TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁP LÝ CHO DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
Tổng quan nghiên cứu
Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam đang đối mặt với suy thoái, việc hỗ trợ pháp lý cho DNNVV trở nên cần thiết để củng cố hệ thống, giảm thiểu rủi ro và tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh Thực thi chính sách hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp, đặc biệt là DNNVV, đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học và nhà quản lý.
Bài báo “Cơ chế hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp và việc xây dựng các chương trình hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp tại Việt Nam” của tác giả Dương Đăng Huệ đã phân tích các cơ chế hỗ trợ và chương trình hỗ trợ pháp lý dành cho doanh nghiệp Tác giả cũng chỉ ra những tồn tại và hạn chế trong việc triển khai các cơ chế này tại Việt Nam, từ đó nhấn mạnh sự cần thiết cải thiện để nâng cao hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp.
Bài báo "Hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn" (2014) của tác giả Bùi Huyền phân tích tầm quan trọng của việc cung cấp hỗ trợ pháp lý cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở những khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn Tác giả nhấn mạnh rằng sự hỗ trợ này không chỉ giúp các doanh nghiệp vượt qua khó khăn mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững trong cộng đồng Bài viết cũng đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện hiệu quả của các chương trình hỗ trợ pháp lý, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh và phát triển của doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay.
Bài viết trên Dân chủ và Pháp luật, Hà Nội đã chỉ ra những khó khăn pháp lý mà các doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp phải, đồng thời phân tích nguyên nhân của những vấn đề này và đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp.
Bài báo “Hoàn thiện các cơ quan trợ giúp pháp lý hỗ trợ doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Đà Nẵng” (2013) của Hội Luật gia thành phố Đà
Bài báo trên Tạp chí Phát triển Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng đã phân tích thực trạng hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp từ các sở, ngành của thành phố Nó đánh giá những thuận lợi và tích cực, đồng thời chỉ ra các khó khăn, bất cập và hạn chế cùng nguyên nhân của chúng Cuối cùng, bài viết đưa ra các kiến nghị và giải pháp nhằm khắc phục những tồn tại trong hoạt động này.
Bài viết “Nâng cao hiệu quả công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp trong thời gian tới” của tác giả Trần Minh Sơn trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật (2014) đã đánh giá tình hình hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp tại Việt Nam Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cung cấp hỗ trợ pháp lý cho các doanh nghiệp và đưa ra các đề xuất nhằm cải thiện hiệu quả công tác này Những kiến nghị trong bài viết hướng tới việc triển khai các biện pháp hỗ trợ pháp lý một cách hiệu quả hơn cho doanh nghiệp Việt Nam.
Bài trình bày của tác giả Trần Vũ Hải tại Hội thảo về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp ở tỉnh Vĩnh Phúc đã nêu rõ tầm quan trọng của việc hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp Tác giả đã phân tích hệ thống quy định hiện hành về hỗ trợ pháp lý và đánh giá thực trạng công tác này Đồng thời, bài trình bày cũng đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện hiệu quả hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp trong thời gian tới.
Giáo trình “Chính sách Kinh tế - Xã hội” (1999) của Đoàn Thị Thu Hà và Nguyễn Thị Ngọc Huyền, do Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật phát hành, cung cấp cái nhìn sâu sắc về tổ chức thực thi chính sách kinh tế - xã hội Tài liệu này nêu rõ khái niệm, tầm quan trọng, và các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách, đồng thời phân tích nội dung quá trình tổ chức và lựa chọn các hình thức, phương pháp thực thi hiệu quả.
Sách "Chính sách công của Hoa Kỳ giai đoạn 1935 - 2001" do tác giả Lê Vinh Danh biên soạn, được xuất bản bởi Nhà xuất bản thống kê vào năm 2001 Tác phẩm này cung cấp cái nhìn tổng quan về các chính sách công của Hoa Kỳ trong suốt 66 năm, đồng thời nêu rõ những nội dung liên quan đến việc thực hiện và điều chỉnh các chính sách này.
Luận án tiến sĩ “Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế” (2007) của Phạm Văn Hồng, trường Đại học
Luận án nghiên cứu thực trạng của doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) cùng với môi trường thể chế phát triển trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế Bằng cách tổng kết kinh nghiệm phát triển DNNVV của một số quốc gia, luận án rút ra bài học quý giá cho Việt Nam Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phát triển DNNVV, góp phần vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Luận án tiến sĩ của Phạm Xuân Hòa tại Đại học Kinh tế Quốc dân (2014) nhấn mạnh rằng gánh nặng thuế đang làm giảm lợi nhuận giữ lại, một nguồn lực tài chính quan trọng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam Do đó, việc hoàn thiện chính sách thuế để hỗ trợ phát triển DNNVV là điều cần thiết Nghiên cứu chỉ ra rằng DNNVV hiện đang phải chịu chi phí tuân thủ thuế cao Để giải quyết vấn đề này, luận án đề xuất sáu quan điểm nhằm cải thiện chính sách thuế hỗ trợ DNNVV ở Việt Nam.
Luận án tiến sĩ “Chính sách tài chính hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh vùng đồng bằng sông Cửu Long” của ông Nguyễn
Luận án của Thiện Phong tại trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh đã đánh giá thực trạng doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là ở vùng đồng bằng sông Cửu Long Nghiên cứu tập trung vào việc tiếp cận nguồn vốn và các chính sách tài chính hỗ trợ doanh nghiệp, từ đó đề xuất giải pháp giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh trong khu vực này có thể tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn Tuy nhiên, luận án chưa đề cập đến chính sách hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp, điều này cần được xem xét để hoàn thiện hơn.
Luận văn thạc sĩ “Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh
Luận văn của ông Diêm Đăng Việt tại trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, phân tích thực trạng chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa tại tỉnh Bắc Giang Nghiên cứu chỉ ra những mâu thuẫn và hạn chế trong các chính sách này, cũng như các cản trở nội tại từ phía doanh nghiệp Mặc dù đã đề cập đến nhiều chính sách hỗ trợ, luận văn chưa khai thác sâu về chính sách hỗ trợ pháp luật dành cho doanh nghiệp.
Luận văn thạc sĩ của ông Nguyễn Đức Thuận tại trường Đại học Kinh tế quốc dân (2013) nghiên cứu về các giải pháp hỗ trợ của chính quyền tỉnh Hải Dương đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa trong lĩnh vực nông nghiệp Nghiên cứu tập trung vào các khía cạnh như thủ tục hành chính, tiếp cận nguồn vốn và nguồn lực Mặc dù luận văn đề cập đến hỗ trợ pháp lý thông qua cải cách thủ tục hành chính, nhưng vấn đề này chỉ chiếm một phần nhỏ trong chính sách hỗ trợ pháp lý tổng thể, cho thấy cần có sự chú ý nhiều hơn đến lĩnh vực này.
Luận văn thạc sĩ của ông Khổng Minh Tùng, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội, tập trung vào việc hoàn thiện quá trình thực thi chính sách thu hồi đất nông nghiệp và bồi thường giải phóng mặt bằng tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang Nghiên cứu này phân tích những thuận lợi và khó khăn trong việc thực hiện chính sách bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp, từ đó đề xuất một số giải pháp cải tiến Mặc dù luận văn đề cập đến công tác thực thi chính sách, nhưng không đề cập đến các chính sách hỗ trợ pháp luật cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Cơ sở lý luận
1.2.1 Chính sách hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa
Chính sách là một thuật ngữ thường gặp trong sách báo, phương tiện thông tin và đời sống xã hội Mỗi chủ thể trong nền kinh tế - xã hội đều xây dựng và thực hiện các chính sách riêng của mình.
Theo Giáo trình Chính sách kinh tế - xã hội của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, chính sách được định nghĩa là tổng hợp các tư tưởng, quan điểm, giải pháp và công cụ mà các chủ thể quản lý áp dụng để tác động lên đối tượng và khách thể quản lý Mục tiêu của chính sách là thực hiện các mục tiêu cụ thể của hệ thống theo định hướng tổng thể.
Theo Bài giảng Phân tích chính sách của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, tác giả Vũ Cao Đàm đã đưa ra định nghĩa rõ ràng về phân tích chính sách, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu biết và áp dụng các phương pháp phân tích trong quá trình ra quyết định chính trị Nội dung này không chỉ cung cấp kiến thức chuyên sâu mà còn góp phần nâng cao khả năng đánh giá và đề xuất các giải pháp hiệu quả cho các vấn đề xã hội hiện nay.
Chính sách là tập hợp các biện pháp được thể chế hóa, do chủ thể quyền lực hoặc quản lý đề ra Mục tiêu của chính sách là tạo ưu đãi cho một hoặc một số nhóm xã hội, kích thích động cơ hoạt động của họ, và định hướng hành động nhằm thực hiện các mục tiêu ưu tiên trong chiến lược phát triển của hệ thống xã hội.
Khái niệm "hệ thống xã hội" được hiểu một cách tổng quát, bao gồm các đơn vị như quốc gia, khu vực hành chính, doanh nghiệp, và nhà trường.
- Chính sách kinh tế - xã hội (chính sách công):
Chính sách công, theo tác giả Lê Vinh Danh trong cuốn "Chính sách công của Hoa Kỳ giai đoạn 1935 - 2001", được định nghĩa là một hệ thống các hoạt động có tính toán và mục tiêu của chính quyền Nó thể hiện những gì mà chính quyền thực hiện để phục vụ lợi ích của người dân.
Giáo sư B Guy Peter từ Đại học Pittsburgh nhấn mạnh rằng ông không chú trọng đến khía cạnh chính trị của chính sách, mà chỉ tập trung vào bản chất của chính sách công Ông định nghĩa chính sách công là tổng thể các hoạt động của chính quyền, được thực hiện trực tiếp hoặc gián tiếp qua các đại lý, và có ảnh hưởng đến cuộc sống của mọi người.
Khái niệm chính sách kinh tế - xã hội (KT - XH) được Đoàn Thị Thu
Hà và Nguyễn Thị Ngọc Huyền đã trình bày trong Giáo trình Chính sách kinh tế - xã hội của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, đề cập đến khái niệm này theo cả nghĩa rộng và nghĩa hẹp.
Chính sách kinh tế - xã hội được hiểu là tổng hợp các quan điểm và tư tưởng phát triển, bao gồm những mục tiêu tổng quát cùng với các phương thức cơ bản nhằm thực hiện mục tiêu phát triển quốc gia.
Chính sách kinh tế - xã hội là quyết định của Nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề cấp bách trong đời sống kinh tế - xã hội của đất nước Chính sách này được thực hiện qua các hoạt động của các ngành và cấp liên quan trong bộ máy Nhà nước.
Chính sách kinh tế - xã hội (KT - XH) là sự can thiệp của Nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề chính sách chín muồi, hướng đến việc đạt được các mục tiêu chung cao nhất của đất nước Nó bao gồm các hành động thực hiện kế hoạch của các nhà hoạch định chính sách, đồng thời giải quyết những mục tiêu bộ phận trong bối cảnh phát triển toàn diện.
1.2.1.2 Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa
- Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa ở các quốc gia trên thế giới
Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNVV) là những doanh nghiệp có số lượng lao động và doanh thu dưới một mức nhất định Quan niệm về DNVV khác nhau giữa các quốc gia do tiêu chí phân loại quy mô doanh nghiệp không đồng nhất Tuy nhiên, hai tiêu chí phổ biến nhất được sử dụng trên toàn cầu là quy mô vốn và số lượng lao động.
DNNVV ở các nước thuộc Cộng đồng chung Châu Âu được xác định như sau:
Bảng 1.1 Tiêu chí xác định DNNVV của EU
Số lao động Tổng tài sản
Doanh nghiệp siêu nhỏ
