Tính cấp thiết của đề tài
Ngành thủy sản Việt Nam đã nhiều năm liên tục nằm trong top những mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu quốc gia Quy mô ngành ngày càng mở rộng, vai trò của xuất khẩu thủy sản trong nền kinh tế quốc dân cũng được cải thiện rõ rệt Hiện nay, sản phẩm thủy sản Việt Nam đã được xuất khẩu đến hơn 150 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới Do đó, những yếu tố bên ngoài như biến động kinh tế và chính sách từ các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến ngành thủy sản và sự phát triển kinh tế của đất nước.
Trong những năm gần đây, các thị trường nhập khẩu đã áp dụng tiêu chuẩn an toàn ngày càng nghiêm ngặt liên quan đến dư lượng thuốc và hóa chất trong sản phẩm, yêu cầu thực hành sản xuất theo tiêu chuẩn bắt buộc và kiểm tra định kỳ để đảm bảo an toàn thực phẩm và chất lượng hàng hóa Các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm được áp dụng đồng nhất cho cả sản phẩm nội địa và sản phẩm nhập khẩu, gây không ít khó khăn cho việc xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường Hoa Kỳ.
Kỳ là thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam Nếu các doanh nghiệp thủy sản không đáp ứng được các yêu cầu và quy định của thị trường này, lợi nhuận và thương hiệu của họ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng Hệ quả nặng nề nhất có thể là việc doanh nghiệp bị buộc ngừng hoạt động xuất khẩu thủy sản sang quốc gia này.
Theo Tổng cục Thủy sản Việt Nam, kế hoạch phát triển ngành thủy sản năm 2020 sẽ tập trung vào sản xuất quy mô lớn với các mô hình sản xuất hiệu quả nhằm gia tăng sản lượng và giá trị sản phẩm Đây là tín hiệu tích cực cho sự phát triển bền vững của ngành thủy sản trong tương lai Tuy nhiên, ngành thủy sản vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức từ các thị trường lớn như Hoa Kỳ.
Ngành thủy sản, với vai trò là ngành kinh tế mũi nhọn, luôn nhận được sự hỗ trợ từ chính phủ để phát triển Nhờ vào những nỗ lực cải thiện chất lượng trong quy trình khai thác, sản xuất và chế biến, ngành thủy sản đang mở ra nhiều cơ hội phát triển trong tương lai.
Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi 1: Tác động của Luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm (FSMA) của
Mỹ 2011 đen hoạt động xuất khẩu thủy sản của Việt Nam?
Để hỗ trợ ngành thủy sản đáp ứng các yêu cầu của luật và hạn chế những tác động tiêu cực, cần triển khai các giải pháp như nâng cao nhận thức về quy định pháp luật cho các ngư dân, khuyến khích áp dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất và chế biến, đồng thời tăng cường quản lý và giám sát nguồn tài nguyên thủy sản Ngoài ra, cần xây dựng các chương trình đào tạo về bền vững và bảo vệ môi trường cho các doanh nghiệp trong ngành, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và bảo vệ hệ sinh thái.
Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chính của khóa luận này là nghiên cứu Luật Hiện đại hóa An toàn Thực phẩm (FSMA) của Mỹ và phân tích những tác động của bộ luật này đối với xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
Mục tiêu cụ thể của khóa luận bao gồm:
Một là, tìm hiểu những vấn đề cơ bản liên quan đen xuất khẩu thủy sản của
Việt Nam ra thị trường nước ngoài.
Hai là, tìm hiểu và đánh giá tác động của Luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm FSMA đen hoạt động xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
Để tuân thủ yêu cầu của Luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm, Việt Nam cần đề xuất các kiến nghị và giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng xuất khẩu thủy sản sang thị trường Hoa Kỳ Việc cải thiện quy trình kiểm tra an toàn thực phẩm và tăng cường hợp tác giữa các cơ quan chức năng sẽ giúp đảm bảo sản phẩm thủy sản Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, từ đó mở rộng cơ hội xuất khẩu và gia tăng giá trị thương mại.
Phương pháp nghiên cứu 2
Đe nội dung khóa luận sát với thực te, tác giả sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu sau đây:
Phương pháp thu thập số liệu bao gồm việc lấy thông tin từ các báo cáo và thống kê của cục hải quan, hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản, cùng với các tài liệu học thuật và các trang báo điện tử uy tín.
Phương pháp thu thập thông tin: thu thập các thông tin cần thiết trên Internet, báo điện tử và các tài liệu học thuật.
Phương pháp đánh giá: dựa vào các số liệu và thông tin thu thập được để đưa ra các đánh giá khách quan
Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
7.1 Những nghiên cứu nước ngoài
Nghiên cứu "Đạo luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm của Hoa Kỳ: Ý nghĩa đối với các nhà xuất khẩu Caribbean" của Mauricio Mosquera và các cộng sự đã chỉ ra rằng Đạo luật FSMA áp dụng các tiêu chuẩn vệ sinh nghiêm ngặt cho tất cả sản phẩm thực phẩm nhập khẩu vào Mỹ Các nhà sản xuất nước ngoài muốn xuất khẩu sang Mỹ phải tuân thủ các quy định tương tự như các nhà sản xuất trong nước, bao gồm việc xác định và quản lý các nguồn rủi ro trong quy trình sản xuất, đóng gói và vận chuyển Chứng nhận và truy xuất nguồn gốc sẽ trở nên quan trọng trong việc đảm bảo tuân thủ luật mới Phân tích dữ liệu thương mại cho thấy Mỹ sẽ tiếp tục là thị trường quan trọng cho các nhà xuất khẩu Caribbean, và FSMA sẽ yêu cầu các biện pháp an toàn thực phẩm như chứng nhận bên thứ ba và khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
Bốn nước Caribbean đang tập trung vào việc tăng cường xuất khẩu thông qua các sản phẩm nông nghiệp phi truyền thống có giá trị cao Sự thắt chặt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm của Hoa Kỳ có thể tạo ra cơ hội cho sự phát triển bền vững trong khu vực, khuyến khích các công ty chú trọng đến chất lượng sản phẩm thay vì chỉ cạnh tranh bằng giá cả.
Nghiên cứu "Các biện pháp an toàn thực phẩm - Ý nghĩa đối với ngành thủy sản ở Ấn Độ" của Anjani Kumar và Praduman Kumar nhấn mạnh vai trò thiết yếu của ngành thủy sản trong nền kinh tế Ấn Độ, đồng thời chỉ ra rằng các rào cản kỹ thuật và biện pháp vệ sinh đã gây khó khăn cho xuất khẩu của các nước đang phát triển Nghiên cứu yêu cầu thông tin về chi phí trong quá trình chế biến thủy sản trước khi xuất khẩu để tuân thủ các quy định an toàn thực phẩm, sử dụng dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Ấn Độ và khảo sát tiêu thụ cá của hộ gia đình Kết luận cho thấy việc tuân thủ các biện pháp an toàn thực phẩm là tốn kém cho các nước như Ấn Độ và ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng cạnh tranh xuất khẩu Mặc dù vậy, an toàn thực phẩm và sức khỏe là ưu tiên hàng đầu, các nước xuất khẩu cần nỗ lực giảm chi phí tuân thủ bằng cách áp dụng quy trình HACCP hiệu quả hơn và duy trì chất lượng thực phẩm cao để cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.
Chương trình "Seafood HACCP and the FDA Food Safety Modernization Act" đã được tổ chức tại Boston Seafood Show 2018, nơi các chuyên gia cao cấp của FDA và CBP đã thảo luận về tình trạng triển khai FSMA, quy trình tuân thủ của nhà nhập khẩu thủy sản, cùng với các ưu tiên thực thi và chiến lược tuân thủ tổng thể.
Mối quan hệ giữa hải sản HACCP và FSMA ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh quy định mới từ NOAA ảnh hưởng đến ngành thủy sản Nhiệm vụ của FDA là bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt khi khối lượng nhập khẩu hải sản tăng nhanh nhưng tài nguyên không theo kịp Người tiêu dùng ngày càng yêu cầu sự minh bạch về hóa chất, phụ gia và nguồn gốc thực phẩm, bao gồm cả sản phẩm GMO Để giảm thiểu vi phạm trong thương mại, các nhà nhập khẩu thủy hải sản cần nâng cao nhận thức về quy định của chính phủ, đảm bảo cung cấp đầy đủ dữ liệu trong ACE như giấy phép và chứng nhận xuất xứ Ngoài ra, việc xác minh các yêu cầu hàng hóa với FSIS, FWS, FDA, NMFS và USDA là cần thiết, cùng với việc đảm bảo thông tin chính xác về thuế quan và mô tả hàng hóa.
7.2 Những nghiên cứu trong nước
Nghiên cứu về tác động của Luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm của Mỹ (FSMA) đối với xuất khẩu thủy sản Việt Nam chủ yếu tập trung vào các yêu cầu của đạo luật này và ảnh hưởng đến doanh nghiệp xuất khẩu Bài viết “FSMA: Thách thức hay cơ hội?” trên The giới hội nhập đã phân tích những thách thức và cơ hội mà FSMA mang lại cho doanh nghiệp Việt Nam FSMA giúp doanh nghiệp chủ động phòng ngừa rủi ro, nhưng cũng đặt ra yêu cầu kiểm soát an toàn thực phẩm nghiêm ngặt hơn, dẫn đến lo ngại về gánh nặng tài chính và khả năng cạnh tranh trong thị trường Mỹ Để đáp ứng yêu cầu của FSMA, doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư vào việc xây dựng và quản lý chuỗi cung ứng an toàn, dưới sự giám sát của FDA và các cơ quan liên quan của Mỹ, trong đó các nhà nhập khẩu Mỹ phải có kế hoạch kiểm tra nhà cung ứng.
6 đảm bảo sản phẩm và cơ sở sản xuất phải phù hợp theo tiêu chuẩn ATTP của Mỹ thì mới đuợc cấp chứng nhận nhập khẩu.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), quy định FSMA của Hoa Kỳ không ảnh hưởng nhiều đến các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam Điều này bởi vì FSMA có nhiều điểm tương đồng với các quy định nhập khẩu trước đây vào thị trường Mỹ, giúp doanh nghiệp dễ dàng đáp ứng yêu cầu Trong nhiều năm qua, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đã nắm vững thủ tục đăng ký cơ sở sản xuất và cử đại diện làm việc với Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ.
Kỳ (FDA) Đa số truờng hợp doanh nghiệp bị mất mã số đăng ký của FDA đều là doanh nghiệp ngoài ngành thủy sản.
Luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm Mỹ đã có hiệu lực nhưng vẫn thiếu nhiều nghiên cứu về tác động của nó đối với hoạt động xuất khẩu, đặc biệt là trong ngành thủy sản Các đề tài hiện có chưa phân tích đầy đủ và thiếu các giải pháp cụ thể để ứng phó với những vấn đề phát sinh từ luật này.
Nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra rằng việc tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm trong xuất khẩu có thể thúc đẩy phát triển bền vững cho ngành hàng, đặc biệt là thủy sản Cải thiện chất lượng sản phẩm không chỉ giúp giảm cạnh tranh về giá mà còn nâng cao giá trị xuất khẩu Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu hiện nay chỉ tập trung vào yêu cầu an toàn thực phẩm chung mà chưa đi sâu vào tác động cụ thể của luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm (FSMA) Tại Việt Nam, các nghiên cứu về ảnh hưởng của FSMA đối với xuất khẩu, đặc biệt là thủy sản, chủ yếu xuất hiện dưới dạng bài báo và thông tin trực tuyến Kể từ khi FSMA có hiệu lực vào tháng 6-2016, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa nắm rõ các quy định mới của Mỹ, dẫn đến rủi ro từ việc từ chối nhập khẩu hàng hóa.
Bảy doanh nghiệp vẫn chưa có hành động cụ thể để khắc phục khó khăn và một số còn muốn giấu tên Chưa có thông tin rõ ràng về cơ quan nào của Nhà nước sẽ chịu trách nhiệm nghiên cứu và đánh giá các rào cản kỹ thuật mới đang gia tăng ở các quốc gia phát triển như Mỹ Hiện tại, không có đề tài nghiên cứu nào đưa ra giải pháp cụ thể để hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản Vấn đề này không chỉ liên quan đến doanh nghiệp xuất khẩu mà còn là thách thức lớn cho ngành thương mại xuất khẩu Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
Tất cả các nghiên cứu đã góp phần quan trọng vào việc tiếp cận và phân tích sâu sắc vấn đề "Luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm Mỹ 2011" và những thách thức mà ngành thủy sản Việt Nam đang phải đối mặt.
8 Ket cấu khóa luận Đe tài “Luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm của Mỹ 2011 - Những vấn đề đặt ra cho ngành thủy sản Việt Nam”
Ngoài các phần mở đầu, kết luận, mục lục và tài liệu tam khảo, khóa luận được kết cấu thành 3 chương như sau:
Chương 1: Những vấn đề cơ bản về xuất khẩu thủy sản
Chương 2: Luật Hiện địa hóa an toàn thực phẩm của Mỹ và những vấn đề đặt ra cho ngành thủy sản Việt Nam.
Chương 3: Giải pháp tuân thủ yêu cầu của Luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm của Hoa Kỳ cho xuất khẩu thủy sản Việt Nam
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ XUẤT KHẨU THỦY SẢN
1.1 KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA XUẤT KHẨU THỦY SẢN TRONG NGÀNH KINH TẾ
Thủy sản là nguồn lợi quý giá từ môi trường nước, bao gồm các sản phẩm thực phẩm và nguyên liệu do con người khai thác và nuôi trồng Hoạt động chính trong lĩnh vực này là đánh bắt và nuôi cá, với các loài phổ biến như cá trích, cá tuyết, cá cơm, cá ngừ, cá bơn, cá đối, tôm, cá hồi, hàu và sò điệp Ngành thủy sản không chỉ liên quan đến việc khai thác cá tự nhiên mà còn bao gồm nuôi cá, đóng vai trò quan trọng trong đời sống của hơn 500 triệu người ở các nước đang phát triển, những người phụ thuộc vào nghề cá và nuôi trồng thủy sản.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa phát triển nhanh chóng, xuất khẩu trở thành hoạt động kinh tế thiết yếu của doanh nghiệp, thúc đẩy giao thương giữa các quốc gia Xuất khẩu thủy sản là việc bán hàng hóa, cụ thể là thủy sản, từ một quốc gia ra nước ngoài nhằm tìm kiếm lợi nhuận Hoạt động này không chỉ gia tăng sản xuất mà còn thúc đẩy thương mại thủy sản toàn cầu, đặc biệt là các mặt hàng thủy sản tươi sống, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu tới các nước đang phát triển Đây là chìa khóa mở ra các giao dịch kinh tế quốc tế và tạo nguồn thu ngoại tệ quan trọng cho quốc gia Ngành thủy sản đã chủ động hội nhập quốc tế, khẳng định vị thế trong thương mại toàn cầu.
Đẩy mạnh áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào sản xuất là yếu tố quan trọng giúp gắn kết sản xuất nguyên liệu với chế biến Việc này không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn thúc đẩy thương mại và mở rộng thị trường xuất khẩu, góp phần phát triển kinh tế bền vững.
Xuất khẩu đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được các mục tiêu chiến lược, giúp mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cũng như tăng cường quan hệ thương mại với các quốc gia trên toàn cầu Quá trình này tạo ra cơ hội cho tất cả các quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, đẩy mạnh công nghiệp hóa thông qua việc ứng dụng thành quả của các cuộc cách mạng khoa học và công nghệ.
1.1.2.1 Đóng góp trong tổng sản phẩm quốc dân
