Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Sự gia tăng doanh nghiệp từ nhiều lĩnh vực đã làm cho việc hiểu và nắm rõ thông tin trên báo cáo tài chính trở nên cần thiết hơn bao giờ hết Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và đại dịch virus Corona đã tạo ra nhu cầu cấp bách về kiểm toán báo cáo tài chính, không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới Trong bối cảnh khó khăn này, những người làm tài chính cần một "ngọn hải đăng" để dẫn dắt họ qua giai đoạn khủng hoảng Kiểm toán hiện nay đã trở thành một lĩnh vực chuyên sâu, là môn khoa học chuyên ngành và là kim chỉ nam cho những ai hoạt động trong lĩnh vực kinh tế.
Mục tiêu của kiểm toán là cung cấp ý kiến khách quan về tính trung thực và hợp lý của thông tin trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp Báo cáo kiểm toán phản ánh rõ nét kết quả hoạt động kinh doanh của các đơn vị, giúp người sử dụng đưa ra quyết định chính xác và tránh tổn thất kinh tế cho bản thân cũng như thị trường Việt Nam.
Tài sản cố định là yếu tố cốt lõi và được nhiều người đọc quan tâm, vì nó không chỉ đại diện cho cơ sở vật chất kỹ thuật của doanh nghiệp mà còn phản ánh năng lực sản xuất, trình độ khoa học kỹ thuật và vị thế kinh tế của doanh nghiệp được kiểm toán Hơn nữa, tài sản cố định đóng vai trò quan trọng trong khả năng phát triển bền vững và lâu dài của một doanh nghiệp Trong thực tế, các nghiệp vụ liên quan đến tài sản cố định thường chiếm tỷ trọng lớn trong báo cáo tài chính, và bất kỳ sai phạm nào, dù nhỏ, cũng có thể gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến toàn bộ đơn vị.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của tài sản cố định (TSCĐ) đối với sự phát triển tài chính của doanh nghiệp, cùng với kinh nghiệm thực tập hơn 3 tháng tại Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam, tôi đã quyết định chọn đề tài “Hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục tài sản cố định trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty TNHH Ernst & Young thực hiện” cho khóa luận tốt nghiệp của mình.
Tổng quan nghiên cứu
Vào cuối năm 2019, các nhà kinh tế hàng đầu thế giới nhận định rằng thập kỷ mới mở ra nhiều tiềm năng phát triển kinh tế Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người và tiềm năng kinh tế toàn cầu Nhiều chuyên gia tại Việt Nam dự đoán rằng nền kinh tế sẽ cần ba năm để phục hồi, trong khi thời gian phục hồi cho nền kinh tế toàn cầu có thể còn dài hơn Trong bối cảnh này, các công ty kiểm toán đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đầu tư toàn cầu và phát triển kinh tế bền vững Các thông tin trên báo cáo tài chính (BCTC) được kiểm toán viên xem xét kỹ lưỡng, giúp người sử dụng có cái nhìn tổng quát về tình hình tài chính doanh nghiệp và đưa ra quyết định tài chính chính xác.
Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước đã chỉ ra tầm quan trọng của tài sản cố định (TSCĐ) và các giải pháp hoàn thiện quy trình kiểm toán liên quan Năm 2017, Klychova G., Zakirova A., Mukhamedzyanov K và các cộng sự đã nghiên cứu phát triển hệ thống kiểm toán cho hoạt động kinh doanh với TSCĐ, nhằm cải thiện hiệu quả hoạt động xã hội của doanh nghiệp Nhóm tác giả đã sử dụng phương pháp nghiên cứu hệ thống, thu thập chứng cứ kiểm toán và tài liệu làm việc để xác định ảnh hưởng của TSCĐ đến hoạt động kinh doanh Họ nhấn mạnh rằng việc áp dụng thủ tục phân tích có thể giúp kiểm toán viên thu thập chứng cứ chất lượng hơn, nhưng thực tế, thủ tục này vẫn chưa được áp dụng cụ thể tại một công ty kiểm toán nào, trong khi EY Việt Nam mới chỉ áp dụng ở mức sơ bộ Tại Việt Nam, Dư Mai Phương (2012) cũng đã nghiên cứu hoàn thiện công tác kiểm toán TSCĐ tại công ty TNHH dịch vụ kiểm toán và tư vấn UHY, đạt được kết quả đáng kể qua phương pháp lý thuyết và thực tiễn, từ đó chỉ ra ưu và nhược điểm trong quy trình kiểm toán TSCĐ của công ty này.
Bài viết đề cập đến việc hoàn thiện quy trình kiểm toán phần hành TSCĐ tại UHY Ltd thông qua các biện pháp như bồi dưỡng trình độ KTV qua các khóa học ACCA, ICAEW, và cải tiến phương pháp chọn mẫu kiểm toán Những kiến nghị này phù hợp với thực trạng công ty và góp phần nâng cao quy trình kiểm toán BCTC Ngoài ra, khóa luận của chị Dư Mai Phương nổi bật trong số nhiều nghiên cứu tại Việt Nam về quy trình kiểm toán TSCĐ, đặc biệt do sự tương đồng với công ty TNHH DEF trong lĩnh vực truyền thông Nhờ vào bối cảnh nghiên cứu năm 2012, tác giả đã có cái nhìn sâu sắc về sự phát triển của ngành truyền thông, từ đó đưa ra các kiến nghị cải thiện quy trình kiểm toán TSCĐ do EY thiết kế một cách hợp lý nhất.
Tác phẩm nghiên cứu khoa học của Phạm Thị Thu Hà (2013) đã cung cấp nhiều ý tưởng quý giá cho khóa luận của tôi Đề tài nghiên cứu của chị mang tên “Thực trạng công tác kiểm toán TSCĐ và một số biện pháp nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán BCTC, đặc biệt là quy trình kiểm toán khoản mục TSCĐ đối với Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn kế toán An Phát” Đây được coi là một trong những đề tài tiên phong tại Trường ĐHDL Hải Phòng cũng như tại công ty An Phát vào thời điểm đó Kết quả nghiên cứu của chị không chỉ tập trung vào khoản mục TSCĐ mà còn đưa ra các biện pháp cải tiến quy trình kiểm toán BCTC trên nhiều phần hành khác nhau.
Trong bối cảnh kiểm toán khoản mục TSCĐ đã trở thành chủ đề quen thuộc tại Việt Nam và trên thế giới, tôi nhận thấy sự thiếu hụt trong các nghiên cứu về công tác kiểm toán này do công ty TNHH Ernst & Young thực hiện Những kiến nghị từ các bài viết trước đây không còn phù hợp với thực tiễn hiện nay Do đó, tôi đã chọn đề tài này cho luận văn tốt nghiệp của mình Các nghiên cứu trước đã chỉ ra những điểm mạnh và yếu của công ty cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán, nhưng với tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19 đến kinh tế, tôi nhận thấy quy trình kiểm toán hiện tại của Ernst & Young vẫn còn nhiều lỗ hổng Tôi mong muốn nghiên cứu sâu hơn để đưa ra các giải pháp thực tiễn khi bắt đầu công việc tại công ty.
Mục tiêu nghiên cứu
Khóa luận được cấu trúc thành ba chương độc lập nhưng hỗ trợ lẫn nhau, cung cấp cái nhìn tổng quan về quy trình kiểm toán tài sản cố định (TSCĐ) trong kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) Bài viết phân tích quy trình kiểm toán TSCĐ do Công ty TNHH Ernst & Young thực hiện, tập trung vào một khách hàng cụ thể là Công ty TNHH DEF Qua trải nghiệm thực tế tại hai công ty, tác giả đưa ra nhận xét về những ưu điểm và nhược điểm của quy trình kiểm toán TSCĐ của Ernst & Young.
Nam và từ đó đưa ra những phương hướng để hoàn thiện quy trình kể trên.
Phạm vi nghiên cứu tập trung vào quy trình kiểm toán tài sản cố định (TSCĐ) do Công ty TNHH Ernst & Young chi nhánh Hà Nội thực hiện, cùng với thực tiễn quy trình kiểm toán TSCĐ tại Công ty TNHH DEF trong khoảng thời gian từ 31 tháng 12 năm 2013 đến năm 2020.
Khóa luận được xây dựng dựa trên hai câu hỏi chính là:
- Thực tiễn quy trình kiểm toán khoản mục tài sản cố định của Công ty TNHH Ernst
- Giải pháp giúp hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục tài sản cố định của Công ty TNHH Ernst & Young là gì?
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn trong kiểm toán tài sản cố định bao gồm hai phương pháp chính: quan sát khoa học, trong đó thực hiện quan sát quy trình kiểm toán do Công ty TNHH Ernst & Young thiết kế, và phân tích tổng kết kinh nghiệm, dựa vào các khóa luận và nghiên cứu trước đó để rút ra những kết luận có giá trị.
Phương pháp nghiên cứu lý thuyết trong kiểm toán bao gồm việc phân tích và tổng hợp lý thuyết, đồng thời thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp liên quan đến quy trình kiểm toán các khoản mục.
TSCĐ trong kiểm toán BCTC nói chung và do Công ty TNHH Ernst & Young thiết kế nói riêng như: chuẩn mực kiểm toán, giấy tờ làm việc của KTV,
- Nghiên cứu thực địa: Trực tiếp đến tiến hành kiểm toán khoản mục TSCĐ tại Công ty TNHH DEF
Ngoài lời cam đoan, lời cảm ơn, mục lục, danh mục từ viết tắt, bảng biểu, lời mở
Chương I: Lý luận cơ bản về quy trình kiểm toán khoản mục tài sản cố định trong kiểm toán báo cáo tài chính.
Chương II đề cập đến thực trạng quy trình kiểm toán khoản mục tài sản cố định trong báo cáo tài chính do Công ty trách nhiệm hữu hạn Ernst & Young thực hiện, phân tích các bước và phương pháp kiểm toán hiện tại Chương III đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục tài sản cố định, tập trung vào việc nâng cao hiệu quả và độ chính xác trong công tác kiểm toán của công ty.
Em xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo Công ty TNHH Ernst & Young cùng các anh chị KTV đã hỗ trợ và cung cấp cho em những dữ liệu quý giá trong quá trình thực tập Đồng thời, em cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến ban lãnh đạo Học viện Ngân hàng, đặc biệt là TS Bùi Thị Thanh Tình, người đã tạo điều kiện và đưa ra những lời khuyên quý báu giúp em hoàn thành xuất sắc khóa luận này.
LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TÀI SẢN
CỐ ĐỊNH TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1 Đặc điểm tài sản cố định
Thị trường kinh tế toàn cầu hoạt động như một thế giới thu nhỏ, trong đó mỗi doanh nghiệp được coi là một cá thể sống động cần tài sản cố định để duy trì hoạt động Tài sản cố định không chỉ là "thân xác" của doanh nghiệp mà còn là chỉ số quan trọng để đánh giá "sức khỏe" của nó Tuy nhiên, ngay cả những doanh nghiệp mạnh mẽ nhất cũng có thể gặp rủi ro và sai sót Để có cái nhìn toàn diện về "thân thể doanh nghiệp" và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, cần nắm rõ bản chất, các sai phạm thường gặp và quy trình kiểm toán tài sản cố định trong kiểm toán báo cáo tài chính.
Tài sản cố định là những tư liệu chuyên dùng trong sản xuất kinh doanh, khác với tài sản lưu động Đối với những người có kiến thức về kinh tế, tài sản cố định được hiểu là tất cả các tài sản của doanh nghiệp có giá trị lớn và thời gian sử dụng, luân chuyển, thu hồi trên 1 năm hoặc theo chu kỳ kinh doanh lớn hơn hoặc bằng 1 năm.
Thông tư 45/2013/TT-BTC, ban hành ngày 25 tháng 04 năm 2013, phân loại tài sản cố định thành hai nhóm chính: tài sản cố định hữu hình và tài sản cố định vô hình Tài sản cố định hữu hình là những tài sản có hình dạng vật lý, trong khi tài sản cố định vô hình mang lại lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó và có thời gian sử dụng xác định.
Tài sản cố định vô hình là những tài sản không có hình thái vật chất, được cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp đầu tư chi phí để tạo lập hoặc hình thành qua hoạt động Để được công nhận là tài sản cố định vô hình, tài sản phải đáp ứng ba tiêu chí: chắc chắn mang lại lợi ích kinh tế trong tương lai, có thời gian sử dụng từ một năm trở lên, và có nguyên giá từ 30 triệu đồng trở lên.
Tài sản cố định (TSCĐ) là yếu tố quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của một đơn vị Chúng tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất, dẫn đến sự hao mòn và giá trị của TSCĐ được chuyển dần vào chi phí kinh doanh.
Tài sản cố định (TSCĐ) không thay đổi bề ngoài trừ khi bị tháo dỡ, hỏng hóc hoặc nâng cấp Việc xác định giá trị và phân biệt giữa tài sản thuê tài chính và tài sản thuê hoạt động là những thách thức lớn mà doanh nghiệp phải đối mặt Do đó, các doanh nghiệp cần kế toán có chuyên môn sâu về TSCĐ và hiểu rõ các thông tư hướng dẫn liên quan đến việc ghi nhận TSCĐ.
1.1.2 Ke toán tài sản cố định
Tài sản cố định được phân thành hai loại chính: tài sản cố định hữu hình và tài sản cố định vô hình, như đã nêu trong mục 1.1.1 Bộ Tài chính đã ban hành các hướng dẫn cụ thể cho từng loại tài sản này theo chuẩn mực tại Thông tư 200/2014/TT-.
BTC) để hướng dẫn kế toán doanh nghiệp cách ghi nhận tài sản cố định.
1.1.2.1 Ghi nhận nguyên giá tài sản cố định
* Tài sản cố định hữu hình
Tài sản cố định trong doanh nghiệp có thể được hình thành qua nhiều hình thức, bao gồm việc mua sắm mới và đầu tư xây dựng.
Giá trị ghi chuyển, bốc Các khoản thuế trên hóa đơn dỡ, chi phí (không bao gồm
Nguyên tắc chi phí trong sửa chữa và nâng cấp tài sản bao gồm các khoản thuế, chiết khấu và hoàn lại Chi phí cố định phát sinh từ thương mại, lắp đặt và vận hành, cùng với các khoản phí và lệ phí liên quan đến mua sắm hoặc giảm giá Ngoài ra, cần tuân thủ các quy định pháp luật về phí và lệ phí từ người bán sản phẩm.
