SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SKKN MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC TẬP MÔN NGỮ VĂN (PHẦN ĐỌC -HIỂU VĂN BẢN) CHO HỌC SINH BAN KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở TRƯỜNG THPT THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC MƠN: NGỮ VĂN Nhóm tác giả: TRẦN THỊ THƯƠNG: THPT HOÀNG MAI SĐT: 0868267934 LÊ THỊ KIM NGÂN: THPT HOÀNG MAI Năm thực hiện: 2021- 2022 NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM GV HS ĐHQG KHTN ĐHVB PPDH HTDH CTGD SGK THPT TN THPT NL/ PTNL KTĐG SKKN Giáo viên Học sinh Đại học Quốc gia Khoa học tự nhiên Đọc- hiểu văn Phương pháp dạy học Hình thức dạy học Chương trình giáo dục Sách giáo khoa Trung học phổ thơng Tốt nghiệp Trung học phổ thông Năng lực/Phát triển lực Kiểm tra đánh giá Sáng kiến kinh nghiệm MỤC LỤC TT PHẦN 1 PHẦN 1.1 1.2 2.1 2.2 PHẦN Nội dung Trang ĐẶT VẤN ĐỀ Lý chọn đề tài Mục đích, phạm vi nghiên cứu Khách thể nghiên cứu đối tượng nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Kế hoạch nghiên cứu Những đóng góp đề tài Cấu trúc sáng kiến kinh nghiệm NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Cơ sở khoa học Cơ sở lí luận Cơ sở thực tiễn Giải pháp nâng cao chất lượng dạy-học môn Ngữ văn (phần Đọc-hiểu văn bản) cho HS ban KHTN trường THPT theo định hướng phát triển NL Lựa chọn, vận dụng hình thức phương pháp giảng dạy mơn Ngữ văn (phần Đọc-hiểu văn bản) theo định hướng phát triển NL cho HS ban KHTN Giải pháp tăng cường NL học phần Đọc- hiểu văn 22 theo định hướng phát triển NL cho HS ban KHTN Thực nghiệm sư phạm 34 KẾT LUẬN 52 Tài liệu tham khảo Phụ lục PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ Lí chọn đề tài Trong định hướng phát triển Chương trình GDPT nay, Ngữ văn coi mơn học cơng cụ có vai trị quan trọng việc định hướng phát triển phẩm chất, NL HS Đồng thời, môn học, môn thi bắt buộc kì thi quan trọng Điều cho thấy vai trị khơng thể phủ nhận việc học môn học tất HS THPT, dù ban KHTN hay ban KHXH Cùng với mơn học khác, Ngữ văn mơn học đóng vai trò quan trọng việc định hướng phát triển NL HS Chương trình SGK Ngữ văn sử dụng trường THPT soạn theo hướng tích hợp ba môn: Đọc hiểu - Tiếng Việt - Tập làm văn, lấy văn làm trục sử dụng ngữ liệu từ văn để giảng dạy Các đọc hiểu chương trình thiết kế với mục tiêu đảm bảo kiến thức thể loại văn học, tác phẩm văn học tiêu biểu, nắm số khái niệm thao tác phân tích tác phẩm văn học, có kiến thức sơ giản thi pháp, lịch sử văn học Việt Nam, Không thế, dạy ĐHVB dạy kĩ đọc - hiểu, nghe, nói, viết, hướng tới khám phá hay, đẹp từ tác phẩm văn chương nhằm khơi dậy, hình thành phát triển nhân cách cho HS, bồi dưỡng cho em tri thức làm phong phú đời sống tâm hồn, hướng em tới Chân – Thiện – Mĩ Trên tinh thần đó, dần hình thành phát triển phẩm chất, NL HS Tuy nhiên, qua thực tiễn trình giảng dạy, khảo sát thực tế trường THPT Hồng Mai, chúng tơi nhận thấy bên cạnh em có tinh thần học tập nghiêm túc, có ý thức hình thành rèn luyện NL phẩm chất tốt đẹp qua mơn này, cịn tình trạng, HS theo định hướng ban KHTN thường xem nhẹ vai trị mơn Ngữ văn, phần ĐHVB Thái độ, tâm lí tiếp cận mơn học gần khơng có hứng thú, có tích cực hoạt động học tập dẫn đến tình trạng học đối phó Vì vậy, kết học tập, thi cử môn học thu từ HS chưa cao Đội ngũ GV môn Ngữ văn, có NL chun mơn vững vàng, tận tâm có tinh thần trách nhiệm cao giảng dạy, cố gắng đổi PPDH để có giảng hay, lí thú hấp dẫn cho em Tuy nhiên, phận GV chưa có giải pháp hiệu nhằm kích thích NL tự học, tự nghiên cứu, NL cảm thụ văn chương cho em, phân công giảng dạy môn Ngữ văn lớp ban KHTN PPDH sử dụng chủ yếu thiên kiểu thầy giảng, ghi bảng trình chiếu qua slide, trò việc nghe, ghi nhớ biết nhắc lại điều giảng đủ Cách dạy gần khơng hình thành phẩm chất, NL HS, mặc dù, đối tượng HS ban KHTN có nhiều tiềm tư duy, khả sáng tạo Vì vậy, ĐHVB chưa thu hút ý em, HS ngày tỏ bàng quan, thờ với văn chương Đứng trước thực tiễn này, thân trăn trở, mong muốn tìm giải pháp để HS THPT nói chung, HS ban KHTN nói riêng có tinh thần, ý thức thái độ đắn với môn Cao là, em u thích mơn Văn đồng thời nâng cao chất lượng học tập môn học Chính từ lý trên, chúng tơi mạnh dạn đem hiểu biết kinh nghiệm tích lũy trình dạy học xin trình bày đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Một số giải pháp nâng cao chất lượng học tập môn Ngữ văn (phần Đọc -hiểu văn bản) cho HS ban khoa học tự nhiên trường THPT theo định hướng phát triển NL” Qua đó, chúng tơi mong muốn đóng góp vào việc nâng cao chất lượng học- thi môn học Ngữ văn cho HS nói chung, HS ban KHTN nói riêng Đồng thời, hình thành em NL cần có đáp ứng yêu cầu theo định hướng chương trình GDPT Mục đích, nhiệm vụ đề tài 2.1 Mục đích nghiên cứu - Thấy thực trạng việc học tập phân môn ĐHVB HS THPT ban KHTN - Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng dạy- học môn Ngữ văn, phần ĐHVB cho HS THPT ban KHTN theo định hướng phát triển NL HS - Định hướng thiết kế dạy học ĐHVB có vận dụng hình thức phương pháp dạy- học Ngữ văn phù hợp với đối tượng HS THPT ban KHTN 2.2 Phạm vi nghiên cứu Người viết nghiên cứu số giải pháp nâng cao chất lượng học tập môn Ngữ văn (phần ĐHVB) cho HS ban KHTN trường THPT khối lớp 10, 12 Khách thể nghiên cứu đối tượng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu - Quá trình giảng dạy kiến thức phần ĐHVB cho HS THPT nói chung, lớp thuộc ban KHTN nói riêng - Q trình học tập, ôn luyện HS ban KHTN - Các PPDH, HTDH phần ĐHVB trường THPT cho lớp thuộc ban KHTN 3.2 Đối tượng nghiên cứu HS khối lớp 10,12 trường THPT Hồng Mai (ban bản) khơng có tiết tự chọn môn Ngữ văn Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp điều tra, vấn - Phương pháp thống kê, so sánh - Phương pháp phân tích, khái quát hóa, hệ thống hóa - Phương pháp thực nghiệm sư phạm… Kế hoạch nghiên cứu - Đề tài nghiên cứu thời gian dài, từ năm 2019 đến Nó đúc rút từ kinh nghiệm giảng dạy người viết từ việc đánh giá kết học tập HS, có HS ban KHTN - Thời gian viết hoàn thiện: 2021-2022 Những đóng góp đề tài Kết đề tài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng học tập môn Ngữ văn (phần Đọc -hiểu văn bản) cho HS ban khoa học tự nhiên trường THPT theo định hướng phát triển NL” giúp số lượng lớn HS THPT ban KHTN giải khó khăn học tập mơn Ngữ văn So với cơng trình nghiên cứu vấn đề tìm giải pháp nâng cao chất lượng dạy học môn học này, đề tài sâu vào nghiên cứu thực trạng học tập, chất lượng thi cử môn Ngữ văn HS lớp ban KHTN Từ đó, kết luận đề xuất giải pháp khả thi, phù hợp với tầm đón nhận, tâm lí NL em ban KHTN trường THPT Giúp em vừa u thích mơn học, u thích văn văn nước, đồng thời phát huy NL cần có, đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT đặt Cấu trúc sáng kiến kinh nghiệm Ngoài phần Đặt vấn đề Kết luận, đề tài chúng tơi có nội dung sau: Cơ sở khoa học Giải pháp nâng cao chất lượng dạy-học môn Ngữ văn (phần Đọc -hiểu văn bản) cho HS ban KHTN trường THPT theo định hướng phát triển NL Thực nghiệm sư phạm PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Cơ sở khoa học 1.1 Cơ sở lý luận 1.1.1 Yêu cầu chương trình GDPT 2018 Dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất NL HS yêu cầu cấp thiết đổi dạy học, nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo Điều 30 Luật giáo dục năm 2019 nêu rõ: "Phương pháp GDPT phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo HS phù hợp với đặc trưng môn học, lớp học đặc điểm đối tượng HS; bồi dưỡng phương pháp tự học, hứng thú học tập, kĩ hợp tác, khả tư độc lập; phát triển toàn diện phẩm chất NL người học; tăng cường ứng dụng công nghệ thơng tin truyền thơng vào q trình giáo dục" Nghị 29- NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 Hội nghị TW khóa XI “Đổi toàn diện giáo dục đào tạo, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa – đại hóa điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hội nhập quốc tế” khẳng định: “Chuyển mạnh trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện NL phẩm chất người học Học đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình giáo dục xã hội” Quán triệt tinh thần đó, Bộ Giáo dục Đào tạo xây dựng Chương trình GDPT (Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đào tạo) xác định nội dung trọng tâm việc đổi bản, toàn diện GDPT phát triển NL người học, từ nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chiến lược phát triển đất nước, Trong quy định mục tiêu hình thành phát triển cho HS phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm; đồng thời, hình thành phát triển cho HS NL cốt lõi (bao gồm NL chung hình thành, phát triển thông qua tất môn học hoạt động giáo dục: NL tự chủ tự học, NL giao tiếp hợp tác, NL giải vấn đề sáng tạo) NL đặc thù hình thành, phát triển chủ yếu thông qua số môn học hoạt động giáo dục Chương trình GDPT – chương trình tổng thể (ban hành kèm theo Thơng tư số 32/2018/TT-BGDDT ngày 26/12/2018 Bộ trưởng Bộ GD-ĐT) Chương trình GDPT – Chương trình mơn Ngữ văn (ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGĐT ngày 26/12/2018 Bộ trưởng Bộ GD-ĐT khẳng định: Ngữ văn coi mơn học cơng cụ, theo đó, mơn học với mơn học khác hình thành cho HS NL chung nói Đặc biệt, cịn đóng vai trị quan trọng việc hình thành NL giao tiếp tiếng Việt, NL cảm thụ văn học- NL mang tính đặc thù mơn học Về NL giao tiếp Tiếng Việt: Tiếng Việt công cụ để giao tiếp sống học tập Vì mơn Ngữ văn phải có nhiệm vụ trang bị cho HS khả sử dụng tiếng Việt cách phù hợp hiệu tình giao tiếp NL giao tiếp nội dung dạy học tiếng Việt thể kĩ bản: nghe, nói, đọc, viết khả ứng dụng kiến thức kĩ vào tình giao tiếp khác sống Về lực cảm thụ văn học: Cảm thụ văn học phát cảm nhận giá trị bật, điều sâu sắc, tế nhị đẹp đẽ văn học giá trị nội dung lẫn nghệ thuật thể tác phẩm, hay từ ngữ, hình ảnh có giá trị thẩm mĩ câu văn, câu thơ HS phải có khả phát hiện, đánh giá thưởng thức đẹp văn học sống, biết làm chủ sống, biết làm chủ cảm xúc thân, biết hành động hướng theo đẹp, thiện Cảm nhận vẻ đẹp ngôn ngữ, nhận giá trị thẩm mĩ văn học, biết rung cảm, hướng thiện, vận dụng giá trị thẩm mĩ mà văn học mang lại thực tế sống HS có NL cảm thụ văn chương tốt hiểu ý nghĩa văn, thơ, đoạn văn, đoạn thơ thấy nét đẹp thơ văn, làm cho tâm hồn em thêm phong phú 1.1.2 Đặc trưng cấu trúc chương trình kiểm tra đánh giá mơn Ngữ văn Cấu trúc chương trình SGK Ngữ văn nay, nhiều tạo điều kiện cho việc dạy học ĐHVB theo định hướng phát triển NL cho HS Như giới thiệu, SGK Ngữ văn soạn theo hướng tích hợp ba môn: Đọc hiểu - Tiếng Việt - Tập làm văn, lấy văn làm trục sử dụng ngữ liệu từ văn để giảng dạy Vì vậy, thấy, phận Đọc hiểu đóng vai trị quan trọng, ví cánh cửa để hình thành NL tiếp nhận văn tiền đề để hướng đến NL tạo lập văn Dạy ĐHVB có giá trị quan trọng khơng cung cấp kiến thức mà hướng HS phát triển NL cần thiết Bên cạnh đó, yêu cầu đổi cách đề theo định hướng phát triển NL chương trình Ngữ văn 2018 quy định rõ: “Đánh giá định kì thường thơng qua đề kiểm tra đề thi viết Đề thi, kiểm tra u cầu hình thức viết tự luận (một nhiều câu); kết hợp hình thức trắc nghiệm khách quan hình thức tự luận để đánh giá đọc hiểu yêu cầu viết văn chủ đề theo kiểu văn học chương trình…Trong việc đánh giá kết học tập cuối năm học, cuối cấp học, cần đổi cách thức đánh giá…; sử dụng khai thác ngữ liệu bảo đảm yêu cầu đánh giá lực học sinh, khắc phục tình trạng học sinh học thuộc chép tài liệu có sẵn; tránh dùng lại văn ngữ liệu học để đánh giá xác khả đọc hiểu phân tích, cảm thụ tác phẩm văn học” Điều đồng nghĩa với việc, GV cần hướng dẫn HS nắm phương pháp ĐHVB, không văn chương trình SGK, đồng thời cịn vận dụng để đọc hiểu văn thể loại có độ khó tương đương Để đáp ứng yêu cầu trên, GV cấp học nói chung, GV bậc THPT nói riêng phải khơng ngừng đổi PPDH, HTDH, KTĐG cách đầy sáng tạo, linh hoạt sử dụng trình giảng dạy để phù hợp với đối tượng HS, phát huy tối đa sở trường, NL tiềm ẩn em 1.2 Cơ sở thực tiễn thực trạng vấn đề nghiên cứu 1.2.1.Thực trạng chung HS ban KHTN học tập môn Ngữ văn Đáp ứng xu thời đại, yêu cầu đổi chương trình giáo dục theo định hướng phát triển NL, việc dạy - học Ngữ văn phải không ngừng thay đổi theo hướng Hướng hoạt động dạy-học Ngữ văn vào hình thành phát triển NL thiết yếu, đáp ứng với yêu cầu phát triển xã hội, thông qua việc rèn luyện phát triển kỹ đọc, viết, nghe, nói Dạy- học Ngữ văn theo phương pháp chuyển hóa NL người học văn tác phẩm, thành NL cho HS, coi trọng khả tiếp nhận văn HS, trọng giảng dạy theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập HS, coi HS chủ thể hoạt động học Tuy nhiên, cách dạy-học truyền thống chưa thực nhiệm vụ Qua thực tiễn trình dạy học, qua khảo sát HS ban KHTN, cô giáo giảng dạy môn Ngữ văn, trường THPT Hoàng Mai (Phiếu khảo sát Phụ lục 1,2), thu kết quả: Rất nhiều HS THPT, HS ban KHTN nói riêng tiếp cận môn Ngữ văn, đặc biệt phần ĐHVB hời hợt, gần khơng có hứng thú, có tích cực hoạt động học tập Thực trạng lười đọc tài liệu, chí đọc văn sách giáo khoa phổ biến Đa số HS thông tin, chữ văn khơ khan chiều, khơng có hình ảnh trực quan có giá trị cao thực tiễn đời sống HS khẳng định việc học tập mơn Ngữ văn biết thêm số kiến thức tác giả, tác phẩm, gần không hình thành NL thân qua mơn học HS ban KHTN tồn tình trạng học lệch rõ rệt Các em muốn dành thời gian nhỏ lớp, để “tranh thủ” học Văn, “đối phó” với GV Tồn thời gian khác dành để học làm đề môn khối A, A1, B…Vì vậy, kết thu từ HS học tâp thi cử hạn chế Kết định lượng qua lần thi KSCL hay thi TN THPTQG chưa đạt kì vọng đặt Bên cạnh đó, phương pháp dạy ĐHVB số GV chưa thực hướng Người “đọc hiểu” tiết dạy ĐHVB chủ yếu GV Các thầy cô lên lớp với nội dung học (đã chuẩn bị sẵn giáo án) Trong học ĐHVB, GV thường làm nhiệm vụ “cảm thụ hộ” HS Phần nhiều GV hướng dẫn HS chiếm lĩnh tri thức cách nêu lên hệ thống câu hỏi hướng để HS trả lời ln phiên, chí “nói máy” em phát biểu dựa vào SGK, tài liệu tham khảo Về phía HS, em thường tiếp cận VBĐH dừng lại mức đọc thành tiếng Xuyên suốt thời gian học ĐHVB, GV trung tâm bình giảng Quá trình HĐHVB dừng lại khâu “đọc - chép”, “chiếu - chép”, nhiệm vụ HS “nghe - chép” “nhìn - chép” Lâu dần, hoạt động trở nên nhàm chán, việc dạyhọc văn học trường phổ thông không đáp ứng mục tiêu hình thành phát triển NL cho HS Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng Thứ nhất, xuất phát từ đặc điểm môn Ngữ văn môn học giàu tính hình tượng, kiến thức nhiều, địi hỏi HS có phẩm chất, lực tảng Thứ hai, xuất phát từ phía HS, nhiều em chưa đánh giá vị trí mơn Ngữ văn, chưa có ý thức học tập Đặc biệt, học định hướng thi mơn KHTN, mà nhiều em thờ học tập môn môn này, đa số em ban KHTN tồn tư “chỉ cần đậu đại học khối A, A1, B với số điểm cao, cịn điểm mơn Ngữ văn cần đủ điểm đậu tốt nghiệp THPT Quốc gia được” Thêm vào đó, từ năm học 20192020 đến nay, ảnh hưởng đại dịch Covid nên em phải học trực tuyến thời dài, nên nhiều em lười học thêm nhãng việc học tập môn Ngữ văn Thứ ba, xuất phát từ phía GV, người dạy chưa phân tích hết yếu tố đến từ HS để hiểu HS khơng tích cực học, hai q rập khn kiến thức SGK, phương pháp tổ chức, kĩ thuật tổ chức hoạt động dạy học chưa phù hợp với đối tượng HS khơng chun Văn nên chưa kích thích hứng thú em Một đặc điểm tư duy, tâm sinh lí lứa tuổi HS THPT, HS ban KHTN em ngày có nhu cầu tự bộc lộ khả năng, cách nghĩ, cách giải vấn đề riêng Điều HS cần GV động viên, khích lệ, có hứng thú Các em không hào hứng bị áp đặt tư thụ Đứng trước tình này, GV khơng trau dồi cho trình độ, kiến thức, lĩnh đứng lớp tư khách quan, cởi mở…chúng ta vội vàng phủ nhận lí lẽ mẻ nặng nề phê bình, lên án cách nhìn, cách cảm em Chính điều khiến cho mơn Văn khơng tạo hứng thú, khơng phát triển tiềm sẵn có HS ban KHTN Và quan trọng hơn, em khơng cịn hứng thú với mơn học- nguyên sâu xa việc, HS ngày xa lánh với môn quan trọng 1.2.2 Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề Hiện nay, có nhiều báo khoa học, nhiều tài liệu, cơng trình luận văn Thạc sỹ, Tiến sỹ… nghiên cứu vấn đề dạy học môn Ngữ văn theo định hướng phát triển NL HS Tiêu biểu viết TS Nguyễn Trọng Hoàn: Một số vấn đề ĐHVB ngữ văn Hình thành NL đọc cho HS dạy học Ngữ văn; GS.TS Nguyễn Thanh Hùng với Đọc hiểu văn chương bài: Những khái niệm then chốt vấn đề đọc hiểu văn chương; GS.TS Trần Đình Sử viết ĐHVB- Một khâu đột phá nội dung phương pháp dạy văn nay; TS Nguyễn Viết Chữ với Về việc bồi dưỡng kĩ đọc – nghe – nói- viết cho HS dạy học Ngữ văn; Cơng trình Dạy học theo định hướng hình thành phát triển NL người học trường phổ thơng hai tác giả Lê Đình Trung-Phan Thị Thanh Hội; cơng trình Phương pháp dạy học phát triển NL HS phổ thơng nhóm tác giả Huỳnh Văn Sơn (chủ biên); Dạy học PTNL môn Ngữ văn trung học phổ thông Đỗ Ngọc Thống nhóm cộng sự…Phát triển NL đọc - hiểu cho HS THPT đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT Nguyễn Thị Thanh Lâm; Một số biện pháp phát triển NL văn học cho HS phổ thông đáp ứng u cầu chương trình GDPT mơn Ngữ văn (2018) Phạm Thị Thu Hiền; Các SKKN nhiều thầy giáo góp phần khơng nhỏ việc nâng cao chất lượng dạy- học phần Đọc hiểu văn Tiêu biểu có Một số biện pháp nâng cao NL ĐHVB Ngữ văn cho HS THPT tác giả Trần Thị Oai; Phát triển NL ĐHVB cho HS trung học phổ thông dạy học ngữ văn (qua liệu lớp 10) Đồn Thị Thanh Huyền… Nhìn chung, cơng trình nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng phân mơn ĐHVB chương trình Ngữ văn, trọng đến khâu hướng C KẾT LUẬN Đóng góp đề tài 1.1 Tính mới: Đề tài nghiên cứu, thực nghiệm thành công đúc rút từ kinh nghiệm có tính thực tiễn cao triển khai trường THPT Hoàng Mai từ năm học 2019 đến Đề tài kế thừa nhiều thành tựu nỗ lực dạy học theo định hướng phát triển NL dạy học Ngữ văn cho HS THPT Trên sở đó, chúng tơi sâu vào nghiên cứu thực trạng học tập, chất lượng thi cử môn Ngữ văn, phần ĐHVB HS ban KHTN Từ đó, kết luận đề xuất giải pháp khả thi, phù hợp với tầm đón nhận, tâm lí NL em ban KHTN trường THPT q trình học tập phân mơn Giúp em vừa u thích mơn học, u thích văn văn ngồi nước, đồng thời hình thành, phát huy phẩm chất, NL cần có, đáp ứng u cầu chương trình GDPT đặt Từ góp phần dạy học phần ĐHVB chương trình Ngữ văn hiệu với định hướng chương trình GDPT 1.2 Tính khoa học: Đề tài trình bày mạch lạc, có hệ thống rõ ràng, logic, chu đáo Các phương pháp nghiên cứu vận dụng phù hợp phát huy hiệu việc thực nhiệm vụ đề tài đặt Ngôn ngữ sáng, tường minh; cấu trúc gọn, rõ, chặt chẽ, dẫn chứng khách quan, xác thực 1.3 Tính hiệu 1.3.1 Phạm vi ứng dụng Đề tài có khả ứng dụng rộng rãi việc dạy học phần ĐHVBvăn học chương trình SGK Ngữ văn theo định hướng phát triển NL HS 1.3.2 Đối tượng ứng dụng Đề tài áp dụng cho tất GV HS việc dạy – học phần ĐHVBvăn học Ngữ văn (cả bậc THPT THCS), đặc biệt phù hợp với đối tượng HS ban KHTN- đối tượng có ưu tư lập luận 1.3.3 Hiệu Đề tài thể nghiệm trường THPT Hoàng Mai từ năm học 20192020 đến nay, đem lại hiệu thiết thực cho việc đổi phương pháp dạy học phần ĐHVB(Ngữ văn THPT) nhằm hình thành, phát triển NL cho HS ban KHTN Qua thời gian áp dụng số biện pháp đề xuất đề tài cho số lớp trực tiếp giảng dạy trường THPT Hoàng Mai, nhận thấy hiệu ứng giải pháp nâng cao chất lượng học tập môn Ngữ văn (phần đọc hiểu văn bản) cho HS ban KHTN trường THPT thu hiệu tích cực, cụ thể: - HS tích cực hơn, hứng thú học tập môn Ngữ văn - Các em nhận thức vai trị, giá trị mơn Ngữ văn Các em nhận thức việc học văn khơng nhằm mục đích lĩnh hội kiến thức tác giả, tác phẩm, thời kì văn học, trào lưu văn học…Đồng thời, quan trọng 52 hình thành cho nhiều kĩ nghe nói đọc viết, NL giao tiếp, hợp tác, sáng tạo, tự học, thẩm mỹ - Giúp em bước đầu hình thành phát huy NL, phẩm chất thân HS rèn kĩ toàn diện nghe, nói, đọc, viết - Giúp HS khoẻ, vui, ln tràn niềm tin cho tự học môn Ngữ văn Với riêng thân chúng tơi, q trình thực đề tài, chúng tơi thu nhận cho nhiều học kinh nghiệm quý báu Chúng nhận thấy, việc dạy – học mơn học nói chung, mơn Ngữ văn phần Đọc hiểu nói riêng, phải lấy việc hình thành kĩ năng, NL chung NL đặc thù môn làm mục tiêu Muốn làm điều này, GV cần không ngừng học tập, tìm hiểu, đổi PPDH, HTDH vào việc hỗ trợ nhiệm vụ, mục tiêu Tránh tình trạng dạy học trọng nặng kiến thức hàn lâm, HS sử dụng môn thành phương tiện để tự rèn luyện, hình thành NL cá nhân Kiến nghị 2.1 Với GV Nâng cao chất lượng cho dạy học ĐHVB, từ rèn luyện cho HS kĩ nghe- nói- đọc- viết trách nhiệm GV Ngữ văn HS học tiết Ngữ văn 45 hay 90 phút tuần, phần lớn em để ý, học hỏi cách giao tiếp, trình bày GV dạy mơn Vì vậy, thầy cô giáo cần quan tâm đến việc rèn luyện thói quen nói, viết chuẩn, ý phát triển NL q trình dạy học để tạo mơi trường lành mạnh cho em học tập, noi gương Để dạy học ĐHVB nhằm rèn luyện, nâng cao NL cho HS thành cơng, GV cần có chuẩn bị chu đáo GV cần chuẩn bị kế hoạch dạy, thiết kế giáo án với PP, hình thức tổ chức dạy học phù hợp với nội dung học đặc điểm đối tượng HS Quan trọng hết GV phải xây dựng tình giao tiếp để HS thực hành giao tiếp Tình xuất ví dụ, tập bổ sung thêm, có cân nhắc đến phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, nơi sống, mối quan tâm người học Ngoài ra, GV phải soạn số yêu cầu cần thiết cho HS làm việc trước nhà Cần lưu ý yêu cầu nhà không nên đơn giản câu hỏi lí thuyết mà HS cần đọc SGK trả lời Yêu cầu nhà tìm hiểu vấn đề nhỏ học phải có tác dụng khơi gợi HS khả tìm tịi, tự nghiên cứu, sưu tầm đòi hỏi HS tinh thần làm việc tập thể GV cần đổi cách dạy, cách kiểm tra – đánh giá … theo hướng phù hợp với tâm lý, trình độ người học, tránh gây nhàm chán tiết học, phát huy khả sáng tạo, kích thích niềm đam mê cho HS GV cần định hướng HS việc sử dụng sách tham khảo; quan tâm đến điểm yếu bù lấp lỗ hổng kiến thức cho HS; hay đẹp lợi ích thiết yếu việc học tập môn Ngữ văn để giúp em hứng thú với môn học 2.2 Với HS 53 Cần nâng cao nhận thức cá nhân vị trí, vai trị phân mơn ĐHVB việc hình thành NL cho thân Từ đó, thay đổi tư duy, cách học để không coi ĐHVB phân môn bắt buộc để học đối phó Chủ động học tập, rèn luyện NL giao tiếp, NL văn học, NL tư duy, sáng tạo, tự học… thân Trong trình học tập phải mạnh dạn giải tập, tập vận dụng kiến thức lí thuyết học vào nói, viết hàng ngày Tích cực tham gia học tập theo nhóm/ cặp; sáng tạo khơng ngừng học ĐHVB; tự hình thành cho cách đọc, ghi chép phù hợp, logic, dễ hiểu; tham khảo thêm giảng kho học liệu Internet để phát triển NL tự học, giải vấn đề sáng tạo Thích ứng nhanh với hồn cảnh diễn biến dịch bệnh phức tạp, tham gia có hiệu lịch học qua trang LMS học online, học qua zoom, google meet cần trao đổi học Hình thành thói quen học Văn ngày, dù bỏ khoảng thời gian ngắn ngày 2.3 Với cấp quản lý - Đổi cách thức tổ chức quản lý Nhà trường, cách kiểm tra đánh giá theo coi trọng hình thành phát triể phẩm chất, NL HS Đánh giá cao người quản lí GV có đầu tư cao cho chuyên môn, mạnh dạn đổi cách dạy học theo hướng phát triển NL giúp GV nhiệt tình với nghề Khi dự giờ, người quản lí khơng nên cứng nhắc đánh giá GV theo khn mẫu: trình tự bước lên lớp, dạy đủ nội dung, giờ, lớp học khơng ồn…mà khơng nhìn thấy phủ nhận đổi mới, dụng công người đứng lớp thiêu rụi nhiệt tâm, nỗ lực đổi người thầy khiến họ khó lịng thay đổi mục tiêu, phương pháp dạy học - Ngành Giáo dục cần có thêm hoạt động thiết thực, bổ ích tổ chức tập huấn GV cách giảng dạy theo hướng giao tiếp, phát triển NL nghe nói đọc viết - Cơ sở vật chất đầy đủ tạo điều kiện thuận lợi ban đầu cho GV thực kế hoạch dạy học, HS có mơi trường học tập tốt Trên kinh nghiệm nhỏ chúng tôi, mong đồng nghiệp chia sẻ, góp ý Thiết nghĩ, việc đào tạo hệ trẻ đáp ứng yêu cầu xã hội, hoàn thiện kĩ giao tiếp, nghe nói đọc viết khơng phải công việc riêng Chúng xin trân trọng cảm ơn đóng góp quý vị 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Giáo dục Đào tạo (2018), Chương trình giáo dục phổ thơng – Chương trình tổng thể Bộ Giáo dục Đào tạo (2018), Chương trình giáo dục phổ thơng mơn Ngữ văn Đảng cộng sản Việt Nam(2013), Nghị số 29- NQ/TW đổi bản, toàn diện giáo dục đào tạo đáp ứng yêu cầu CNH – HĐH điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN hội nhập quốc tế NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội Nguyễn Viết Chữ (2007), “Về việc bồi dưỡng kĩ đọc – nghe –nói – viết cho HS dạy học Văn”, Tạp chí Giáo dục Nguyễn Trọng Hoàn (2003),“Một số vấn đề đọc hiểu văn Ngữ văn”, Tạp chí Giáo dục Nguyễn Trọng Hồn (2004), “Hình thành lực đọc cho học sinh dạy học Ngữ văn”, Tạp chí Giáo dục Đỗ Ngọc Thống (tổng chủ biên), Bùi Minh Đức (chủ biên), Đỗ Thu Hà, Phạm Thị Thu Hiền, Lê Thị Minh Nguyệt (2018), Dạy học phát triển lực môn Ngữ văn THPT, NXB Đại học Sư phạm Trần Đình Sử (2013) , “Từ giảng văn qua phân tích tác phẩm đến dạy học đọc hiểu văn văn học”, trandinhsu.wordpress.com Trần Đình Sử (2013), “Đọc hiểu văn – khâu đột phá nội dung phương pháp dạy văn nay”, trandinhsu.wordpress.com 10 Các modun BDTX Bộ GĐ&ĐT phương pháp, kĩ thuật dạy học 11 Một số trang Internet PHỤ LỤC Phụ lục 1: Phiếu tham khảo ý kiến PHIẾU THAM KHẢO Ý KIẾN GV NGỮ VĂN THPT Để phục vụ tốt công tác giảng dạy phần ĐHVB văn học bậc THPT SGK Ngữ văn, mong nhận giúp đỡ quý thầy cô qua phiếu tham khảo ý kiến, mong thầy cô trả lời dựa thực tế giảng dạy cá nhân trường THPT Câu 1: Mục tiêu NL cần đạt dạy học môn Ngữ văn quy đinh cụ thể CHƯƠNG TRÌNH GDPT MƠN NGỮ VĂN (Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đào tạo) gì? (có thể gạch đầu dịng ý) ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… …………………………… Câu 2: Vai trị phân mơn ĐHVB SGK Ngữ văn nào? A, Đồng đẳng với phân mơn cịn lại B, Là trục chính, phân mơn cịn lại sử dụng ngữ liệu từ văn để giảng dạy C, Khơng đóng vai trị q quan trọng Câu 3: Thầy/cô thấy văn đọc hiểu văn học SGK HS ban KHTN tiếp cận nào? A, HS không đọc SGK, không chuẩn bị B, HS đọc lớp qua yêu cầu GV C, HS đọc tích cực, có chuẩn bị trước nhà D, HS tiếp cận qua phương tiện truyền thông: video âm nhạc, rap Câu 4: Trong trình giảng dạy, thầy thấy HS ban KHTN có thái độ, tinh thần học tập với phần Đọc hiểu văn bản? (có thể chọn nhiều đáp án) A, Rất tích cực học tập, có ý thức tìm tịi khám phá B, Chủ yếu học theo u cầu bắt buộc GV, có hứng thú, học đối phó C, Chỉ dành thời gian lớp để học giảng dạy GV, cịn thời gian cho việc tự học, tự nghiên cứu thêm văn nhà D, Chủ yếu học kiến thức, ghi nhớ kiến thức, chưa ý thức mục tiêu hình thành rèn luyện NL, phẩm chất thân Câu 3: Thầy cô thấy HS ban KHTN có cách ghi nhớ kiến thức q trình học ĐHVB Ngữ văn? (có thể chọn nhiều đáp án) A, Rất ghi chép, nhiều HS không ghi đầy đủ B, Ghi chép theo lời nói ghi bảng GV, khơng có sáng tạo thêm C, Sử dụng sơ đồ tư gạch ý cần nhớ D, Sử dụng thêm số phần mềm, ứng dụng công nghệ để ghi chép nhanh Câu 4: Sau dạy xong văn văn học, thầy thấy thực mục tiêu chủ yếu sau cho HS? A, Nắm kiến thức nội dung nghệ thuật văn B, Thấy thông điệp tư tưởng mà tác giả gửi gắm văn giúp HS bồi đắp, nuôi dưỡng giá trị nhân cách cao đẹp thân C, Phát triển NL cần thiết NL ngôn ngữ, NL thẩm mỹ, NL giao tiếp, NL tự học, sáng tạo… Câu 5: Để dạy học Ngữ văn theo định hướng phát triển NL cho HS ban KHTN, thầy/cô áp dụng cách thức đây? (Chọn vào PPDH, HTDH mà thầy cô sử dụng) A, Tăng cường thêm ứng dụng CNTT vào dạy học B, Thay đổi cách dạy học từ hình thức đàm thoại vấn đáp sang để HS tự học, tự nghiên cứu C, Mở rộng hình thức dạy học tích cực q trình dạy học Câu 6: Hình thức CNTT thầy sử dụng trình dạy học phần ĐHVB văn học A, thông qua giảng điện tử powerpoint, E- learning B, Thông qua việc lựa chọn video, phim ảnh minh họa trình chiếu hỗ trợ cho HS học C, Thêm số ứng dụng phổ biến thiết bị điện thoại thơng minh, laptop, máy tính bảng Câu 7: Thầy cô thấy việc ứng dụng CNTT GV dạy học đọc hiểu (chủ yếu qua powerpoint) có hạn chế gì? A, Khơng có hạn chế B, Thực tế, GV soạn trước đáp án, ý cần nói áp đặt cho HS kiến thức mà mong muốn, HS chưa trình bày nhiều suy nghĩ cá nhân, chưa phát triển trí tưởng tượng cá nhân C, Tuy dạy có thú vị xem hình ảnh, phim ảnh, video minh họa HS thụ động ngồi xem ghi chép slide vào ghi mà Câu 8: Phụ lục 2: PHIẾU THAM KHẢO Ý KIẾN HS THPT Để phục vụ tốt công tác giảng dạy phần ĐHVB văn học bậc THPT SGK Ngữ văn, mong nhận giúp đỡ em qua phiếu tham khảo ý kiến, mong em trả lời dựa thực tế học tập trường THPT Câu 1: Khi học ĐHVB chương trình Ngữ văn, em cảm thấy nội dung kiến thức học nào? A, Khô khan, khó hiểu B, Hay, hấp dẫn C, Bình thường, nội dung chưa gắn với thực tiễn, học mang tính chất “cho biết”, cho có mà khơng áp dụng vào đời sống Câu 2: Khi học phần ĐHVBvăn học SGK Ngữ văn, em thường thu điều gì? A, Học theo yêu cầu chương trình, học cho biết, khơng nhằm mục đích B, Tiếp thu nhiều kiến thức tác giả tác phẩm văn học Việt Nam văn học nước C, Hình thành nhiều kĩ năng, NL thân Câu 3: Cách dạy GV dạy học hợp phần ĐHVB SGK Ngữ văn A, GV chủ yếu dạy theo hình thức vấn đáp bảng, giáo án GV B, GV thường xuyên dạy học hình thức hướng dẫn HS tự nghiên cứu, khám phá nội dung văn thông qua ứng dụng CNTT định hướng GV Câu 4: Em thấy hình thức dạy học có ứng dụng CNTT phổ biến mà thầy cô sử dụng để dạy học ĐHVB trường THPT gì? A, GV chủ yếu dạy theo hình thức vấn đáp giảng powerpoint B, GV lồng ghép vào dạy số video, hình ảnh tìm thấy mạng Internet để minh họa cho học C, ứng dụng thêm số phần mềm từ điện thoại máy tính bảng, máy tính cho HS sử dụng, khai thác để học tập Câu 5: Em thấy việc ứng dụng CNTT GV dạy học đọc hiểu (chủ yếu qua powerpoint) có hạn chế gì? A, Khơng có hạn chế B, Thực tế, GV soạn trước đáp án, ý cần nói áp đặt cho HS kiến thức mà mong muốn, HS khơng quyền trình bày suy nghĩ cá nhân, HS khơng phát triển trí tưởng tượng cá nhân C, Tuy dạy có thú vị xem hình ảnh, phim ảnh, video minh họa HS thụ động ngồi xem ghi chép slide vào ghi mà Câu 6: Em thường xuyên soạn ĐHVB cách A, Chép từ tài liệu tham khảo, sách để học tốt B, Có đọc qua văn trả lời câu hỏi phần hướng dẫn đọc C, Tổ chức học nhóm, sử dụng ứng dụng CNTT để tìm hiểu sâu văn Câu 7: Em thích thầy dạy ĐHVB theo hình thức nào? A, Vẫn dạy theo lối cũ, thuyết giảng, thầy đọc – trò chép ghi chép nhiều cẩn thận B, Dạy theo giáo án điện tử powerpoint C, Cần tìm thêm ứng dụng CNTT sử dụng cho GV HS để soạn, trình bày quan điểm cá nhân Câu 9: Em trình bày mong muốn việc ĐHVB Ngữ văn PHỤ LỤC MỘT SỐ ĐỀ THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC (cấu trúc tham khảo đề thi ĐGNL ĐHQG TP Hồ Chí Minh) ĐỀ 1.Chọn từ để điền vào chỗ trống “Một nong tằm năm nong kén, nong kén chín … tơ” A rá B nén C nong D cuộn Đâu yếu tố lịch sử văn “Truyện An Dương Vương Mị Châu – Trọng Thuỷ”? A Truyện giải thích hình thành nhà nước nguyên thuỷ B Truyện ngợi ca vai trị quan trọng Rùa Vàng cơng giữ nước An Dương Vương C Truyện kể lại khó khăn vua An Dương Vương trình xây thành Cổ Loa D Truyện thể khát vọng tình yêu, hạnh phúc Mị Châu Trọng Thuỷ “Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư,/ Độc điếu song tiền thư./ Chi phấn hữu thần liên tử hậu,/ Văn chương vô mệnh luỵ phần dư./ Cổ kim hận thiên nan vấn,/ Phong vận kì oan ngã tự cư./ Bất tri tam bách dư niên hậu,/ Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như? ” (Độc Tiểu Thanh kí – Nguyễn Du) Bài thơ viết theo thể thơ: A Song thất lục bát B Thất ngôn tứ tuyệt C Thất ngôn D Thất ngơn bát cú “Xe chạy miền Nam phía trước/ Chỉ cần xe có trái tim” (Bài thơ tiểu đội xe khơng kính – Phạm Tiến Duật) Từ câu thơ dùng với nghĩa chuyển chuyển nghĩa theo phương thức nào? A “xe”, chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ B “xe”, chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ C “trái tim”, chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ D “trái tim” chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ Điền vào chỗ trống câu thơ: “Thân em … lụa đào/ Phát phơ chợ biết vào tay ai” (Ca dao) A dải B miếng C D mảnh “Chỉ có thuyền hiểu/ Biển mênh mơng nhường nào/ Chỉ có biển biết/ Thuyền đâu, đâu”(Thuyền biển – Xuân Quỳnh) Đoạn thơ thuộc dòng thơ: A dân gian B trung đại C thơ Mới D đại Nội dung nhắc đến thơ “Nhàn” – Nguyễn Bỉnh Khiêm? A Mong muốn sống sống nhàn rỗi, không vất vả cực nhọc B Thể quan niệm nhà thơ tình yêu thiên nhiên C Đề cao công danh phú quý D Quan niệm nhà thơ sống nhàn hoà hợp với tự nhiên, giữ cốt cách cao, không màng danh lợi Chọn từ viết tả từ sau: A Dản dị B Giản dị C Giản gị D Dản gị Trường hợp sau KHÔNG mắc lỗi dùng từ: A Bác gương sáng chói lòng người dân Việt Nam B Anh người linh động giải công việc C Thời khắc chín mùi D Chúng tơi anh cần bàn bạt rõ chuyện 10 Từ sau không chứa yếu tố đồng nghĩa với từ lại? A Tuyên truyền B Truyền đạt C Truyền thông D Truyền tin 11 Các từ: “Tươi tốt, san sẻ, học hành” là: A Từ ghép B Từ láy phận C Từ đơn đa âm D Từ láy hoàn toàn 12 “Nhờ tác phẩm tiếng trước Cách mạng Tháng Tám” Đây câu: A thiếu chủ ngữ B thiếu vị ngữ C thiếu chủ ngữ vị ngữ D sai logic 13 “Muốn vượt qua gian nan thử thách đường đời, người khơng thể thiếu ý chí nghị lực Ý chí, nghị lực lĩnh, lịng tâm vươn lên sống Người giàu nghị lực ln có sức sống mạnh mẽ, dám đương đầu với thử thách khó khăn, kiên trì vượt qua nghịch cảnh để đến thành cơng Trong thực tế, ta bắt gặp khơng người Nguyễn Ngọc Ký thiếu đôi tay không ngừng nỗ lực để trở thành người thầy đáng kính.Nick Vujicic sinh với tứ chi khiếm khuyết chưa lần chịu thua số phận Stephen Hawking bị bại liệt tuổi hai mươi ngợi ca nhà vật lý học đương đại tiếng nhất… Họ gương sáng, đem đến cho ta học quý báu giá trị ý chí, nghị lực tâm Vậy nhưng, xã hội có số người có lối sống ỷ lại, dựa dẫm, khơng có tinh thần phấn đấu, ý chí tiến thủ Khơng tự đưa vào ngõ cụt, người kéo lùi dòng chảy văn minh nhân loại, trở thành gánh nặng cho gia đình xã hội Thế hệ trẻ hơm cần phê phán lối sống này, không ngừng rèn đức luyện tài, nỗ lực tất khả để vững vàng tiến phía trước Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Tuổi trẻ tuổi tương lai Muốn có tương lai tốt đẹp phải chiếm lấy ý chí nghị lực thân” Nhận xét kết cấu đoạn văn A Quy nạp B Tổng phân hợp C Diễn dịch D Song hành 14 Từ từ Hán Việt? A Học sinh B Mặt trời C Thiên nhiên D Độc lập 15 Trong câu sau: I Mặc dù trời mưa nên nghỉ học II Anh ta ăn nói kẻ vơ lễ III Đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” nhà văn Ngô Tất Tố ca ngợi vẻ đẹp mạnh mẽ, kiên cường người phụ nữ Việt Nam IV Chúng nỗ lực để thực ước mơ Những câu mắc lỗi? A I IV B I II C I III D II III Dựa vào thông tin cung cấp để trả lời câu từ 16 đến 20 “Người Việt Nam ta cần cù cần cù thật, lại thiếu đức tính tỉ mỉ Khác với người Nhật vốn tiếng cần cù lại thường cẩn trọng khâu chuẩn bị công việc, làm tính tốn chi li từ đầu, người Việt Nam ta thường dựa vào tính tháo vát mình, hành động theo phương châm “nước đến chân nhảy”, “liệu cơm gắp mắm” Do chịu ảnh hưởng nặng nề phương thức sản xuất nhỏ cách sống nơi thôn dã vốn thoải mái thản nên người Việt Nam ta chưa có thói quen tôn trọng qui định nghiêm ngặt công việc…” (Trích “Chuẩn bị hành trang vào kỉ mới” – Vũ Khoan, Ngữ văn 9, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016, tr 27, 28) 16 Trong đoạn văn trên, tác giả sử dụng thao tác lập luận nào? A Giải thích, bác bỏ, phân tích, so sánh B Chứng minh, bình luận, giải thích, so sánh C Phân tích, chứng minh, so sánh, bình luận D Bình luận, giải thích, chứng minh, phân tích 17 Chỉ biện pháp nghệ thuật bật sử dụng đoạn trích nêu tác dụng a Nhân hóa – làm hình tượng trở nên sinh động b So sánh – làm sáng rõ đối tượng c Liệt kê – nhấn mạnh đặc điểm đối tượng d Nói q – làm hình tượng trở nên sinh động 18 Theo em, đâu nguyên nhân dẫn đến thiếu tỉ mỉ người dân Việt Nam e Do chủ quan, tự mãn f Do lười biếng g Do hình thành thói quen thoải mái đến dễ dãi, cẩu thả công việc h Do tính tháo vát người Việt Nam 19 Đoạn trích gửi gắm cho người đọc thơng điệp gì? A Nên chăm hồn thành cơng việc giao B Nên hình thành thói quen chu đáo, tận tâm công việc C Nên xây dựng môi trường làm việc thoải mái, vui vẻ D Nên yêu q cơng việc làm 20 Có thể liên hệ đoạn trích với câu ca dao/ tục ngữ sau đây? A Một nghề chín cịn chín nghề B Ăn kĩ no lâu, cày sâu lúa tốt C Thợ sơn bôi bác, thợ bạc lọc lừa D Giàu chủ kho, no nhà bếp ĐÁP ÁN Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu8 Câu Câu 10 C B C D C D D B D B Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 A C B A B C B C B B ĐỀ Cây nêu thần sử thi dân tộc nào? A Ê Đê B Mnông C Mường D Tày Chọn từ để điền vào chỗ trống: “Bán quạt mùa đông, … mùa hè.” A Trồng B Mua C Gieo D Thu “Lão tang diệp lạc tàm phương tận,/ Tảo đạo hoa hương giải phì./ Kiến thuyết gia bần diệc hảo,/ Giang Nam lạc bất quy.” Bài thơ viết theo thể thơ: A Lục bát B Thất ngôn tứ tuyệt C Thất ngôn D Thất ngôn bát cú Hãy chọn đáp án đúng: A Ghét trời cho B Ghét trời cho C Ghét trời trao D Ghét trời trao Điền vào chỗ trống câu thơ: “Hồnh sóc giang sơn tháp kỉ thu,/ Tam qn … khí thơn ngưu” (Thuật hồi – Phạm Ngũ Lão) A tựa hổ B tì hổ C hổ D tị hổ “Quê hương anh nước mặn đồng chua/ Làng nghèo đất cày lên sỏi đá”(Đồng chí – Chính Hữu) Đoạn thơ thuộc dòng thơ: A dân gian B trung đại C thơ Mới D đại Trong đáp án sau, đâu thành ngữ? A Ăn bát cháo, chạy ba quãng đồng B Ăn nhớ kẻ trồng C Ăn đời kiếp D Ăn vóc, học hay Độc Tiểu Thanh kí Nguyễn Du khơng thể nội dung : A Thiên hà hạ nhân khấp Tố Như B Chi phấn hữu thần liên tử hậu C Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư D Cổ kim hận thiên nan vấn Chọn từ viết tả từ sau: A Sơ cua B Xúc tích C Sát nhập D Cắt chức 10 Phát lỗi sai câu sau: “Quyển sách hay ho” A Sai tả B Thiếu thành phần nòng cốt C Lỗi dùng từ D Sai phát âm 11 Dòng sau chứa từ ghép: A Rạo rực, mênh mơng, rả rích, râm ran B Đằm thắm, rạo rực, chặt chẽ, nồng nàn C Bát ngát, liu riu, học hành, chặt chẽ D Đột ngột, đường đột, hối hả, đìu hiu 12 Dịng KHƠNG phải nội dung “Đại cáo bình Ngơ” – Nguyễn Trãi: A Thể khát vọng cơng lý B Bộc lộ lịng căm thù giặc sâu sắc người viết C Tuyên bố chiến thắng, khẳng định nghiệp nghĩa D Thể lịng đồng cảm, xót xa với nỗi khổ nhân dân 13 “Ðêm hôm ấy, lúc trại giam tỉnh Sơn cịn vẳng có tiếng mõ vọng canh, cảnh tượng xưa chưa có, bày buồng tối chật hẹp, ẩm ướt, tường đầy mạng nhện tổ rệp, đất bừa bãi phân chuột phân gián Trong khơng khí khói tỏa đám cháy nhà, ánh sáng đỏ rực bó đuốc tẩm dầu rọi lên ba đầu người chăm lụa bạch nguyên vẹn lần hồ Khói bốc tỏa cay mắt, họ dụi mắt lia lịa.” Đáp án sau liệt kê từ Hán Việt có đoạn văn trên: A Trại, giam, vọng, cảnh tượng, khơng khí, tẩm, bạch, ngun B Trại, giam, vọng, cảnh tượng, khơng khí, tẩm, bạch, ngun vẹn C Trại, giam, vọng, cảnh tượng, tẩm, bạch, nguyên D Trại, giam, vọng, cảnh tượng, buồng, khơng khí, tẩm, bạch, nguyên 14 Trong từ Hán Việt sau, yếu tố “nhân” có nghĩa người? A nhân trung B tha nhân C D nguyên nhân 15 Trong câu sau: V Trong số người chúng tôiyêu thương lẫn VI Ngày mưa, đường nâu quạnh nhếch nhác bùn đất VII “Truyện Kiều” vẽ nên chân dung chị em Thuý Kiều với vẻ đẹp không trộn lẫn VIII Cô người bạn tuyệt diệu Những câu mắc lỗi? A I IV B I II C I III D II III Dựa vào thông tin cung cấp để trả lời câu từ 16 đến 20 “…Con Sông Đà gợi cảm Đối với người, Sông Đà lại gợi cách Đã có lần chúng tơi nhìn Sơng Đà cố nhận Chuyến rừng núi lâu thấy thèm chỗ thoáng Mải bám gót anh liên lạc, qn đổ Sông Đà Xuống dốc núi, trước mắt thấy loang loáng trẻ nghịch chiếu gương vào mắt bỏ chạy Chúng tơi nhìn miếng sáng loé lên màu nắng tháng ba Đường thi “Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu” Bờ sông Đà, bải Sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm Sông Đà Chao ôi, trông sông, vui thấy nắng giịn tan sau kì mưa dầm, vui nới lại chiêm bao đứt quãng Đi rừng dài ngày lại bắt Sơng Đà, thế, đằm đằm ấm ấm gặp lại cố nhân, người cố nhân biết bệnh mà chứng, chốc dịu dàng đấy, lại bẳn tính gắt gỏng thác lũ đấy… “ (Trích "Người lái đị sơng Đà", Nguyễn Tn) 16 Sơng Đà có tên gọi khác gì? A Sơng Bờ B Sơng Gianh C Sông Cầu D Sông Đáy 17 Thao tác lập luận sử dụng đoạn văn gì? A So sánh B Bác bỏ C Phân tích D Giải thích 18 Dịng sau nêu phép liên kết sử dụng đoạn văn: A.Phép lặp, phép nối, phép thế, đồng nghĩa, trái nghĩa B Phép lặp, phép nối, phép thế, trái nghĩa C Phép lặp, phép nối, đồng nghĩa, trái nghĩa D Phép lặp, phép nối, phép thế, đồng nghĩa 19 Câu sau giải thích nghĩa từ “giịn tan” câu “…vui thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm”: A (chỉ thức ăn) dễ vỡ, nhai nghe rau ráu B (chỉ âm thanh), nghe vui tai C (chỉ cảm giác), hình ảnh mỏng manh sáng gợi trân trọng nâng niu D (chỉ hành động), đạp vỡ 20 Biện pháp tu từ không sử dụng đoạn văn trên? A So sánh B Ẩn dụ C Nhân hoá D Hoán dụ ĐÁP ÁN Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu8 Câu Câu 10 B C B D B D C A B C Câu 11 Câu 12 Câu 13 Câu 14 Câu 15 Câu 16 Câu 17 Câu 18 Câu 19 Câu 20 C A A B A A C B C D ĐỀ Chọn đáp án A Tiếng lành đồn xa B Tiếng lành vọng xa C Tiếng lành nói xa D Tiếng lành truyền xa Điền từ thích hợp vào chỗ trống: “Chân bước xa lòng đau nhớ./ Em tới … ớt cắt ớt ngồi chờ,” ( Trích “Lời tiễn dặn” – SGK 10, Ngữ văn tập1) A Nương B Ruộng C Rẫy D Rừng “Lời tiễn dặn” truyện thơ dân tộc nào? A Thái B Tày C Mường D Dao “Sương chùng chình qua ngõ/ Hình thu về” (Sang thu – Hữu Thỉnh) Từ câu thơ dùng với nghĩa chuyển chuyển nghĩa theo phương thức nào? A “sương”, chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ B “sương”, chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ C “thu”, chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ D “thu” chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ Điền vào chỗ trống câu: “Rao mật gấu, bán … heo” A đầu B mật C thịt D xương “Ngọc lộ điêu thương phong thụ lâm,/ Vu sơn, Vu giáp khí tiêu sâm./ Giang gian ba lãng khiêm thiên dũng,/ Tái thượng phong vân tiếp địa âm./ Tùng cúc lưỡng khai tha nhật lệ,/ Cô chu hệ cố viên tâm./ Hàn y xứ xứ thơi đao xích,/ Bạch Đế thành cao cấp mộ châm ”(Thu hứng – Đỗ Phủ) Đoạn thơ thuộc thể thơ: A thất ngôn B thất ngôn bát cú C Thất ngôn tứ tuyệt D Tự Dòng sau bàn nội dung thơ “Thu hứng” – Đỗ Phủ? a Bài thơ nỗi nhớ quê hương da diết b Bài thơ nỗi lòng tác giả trước thiên nhiên mùa thu c Bài thơ nỗi lòng chan chứa tâm yêu nước thương đời tác giả d Bài thơ dòng cảm hứng Đỗ Phủ khoảnh khắc giao mùa Dòng sau có chứa từ đơn đa âm: A Xanh xanh, mát mẻ, B Khơng khí, râm ran, ríu rít C Chơm chơm, đu đủ, long D Mênh mông, bát ngát, rộng rãi Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống: “Cơ có mũi…” A xinh tươi B xinh xắn C tươi tốt D vui tươi 10 Chọn từ đồng nghĩa phù hợp để thay từ in nghiêng: “Đông sang, bầu trời ngày âm u”? A u tối B đen tối C âm trầm D Xám xịt 11 Chọn từ đáp án đây: A Suôn sẻ C Xuôn xẻ B Son sẻ D Suôn xẻ 12 “Trong số người chúng tôiyêu thương lẫn nhau” Đây câu: A thiếu chủ ngữ B thiếu vị ngữ C thiếu chủ ngữ vị ngữ D sai logic 13 Đọc đoạn văn: “Tác phẩm nghệ thuật xây dựng vật liệu mượn thực Nhưng nghệ sĩ khơng ghi lại có mà cịn muốn nói điều mẻ Anh gửi vào tác phẩm thư, lời nhắn nhủ, anh muốn đem phần góp vào đời sống chung quanh.” Đoạn văn sử dụng thao tác nghị luận A Quy nạp B Phân tích C Diễn dịch D Tổng hợp 14 Đáp án sau chứa từ Việt? A thiên hạ, bách tính, nhân loại, văn chương B thiên kiến, học sinh, thái bình, vương giả C Cuồng phong, phong thái, cao phong, phong thuỷ D Địa phương, mạch địa, địa vị, tâm địa 15 Trong câu sau: I Anh người lãng mạng II Trời hôm đẹp dã man III Tác phẩm “Tắt đèn” Ngô Tất Tố cho ta thấy hình ảnh người nơng dân xã hội cũ IV Mẹ người sẵn sàng hi sinh thứ con, Những câu mắc lỗi? A I IV B I II C I III D II III Dựa vào thông tin cung cấp để trả lời câu từ 16 đến 20 “Trước đến vùng châu thổ êm đềm, trường ca rừng già, rầm rộ bóng đại ngàn, mãnh liệt qua ghềnh thác, cuộn xốy lốc vào đáy vực bí ẩn, có lúc trở nên dịu dàng say đắm dặm dài chói lọi màu đỏ hoa đỗ qun rừng Giữa lịng Trường Sơn, sơng Hương sống nửa đời gái Di-gan phóng khống man dại Rừng già hun đúc cho lĩnh gan dạ, tâm hồn tự sáng (Trích "Ai đặt tên cho dịng sơng", Hồng Phủ Ngọc Tường) V Phương thức biểu đạt đoạn văn? A Miêu tả B Tự C Biểu cảm D Nghị luận VI Thao tác lập luận không sử dụng đoạn văn trên? A Phân tích B So sánh C Bác bỏ D Bình luận VII Chỉ biện pháp nghệ thuật bật sử dụng đoạn văn nêu tác dụng A Nhân hóa – làm hình tượng trở nên sinh động B Câu hỏi tu từ - bộc lộ cảm xúc tác giả C Điệp từ - nhấn mạnh thái độ tác giả đoạn trích D Nói q – làm hình tượng trở nên sinh động VIII Theo em, sơng Hương lại ví hình ảnh gái Di – gan A Bởi dịng sơng rực rỡ sắc màu trang phục gái Di – gan B Bởi dịng sơng sở hữu vẻ đẹp mạnh mẽ, dịng chảy phóng khống, mạnh mẽ cô gái du mục C Bởi dịng sơng xuất thân từ rừng núi gái Di – gan D Bởi tác giả yêu mến cô gái Di – gan IX Sông Hương chảy qua tỉnh/ thành phố đất nước ta? A Thành phố Đà Nẵng B Tỉnh Điện Biên C Thành phố Huế D Thành phố Hội An ĐÁP ÁN Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu8 Câu Câu 10 A D A B B B C C B D Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu Câu 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 A A C A A D C A B C ... ? ?Một số giải pháp nâng cao chất lượng học tập môn Ngữ văn (phần Đọc -hiểu văn bản) cho HS ban khoa học tự nhiên trường THPT theo định hướng phát triển NL” giúp số lượng lớn HS THPT ban KHTN giải. .. học tập môn Ngữ văn cho HS ban KHTN trường THPT theo định hướng phát triển NL chưa trọng sâu khai thác, ý cách mức Giải pháp nâng cao chất lượng dạy -học môn Ngữ văn (phần Đọc -hiểu văn bản) cho. .. chúng tơi có nội dung sau: Cơ sở khoa học Giải pháp nâng cao chất lượng dạy -học môn Ngữ văn (phần Đọc -hiểu văn bản) cho HS ban KHTN trường THPT theo định hướng phát triển NL Thực nghiệm sư phạm