LÝ LUẬN CHUNG VỀ LẬP VÀ PHÂN TÍCH BÁO CÁO LƯU CHUYỂN TIỀN TỆ TRONG DOANH NGHIỆP
KHÁI QUÁT VỀ BÁO CÁO TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP5 1 Khái niệm, ý nghĩa của Báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính (BCTC) là tài liệu quan trọng do kế toán viên biên soạn, trình bày thông tin kinh tế dưới dạng bảng biểu BCTC cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh và dòng tiền của doanh nghiệp, giúp người sử dụng đưa ra quyết định kinh tế chính xác.
BCTC đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý doanh nghiệp, giúp các cơ quan chủ quản và những người quan tâm hiểu rõ hơn về tình hình tài chính và hoạt động của doanh nghiệp Những thông tin này thể hiện rõ nét qua các khía cạnh quan trọng sau đây:
BCTC là báo cáo tổng quát, phản ánh tình hình tài sản, tài chính, nợ, nguồn hình thành tài sản và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ.
Báo cáo tài chính (BCTC) cung cấp thông tin quan trọng để đánh giá tình hình và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ trước BCTC cũng giúp kiểm tra và giám sát việc sử dụng vốn cũng như khả năng huy động nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
BCTC đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích và nghiên cứu, giúp phát hiện các khả năng tiềm tàng của doanh nghiệp Đồng thời, BCTC cũng hỗ trợ các quyết định quản lý và điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh, cũng như trong việc đầu tư của chủ sở hữu, các nhà đầu tư và chủ nợ hiện tại và tương lai.
BCTC đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá và xây dựng kế hoạch kinh tế - kỹ thuật, tài chính của doanh nghiệp, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và hoạt động sản xuất kinh doanh Ngoài ra, BCTC cung cấp thông tin hữu ích cho các quyết định kinh tế, hỗ trợ quản lý hiệu quả hơn trong doanh nghiệp.
Báo cáo tài chính (BCTC) là công cụ quan trọng giúp nhà quản lý doanh nghiệp nắm bắt thông tin tổng quan về tài sản, nguồn vốn và kết quả kinh doanh sau một kỳ hoạt động Nhờ đó, họ có thể đánh giá chính xác tình hình tài chính, từ đó đưa ra các quyết định và giải pháp kịp thời, phù hợp với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp trong tương lai.
Báo cáo tài chính (BCTC) cung cấp thông tin quan trọng cho các cơ quan quản lý nhà nước, giúp kiểm tra và giám sát hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Nó cũng đảm bảo việc tuân thủ các chính sách và chế độ quản lý kinh tế tài chính, bao gồm cả chế độ kế toán, từ đó hỗ trợ trong việc điều hành và quản lý thống nhất nền kinh tế quốc dân.
- Với các đối tượng sử dụng khác:
Báo cáo tài chính (BCTC) cung cấp thông tin quan trọng về các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến khoản đầu tư của các chủ đầu tư, đồng thời phản ánh tình hình tài chính và khả năng phát triển của doanh nghiệp Thông qua đó, BCTC giúp các nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư chính xác và hiệu quả hơn.
Chủ nợ thường tìm kiếm thông tin quan trọng để đánh giá khả năng thanh toán nợ gốc và lãi của doanh nghiệp Họ cần biết liệu doanh nghiệp có khả năng trả nợ đúng hạn hay không, từ đó có thể đưa ra quyết định cho vay hợp lý.
Thông tin trên báo cáo tài chính (BCTC) giúp nhà cung cấp và các tín chủ đánh giá khả năng thanh toán đúng hạn của doanh nghiệp đối với các khoản nợ còn lại.
Khách hàng sử dụng báo cáo tài chính (BCTC) để đánh giá tình hình kinh doanh và khả năng duy trì hoạt động của doanh nghiệp Dựa trên những đánh giá này, họ sẽ đưa ra các phương án hợp tác với doanh nghiệp trong tương lai.
Thông tin trong Báo cáo tài chính (BCTC) cung cấp cho cổ đông và nhân viên cái nhìn rõ ràng về khả năng doanh nghiệp chi trả cổ tức, cũng như khả năng thanh toán lương và trợ cấp hưu trí.
1.1.2 Mục đích của Báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính là công cụ quan trọng cung cấp thông tin về tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh và dòng tiền của doanh nghiệp Nó đáp ứng nhu cầu quản lý của chủ doanh nghiệp, cơ quan Nhà nước và cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng.
Mẫu số B 01 - DN, B 02 - DN, B 03 - DN và B 09 - DN đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các quyết định kinh tế Báo cáo tài chính cần cung cấp thông tin đầy đủ về tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, doanh thu cùng các khoản thu nhập khác, chi phí sản xuất kinh doanh và chi phí khác, lãi lỗ cũng như phân chia kết quả kinh doanh, và các luồng tiền của doanh nghiệp.
LẬP BÁO CÁO LƯU CHUYỂN TIỀN TỆ
1.2.1 Khái niệm, mục đích và vai trò của Báo cáo lưu chuyển tiền tệ a Khái niệm về BCLCTT
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT) là tài liệu quan trọng thể hiện số dư tiền mặt đầu kỳ, các dòng tiền thu vào và chi ra, cũng như số dư tiền mặt cuối kỳ của doanh nghiệp Mục đích của BCLCTT là phản ánh quá trình hình thành và sử dụng tiền mặt trong kỳ, giúp doanh nghiệp đánh giá tình hình tài chính và quản lý dòng tiền hiệu quả.
Báo cáo tài chính cung cấp thông tin về tình hình tài sản và nguồn hình thành tài sản tại thời điểm lập báo cáo, nhưng không giải thích rõ ràng về sự thay đổi tiền mặt Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh chỉ ghi nhận doanh thu và chi phí trong kỳ, trong đó nhiều khoản không phải là thu chi bằng tiền mặt Do đó, báo cáo lưu chuyển tiền tệ nhằm cung cấp thông tin cho người sử dụng để đánh giá khả năng tạo ra và sử dụng tiền trong các hoạt động của doanh nghiệp.
- Đánh giá khả năng tạo ra tiền trong quá trình hoạt động, khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền
BCLCTT phản ánh dòng tiền vào và ra từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, cung cấp thông tin quan trọng để đánh giá khả năng tạo ra dòng tiền, khả năng kinh doanh và hiệu quả sử dụng tài sản để chuyển đổi thành tiền Thông qua đó, BCLCTT giúp xác định liệu công ty có đủ tiền từ hoạt động kinh doanh để đầu tư vào máy móc, thiết bị mới hay cần huy động vốn từ nguồn vay bên ngoài.
- Đánh giá khả năng thanh toán, khả năng trả cổ tức của doanh nghiệp
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT) cung cấp cái nhìn rõ ràng về khả năng thanh toán của doanh nghiệp, cho thấy tình hình tài chính có ổn định hay không Nó cũng tiết lộ khả năng chi trả cổ tức cho các cổ đông, điều mà nhà đầu tư rất quan tâm Quan trọng là xác định nguồn tiền trả cổ tức: liệu doanh nghiệp có sử dụng lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh hay từ việc bán tài sản hoặc vay nợ? Điều này rất cần thiết, vì hoạt động kinh doanh lý thuyết sẽ tạo ra tiền mặt liên tục, trong khi tiền từ bán tài sản sẽ cạn kiệt khi tài sản hết, và tiền vay chỉ có thể duy trì khi các chủ nợ sẵn sàng cho vay, phụ thuộc vào khả năng trả nợ của doanh nghiệp.
- Đánh giá khả năng đầu tư của doanh nghiệp
Thông tin về dòng tiền từ hoạt động đầu tư là một trong ba nội dung quan trọng mà BCLCTT thể hiện Dòng tiền từ hoạt động đầu tư cung cấp cái nhìn về khả năng đầu tư của doanh nghiệp và giúp đánh giá hiệu quả của các khoản đầu tư đó.
- Đánh giá về nhu cầu huy động vốn bên ngoài
Huy động vốn từ bên ngoài là yếu tố quan trọng trong chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp, giúp tối ưu hóa nguồn lực tài chính Thông tin về dòng tiền từ hoạt động tài chính cung cấp cái nhìn rõ ràng về nhu cầu huy động vốn, hỗ trợ nhà quản trị và các bên liên quan trong việc đánh giá hiệu quả tài chính của doanh nghiệp.
- Đối chiếu sự khác biệt giữa lợi nhuận thuần và lưu chuyển tiền mặt
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT) theo phương pháp gián tiếp bắt đầu từ lợi nhuận thuần và điều chỉnh các khoản thu, chi không bằng tiền, giúp làm rõ nguyên nhân của sự khác biệt giữa lợi nhuận thuần và lưu chuyển tiền thuần trong kỳ Vai trò của BCLCTT là cung cấp cái nhìn sâu sắc về tình hình tài chính của doanh nghiệp, từ đó hỗ trợ quản lý và ra quyết định hiệu quả.
BCLCTT cung cấp thông tin quan trọng giúp người sử dụng đánh giá sự thay đổi trong tài sản thuần, cấu trúc tài chính, khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền, khả năng thanh toán, cũng như khả năng tạo ra dòng tiền trong hoạt động của doanh nghiệp.
1.2.2 Mối quan hệ giữa Báo cáo lưu chuyển tiền tệ và các Báo cáo tài chính khác
Ta có phương trình kế toán cơ bản:
Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu (1.1)
Tài sản của doanh nghiệp được chia thành hai loại chính: tài sản bằng tiền (và tương đương tiền) và tài sản không phải tiền Phương trình kế toán có thể được diễn đạt lại để phản ánh sự phân loại này.
C: Tài sản bằng tiền và tương đương tiền
NC: Tài sản không phải bằng tiền
Từ phương trình trên ta có được phương trình thể hiện sự thay đổi của BCĐKT như sau :
Tiền là một tài sản quan trọng, và sự biến động của nó được phản ánh trên Bảng cân đối kế toán (BCĐKT) Bảng cáo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT) cho thấy cách thức thay đổi tiền trong kỳ Mối quan hệ giữa hai bảng này giúp hiểu rõ lý do tại sao khi lập BCLCTT theo phương pháp gián tiếp, cần điều chỉnh lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh để phản ánh những thay đổi trong vốn lưu động.
Mặt khác, nếu nhìn từ góc độ của BCKQHĐKD, ta có phương trình sau :
Lợi nhuận được tính bằng cách trừ chi phí từ doanh thu, với công thức: Lợi nhuận = Doanh thu - Chi phí Doanh thu của doanh nghiệp bao gồm doanh thu bằng tiền (CR) và doanh thu không phải bằng tiền (NCR), chẳng hạn như doanh thu từ bán hàng và cung cấp dịch vụ, có thể bao gồm cả doanh thu thu tiền ngay và doanh thu bán chịu Chi phí hoạt động kinh doanh cũng bao gồm chi phí bằng tiền (CC) và chi phí không bằng tiền (NCC), ví dụ như chi phí khấu hao tài sản cố định, là một dạng chi phí không bằng tiền.
Chênh lệch giữa doanh thu bằng tiền và chi phí bằng tiền phản ánh sự thay đổi về tiền trong kỳ, hay còn gọi là lưu chuyển tiền thuần Điều này dẫn đến phương trình thể hiện mối quan hệ giữa báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo tình hình tài chính và báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
NCR đề cập đến vốn của doanh nghiệp bị chiếm dụng, trong khi NCC liên quan đến các khoản chi phí không thực tế phát sinh trong kỳ Mối quan hệ giữa dòng tiền thuần từ hoạt động kinh doanh và lợi nhuận thuần phụ thuộc vào giá trị của NCR và NCC Trong dài hạn, lưu chuyển tiền thuần và lợi nhuận sẽ tiệm cận nhau, với NCR bằng NCC Ngắn hạn, sự khác biệt giữa lưu chuyển tiền thuần và lợi nhuận thuần có thể chỉ ra các vấn đề về chất lượng lợi nhuận, như việc lợi nhuận cao có phải do doanh nghiệp trích khấu hao thấp hoặc lập dự phòng không đầy đủ hay không.
DN lớn nhưng DN đang mở rộng bán chịu quá nhiều khiến vốn bị chiếm dụng và nguy cơ không thu hồi được nợ cao hay không?
1.2.3 Cơ sở lập và những công việc chuẩn bị trước khi lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ a Cơ sở lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Việc lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ được căn cứ vào:
- Bảng Cân đối kế toán;
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh;
- Bản thuyết minh Báo cáo tài chính;
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ kỳ trước;
Trước khi lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT), cần chuẩn bị các tài liệu kế toán quan trọng như sổ kế toán tổng hợp, sổ kế toán chi tiết cho các tài khoản “Tiền mặt”, “Tiền gửi Ngân hàng”, “Tiền đang chuyển”, cùng với sổ kế toán tổng hợp và chi tiết của các tài khoản liên quan khác Ngoài ra, bảng tính và phân bổ khấu hao tài sản cố định (TSCĐ) cũng là những tài liệu cần thiết để đảm bảo tính chính xác và đầy đủ cho quá trình lập BCLCTT.
Trước khi ghi vào sổ kế toán, việc kiểm tra và phê duyệt chứng từ kế toán là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác và thận trọng trong nghề kế toán Khi nhận các chứng từ, kế toán viên cần kiểm tra kỹ lưỡng để phát hiện sai sót Quy trình kiểm tra này nên được thực hiện thường xuyên trong suốt quá trình hạch toán và ghi sổ.
- Sử dụng chứng từ kế toán để ghi sổ kế toán
PHÂN TÍCH BÁO CÁO LƯU CHUYỂN TIỀN TỆ
1.3.1 Khái niệm và sự cần thiết của hoạt động phân tích Báo cáo lưu chuyển tiền tệ a Khái niệm về phân tích BCLCTT: Phân tích BCTC nói chung hay phân tích
Phân tích BCLCTT là quá trình thu thập và so sánh thông tin tài chính hiện tại và quá khứ của công ty, nhằm xác định thực trạng tài chính và dự đoán xu hướng kinh tế trong tương lai Qua việc xem xét các chỉ tiêu trên báo cáo tài chính, doanh nghiệp có thể nhận diện năng lực tài chính và tiềm năng phát triển, từ đó thiết lập các giải pháp quản lý và khai thác nguồn tài chính hiệu quả, đạt được lợi nhuận mong muốn Sự cần thiết của việc phân tích BCLCTT không chỉ giúp doanh nghiệp hiểu rõ tình hình tài chính mà còn hỗ trợ trong việc ra quyết định kinh doanh chiến lược.
Phân tích báo cáo tài chính (BCTC), đặc biệt là báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT), đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá tình hình tài chính của công ty Việc sử dụng các công cụ và kỹ thuật phân tích giúp nhà phân tích và quản lý kiểm tra các BCTC đã qua và hiện tại, từ đó định hướng phát triển hoạt động kinh doanh trong tương lai.
Mọi hoạt động kinh tế của doanh nghiệp đều có sự liên kết chặt chẽ và tương hỗ với nhau, vì vậy việc phân tích tình hình tài chính chỉ có thể thực hiện hiệu quả khi xem xét toàn diện các yếu tố liên quan.
Để đánh giá toàn diện và sâu sắc các hoạt động kinh tế trong trạng thái thực, DN cần phân tích tình hình tài chính một cách chi tiết Việc này giúp họ nhận diện rõ ràng các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh và đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp.
Phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp (DN) là yếu tố quan trọng giúp xác định sức mạnh tài chính, khả năng sinh lãi và triển vọng phát triển Nhiều đối tượng như ban giám đốc, hội đồng quản trị, nhà đầu tư, chủ nợ và khách hàng đều quan tâm đến khả năng tạo ra dòng tiền, khả năng sinh lời, khả năng thanh toán và mức lợi nhuận tối đa Để thực hiện phân tích này, cần dựa vào các báo cáo tài chính (BCTC), do đó, việc lập và phân tích BCTC, đặc biệt là báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT), là rất cần thiết cho mọi đối tượng quan tâm đến tình hình tài chính của DN.
Bảng cân đối kế toán (BCĐKT) cung cấp thông tin về tài sản và nguồn vốn của doanh nghiệp tại thời điểm lập báo cáo, giúp đánh giá cơ cấu tài sản và vốn, cũng như sự biến động của chúng giữa hai kỳ Phân tích BCĐKT cho phép xem xét mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn, đánh giá khả năng đảm bảo vốn cho sản xuất kinh doanh, từ đó nhận diện mức độ rủi ro trong cơ cấu vốn và dự đoán những bất ổn tài chính trong tương lai Trong khi đó, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (BCKQHĐKD) thể hiện tình hình và kết quả kinh doanh trong một kỳ, phản ánh sức khỏe tài chính của doanh nghiệp Tình trạng tài chính sẽ khả quan nếu doanh nghiệp có doanh thu tốt, quản lý chi phí hiệu quả và tạo ra lợi nhuận.
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT) không chỉ là một báo cáo tài chính mà còn là công cụ quan trọng trong quản trị kế toán, giúp cung cấp thông tin cần thiết cho các nhà quản lý doanh nghiệp và các bên liên quan về sự biến động của dòng tiền BCLCTT cho thấy các hoạt động nào ảnh hưởng đến tiền cuối kỳ, cũng như mức độ thu chi qua các năm, từ đó giúp đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh và khả năng tạo ra dòng tiền dương Phân tích thông tin dòng tiền theo hướng tối đa hóa lợi ích cho nhà đầu tư và các chủ nợ là cần thiết để dự đoán dòng tiền trong tương lai của doanh nghiệp.
Phân tích BCLCTT mang lại những điểm khác biệt rõ rệt so với các BCTC khác, đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân tích BCTC đối với từng doanh nghiệp.
1.3.2 Nội dung của việc phân tích Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Công tác phân tích BCLCTT bắt đầu bằng việc đánh giá tổng thể BCLCTT, sau đó xem xét các chỉ tiêu để đánh giá sự thay đổi trong tài sản thuần, cơ cấu tài chính, khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền, khả năng thanh toán và khả năng tạo ra luồng tiền của doanh nghiệp Dựa trên đó, có thể dự đoán khả năng về số lượng, thời gian và độ tin cậy của các luồng tiền trong tương lai, kiểm tra lại các đánh giá và dự đoán trước đây, cũng như mối quan hệ giữa khả năng sinh lời và lượng lưu chuyển tiền thuần, cùng với tác động của sự thay đổi giá cả Phân tích BCLCTT cần được thực hiện một cách toàn diện.
Kết quả lao động trong kỳ phải đảm bảo không ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả của các kỳ kinh doanh tiếp theo, đồng thời cần duy trì sự ổn định, an toàn và phát triển bền vững.
- Về không gian, kết quả kinh donah đạt được phải thực hiện trong mọi bộ phận của doanh nghiệp.
Phân tích kết quả kinh doanh không chỉ nhằm nâng cao hiệu quả và tăng khả năng sinh lời, mà còn cần xem xét trong mối quan hệ với các yếu tố kinh tế và xã hội khác, bao gồm việc tôn trọng pháp luật và bảo vệ tài nguyên, môi trường.
Phân tích BCLCTT cần phải xác định nhiệm vụ sau:
- Đánh giá chính xác, cụ thể các kết quả kinh doanh của doanh nghiệp thông qua các chỉ tiêu kinh tế.
Đánh giá kết quả hoạt động kinh tế là rất quan trọng để xác định hiệu quả thực hiện các nhiệm vụ được giao Việc xem xét sự tuân thủ các chế độ chính sách của Đảng và Nhà nước cũng đóng vai trò then chốt trong việc cải thiện chất lượng quản lý và phát triển kinh tế.
Để nghiên cứu một hiện tượng kinh tế, cần tính toán mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến kết quả Việc xác định rõ nguyên nhân gây ra sự biến động của những nhân tố này sẽ giúp hiểu rõ hơn về mức độ và xu hướng của hiện tượng kinh tế.
Để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, cần đề xuất các phương hướng và biện pháp cải tiến công tác, khai thác tối đa các khả năng tiềm tàng trong nội bộ doanh nghiệp Việc này không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình làm việc mà còn phát huy sức mạnh của nguồn nhân lực và tài nguyên sẵn có, từ đó tạo ra giá trị gia tăng cho doanh nghiệp.
1.3.3 Phương pháp phân tích BCLCTT a Phân tích tỷ trọng của từng hoạt động trong BCLCTT
* Phân tích thông qua hoạt động kinh doanh
