TỎNG QUAN NGHIÊN cửu VÀ cơ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP
Tổng quan tình hình nghiên cứu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng tăng Để tồn tại và phát triển, mỗi doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược kinh doanh riêng nhằm tối đa hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng có khả năng thực hiện điều này Do đó, việc có cái nhìn tổng thể và sâu sắc về các hoạt động kinh doanh là rất quan trọng, cùng với việc đưa ra những hành động cụ thể để giữ vững chiến lược đã đề ra Phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh là chìa khóa giúp doanh nghiệp khẳng định vị trí trên thị trường, vì thành công hay thất bại của doanh nghiệp phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của họ.
Phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh là một chủ đề nghiên cứu quan trọng trong việc xây dựng và phát triển doanh nghiệp Nhiều nhà nghiên cứu, cả trong và ngoài nước, đã dành sự quan tâm đáng kể cho vấn đề này, dẫn đến việc xuất hiện nhiều luận án tiến sĩ và thạc sĩ Các công trình nghiên cứu mang đến những cái nhìn đa dạng từ nhiều góc độ khác nhau, trong đó phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh được xem là một nội dung cốt lõi, được trình bày chi tiết và cụ thể.
1.1.1 Tổng quan nghiên cứu trên thế giói
Nghiên cứu về phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh (HĐKD) trên toàn cầu chỉ ra vai trò quan trọng của nó trong việc xây dựng và phát triển doanh nghiệp Các thước đo hiệu quả kinh doanh cung cấp thông tin cho ban lãnh đạo về vị trí của doanh nghiệp trong quá khứ, từ đó định hướng cho tương lai và giúp các nhà quản lý tối ưu hóa chiến lược ra quyết định.
Nghiên cứu của Burja (2011) chỉ ra rằng thông tin về hiệu quả hoạt động kinh doanh, đặc biệt là khả năng sinh lời, rất quan trọng trong việc hỗ trợ các quyết định của cấp quản lý liên quan đến các thay đổi tiềm năng trong nguồn kinh tế mà công ty có thể kiểm soát trong tương lai Mục tiêu của việc này là đạt được kết quả kinh tế cao hơn, nâng cao khả năng cạnh tranh và đáp ứng lợi ích của cổ đông Bài nghiên cứu cũng trình bày một số mô hình phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh, nêu rõ các yếu tố ảnh hưởng và nhấn mạnh mối liên hệ chặt chẽ giữa lợi nhuận, thể hiện qua tỷ suất sinh lời trên tài sản, và việc quản lý các nguồn lực sẵn có.
Mặc dù lợi nhuận là mục tiêu chính trong kinh doanh, nhưng ít người chú ý đến các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời ở các nước đang phát triển Nghiên cứu của Alarussi và Alhaderi (2018) đã chỉ ra rằng năm yếu tố chính tác động đến khả năng sinh lời của các công ty niêm yết tại Malaysia bao gồm quy mô doanh nghiệp (tổng doanh thu), vốn lưu động (tỷ lệ vòng quay tài sản), khả năng thanh khoản (tỷ lệ thanh toán hiện hành) và đòn bẩy (tỷ lệ vốn chủ sở hữu và tỷ lệ đòn bẩy) Nghiên cứu này phân tích dữ liệu từ báo cáo hàng năm của các công ty trong giai đoạn ba năm từ 2012.
Nghiên cứu năm 2014 đã sử dụng tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) và thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS) để đánh giá khả năng sinh lời của các công ty Kết quả cho thấy rằng các công ty quy mô lớn, với khả năng quản lý tài sản hiệu quả, có thể cải thiện thu nhập hoạt động và từ đó nâng cao lợi nhuận.
Cuốn sách "Business Analysis and Valuation: Using Financial Statements" của Palepu và Healy (2012) trình bày một khung phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh thông qua bốn bước chính: phân tích chiến lược, phân tích kế toán, phân tích tài chính, và dự báo hiệu suất tương lai để ước tính giá trị doanh nghiệp Các bước này có thể áp dụng cho nhiều bối cảnh kinh doanh khác nhau trên toàn cầu.
1.1.2 Tông quan nghiên cứu tại Việt Nam
Các nghiên cứu về hiệu quả hoạt động kinh doanh được chia thành hai nhóm chính: nhóm đầu tiên tập trung vào các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động, trong khi nhóm thứ hai nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Để đạt được hiệu quả hoạt động kinh doanh tốt, doanh nghiệp cần nhận diện và hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả HĐKD Nhiều tài liệu nghiên cứu đã chỉ ra những yếu tố quan trọng này, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình và nâng cao hiệu suất làm việc.
Luận án tiến sĩ của Hoàng Quốc Mậu (2017) đã nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp vật liệu nổ công nghiệp tại Việt Nam, xác định các chỉ tiêu đánh giá dựa trên mối quan hệ giữa kết quả kinh doanh và mức độ sử dụng yếu tố sản xuất Nghiên cứu chỉ ra các nhân tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp tác động đến hoạt động kinh doanh, đồng thời đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động Đối với nhân tố bên ngoài, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật, khuyến khích đầu tư cơ sở vật chất, đổi mới dây chuyền sản xuất và phát triển nguồn nguyên vật liệu Còn với nhân tố bên trong, cần cải thiện mô hình tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và khả năng tài chính của doanh nghiệp.
Luận án tiến sĩ của Trần Thị Thu Phong (2012) mang tên “Hoàn thiện phân tích hiệu quả kinh doanh trong các công ty Cô phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam” đã hệ thống hóa và làm rõ lý luận về hiệu quả kinh doanh (HQKD) Nghiên cứu này phân tích HQKD từ nhiều quan điểm khác nhau của các nhà nghiên cứu trong nước và quốc tế, đồng thời chỉ ra những đặc điểm nổi bật của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Bài viết này tập trung vào bảy trường chứng khoán (TTCK) và ảnh hưởng của các đặc điểm đó đến phân tích hiệu quả kinh doanh (HQKD) của các công ty Tác giả đánh giá thực trạng phân tích HQKD tại các công ty cổ phần niêm yết trên TTCK Việt Nam, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao tính minh bạch và công khai thông tin HQKD cho người sử dụng Tuy nhiên, nghiên cứu vẫn còn hạn chế khi chỉ dựa vào các chỉ số tài chính từ báo cáo tài chính (BCTC) mà chưa phát triển mô hình phân tích HQKD dựa trên các thông tin phi tài chính như thương hiệu, uy tín, môi trường kinh doanh, khả năng cạnh tranh, trình độ chuyên môn hóa và trang bị công nghệ.
Ngô Thị Thu Hoài (2015) trong luận văn “Phản tích hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Thủy Sản MEKONG” đã tổng hợp các lý luận cơ bản về hiệu quả kinh doanh (HQKD) Luận văn này không chỉ phân tích và đánh giá hiệu quả kinh doanh từ góc độ tài chính mà còn chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng đến HQKD trong doanh nghiệp.
Phân tích hiệu quả sử dụng vốn lưu động cho thấy rằng hiệu quả hiện tại chưa đạt yêu cầu, điều này ảnh hưởng tiêu cực đến chu trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp do khả năng chuyển đổi vốn từ tiền sang hàng hóa và ngược lại diễn ra chậm Việc đánh giá hiệu quả kinh doanh giúp xác định các điểm mạnh và điểm yếu, từ đó đưa ra kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
Bài viết "Phân tích hiệu quả kinh doanh cá biệt tại các công ty thép Việt Nam" của Đinh Thị Thu Hiền nhấn mạnh tầm quan trọng của hiệu quả từng hoạt động trong việc định hướng phát triển và tối đa hóa lợi nhuận cho doanh nghiệp Để đạt được mục tiêu này, các công ty cần thường xuyên theo dõi và quản lý các hoạt động từ sản xuất đến tiêu thụ Hơn nữa, việc sử dụng công cụ phân tích hiệu quả kinh doanh giúp doanh nghiệp đưa ra các đánh giá và góp ý, đồng thời xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh, từ đó hoàn thiện các chiến lược kinh doanh.
Cơ sở lý luận về phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
Trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả đã tiến hành nghiên cứu để phân tích và đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của công ty.
Công ty Cổ phần Dịch vụ Ô tô Hàng Xanh cụ thể như sau:
Bước 1: Nghiên cứu tài liệu, xác định khung lý thuyêt, cơ sở lý luận vê phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh trong doanh nghiệp.
Bước chuẩn bị cho nghiên cứu ở chương I và chương III nhằm tìm hiểu các vấn đề lý luận cơ bản về phân tích hiệu quả kinh doanh (HQKD) của doanh nghiệp Các khái niệm, mục tiêu, ý nghĩa, phương pháp phân tích và cách tính toán các chỉ tiêu tài chính được tập trung nghiên cứu Tác giả chủ yếu thu thập tài liệu từ giáo trình, sách tham khảo về phân tích và dự báo tài chính, cũng như phân tích hoạt động kinh doanh từ Đại học Kinh tế Quốc dân, nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội và các tạp chí tài chính kinh tế.
Phần tổng quan tài liệu chủ yếu tập trung vào việc thu thập dữ liệu từ các nguồn như báo chí, tạp chí tài chính kinh tế, luận án tiến sĩ và luận văn thạc sĩ Ngoài ra, tài liệu cũng tham khảo từ thư viện luận văn của sinh viên trong trường và các trường khác để đảm bảo tính đầy đủ và đa dạng của thông tin.
Trong phần này, tác giả áp dụng phương pháp thống kê mô tả để liệt kê và trình bày các khái niệm cơ bản cùng những nội dung quan trọng, nhằm xây dựng hệ thống lý thuyết cho chương I của luận văn.
Bước 2: Thu thập và phân tích số liệu về hiệu quả hoạt động kinh doanh của Công ty cổ phần Dịch vụ Ô tô trong giai đoạn 2018 - 2020, nhằm đánh giá thực trạng và hiệu quả các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Bước này tập trung vào việc thu thập số liệu thứ cấp thô để phục vụ cho chương III, bao gồm các báo cáo tổng kết, báo cáo tài chính hợp nhất đã được kiểm toán, bản cáo bạch và báo cáo thường niên của Công ty cổ phần Dịch vụ Ô tô Hàng Xanh Các nguồn dữ liệu được lấy từ các trang chứng khoán như vietstock.vn, cafef.vn, stockbiz.vn, cophieu68.vn, hsx.vn để phân tích các chỉ tiêu tài chính Tất cả số liệu này được xử lý bằng phần mềm Excel, bao gồm cả thông tin về lịch sử hình thành và phát triển của công ty.