Nội dung và phương pháp nghiên cứu
Địa điểm nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện trên địa bàn huyện Saythany, Thủ đô Viêng Chăn, Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào.
Thời gian nghiên cứu
Đề tài được thực hiện từ năm 2017-2018
Đối tượng nghiên cứu
- Các loại đất nông nghiệp (trừ diện tích đất ao, hồ, sông, ngòi, ) và đất chưa sử dụng với tổng diện tích 82.374,38 ha thuộc huyện Saythany
Các yếu tố liên quan đến đặc điểm và tính chất tự nhiên của đất đai đóng vai trò quan trọng trong việc xác định các yếu tố xây dựng bản đồ đơn vị đất đai (LMU) Việc hiểu rõ những yếu tố này không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình lập bản đồ mà còn đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong quản lý tài nguyên đất.
Nội dung nghiên cứu
3.4.1 Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Saythany
Huyện Saythany có vị trí địa lý thuận lợi với địa hình đa dạng, bao gồm cả vùng núi và đồng bằng, tạo điều kiện cho sự phát triển nông nghiệp Khí hậu ở đây chủ yếu là nhiệt đới gió mùa, với mùa mưa và mùa khô rõ rệt, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất Chế độ thuỷ văn phong phú, với các dòng sông và hồ lớn, cung cấp nước cho sinh hoạt và canh tác Thổ nhưỡng ở Saythany phong phú, phù hợp cho nhiều loại cây trồng Hiện trạng sử dụng đất trong huyện đang được quản lý chặt chẽ, nhằm tối ưu hóa nguồn tài nguyên và bảo vệ môi trường.
- Đặc điểm về kinh tế - xã hội: dân số, lao động, cơ sở hạ tầng liên quan đến sản xuất nông nghiệp của vùng nghiên cứu
3.4.2 Xây dựng bản đồ đơn vị đất đai phục vụ đánh giá đất theo FAO
- Xác định và lựa chọn các chỉ tiêu đất đai phù hợp với điều kiện tự nhiên và sử dụng đất nông nghiệp của huyện Saythany
- Phân cấp các chỉ tiêu đất đai của huyên
- Xây dựng các bản đồ đơn tính tỷ lệ 1\25.000 (hay bản đồ chuyên đề) theo các chỉ tiêu đất đai và phân cấp các chỉ tiêu
- Xây dựng bản đồ đơn vị đất đai (LMU) của huyện Saythany
- Thống kê và mô tả các đơn vị đất đai ở vùng nghiên cứu
3.4.3 Đề xuất hướng sử dụng, bảo vệ cho các đơn vị đất đai ở huyện Saythany
- Các loại hình sử dụng đất chủ yếu của vùng nghiên cứu
- Đề xuất hướng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp huyện Saythany
Phương pháp nghiên cứu
3.5.1 Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp
Nguồn số liệu không gian cho việc xây dựng bản đồ đơn vị đất đai bao gồm các bản đồ quan trọng như bản đồ thổ nhưỡng, bản đồ hiện trạng sử dụng đất, bản đồ địa hình, bản đồ độ dày tầng đất và bản đồ chế độ tưới Những bản đồ này cung cấp thông tin chi tiết và chính xác, hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý và quy hoạch đất đai.
Nguồn số liệu thuộc tính về đất đai bao gồm các bảng biểu và số liệu không gian từ bản đồ, cùng với các dữ liệu phi không gian như khí hậu, vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, và cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp Ngoài ra, còn có số liệu về hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp và cây trồng trong vùng nghiên cứu.
Các kết quả thứ cấp được thu thập từ các phòng quản lý Nông, Lâm nghiệp, phòng Tài nguyên huyện Saythany, và sở Tài nguyên tỉnh Viêng Chăn, cùng với dữ liệu từ một số Dự án nghiên cứu trong khu vực.
3.5.2 Phương pháp điều tra thu thập số liệu sơ cấp Điều tra thực địa tình hình sử dụng đất, các đặc tính và tính chất đất đai vùng nghiên cứu nhằm lựa chọn các chỉ tiêu phân cấp trong xây dựng bản đồ đơn vị đất đai huyện Saythany
3.5.3 Phương pháp lựa chọn, xác định các chỉ tiêu phân cấp
Dựa trên điều kiện tự nhiên về thổ nhưỡng, khí hậu và địa hình tại khu vực nghiên cứu, cùng với các tài liệu về hiện trạng sử dụng đất và kết quả phân tích các tính chất lý, hóa, chúng tôi đã xây dựng các loại bản đồ như thổ nhưỡng, bản đồ hiện trạng sử dụng đất và bản đồ địa hình Việc kết hợp các chỉ tiêu phân cấp theo tiêu chuẩn điều tra, đánh giá đất xây dựng năm 1992 của Việt Nam giúp xác định các tiêu chí và phân cấp cho việc xây dựng bản đồ đơn vị đất đai tại huyện Saythany.
Theo hệ thống phân loại FAO-UNESCO, huyện Saythany có 17 loại đất thuộc 6 nhóm chính Việc phân loại này giúp xác định rõ ràng ý nghĩa và mục đích sử dụng đất trong thực tiễn, từ đó hỗ trợ quản lý và phát triển bền vững tài nguyên đất.
Bản đồ chuyên đề thổ nhưỡng được xây dựng dựa trên 11 nhóm và đơn vị đất, bao gồm: đất xám feralit (G1), đất xám glây (G2), đất xám điển hình (G3), đất mới biết đổi (G4), đất phù sa cơ giới nhẹ (G5), đất phù sa glây (G6), đất phù sa điển hình (G7), đất lầy (G8), đất xói mòn trơ sỏi đá (G9), đất đen (G10) và đất mặn nội địa (G11).
- Độ dốc (SL) được chia theo 05 cấp: Cấp I (0 - 3°), cấp II (3 - 8°), cấp III
- Thành phần cơ giới (T) được xác định theo 03 nhóm: đất có TPCG nhẹ (T1); đất có TPCG trung bình (T2); đất có TPCG nặng (T3)
- Phân cấp độ cao tuyệt đối (C) được phân chia theo 3 cấp: Độ cao < 200 m (C1); Độ cao 200 – 500 m (C2); Độ cao > 500 m (C3)
- Độ dày tầng đất (D) trong vùng nghiên cứu được phân theo 03 mức: Độ dày < 50 cm (D1); Độ dày 50 – 120 cm (D2); Độ dày >120 cm (D3)
- Chế độ tưới (I) được phân theo 02 cấp: Nhờ nước trời (I1), Được tưới (I2)
3.5.4 Phương pháp xây dựng bản đồ đơn tính
Dựa trên số liệu và tài liệu thu thập được, công nghệ GIS đã được ứng dụng để xây dựng các bản đồ đơn tính với tỷ lệ 1/25.000, dựa trên các yếu tố và phân cấp đã được xác định.
3.5.5 Phương pháp xây dựng bản đồ đơn vị đất đai theo FAO
Sau khi thiết lập các bản đồ đơn tính, ứng dụng phần mềm ArcGIS sẽ được sử dụng để chồng xếp các bản đồ này, từ đó tạo ra bản đồ ĐVĐĐ theo phương pháp của FAO Quy trình thực hiện bao gồm các bước cụ thể nhằm đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong việc tạo ra bản đồ.
- Bước 1: Xác định các chỉ tiêu xây dựng bản đồ đơn vị đất đai
- Bước 2: Xây dựng các bản đồ đơn tính
- Bước 3: Xây dựng bản đồ đơn vị đất đai
- Bước 4: Mổ tả bản đồ đơn vị đất đai
Các loại bản đồ được xây dựng ở tỷ lệ 1/25.000 cho khu vực nghiên cứu của Huyện Saythany, thủ đô Viêng Chăn, CHDCND Lào
Hình 3.1 Sơ đồ chồng xếp bằng GIS
3.5.6 Phương pháp tổng hợp và xử lý tài liệu, số liệu
- Sử dụng phần mềm Word, Excel để tổng hợp, phân tích, thống kê các số liệu thứ cấp và sơ cấp
Sau khi hoàn thành việc chồng xếp bản đồ đơn vị đất đai, cần tiến hành tổng hợp và thống kê các đơn vị này, bao gồm số lượng, diện tích và phân bố Đồng thời, mô tả các khoanh đất và đặc tính, tính chất đất đai của từng đơn vị (LMU) cũng như định hướng sử dụng đất cho các LMU và toàn bộ khu vực nghiên cứu tại huyện Saythany.
Bản đồ thành phần cơ giới
BẢN ĐỒ ĐƠN VỊ ĐẤT ĐAI
Bản đồ chế độ tưới
Sơ đồ vị trí của huyện
Huyện Saythany, với tổng diện tích tự nhiên 82.374,38 ha, bao gồm 11 Koum Ban, có vị trí địa lý thuận lợi gần thành phố Viêng Chăn và trên trục quốc lộ 13 Nam Điều này tạo ra nhiều cơ hội cho huyện trong việc giao lưu thương mại và tiếp cận các tiến bộ khoa học kỹ thuật.
Theo phân cấp địa hình, diện tích đất dưới 200m so với mực nước biển chủ yếu được sử dụng cho sản xuất nông nghiệp ngắn ngày, bao gồm cây lương thực, cây màu và cây công nghiệp ngắn ngày Ở độ cao từ 200 đến 500m, hình thức canh tác chủ yếu là nương rẫy với cây lương thực xen kẽ rừng Tại độ cao trên 500m, diện tích chủ yếu là rừng Đặc biệt, vùng đồng bằng dưới 200m chiếm tỷ lệ lớn trong khu vực có khả năng sử dụng nước tưới cho nông nghiệp, trong khi phần còn lại chủ yếu phụ thuộc vào nước mưa.
Saythany có khí hậu nhiệt đới gió mùa với hai mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 10 và mùa khô từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau Nhiệt độ trung bình hàng năm dao động từ 23 đến 24°C, với nhiệt độ cao nhất đạt 31 - 32°C và thấp nhất là 16°C Lượng mưa trung bình hàng năm cũng là một yếu tố quan trọng trong điều kiện khí hậu của khu vực này.
Lượng mưa trung bình hàng năm đạt 1748 mm, với năm cao nhất lên tới 1900 mm, chủ yếu tập trung vào các tháng 9 và 10 Sự gia tăng lượng mưa này, cùng với cường độ lớn, dễ dẫn đến hiện tượng xói mòn và ngập úng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp trong vụ mùa Thêm vào đó, tháng 11 và tháng 12 thường có rét đậm và sương muối, gây khó khăn cho việc làm mạ và gieo cấy lúa vụ Đông và vụ Xuân.
Huyện Saythany có nguồn nước mặt quan trọng từ Sông NamNguem, với tổng chiều dài 19 km trên lãnh thổ huyện Sông này cung cấp nước ngọt chủ yếu cho sản xuất và sinh hoạt của người dân, với trữ lượng nước dồi dào, đáp ứng nhu cầu quanh năm ở các vùng đồng bằng Ngoài ra, Sông NamNguem còn đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tiêu thoát nước của nhiều xã trong huyện.
Hệ thống sông trong khu vực huyện không chỉ cung cấp nguồn nước mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây ra lũ lụt hàng năm vào mùa mưa bão, đặc biệt ở những vùng ven sông thuộc lưu vực.
Huyện không chỉ có hệ thống sông phong phú mà còn sở hữu nhiều ao, hồ và đầm, tạo thành những nguồn dự trữ nước mặt đáng kể Những nguồn nước này đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu sản xuất tại chỗ.
Nguồn nước ngầm trong huyện hiện chưa có đủ tài liệu khảo sát về trữ lượng, nhưng kết quả khảo sát sơ bộ cho thấy mực nước ngầm dao động khoảng 18 m với chất lượng khá tốt Nguồn nước này có thể được khai thác phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất.
Theo số liệu năm 2017, huyện Saythany có diện tích rừng che phủ đạt 15.438 ha, tương đương 18,23% tổng diện tích đất tự nhiên Trong đó, rừng xen kẽ đất sản xuất nông nghiệp chiếm 6.638 ha (7,84%), rừng thưa 4.190 ha (4,95%) và rừng trồng 4.610 ha (5,44%), phân bố rải rác tại các xã trong huyện.
4.1.2 Thực trạng phát triển kinh tế -xã hội huyên Saythany
Tính đến năm 2017, huyện có tổng dân số 166.892 người, trong đó nữ giới chiếm 82.727 người và có 29.867 hộ dân, với mật độ dân số trung bình 197 người/km² Dân tộc H’mông có 14.079 người, dân tộc Khơ mú có 1.252 người, và các dân tộc khác là 207 người Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên là 0,7%, với hơn 70% dân số sống ở nông thôn chủ yếu làm nghề nông Điều này tạo ra tiềm năng về nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế, nhưng cũng đặt ra thách thức trong việc giải quyết vấn đề việc làm và chuyển đổi cơ cấu lao động nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và năng suất lao động.
Tính đến năm 2017, tổng số lao động của huyện đạt 164.563 người, với mức tăng bình quân 0,52% trong ba năm Trong khi lao động trong ngành công nghiệp và xây dựng giảm 5,04% so với năm 2016, lao động trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ lại có xu hướng tăng Sự gia tăng số lao động hàng năm tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển sản xuất kinh doanh, tuy nhiên, huyện cần có kế hoạch phát triển sản xuất công nghiệp, mở rộng ngành nghề và giải quyết việc làm cho người lao động.
Bảng 4.1 tình hình nhân khẩu và lao động của huyện Saythany qua 3 năm 2015-2017
Chỉ tiêu ĐVT Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 So sánh (%)
SL CC (%) SL CC (%) SL CC (%) 17/16 16/15 1BQ
I Tổng số nhân khẩu Người 164.395 100 165.734 100 166.892 100 100,70 100,81 100,76
2 Nhân khẩu phi NN Người 24.659 15 28.175 17 28.372 17 100,70 144,26 107,48
II Tổng số hộ Hộ 29.552 100 29.673 100 29.867 100 100,65 100,41 100,53
III Tổng số lao động Lao động 162.857 100 163.206 100 164.563 100 100,83 100,21 100,52
1 Lao động trong tuổi Lao động 109.764 67,40 110.507 67,71 114.529 69,60 103,64 100,68 102,16
2 Lao động ngoại tuổi Lao động 53.093 32,60 52.699 32,29 50.034 30,40 94,94 99,26 97,10
IV Phân bổ lao động 103.107 100 112.483 100 114.529 100 101,82 109,09 105,46
1 Lao động NN Khẩu/hộ 71.968 69,80 71.187 63,29 70.968 61,97 99,69 98,91 99,30
2 Lao động CN - XD LĐ/hộ 30.849 29,92 40.790 36,26 42.845 37,41 105,04 132,22 118,63
3 Lao động TM – dịch vụ Khẩu/LĐ 290 0,28 506 0,45 716 0,63 141,50 174,48 157,99
1 BQ nhân khẩu NN/Hộ NN Người/hộ 6.08 5.81 5.59 0,96 95,60 48,28
2 BQ lao động/hộ LĐ/hộ 5.51 5.50 5.51 100,18 99,81 99,99
3 BQ LD NN/Hộ NN LĐ/hộ 3.13 3.01 2.86 95,15 96,05 95,60
Nguồn: Niên giám thống kê huyện Saythany download by : skknchat@gmail.com
4.1.2.3 Chuyển dịch cơ cấu kinh tê
Trong những năm gần đây, huyện Saythany đã đạt được những thành tựu vượt bậc trong phát triển kinh tế nhờ thực hiện đường lối đổi mới và cơ chế thị trường dưới sự quản lý của Nhà nước Cụ thể, một số chỉ tiêu kinh tế năm 2017 đã được hoàn thành với kết quả ấn tượng.
- Tốc độ phát triển kinh tế: 10,46%/năm
- Tăng trưởng các ngành sản xuất theo giá trị tăng thêm:
+ Sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp chiếm 15% GDP của huyện
+ Sản xuất công nghiệp, xây dựng chiếm 48% GDP của huyện
+ Sản xuất dich vu – thương mai chiếm 37% GDP của huyện
Huyện Saythany có tổng trị sản suất là 1.447,25 tỷ kíp, trong đó ngành nông lâm nghiệp đạt được 384.97 tỷ kíp, chiếm 26,6 % tăng 1,94% so với năm
2017 Tỷ trọng xây dựng công nghiệp chiếm 39,64 % tăng 3,98 % so với năm
Năm 2017, thu nhập bình quân đầu người đạt 8 - 9 triệu kíp/người/năm, hoàn thành mục tiêu đề ra với mức tăng trưởng trung bình 2,06% trong ba năm Ngành Nông-Lâm nghiệp-Chăn nuôi-Thủy sản giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế của huyện.
Diện tích lúa nước hàng năm dao động từ 19.000 đến 20.000 ha, với năng suất bình quân đạt 5 tấn/ha/vụ Ngoài ra, diện tích trồng ngô trung bình mỗi năm khoảng 300-450 ha, năng suất đạt 5,73 tạ/ha/vụ.
+ Về chăn nuôi –Thuỷ sản: Đàn trâu: 4.718 con, đàn bò 22.594 con, đàn lợn bình quân hàng năm 35.284 con, đàn gia cầm hàng năm 312.995 con
Ngành thương mại và dịch vụ đang có sự chuyển biến tích cực trong bối cảnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo cơ chế thị trường, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và giải quyết việc làm cho người dân địa phương Các loại hình kinh doanh đa dạng như dịch vụ hàng tạp hóa, buôn bán lương thực thực phẩm, dịch vụ vật tư nông nghiệp, xây dựng, vận tải đường bộ và chế biến gỗ rừng trồng đang phát triển mạnh mẽ Năm 2017, giá trị sản xuất thương mại và dịch vụ đạt 488.59 tỷ kíp, cho thấy tiềm năng và sự phát triển của ngành này trong tương lai.
Bảng 4.2 Kết quả sản xuất kinh doanh của huyện Saythany qua 03 năm 2015 - 2017
Nguồn: Niên giám thống kê huyện Saythany
Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 Tốc độ phát trienr (%)
Tỷ kíp CC (%) Tỷ kíp CC (%) Tỷ kíp CC (%) 17/16 16/15 BQ
I.Tổng giá trị sản xuất 1.368,74 100 1.403,83 100 1.447,25 100 103,09 102,56 102,83
II Chỉ tiêu bình quân
1 Thu nhập BQ/hộ/năm 0,0463 - 0,047 - 0,048 - 102,42 102,15 102,28
2 Thu nhập BQ/lao động 0,00084 - 0,009 - 0,009 - 102,24 102,34 102,29
3 Thu nhập BQ/khẩu 0,00083 - 0,008 - 0,009 - 102,38 101,74 102,06 download by : skknchat@gmail.com
4.1.2.4 Hệ thống cơ sở hạ tầng nông thôn huyện Saythany
