Tính cấp thiết của đề tài
Thanh toán quốc tế là quá trình thực hiện nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về tiền tệ giữa các tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng Hoạt động này đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực ngân hàng, đặc biệt là tại Agribank - Chi Nhánh Ninh Thuận, nơi mà hoạt động thanh toán quốc tế đã được khởi động từ năm
Kể từ năm 2005, hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) tại Agribank Ninh Thuận đã đóng góp quan trọng vào tổng thu dịch vụ phi tín dụng, chiếm trên 25% Hoạt động này không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế, mà còn đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng, thu hút khách hàng mới và mang lại nguồn thu phí, ngoại tệ cho chi nhánh TTQT phục vụ giao dịch cho khách hàng cư trú và khách hàng vãng lai, đồng thời là sản phẩm dịch vụ bổ trợ cho hoạt động cho vay và tiền gửi của doanh nghiệp xuất nhập khẩu Tuy doanh số TTQT đã tăng trưởng qua các năm, nhưng vẫn còn thấp so với tổng thu nhập của ngân hàng, trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các ngân hàng thương mại khác Vì vậy, việc tìm kiếm giải pháp phát triển hoạt động TTQT tại Agribank Ninh Thuận là rất cần thiết, dẫn đến việc tôi chọn đề tài “Phát triển hoạt động TTQT tại Agribank - Chi nhánh Ninh Thuận” để nghiên cứu.
Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan
Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) là một yếu tố chiến lược quan trọng đối với các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam, đặc biệt là Agribank trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu Nghiên cứu về phát triển hoạt động TTQT tại Agribank - Chi nhánh Ninh Thuận cho thấy có nhiều tài liệu trước đây đã tập trung vào lĩnh vực này, góp phần làm rõ tầm quan trọng và những thách thức trong hoạt động TTQT của ngân hàng.
- Trần Nguyễn Hợp Châu 2009, “Năng lực, thực trạng hoạt động TTQT của
NHTM Việt Nam”, Tạp Chí Khoa Học và Đào Tạo Ngân Hàng, Số 122, Khoa
Ngân hàng - Học viện Ngân hàng Hà Nội
Nghiên cứu đã phân tích năng lực và thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) của ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam, đồng thời chỉ ra tiềm năng phát triển trong bối cảnh hội nhập toàn cầu Bài viết cũng nêu rõ những khó khăn và thách thức mà NHTM phải đối mặt, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động TTQT của NHTM Việt Nam.
Nghiên cứu đã áp dụng các phương pháp thống kê và phân tích để đánh giá thực trạng hoạt động thương mại quốc tế (TTQT) của các ngân hàng thương mại (NHTM) tại Việt Nam Tác giả đã làm rõ các khía cạnh như doanh số TTQT, thị phần, ứng dụng công nghệ, mức độ đa dạng của các nghiệp vụ và chất lượng dịch vụ TTQT, cùng với trình độ cán bộ Để cải thiện hoạt động TTQT, tác giả đề xuất các giải pháp khả thi như nâng cao hoạt động marketing, cải thiện chất lượng và đa dạng hóa dịch vụ, đổi mới công nghệ ngân hàng, và phát triển hệ thống ngân hàng đại lý.
- Nguyễn Văn Tiến 2017, Cẩm nang thanh toán quốc tế và Tài trợ ngoại thương, Nhà Xuất Bản Lao Động, Hà Nội
Nghiên cứu này phân tích các yếu tố khách quan và chủ quan của ngân hàng tác động đến hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế, bao gồm tốc độ tăng trưởng kinh tế, môi trường đầu tư nước ngoài, các đạo luật và tập quán quốc tế, chiến lược kinh doanh của ngân hàng, cùng với nền tảng công nghệ thông tin.
Nghiên cứu đã chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến nhận diện của ngân hàng thương mại về tác động tích cực hoặc tiêu cực từ các nhân tố này Qua đó, ngân hàng có thể đưa ra giải pháp nhằm hạn chế hoặc phát huy những ảnh hưởng đó, góp phần phát triển hoạt động thương mại quốc tế.
Nguyễn Như Ngọc (2012) đã thực hiện nghiên cứu về các giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Ngoại Thương Việt Nam trong luận án tiến sĩ của mình tại Đại Học Ngoại Thương Nghiên cứu này đóng góp quan trọng vào việc cải thiện và nâng cao chất lượng dịch vụ tài chính tại ngân hàng, đồng thời đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường quốc tế.
Nghiên cứu này đã áp dụng các phương pháp phân tích và xử lý số liệu từ báo cáo hoạt động kinh doanh của Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Ngoại Thương Việt Nam để đánh giá thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) của ngân hàng Kết quả cho thấy hiệu quả hoạt động TTQT tại Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam, đồng thời chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế Để nâng cao hiệu quả, nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể như: xây dựng chính sách kinh doanh ngoại hối linh hoạt kết hợp với dịch vụ TTQT và tín dụng; nâng cao năng lực quản lý và đội ngũ cán bộ TTQT; tăng cường công tác kiểm tra và kiểm soát hoạt động TTQT; cũng như chú trọng xây dựng hình ảnh và uy tín của ngân hàng.
- Vũ Thị Thủy 2015, Rủi ro trong TTQT tại Ngân Hàng Eximbank, Chi nhánh Hà Nội, Luận án tiến sĩ tài chính ngân hàng, Đại Học Kinh Tế
Hoạt động thương mại quốc tế (TTQT) liên quan đến nhiều chủ thể từ các quốc gia khác nhau và chịu ảnh hưởng của hệ thống pháp luật cũng như tập quán kinh doanh đa dạng Trong số các rủi ro như rủi ro nghiệp vụ và rủi ro thị trường, rủi ro pháp lý là một trong những yếu tố phức tạp nhất Để phát triển hoạt động TTQT hiệu quả, việc phát hiện, ngăn chặn và giảm thiểu các rủi ro này là vô cùng quan trọng và cần thiết.
Nghiên cứu có nói đến :
+ Các rủi ro pháp lý như : pháp luật và chính sách liên quan đến hoạt động TTQT, thông lệ quốc tế về TTQT, các rào cản thương mại
Rủi ro pháp lý trong thương mại quốc tế của Việt Nam xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có việc cơ sở pháp lý cho hoạt động thương mại quốc tế chưa hoàn thiện Sự khác biệt giữa hệ thống văn bản pháp luật và văn bản dưới luật của Việt Nam và các quốc gia đối tác cũng góp phần làm gia tăng rủi ro này.
Để giảm thiểu rủi ro pháp lý trong hoạt động thương mại quốc tế (TTQT) của Việt Nam, cần hoàn thiện cơ sở pháp lý cho hoạt động này Đồng thời, việc hạn chế những rủi ro phát sinh từ sự khác biệt về tập quán thương mại và thanh toán giữa các quốc gia cũng là yếu tố quan trọng.
Bài viết này không thể liệt kê hết các công trình nghiên cứu, hội thảo và bài viết trên nhiều tạp chí khác nhau Tác giả kế thừa các phương pháp và nghiên cứu trước đó để đánh giá sự phát triển hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) tại Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận Nghiên cứu này không trùng lặp với các nghiên cứu trước, tập trung vào sự phát triển hoạt động TTQT trong giai đoạn 2013 - 2017 tại Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận.
Một số điểm mới trong nghiên cứu của tác giả, xuất phát từ thực tiễn hoạt động TTQT của chi nhánh :
Chất lượng tín dụng xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại là một yếu tố chủ quan quan trọng, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển của hoạt động thương mại quốc tế Nghiên cứu này đề xuất xem xét nhân tố này để hiểu rõ hơn về các yếu tố tác động đến hoạt động TTQT.
Đề tài này nêu rõ các rủi ro pháp lý có ảnh hưởng đến sự phát triển của hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT), đặc biệt là các yêu cầu và chính sách từ nước ngoài về chống tài trợ khủng bố và tuân thủ cấm vận Những yếu tố này đã khiến các ngân hàng phải thu hẹp phạm vi hoạt động, từ đó tác động tiêu cực đến sự phát triển của TTQT.
Hạn chế trong hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng Việt Nam chủ yếu xuất phát từ yếu tố nguồn nhân lực, đặc biệt là trình độ nghiệp vụ của giao dịch viên và thanh toán viên Họ chưa am hiểu đầy đủ về phong tục và tập quán quốc tế, điều này ảnh hưởng đến khả năng tư vấn khách hàng trong việc ký hợp đồng thương mại và mở L/C Sự thiếu hiểu biết này dẫn đến việc bộ chứng từ không được chuẩn bị kỹ lưỡng, gây khó khăn trong việc xuất trình hợp lệ Kết quả là, khi xảy ra tranh chấp và vụ kiện tại tòa án quốc tế, ngân hàng Việt Nam thường thua kiện do không nắm vững luật pháp và tập quán quốc tế.
+ Tác giả đề xuất thêm một số giải pháp để phát triển hoạt động TTQT như sau :
Nâng cao trình độ và kỹ năng cho thanh toán viên và kiểm soát viên trong nghiệp vụ thanh toán quốc tế là rất cần thiết, đặc biệt là việc hiểu rõ các quy tắc và thông lệ thương mại quốc tế như UCP 600, ISBP 745 và Incoterm 2010.
+ Xây dựng cơ chế ưu đãi, hỗ trợ về phí dịch vụ, lãi suất, tỷ giá cho từng nhóm khách hàng thực hiện giao dịch TTQT với NHTM
+ Chú trọng nâng cao thương hiệu của Ngân hàng trên thị trường trong nước và quốc tế
Mục tiêu nghiên cứu
3.1 Mục tiêu tổng quát Đánh giá hoạt động TTQT và đề xuất giải pháp góp phần phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank Ninh thuận
3.2 Mục tiêu cụ thể Để đạt được mục tiêu tổng quát trên, nghiên cứu cần hướng tới và đạt được những mục tiêu cụ thể sau :
+ Đánh giá thực trạng của hoạt động TTQT tại Agribank- Chi Nhánh Ninh Thuận trong giai đoạn 2013-2017
+ Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị để phát triển hoạt động TTQT tại Agribank - Chi Nhánh Ninh Thuận.
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
+ Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động TTQT tại Agribank – Chi Nhánh Ninh Thuận
+ Phạm vi nghiên cứu: hoạt động TTQT của Agribank- Chi nhánh Ninh Thuận trong giai đoạn 2013-2017 (5 năm)
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp thu thập và xử lý số liệu bao gồm việc thu thập thông tin từ các báo cáo và nhận xét liên quan đến kết quả kinh doanh thương mại quốc tế Sau đó, số liệu sẽ được xử lý một cách phù hợp với đề tài nghiên cứu.
Phương pháp phân tích và tổng hợp là cách tiếp cận để đánh giá hoạt động thương mại quốc tế (TTQT) của chi nhánh Bằng cách phân tích các nhân tố ảnh hưởng, chúng ta có thể xác định những tồn tại trong hoạt động này Sau đó, tổng hợp các thông tin này sẽ giúp đưa ra đánh giá tổng quát về hiệu quả và tiềm năng phát triển của chi nhánh trong lĩnh vực TTQT.
- Phương pháp trưng cầu ý kiến bằng bảng hỏi : Khảo sát ý kiến của khách hàng về sản phẩm TTQT của Chi nhánh
5.2 Dữ liệu, mẫu nghiên cứu
Dữ liệu được thu thập từ Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận bao gồm báo cáo tổng kết kết quả kinh doanh giai đoạn 2013-2017, số liệu hàng năm từ phòng kinh doanh ngoại hối và các báo cáo đánh giá hiệu quả hoạt động thương mại quốc tế của chi nhánh.
Để chọn mẫu, thông tin được thu thập từ phỏng vấn trực tiếp và qua thư điện tử bằng bảng câu hỏi đối với cá nhân và doanh nghiệp có giao dịch với Agribank - Chi Nhánh Ninh Thuận Tổng số mẫu là 120, bao gồm 70 doanh nghiệp và 50 cá nhân.
Đóng góp của đề tài
Dựa trên số liệu thực tế và khảo sát khách hàng, bài viết đánh giá hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) tại Agribank – Chi Nhánh Ninh Thuận trong những năm qua Qua đó, nhận diện được điểm mạnh và điểm yếu trong hoạt động TTQT, cũng như mức độ đạt được so với tiềm năng Những đánh giá này sẽ giúp lãnh đạo ngân hàng định hướng và đưa ra giải pháp hiệu quả hơn, từ đó thúc đẩy sự phát triển của hoạt động TTQT, mang lại lợi ích cho chi nhánh và góp phần vào thành công của toàn hệ thống Agribank.
Luận văn bao gồm các phần cơ bản như Lời mở đầu, Mục lục, Danh mục các chữ viết tắt, danh mục các bảng, biểu đồ, hình, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, cùng với 3 chương chính.
+ Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển hoạt động TTQT tại NHTM
+ Chương 2 : Thực trạng về phát triển hoạt động TTQT tại Agribank - Chi Nhánh Ninh Thuận
+ Chương 3 : Giải pháp phát triển hoạt động TTQT tại Agribank - Chi Nhánh Ninh Thuận
Tổng quan về hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại
Theo Wikipedia, thanh toán quốc tế (TTQT) là một nghiệp vụ ngân hàng quan trọng, giúp thanh toán giá trị hàng hóa giữa bên mua và bên bán trong lĩnh vực ngoại thương Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, thanh toán quốc tế có thể được thực hiện mà không cần thông qua ngân hàng, chẳng hạn như việc sử dụng tiền mã hóa như Bitcoin hay Ethereum.
Thanh toán quốc tế được định nghĩa là quá trình phát sinh khi có giao dịch thương mại giữa bên mua và bên bán có yếu tố nước ngoài, trong đó ngân hàng giữ vai trò trung gian Hình thức thanh toán này diễn ra giữa các cá nhân, tổ chức, cũng như giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ khác nhau.
Theo Nguyễn Văn Tiến (2017), thương mại quốc tế (TTQT) là quá trình thực hiện nghĩa vụ thanh toán và quyền lợi tài chính giữa các tổ chức và cá nhân của các quốc gia khác nhau, cũng như giữa một quốc gia và các tổ chức quốc tế Quá trình này diễn ra thông qua các mối quan hệ giữa các ngân hàng liên quan.
Thanh toán quốc tế phục vụ cho cả lĩnh vực kinh tế và phi kinh tế, nhưng thực tế hai lĩnh vực này thường giao thoa, không có ranh giới rõ rệt Do đó, trong các quy chế về thanh toán và hoạt động tại các ngân hàng thương mại, người ta thường phân loại thanh toán quốc tế thành hai lĩnh vực chính: thanh toán trong ngoại thương (hay thanh toán mậu dịch) và thanh toán phi ngoại thương (hay thanh toán phi mậu dịch).
Thanh toán phi ngoại thương đề cập đến việc thực hiện các giao dịch tài chính không liên quan đến xuất nhập khẩu hàng hóa hay cung ứng lao động cho nước ngoài Điều này bao gồm việc chi trả các chi phí cho cơ quan ngoại giao, chi phí đi lại của đoàn khách nhà nước, cũng như các khoản quà biếu và trợ cấp từ cá nhân nước ngoài cho công dân trong nước Ngoài ra, nó còn bao gồm các khoản trợ cấp từ tổ chức từ thiện nước ngoài cho các tổ chức và đoàn thể trong nước.
Thanh toán quốc tế trong ngoại thương là quá trình thực hiện giao dịch hàng hóa xuất nhập khẩu và cung ứng dịch vụ thương mại với giá cả theo thị trường quốc tế Hợp đồng ngoại thương đóng vai trò quan trọng trong việc xác định cơ sở mua bán và thanh toán giữa các bên Theo Đinh Xuân Trình (2012), thanh toán quốc tế liên quan đến việc thực hiện nghĩa vụ tiền tệ giữa các tổ chức, công ty và các chủ thể khác nhau trong các mối quan hệ kinh tế và thương mại quốc tế.
Thương mại quốc tế và hoạt động kinh tế đối ngoại tạo ra các nghĩa vụ tiền tệ cần thiết, dẫn đến sự phát triển của hoạt động thanh toán quốc tế tại các ngân hàng thương mại Thanh toán quốc tế không chỉ liên quan đến tiền tệ của các quốc gia mà còn gắn liền với tỷ giá hối đoái và chính sách quản lý ngoại hối của từng quốc gia Hơn nữa, thanh toán quốc tế còn liên quan đến tín dụng quốc tế và các phương tiện, phương thức thanh toán khác nhau.
Thanh toán quốc tế, bắt nguồn từ hoạt động ngoại thương, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hiệu quả và tăng trưởng ngoại thương Mục đích chính của thanh toán quốc tế là hỗ trợ hoạt động xuất nhập khẩu giữa các quốc gia, giúp người bán nhận tiền và người mua thanh toán để nhận hàng hóa Hoạt động này chủ yếu được thực hiện qua hệ thống ngân hàng, và các ngân hàng thương mại luôn mong muốn phát triển nghiệp vụ ngân hàng quốc tế, với thanh toán quốc tế là trọng tâm.
Trầm Thị Xuân Hương (2014) cho rằng, hoạt động thanh toán quốc tế có các đặc điểm cơ bản sau :
Thứ nhất, TTQT chịu sự điều chỉnh của luật pháp và các tập quán quốc tế
Hoạt động thương mại quốc tế (TTQT) liên quan đến các chủ thể từ hai hoặc nhiều quốc gia, yêu cầu các bên tham gia tuân thủ không chỉ pháp luật quốc gia mà còn cả các văn bản pháp lý quốc tế và tập quán quốc tế do Phòng Thương mại Quốc tế ban hành như UCP, URC và Incoterms Những văn bản này thiết lập một khung pháp lý công bằng và bình đẳng cho các chủ thể trong hoạt động thương mại và thanh toán quốc tế, giúp giảm thiểu hiểu lầm và tranh chấp không mong muốn.
Hoạt động thanh toán quốc tế chủ yếu diễn ra qua hệ thống ngân hàng, với hầu hết kim ngạch xuất nhập khẩu được phản ánh qua doanh số thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại Theo quy định, người xuất khẩu và nhập khẩu không thể thanh toán trực tiếp mà phải thông qua ngân hàng, đảm bảo có ít nhất hai ngân hàng tham gia trong giao dịch Việc thanh toán qua ngân hàng không chỉ đảm bảo an toàn mà còn nhanh chóng và hiệu quả cho các khoản chi trả.
Trong thanh toán quốc tế, tiền mặt thường không được sử dụng trực tiếp; thay vào đó, các phương tiện thanh toán như hối phiếu, kỳ phiếu và séc được áp dụng phổ biến.
Trong thanh toán quốc tế, ít nhất một trong hai bên tham gia, hoặc người xuất khẩu hoặc người nhập khẩu, phải sử dụng ngoại tệ, trừ trường hợp khu vực sử dụng đồng tiền chung Điều này dẫn đến việc hoạt động thanh toán quốc tế bị ảnh hưởng bởi tỷ giá hối đoái và dự trữ ngoại hối của quốc gia.
Thứ năm, ngôn ngữ sử dụng trong thanh toán quốc tế được sử dụng chủ yếu bằng tiếng Anh
Vào ngày thứ Sáu, tranh chấp sẽ được giải quyết chủ yếu thông qua luật quốc tế, luật quốc gia của nước thứ ba, hoặc luật của nước xuất khẩu hay nhập khẩu, tùy thuộc vào thỏa thuận giữa các bên thông qua trọng tài hoặc tòa án.
1.1.2 Vai trò của hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại 1.1.2.1 Đối với nền kinh tế quốc dân Đinh Xuân Trình (2012), TTQT là cầu nối giữa kinh tế trong nước với kinh tế thế giới bên ngoài, có tác dụng bôi trơn và thúc đẩy hoạt động XNK hàng hóa và dịch vụ, đầu tư nước ngoài, thu hút kiều hối và các quan hệ tài chính, tín dụng quốc tế khác…
Trong bối cảnh hiện nay, các quốc gia đều xem hoạt động kinh tế đối ngoại là ưu tiên hàng đầu, coi đây là con đường thiết yếu trong chiến lược phát triển kinh tế Hoạt động thanh toán quốc tế đóng vai trò quan trọng, giúp đảm bảo sự tồn tại và phát triển của kinh tế đối ngoại.
Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại 23 1 Quan điểm về phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại
1.2.1 Quan điểm về phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại
TTQT không chỉ đơn thuần là dịch vụ thanh toán mà còn đóng vai trò trung tâm trong chuỗi hoạt động kinh doanh, góp phần bổ sung và hỗ trợ cho các hoạt động khác của ngân hàng.
Trong những năm gần đây, hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) tại các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam đã được đầu tư phát triển mạnh mẽ, bao gồm đào tạo cán bộ chuyên gia, nâng cấp công nghệ thanh toán hiện đại và tổ chức lại mạng lưới thanh toán quốc tế Sự phát triển này đã giúp dịch vụ TTQT của các NHTM Việt Nam đạt được kết quả rõ rệt, góp phần vào doanh thu dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng Tuy nhiên, vẫn tồn tại sự chênh lệch lớn giữa thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng và thu nhập từ tín dụng, trong đó thu từ tín dụng vẫn chiếm ưu thế Để cải thiện tình trạng này, việc hoàn thiện và phát triển hoạt động TTQT là rất quan trọng, nhằm tạo ra nguồn thu đáng kể cả về số lượng lẫn tỷ trọng cho NHTM.
Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) của ngân hàng thương mại (NHTM) bao gồm sự cải thiện cả về số lượng và chất lượng Về số lượng, điều này thể hiện qua việc mở rộng quy mô khách hàng, gia tăng doanh số giao dịch và đa dạng hóa phương thức thanh toán Về chất lượng, các giao dịch TTQT cần được thực hiện nhanh chóng, chính xác, an toàn và hiệu quả, đảm bảo yêu cầu về thời gian của khách hàng và tuân thủ các quy định quốc tế Ngân hàng phải thực hiện giao dịch đúng theo yêu cầu của khách hàng, đồng thời bảo mật thông tin và tài sản Hiệu quả của giao dịch được đánh giá qua lợi ích của khách hàng và lợi nhuận của ngân hàng từ hoạt động TTQT, cũng như sự gia tăng uy tín và tính cạnh tranh của ngân hàng Để đánh giá sự phát triển này, cần xem xét toàn bộ quy trình cung cấp dịch vụ từ tiếp thị, tiếp nhận nhu cầu đến hỗ trợ khách hàng sau giao dịch.
1.2.2 Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển của hoạt động thanh toán quốc tế
1.2.2.1 Đánh giá sự phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo chiều rộng thông qua các chỉ tiêu
(1) Tốc độ phát triển hoạt động TTQT và thị phần : đây là chỉ tiêu phản ánh sự gia tăng quy mô của hoạt động TTQT
Doanh số thanh toán quốc tế (TTQT) là chỉ tiêu quan trọng để đánh giá sự phát triển của hoạt động này Doanh số TTQT bao gồm doanh số thanh toán xuất khẩu, nhập khẩu và chuyển tiền phi thương mại Doanh số càng lớn cho thấy số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ TTQT ngày càng tăng.
Tốc độ phát triển hoạt động TTQT Doanh số TTQT năm n
Doanh số TTQT năm n-1 Chỉ tiêu này cho biết sự phát triển hay suy giảm của hoạt động TTQT của ngân hàng
* Thị phần: So sánh thị phần TTQT của các NHTM cùng kinh doanh trên địa bàn
(2) Chỉ tiêu phản ánh sự gia tăng số lƣợng khách hàng
Sản phẩm và dịch vụ của ngân hàng càng đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng thì càng thu hút được nhiều khách hàng hơn Hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) chỉ được coi là phát triển khi chất lượng phục vụ tốt và có một danh mục sản phẩm đa dạng, nhằm thu hút nhiều đối tượng khách hàng khác nhau.
Tốc độ phát triển số lượng khách hàng = Số lượng khách hàng năm n
Số lượng khách hàng năm n-1
Chỉ tiêu này càng lớn chứng tỏ sản phẩm, dịch vụ TTQT đáp ứng được nhu cầu của khách hàng
Cơ cấu thu nhập của sản phẩm TTQT i T Thu nhập của sản phẩm TTQT i
Tổng thu nhập dịch vụ TTQT của chi nhánh
Chỉ tiêu này cho biết, trong năm thu nhập sản phẩm dịch vụ TTQT i chiếm tỷ trọng bao nhiêu trong tổng thu nhập dịch vụ TTQT của chi nhánh
(4) Chỉ tiêu gia tăng số lƣợng sản phẩm, dịch vụ TTQT
Tính đa dạng của các sản phẩm tài chính quốc tế (TTQT) mà ngân hàng thương mại (NHTM) cung cấp thể hiện sự phong phú trong dịch vụ ngân hàng Đặc điểm này rất quan trọng, vì nó giúp đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng, từ đó tạo điều kiện cho nhiều đối tượng tiếp cận các sản phẩm dịch vụ Sự đa dạng này không chỉ nâng cao trải nghiệm khách hàng mà còn thúc đẩy sự phát triển của các dịch vụ ngân hàng.
Mức tăng số lượng sản phẩm TTQT
= Số lượng sản phẩm, dịch vụ năm n
- Số lượng sản phẩm, dịch vụ năm n-1
(5) Tăng trưởng về thu nhập
Thu nhập từ hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) của ngân hàng thương mại (NHTM) được tạo ra từ sự chênh lệch giữa doanh thu từ các sản phẩm dịch vụ TTQT và chi phí thực hiện chúng Trong các giao dịch TTQT, ngân hàng thu phí theo biểu phí dịch vụ cho từng nghiệp vụ cụ thể như phí phát hành, tu chỉnh và thanh toán L/C đối với giao dịch nhập khẩu, cũng như phí thông báo và kiểm tra bộ chứng từ cho giao dịch xuất khẩu Tỷ lệ thu nhập từ dịch vụ TTQT càng cao cho thấy hiệu quả của các sản phẩm dịch vụ này, và hoạt động TTQT chỉ được coi là phát triển khi mang lại thu nhập thực tế cho ngân hàng.
Tăng trưởng thu nhập TTQT = Thu nhập TTQT năm n – Thu nhập
Chỉ tiêu này phản ánh mức tăng trưởng thu nhập năm sau so với năm trước, với giá trị cao cho thấy tốc độ tăng trưởng thu nhập của ngân hàng nhanh chóng Điều này chứng tỏ hoạt động thương mại quốc tế của ngân hàng đang phát triển hiệu quả.
(6) Tỷ lệ thu nhập TTQT trên tổng số cán bộ TTQT = Thu nhập TTQT/ Số cán bộ TTQT
Chỉ số này đánh giá năng suất lao động của cán bộ TTQT dựa trên hiệu quả từ hoạt động TTQT, phản ánh số thu nhập TTQT mà mỗi cán bộ tạo ra.
Có thể tóm tắt các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển dịch vụ qua bảng sau:
Bảng 1.1 Chỉ tiêu đánh giá sự phát triển hoạt động TTQT
TT Chỉ tiêu Công thức tính Ý nghĩa
Tốc độ phát triển hoạt động
Doanh số TTQT năm n Doanh số TTQT năm (n-1)
- Cho biết sự phát triển hay suy giảm của hoạt động TTQT của ngân hàng
Tốc độ phát triển số lượng khách hàng
Số lượng khách hàng năm n
Số lượng khách hàng năm
- - Mức độ đáp ứng nhu cầu khách hàng sử dụng sản phẩm, dịch vụ TTQT của NHTM qua các năm
- Khả năng thu hút khách hàng TTQT của NHTM qua các năm
Cơ cấu thu nhập sản phẩm
Thu nhập sản phẩm TTQT i
Tổng thu nhập hoạt động TTQT của chi nhánh
Cho biết trong năm thu nhập sản phẩm dịch vụ TTQT i chiếm tỷ trọng bao nhiêu trong tổng thu nhập hoạt động TTQT của chi nhánh
Mức tăng số lượng sản phẩm TTQT
Số lượng sản phẩm TTQT năm n - Số lượng sản phẩm TTQT năm n-1
- Thể hiện tính đa dạng, phong phú của các sản phẩm TTQT mà một NHTM mang đến cho khách hàng
- Mức độ phát triển được các dịch vụ TTQT qua các năm của NHTM
Thu nhập TTQT năm n – Thu nhập TTQT năm (n-1) Thu nhập TTQT năm n-1
Thu nhập năm sau tăng so với năm trước cho thấy tốc độ tăng trưởng thu nhập của ngân hàng nhanh chóng Chỉ tiêu này càng lớn chứng tỏ hoạt động thương mại quốc tế (TTQT) của ngân hàng phát triển hiệu quả.
TTQT trên tổng số cán bộ TTQT
Phản ánh năng suất lao động của một cán bộ TTQT, cho biết một cán bộ TTQT tạo ra bao nhiêu đồng thu nhập TTQT
1.2.2.2 Đánh giá sự phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo chiều sâu thông qua sự hài lòng của khách hàng đối với chất lƣợng sản phẩm dịch vụ thanh toán quốc tế
Theo Trần Thị Xuân Hương (2014), phát triển hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) theo chiều sâu liên quan đến việc nâng cao chất lượng dịch vụ, bao gồm tính chính xác, nhanh nhạy và tiện ích mà dịch vụ mang lại cho khách hàng Điều này không chỉ giúp duy trì khách hàng cũ mà còn thu hút khách hàng mới Để đánh giá sự phát triển này, tác giả đã khảo sát 120 khách hàng cá nhân và doanh nghiệp sử dụng dịch vụ TTQT của Agribank Ninh Thuận, nhằm thu thập ý kiến về mức độ hài lòng dựa trên bảy yếu tố: sự thuận tiện, phương tiện hữu hình, phong cách phục vụ của nhân viên, danh mục dịch vụ, tính cạnh tranh về phí và tỷ giá, sự tín nhiệm và hình ảnh ngân hàng.
1.2.3 Những nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển hoạt động thanh toán quốc tế
Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển hoạt động thương mại quốc tế (TTQT) là rất quan trọng để đưa ra giải pháp phù hợp nhằm phát triển hoạt động này Việc xác định các nhân tố tiêu cực giúp khắc phục và hạn chế rủi ro, trong khi các nhân tố tích cực cần được phát huy và khuyến khích Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến sự phát triển của TTQT bao gồm nhiều yếu tố khác nhau (Nguyễn Văn Tiến, 2017).
* Môi trường kinh tế, bao gồm :
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế
Nền kinh tế với tốc độ tăng trưởng ổn định sẽ thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại quốc tế của ngân hàng được mở rộng và đạt hiệu quả cao.
- Hệ số mở cửa của nền kinh tế (tỷ lệ “doanh số XNK/GDP”)
Hội nhập quốc tế của nền kinh tế được xác định qua mức độ mở cửa, trong đó mở cửa ngân hàng là yếu tố quan trọng để tăng cường sức mạnh hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) Sự hội nhập này giúp ngân hàng nâng cao vốn, cải thiện quản lý, hiện đại hóa công nghệ và mở rộng dịch vụ mới Đồng thời, nó tạo ra sức ép cạnh tranh cần thiết để cơ cấu lại các NHTM Việt Nam, từ tài sản đến nguồn vốn và tổ chức mạng lưới Kết quả là nâng cao chất lượng hoạt động ngân hàng và khả năng cạnh tranh cả trên thị trường trong nước lẫn quốc tế.
- Môi trường đầu tư nước ngoài
