghệ và tin học Đồng thời, các em cũng được hình thành và phát triển những phẩm chất như nhân ái, trung thực, trách nhiệm và chăm chỉ Tỷ lệ học sinh thường xuyên ứng dụng công nghệ thông tin trong lớp chủ nhiệm đã tăng lên đáng kể, đạt 77,8%.
Các em học sinh đã tự tay tạo ra những sản phẩm ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ cho nhu cầu cá nhân Ngoài ra, các em còn tích cực tham gia các diễn đàn và cuộc thi khoa học kỹ thuật về lĩnh vực ứng dụng CNTT, trong đó có em Nguyễn Dĩnh Khiêm, học sinh lớp 12A1, đã xuất sắc đạt giải trong cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp Tỉnh.
Dự án "ALO HELP - Ứng dụng kết nối cộng đồng, chia sẻ yêu thương" đã ghi dấu ấn mạnh mẽ với giải Nhất thuộc về em Hoàng Cẩm Tú, học sinh lớp 12A1, cho dự án "Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số giải pháp để nâng cao thị hiếu âm nhạc của học sinh THPT trên địa bàn thị xã Cửa Lò trong giai đoạn hiện nay" Những thành tích này không chỉ thể hiện sự tự hào mà còn khẳng định khả năng học hỏi và ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả trong nghiên cứu khoa học.
Hình ảnh học sinh lớp 12A1 tham gia cuộc thi KHKT cấp Tỉnh có ứng dụng CNTT
Sản phẩm Canva mang đến cảm xúc sâu sắc cho phụ huynh với thiết kế đẹp mắt và nội dung phong phú, thể hiện thành tích và mong muốn của học sinh Những sản phẩm này sẽ được giáo viên chủ nhiệm trình chiếu trong cuộc họp phụ huynh cuối học kỳ 1, đồng thời in màu để phát cho từng phụ huynh như một kỷ niệm ý nghĩa, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đến cha mẹ.
Học sinh đã sử dụng phần mềm Canva để thiết kế thiệp, sau đó trình chiếu bằng PowerPoint và in ấn để tặng phụ huynh trong cuộc họp cuối học kỳ 1.
Việc phụ huynh và học sinh cùng tham gia một khảo sát nhỏ độc lập không chỉ tạo ra sự kết nối thú vị giữa hai bên mà còn giúp họ hiểu nhau hơn.
* Khảo sát phụ huynh học sinh: * Khảo sát học sinh:
Khi so sánh kết quả khảo sát giữa học sinh và phụ huynh, có sự trùng khớp thể hiện sự thấu hiểu lẫn nhau, nhưng cũng xuất hiện những điểm khác biệt tạo ra những bất ngờ thú vị Điều này giúp cả hai bên nhìn nhận lại mối quan hệ, từ đó có thể tạo ra những niềm vui nhỏ và điều chỉnh âm thầm để phù hợp hơn với nhau.
Với sự phát triển của công nghệ thông tin, ứng dụng phần mềm Zoom cho phép giáo viên giám sát hoạt động ngoại khóa của học sinh từ xa, mà không cần có mặt tại lớp Điều này đặc biệt hữu ích trong các trường hợp giáo viên là F0 hoặc F1, không thể đến lớp, hoặc khi giáo viên chủ nhiệm muốn theo dõi tính tự giác của học sinh trong thời gian học tập tại nhà.
Bằng cách phân công nhiệm vụ cho cán bộ lớp, giáo viên chủ nhiệm (GVCN) đã kiểm duyệt và thông qua các nội dung, dẫn đến việc lớp tổ chức thành công buổi hoạt động ngoại khóa vào ngày 26/3 với chủ đề “Xây dựng tình bạn đẹp, nói không với bạo lực học đường” Các em học sinh đã thể hiện sự thoải mái và tự tin khi chủ động tiếp nhận nhiệm vụ mà không cần sự hiện diện của GVCN, kể cả trong các buổi tổ chức online.
Hình ảnh GV đồng thành cùng hoạt động ngoại khóa “Xây dựng tình bạn đẹp, nói không với bạo lực học đường” qua phần mềm zoom
HS chủ động đa dạng hóa hoạt động trong buổi kết nạp Đoàn viên của lớp 12D4
HS tự làm video trên phần mềm Canva để tuyên truyền về ngày thành lập Đoàn Thanh niên 26/3
