Lời giới thiệu
Quá trình toàn cầu hóa đang diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt ảnh hưởng đến khoa học, công nghệ và giáo dục, dẫn đến sự thay đổi nhanh chóng về cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực Điều này yêu cầu giáo dục đào tạo cần có những thay đổi căn bản và toàn diện, từ triết lý mục tiêu đến nội dung và phương pháp dạy học, nhằm phát triển năng lực cần thiết cho người học để tham gia hiệu quả vào thị trường lao động trong nước và quốc tế Do đó, phát triển chương trình giáo dục phổ thông dựa trên tiếp cận năng lực là một lựa chọn tất yếu và phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội.
Trong bối cảnh hội nhập và phát triển giáo dục, việc đổi mới phương pháp dạy học là rất cần thiết Chúng ta cần chuyển từ phương pháp “truyền thụ một chiều” sang cách học tích cực, nhằm rèn luyện kỹ năng và hình thành năng lực cho học sinh Gần đây, việc đổi mới sinh hoạt chuyên môn và phương pháp kiểm tra đánh giá đã được chú trọng, với mục tiêu chuyển từ chương trình giáo dục nội dung sang tiếp cận năng lực người học Việc tăng cường học tập nhóm và xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa giáo viên và học sinh là rất quan trọng để phát triển năng lực xã hội Trong chương trình Vật lí THPT lớp 11, “Định luật Ôm đối với toàn mạch” là một kiến thức quan trọng, tuy nhiên, việc áp dụng các phương pháp dạy học truyền thống có thể khiến học sinh thiếu hứng thú Do đó, tôi xin đề xuất sáng kiến “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh với chuyên đề: Định luật Ôm đối với toàn mạch” trong năm học 2019 – 2020, nhằm góp phần vào sự đổi mới trong giáo dục.
Tên sáng kiến
Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh với chuyên đề " Định luật Ôm đối với toàn mạch "
Tác giả sáng kiến
- Họ và tên: Đào Thị Phương Lan
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường THPT Vĩnh Yên
- Số điện thoại: 0985570376 mail:daothiphuonglan.c3vinhyen@vinhphuc.edu.vn
Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến
download by : skknchat@gmail.com 1
Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh với chuyên đề "Định luật Ôm đối với toàn mạch" không chỉ giúp học sinh nắm vững nội dung bài học mà còn phát triển khả năng huy động tổng hợp kiến thức và kỹ năng Qua đó, học sinh được khuyến khích tư duy sáng tạo để giải quyết hiệu quả các vấn đề trong học tập Phương pháp này giúp học sinh hiểu rõ và lý giải các mối liên quan giữa các hiện tượng tự nhiên, đồng thời tăng cường khả năng vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn và các vấn đề khác trong học tập.
6 Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: Tháng 11/2018
- Tính mới, tính sáng tạo của sáng kiến:
Để nâng cao hiệu quả dạy học và phát triển năng lực của học sinh, việc áp dụng quan điểm dạy học đổi mới trong sinh hoạt chuyên môn qua nghiên cứu bài học là rất cần thiết Chuyên đề "Định luật Ôm đối với toàn mạch" sẽ được triển khai nhằm giúp giáo viên tìm ra phương pháp giảng dạy phù hợp, khuyến khích sự chủ động và sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập Việc này không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn phát triển kỹ năng thực hành, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục.
Dạy học cần phải tập trung vào việc phát triển năng lực của học sinh, yêu cầu học sinh áp dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn.
7.1 Dạy học theo định hướng phát triển năng lực
Năng lực là khả năng kết hợp kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính tâm lý như hứng thú, niềm tin và ý chí để thực hiện thành công công việc trong một bối cảnh cụ thể.
Năng lực cá nhân được đánh giá thông qua cách thức và kết quả khi giải quyết vấn đề trong cuộc sống Mặc dù có thể xem xét riêng biệt giữa phẩm chất và năng lực, nhưng năng lực được hiểu một cách tổng quát bao gồm cả hai yếu tố này.
Người học có năng lực hành động về một loại hay lĩnh vực hoạt động nào đó cần hội tụ đủ các dấu hiệu cơ bản:
- Có kiến thức hay hiểu biết hệ thống/chuyên sâu về một loại hay lĩnh vực hoạt động.
- Biết cách tiến hành hoạt động hiệu quả và đạt kết quả phù hợp với mục đích.
- Hành động có kết quả, ứng phó linh hoạt, hiệu quả trong những điều kiện mới, không quen thuộc.
Hình thành năng lực học sinh là quá trình giúp các em làm chủ kiến thức, kỹ năng và thái độ phù hợp với độ tuổi, từ đó kết nối và vận dụng chúng một cách hợp lý để thực hiện nhiệm vụ học tập và giải quyết hiệu quả các vấn đề trong cuộc sống.
Một bài học thiết kế theo hướng tiếp cận năng lực tập trung vào việc mô tả kết quả học tập mong đợi, nhấn mạnh vào các khả năng và năng lực mà học sinh cần đạt được, thay vì chỉ chú trọng vào nội dung kiến thức mà giáo viên truyền đạt.
Các khả năng và năng lực mong muốn cần hình thành ở người học được xác định một cách rõ ràng và có thể quan sát, đánh giá một cách hiệu quả.
Thúc đẩy sự tương tác giữa giáo viên và học sinh, cũng như giữa các học sinh với nhau, là rất quan trọng Điều này khuyến khích học sinh tham gia vào việc trao đổi, tranh luận và đánh giá ý kiến Bên cạnh đó, việc chia sẻ kinh nghiệm và cổ vũ tinh thần làm việc hợp tác sẽ góp phần nâng cao hiệu quả học tập và phát triển kỹ năng xã hội cho học sinh.
Tạo dựng môi trường học tập thân thiện , học sinh cảm thấy thoải mái, tự do bày tỏ quan điểm cá nhân, từ đó hứng thú tự tin.
Nhấn mạnh vào hoạt động tìm hiểu, khám phá… đặc biệt vận dụng kiến thức để giải quyết các tình huống gắn với thực tiễn.
Chú trọng phát triển năng lực tư duy bậc cao, giải quyết vấn đề và sáng tạo là rất quan trọng trong giáo dục hiện đại Hoạt động tự học thông qua việc khai thác, tìm kiếm và xử lý thông tin cần được nhấn mạnh Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc thay đổi cách tiếp cận của học sinh, giúp họ sẵn sàng tiếp thu khái niệm mới, thể hiện tích cực và tương tác hiệu quả Điều này không chỉ tăng cường hứng thú và sự tự tin mà còn kích thích tư duy sáng tạo của người học.
Dạy học phát triển năng lực không chỉ chú trọng đến kiến thức mà còn yêu cầu thay đổi phương pháp giảng dạy và học tập Học sinh cần được khuyến khích tham gia tích cực vào quá trình tạo ra kiến thức, áp dụng tri thức vào thực tiễn cuộc sống và phát triển phương pháp học tập để duy trì việc học suốt đời.
7.2 Mô tả, phân tích các giải pháp
7.2.1 Tổ chức dạy học theo chuyên đề
Bước 1: Xác định mục tiêu và đầu ra
Mục tiêu của chuyên đề (Kiến thức, kĩ năng, thái độ và định hướng /phát triển năng lực)
Sản phẩm đầu ra - kết quả dự kiến đạt được.
Bước 2: Xây dựng chuyên đề
Xác định nội dung và phạm vi kiến thức là bước quan trọng trong việc xây dựng chuyên đề giảng dạy Cần lựa chọn loại chuyên đề phù hợp và đặt tên cho nó một cách rõ ràng Thời lượng của chuyên đề cũng cần được xác định chính xác để đảm bảo hiệu quả giảng dạy Cuối cùng, việc xác định các điều kiện cần thiết để tổ chức dạy học sẽ giúp quá trình giảng dạy diễn ra suôn sẻ và đạt được mục tiêu đề ra.
Bước 3: Thiết kế các hoạt động dạy học
Thiết kế các hoạt động dạy học theo tiếp cận phát triển năng lực (mục tiêu,gợi ý phương pháp dạy học, yêu cầu cần đạt.
Thiết kế công cụ và cách thức đánh giá hoạt động.
Bước 4: Tổ chức dạy học
Tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động học tập của chuyên đề. Đánh giá kết quả học tập
Bước 5: Đánh giá và điều chỉnh
7.2.2 Quy trình xây dựng chuyên đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực
Mỗi chuyên đề dạy học được thiết kế để giải quyết một vấn đề học tập cụ thể Do đó, việc xây dựng chuyên đề dạy học cần tuân thủ một quy trình rõ ràng và có hệ thống.
Bước 1: Xác nhận vấn đề cần giải quyết trong dạy học chuyên đề sẽ xây dựng.
Vấn đề cần giải quyết có thể là một trong các loại sau:
- Vấn đề tìm kiếm, xây dựng kiến thức mới
- Vấn đề kiểm nghiệm, ứng dụng kiến thức
- Vấn đề tìm kiếm, xây dựng, kiểm nghiệm và ứng dụng kiến thức mới. download by : skknchat@gmail.com 3
Dựa trên chương trình học và sách giáo khoa, cùng với các ứng dụng kỹ thuật và hiện tượng thực tiễn, cần xác định những nội dung kiến thức liên quan trong các bài học hiện hành Từ đó, tiến hành xây dựng các chuyên đề một cách thống nhất.
Tùy thuộc vào nội dung kiến thức, điều kiện thực tế của địa phương và năng lực của giáo viên cũng như học sinh, có thể xác định các mức độ phù hợp trong quá trình giảng dạy và học tập.