Tính cấp thiết của đề tài
Sau 30 năm thực hiện đường lối đổi mới và hơn 15 năm tái lập tỉnh, Vĩnh Phúc đã vượt qua nhiều khó khăn, đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực Nền kinh tế tăng trưởng cao, cơ cấu kinh tế chuyển dịch mạnh mẽ sang công nghiệp và dịch vụ, với thu ngân sách tăng nhanh, đặc biệt là thu nội địa Hạ tầng kinh tế - xã hội được đầu tư hiện đại, các lĩnh vực văn hóa và xã hội có nhiều tiến bộ, chính trị xã hội ổn định, và đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện Sự đóng góp của các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, là yếu tố quan trọng trong những thành tựu này.
Hiện nay, tỉnh có gần 5.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa, chiếm 97% tổng số doanh nghiệp và đóng góp 10% GDP, 20% tổng vốn đầu tư xã hội Các doanh nghiệp này nộp gần 4% tổng thu ngân sách nhà nước hàng năm và chiếm 13% giá trị xuất khẩu Chúng có vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm cho hơn 70.000 lao động, chiếm 60% lực lượng lao động khu vực doanh nghiệp, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ, qua đó giúp xóa đói giảm nghèo và nâng cao đời sống nhân dân Doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng đóng góp vào việc phát triển sản phẩm hàng hóa, dịch vụ, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và an sinh xã hội tại các vùng sâu, vùng xa Đội ngũ doanh nhân tỉnh ngày càng phát triển về số lượng và chất lượng, với nhiều người có trình độ học vấn cao và ý thức nâng cao chuyên môn để đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trường trong thời kỳ hội nhập.
Mặc dù tỉnh có nhiều tiềm năng và thế mạnh, nhưng sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn còn gặp nhiều hạn chế Số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa trên đầu người thấp hơn so với các vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và toàn quốc Quy mô hoạt động của các doanh nghiệp này còn nhỏ, với nguồn vốn đầu tư chủ yếu là vốn vay, dẫn đến sự phát triển chưa tương xứng với tiềm năng.
Cơ cấu ngành nghề kinh doanh hiện nay chưa hợp lý, với công nghệ sản xuất ở mức trung bình và hệ thống máy móc, thiết bị lạc hậu, dẫn đến năng suất lao động thấp Sản phẩm thiếu sự đa dạng và chưa đáp ứng được thị hiếu người tiêu dùng, trong khi chất lượng và hiệu quả sản xuất vẫn còn hạn chế Nhiều doanh nghiệp chưa chú trọng xây dựng thương hiệu và khả năng cạnh tranh trên thị trường, đồng thời mối quan hệ hợp tác giữa các doanh nghiệp còn yếu Đội ngũ quản lý thiếu kiến thức và kinh nghiệm, trong khi lao động chủ yếu có tay nghề thấp và thiếu kỹ thuật viên trình độ cao Để khai thác tiềm năng của địa phương và phát triển kinh tế xã hội, cần có một hệ thống giải pháp đồng bộ cùng sự nỗ lực từ doanh nghiệp và chính sách hỗ trợ hợp lý từ Chính phủ và tỉnh Vĩnh Phúc.
Xuất phát từ suy nghĩ đó nên tôi đã chọn đề tài " Phát triển DNNVV tại Tỉnh
Vĩnh Phúc đang phân tích và luận giải về các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế Bài viết đánh giá thực trạng chính sách phát triển DNNVV tại Việt Nam, đồng thời đưa ra khuyến nghị và giải pháp về cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy sự phát triển của DNNVV tỉnh Vĩnh Phúc Điều này là cần thiết để đáp ứng yêu cầu chủ động hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế trong xu thế toàn cầu hóa.
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng
Nghiên cứu các chính sách phát triển DNNVV của tỉnh Vĩnh Phúc.
Phạm vi nghiên cứu
Trong luận văn này, tác giả tập trung nghiên cứu các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) trong khu vực kinh tế tư bản tư nhân, bao gồm các loại hình doanh nghiệp như công ty cổ phần, công ty TNHH, công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân.
Luận văn nghiên cứu và phân tích thực trạng môi trường kinh doanh phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) ở Vĩnh Phúc trong giai đoạn từ 2007 đến 2013 Bài viết đánh giá tình hình các DNNVV trong khoảng thời gian này và đề xuất một số giải pháp chính sách nhằm thúc đẩy sự phát triển của DNNVV tại Vĩnh Phúc trong tương lai.
Câu hỏi nghiên cứu
- Tình hình nghiên cứu đến nay về phát triển DNNVV?
- Thực trạng phát triển DNNVV trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc ra sao?
- Các chính sách đã phát huy nhƣ thế nào đến các DNNVV trong thời gian qua?
- Những giải pháp cần thiết nhằm hoàn thiện các chính sách phát triển DNNVV ở tỉnh Vĩnh Phúc?
Bố cục luận văn
Ngoài lời mở đầu, kết luận, mục đích, mục lục, danh mục các tài liệu tham khảo (và phụ lục), luận văn gồm 5 chương:
Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DNNVV
Chương 2 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
Chương 3 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TỈNH VĨNH PHÚC
Chương 4 QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN DNNVV TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH PHÚC
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DNNVV
Tổng quan tình hình nghiên cứu về phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa
1.1.1 Các công trình nghiên cứu liên quan ở Việt Nam về phát triển DNNVV Đã có nhiều công trình nghiên cứu về đề tài DNNVV đã đƣợc thực hiện ở nước ta, chẳng hạn:
Chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam, theo PGS TS Nguyễn Cúc, cùng với các giải pháp phát triển DNNVV từ GS TS Nguyễn Đình Hương, đã được nghiên cứu sâu về lý luận và thực trạng Bài viết đánh giá các chính sách liên quan đến vốn, đất đai, mặt bằng và thuế trong giai đoạn đổi mới cho đến nay Đồng thời, tác giả đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện các chính sách này, tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Báo cáo định hướng chiến lược và chính sách phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) ở Việt Nam đến năm 2010 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (MPI) đã thực hiện khảo sát và đánh giá nhằm xây dựng hệ thống chính sách hỗ trợ phát triển Kết quả báo cáo khái quát tình hình DNNVV tại Việt Nam từ 2005 đến 2010, đồng thời đề ra các phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện thể chế hỗ trợ cho sự phát triển của các doanh nghiệp này.
- Phát triển DNNVV: Kinh nghiệm nước ngoài và phát triển DNNVV ở Việt
Nghiên cứu của Vũ Quốc Tuấn và Hoàng Thu Hòa tập trung vào việc rút ra kinh nghiệm từ các quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan và Thái Lan trong việc xây dựng chính sách phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) Bài viết nhấn mạnh tầm quan trọng của cơ chế, chính sách, và luật pháp trong việc hỗ trợ DNNVV, đồng thời đưa ra các chương trình hỗ trợ phát triển hiệu quả Qua đó, nghiên cứu cung cấp bài học quý giá cho Việt Nam về các biện pháp thực hiện nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của DNNVV.
GS.TS Hồ Văn Vĩnh (2001) đã nghiên cứu về kinh tế tư nhân và vai trò của quản lý nhà nước đối với kinh tế tư nhân tại Việt Nam hiện nay Đề tài này thuộc cấp Bộ và được thực hiện tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, nhằm phân tích những thách thức và cơ hội cho kinh tế tư nhân trong bối cảnh phát triển kinh tế đất nước.
Đề tài nghiên cứu này tập trung vào lý luận và đánh giá thực trạng các chính sách nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho kinh tế tư nhân ở Việt Nam Bên cạnh đó, tác giả cũng đưa ra các giải pháp và kiến nghị thiết thực để phát triển kinh tế tư nhân hiệu quả hơn.
- GS TS Tô Xuân Dân, T.S Nghiêm Xuân Đạt, TS Vũ Trọng Lâm (2002),
Cuốn sách "Phát triển và quản lý các doanh nghiệp ngoài quốc doanh" do Nxb Khoa học và Kỹ thuật xuất bản tại Hà Nội, tập trung nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng phát triển cũng như quản lý các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Việt Nam Tác giả cũng đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững và hiệu quả trong quản lý các doanh nghiệp này.
TS Nguyễn Thị Như Hà (2004) đã nghiên cứu về các thành phần kinh tế trong lĩnh vực thương mại ở Việt Nam hiện nay trong luận án Tiến sĩ kinh tế của mình tại Học viện Chính trị quốc gia Nghiên cứu này phân tích sự phát triển và vai trò của các thành phần kinh tế trong thương mại, từ đó đưa ra những nhận định quan trọng về tình hình và xu hướng thương mại tại Việt Nam.
Luận án nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng các thành phần kinh tế trong lĩnh vực thương mại tại Việt Nam hiện nay Tác giả cũng đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển các thành phần kinh tế thương mại, góp phần nâng cao hiệu quả và sự bền vững trong lĩnh vực này.
PGS.TS Trịnh Thị Hoa Mai (2005) trong tác phẩm "Kinh tế tư nhân Việt Nam trong tiến trình hội nhập" đã phân tích thực trạng phát triển kinh tế tư nhân tại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập Tác giả chỉ ra các cơ hội và thách thức mà kinh tế tư nhân phải đối mặt trong quá trình này Đồng thời, công trình cũng đưa ra những giải pháp và kiến nghị nhằm thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân Việt Nam trong giai đoạn hội nhập.
CN Trần Văn Năm (2000) đã nghiên cứu về kinh tế tư nhân tại thành phố Đà Nẵng, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp nhằm phát triển lĩnh vực này Luận án Thạc sĩ kinh tế của ông được thực hiện tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, đóng góp vào việc hiểu rõ hơn về vai trò của kinh tế tư nhân trong sự phát triển kinh tế địa phương.
Bài viết tập trung nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng kinh tế tư nhân tại thành phố Đà Nẵng Ngoài ra, tác giả cũng đưa ra những giải pháp và kiến nghị nhằm thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân trong khu vực này.
CN Nguyễn Thị Thanh Thủy (2004) đã nghiên cứu về việc hoàn thiện môi trường đầu tư để phát triển kinh tế tư nhân tại thành phố Đà Nẵng Đề tài tập trung vào việc phân tích thực trạng chính sách nhằm cải thiện môi trường đầu tư trong khu vực này.
Bài viết "Phát triển lao động kỹ thuật ở Việt Nam - lý luận và thực tiễn" do PGS TS Đỗ Minh Cương và TS Mặc Văn Tiến đồng chủ biên (2004) tập trung vào việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển lao động kỹ thuật tại Việt Nam Tác giả không chỉ trình bày các khái niệm về nguồn nhân lực ở cấp độ vĩ mô và vi mô, mà còn chia sẻ kinh nghiệm đào tạo và phát triển lao động kỹ thuật từ một số quốc gia Đông Nam Á, Trung Quốc và Nhật Bản.
Bài viết "Phát triển nguồn nhân lực trong các công ty Nhật Bản hiện nay" do TS Trần Thị Nhung và PGS TS Nguyễn Duy Dũng đồng chủ biên (2005) phân tích tình hình phát triển nguồn nhân lực và các phương thức đào tạo lao động tại các công ty Nhật Bản từ những năm 1990 đến nay Tác giả đưa ra những gợi ý và kiến nghị nhằm cải thiện phát triển nguồn nhân lực tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh của các công ty Nhật Bản trong thời gian tới.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
2.2.1 DNNVV và vai trò của DNNVV đối với nền kinh tế
2.2.1.1 Khái niệm, tiêu thức xác định DNNVV
- Khái niệm DNNVV của một số nước trên thế giới
DNNVV được xác định dựa trên quy mô sản xuất của doanh nghiệp, và trên toàn cầu, có hai nhóm tiêu chí chính được sử dụng để định nghĩa DNNVV: tiêu chí định tính và định lượng.
Tiêu chí định tính của DNNVV dựa trên các đặc trƣng cơ bản như chuyên môn hóa thấp, số đầu mối quản lý ít và mức độ phức tạp quản lý thấp Mặc dù những tiêu chí này phản ánh đúng thực chất nguồn lực của DNNVV, việc xác định chúng trên thực tế thường gặp khó khăn Do đó, nhóm tiêu thức này thường chỉ được sử dụng để tham khảo và kiểm chứng, ít khi làm cơ sở xác định quy mô doanh nghiệp.
Tiêu chí định lượng để xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) bao gồm các nhóm tiêu chí như số lao động, tổng giá trị sản xuất (hay tổng vốn), doanh thu hoặc lợi nhuận Trong đó, vốn và số lao động là hai tiêu chí phổ biến nhất được sử dụng.
Tại nhiều quốc gia, quy định về quy mô lao động và vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có sự khác biệt Thông thường, số lao động được xác định là dưới 100 hoặc dưới 200 người, và một số quốc gia còn quy định cụ thể số lao động theo từng ngành nghề kinh doanh Dưới đây là bảng tham khảo tiêu chí định nghĩa DNNVV ở một số quốc gia.
Bảng 1.1: Tiêu thức phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa tại một số nước
Số lao động Vốn Doanh số
1 Indonesia
