NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Đối tượng và vật liệu thực hiện tại mô hinh
Mô hình bưởi diễn tại Trường đại học Nông Lâm Thái Nguyên
Giống cây bưởi diễn, cùng với các loại phân bón như HCVS, phân lân, phân đạm và phân kali, cùng các vật liệu khác, là những yếu tố quan trọng để phục vụ cho việc đánh giá nội dung của đề tài.
Địa điểm, thời gian nơi thực tập
Địa điểm: Thực tập tại mô hình khoa Nông học trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
Thời gian thực tập: Từ ngày 01/02/2020, đến ngày 01/ 7 /2020.
Nội dung thực hiện
- Đánh giá hiện trạng sản xuất cây ăn quả tại mô hình
- Những thuận lợi và khó khăn trong sản xuất tại mô hình
- Giải pháp phát triển mô hình trồng bưởi diễn tại mô hình khoa Nông Học trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
Phương pháp thực hiện
3.4.1 Phương pháp kế thừa số liệu
- Thu thập các số liệu thứ cấp từ số liệu thống kê, báo cáo tổng kết của mô hình
- Thu thập thông tin từ tài liệu trong và ngoài nước trên sách, báo, tạp chí, internet
Từ đó tổng hợp và phân tích các yếu tố trực tiếp, gián tiếp ảnh hưởng tới phát triển sản xuất của cây bưởi Diễn
3.4.2 Phương pháp thu thập thông tin trực tiếp
Phỏng vấn trực tiếp công nhân làm việc ngoài đồng và cán bộ quản lý mô hình bằng cách sử dụng hệ thống câu hỏi đóng và mở để thu thập thông tin cần thiết.
Mô hình sản xuất bưởi Diễn bao gồm 24 yếu tố cơ bản như lao động, vốn, đất đai và các vấn đề liên quan đến tình hình sản xuất Từ những thông tin này, chúng ta có thể đánh giá hiệu quả kinh tế mà cây bưởi Diễn mang lại.
3.4.3 Phương pháp xử lý số liệu
Xử lý số liệu trên phần mềm excel 2010
3.4.4 Phương pháp điều tra tình hình sâu bệnh hại Điều tra theo ô theo dõi và quan sát trực tiếp trên ô điều tra
- Nhìn bằng mắt thường: triệu chứng, tập tính và hiện tượng gây hại
- Vợt xung quanh bắt những côn trùng biết bay
- Thu thập bằng tay mẫu vật sâu bệnh hại trên lá, cành, thân, quả, thu thập mẫu vật bị hại
- Rung cây, đập, vỗ để thu thập những loài sâu hại trên cao và côn trùng giả chết
- Theo dõi dựa trên quy luật phát sinh phát triển các loại sâu bệnh hại
Đánh giá tình trạng sâu bệnh hại trên cây thông qua quan sát trực tiếp, ghi nhận số lượng và hình thức gây hại Cần theo dõi toàn bộ cây trong khu vực điều tra để xác định thời điểm xuất hiện, mức độ gây hại mạnh nhất, chủng loại và mức độ thiệt hại của các loại sâu bệnh chính.
Đối với các loại sâu hại như sâu vẽ bùa, sâu xanh ăn lá, sâu đục thân và ruồi vàng, cần theo dõi trong thời gian cây bưởi Diễn ra lộc Sau đó, tiến hành đếm số lượng sâu hại trên từng cây bị ảnh hưởng và tính toán số liệu trung bình để đánh giá mức độ thiệt hại.
Đối với bệnh loét, bệnh đốm đen và bệnh sẹo hại cây bưởi diễn, cần theo dõi các bộ phận bị hại, thời điểm xuất hiện và mức độ nặng của bệnh Việc tính toán tỷ lệ bệnh hại là rất quan trọng để có biện pháp xử lý kịp thời và hiệu quả.
- Lấy mẫu bệnh ở bốn điểm theo bốn hướng Bắc-Nam và Đông Tây Mỗi điểm lấy
5 lá, lộc Sau đó đếm số lá bị bệnh và lá không bị bệnh
Tỷ lệ bệnh hại (%) = (Số lá, lộc, quả …) bị bệnh)/( tổng số cành, lá, lộc theo dõi) × 100%
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
Kết quả đánh giá hiện trạng sản xuất ở mô hình
4.1.1 Tình hình sản xuất cây ăn quả của mô hình
Mô hình sản xuất tập trung vào các loại cây ăn quả chủ lực như bưởi và ổi Đài Loan, đồng thời cũng trồng thêm cam V2, nhãn, mít thái và hồng xiên để đáp ứng nhu cầu thị trường Dưới đây là bảng thống kê tình hình sản xuất các loại cây trồng trong mô hình trong ba năm qua.
Bảng 4.1 Diện tích sản xuất cây ăn quả tại mô hình giai đoạn 2017-2019
Loại cây trồng Diện tích (ha)
Tổng diện tích sản xuất ngành trồng trọt là 3,5 ha, và nhìn chung, diện tích trồng các loại cây không có sự thay đổi qua các năm.
Từ năm 2017 đến 2019, cây ổi chiếm tỷ lệ diện tích trồng cao nhất với 34,29%, tiếp theo là bưởi với 20%, mít thái đạt 14,29%, nhãn muộn chiếm 17,14%, cam V2 có tỷ lệ 11,43%, và cuối cùng là Hồng xiên với tỷ lệ thấp nhất là 2,86%.
Kết quả đánh giá tình hình sản xuất bưởi của mô hình
4.2.1 Tình hình sản xuất cây bưởi tại mô hình
Trong những năm gần đây, tình hình sản xuất cây ăn quả, đặc biệt là cây bưởi, đã có những chuyển biến tích cực Cán bộ quản lý tại mô hình đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm quý báu trong việc chăm sóc và bón phân đúng kỹ thuật, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất.
Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và đảm bảo thời gian cách ly là rất quan trọng Trong quá trình bón phân, nên sử dụng thêm các chế phẩm sinh học để cải thiện chất lượng Việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến đã giúp tạo ra nhiều loại bưởi ngon và ngọt, thu hút sự quan tâm từ người tiêu dùng và thị trường Cây bưởi cũng cho năng suất cao, góp phần vào sự phát triển bền vững trong nông nghiệp.
Trên diện tích 0,7 ha, cây bưởi chiếm 20% tổng diện tích trồng cây ăn quả với 305 cây bưởi 8 năm tuổi Qua khảo sát, mô hình trồng có bốn giống bưởi: bưởi diễn (200 cây), bưởi hoàng (70 cây), bưởi đỏ (20 cây) và bưởi da xanh (15 cây) Trong đó, bưởi diễn là giống cây được trồng nhiều nhất.
Với bốn giống bưởi như vậy em đánh giá qua các chỉ tiêu sau: Số hoa/cây và tỷ lệ đậu quả thông qua bảng 4.2 như sau:
Bảng 4.2 Theo dõi khả năng ra hoa và tỷ lệ đậu quả trên cây bưởi tại mô hình
STT Giống bưởi (Giống) Số cây (cây) Tỷ lệ đậu quả
Theo bảng số liệu, tỷ lệ đậu quả của bốn giống bưởi đều đạt trên 70% Trong đó, giống bưởi Diễn có tỷ lệ đậu quả cao nhất, đạt 80,36%.
Bưởi hoàng và bưởi da xanh là hai giống cây có tỷ lệ đậu quả cao, trung bình trên 72%, trong khi bưởi đỏ có tỷ lệ đậu quả thấp hơn, chỉ đạt 70,93% Điều này cho thấy cây bưởi có tiềm năng phát triển trong mô hình trồng trọt Đặc biệt, bưởi diễn là giống bưởi có tỷ lệ đậu quả cao nhất và cũng có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong mô hình này.
4.2.2 Tình hình sản xuất cây bưởi diễn tại mô hình
Trong quá trình điều tra thực tế tại mô hình cây bưởi diễn được trồng là
200 cây trong tổng số 305 cây các loại bưởi:
Tôi đã tiến hành đánh giá trong ba ô, mỗi ô bao gồm 30 cây bưởi, tổng cộng có 90 cây bưởi được khảo sát trong mô hình Dựa trên kết quả điều tra thực tế, khả năng ra quả của cây bưởi được thể hiện rõ ràng qua bảng 4.3.
Bảng 4.3 Theo dõi khả năng cây bưởi diễn cho ra quả trong mô hình Ô điều tra Tổng số cây
(cây) số cây cho quả (cây) số cây không cho quả (cây)
Tỷ lệ cây cho quả (%)
Theo số liệu khảo sát, số lượng cây cho quả ở các ô điều tra khác nhau Ô điều tra thứ hai có số cây cho quả cao nhất với 29 cây, đạt tỷ lệ 96,67% Ngược lại, ô điều tra thứ nhất có số cây cho quả ít nhất, chỉ có 27 cây, tương ứng với tỷ lệ 90%.
Trong số 30 cây, có 28 cây cho quả, đạt tỷ lệ 93,33% Điều này cho thấy rằng, với 3 cây không cho quả, phần lớn cây trồng đều mang lại sản phẩm Từ bảng số liệu, có thể thấy rõ hiệu quả cao trong việc trồng cây cho quả.
Thời gian thực tập có hạn và diễn ra trong giai đoạn cây bưởi bắt đầu ra hoa và đậu quả Hiện tại, cây bưởi vẫn chưa được thu hoạch.
28 số liệu về năng suất và sản lượng nên tôi không tính được năng suất và sản lượng của bưởi diễn tại mô hình
4.2.3 Một số loại sâu bệnh hại chính trên cây bưởi diễn
4.2.3.1 Một số loại sâu hại chính trên cây bưởi diễn
Trong quá trình điều tra thực tế, đã xác định được một số loại sâu hại chính trên cây bưởi diễn, bao gồm sâu vẽ bùa, sâu xanh ăn lá, sâu đục thân và ruồi vàng Số lượng các loại sâu hại này được thể hiện rõ ràng trong bảng 4.4.
Bảng 4.4 Một số sâu hại chính trên cây bưởi diễn trong mô hình Ô điều tra
Sâu vẽ bùa (con/cây
Sâu xanh ăn lá con/cây
Sâu đục thân (con/cây)
Từ số liệu trên cho ta thấy số con sâu hại có trên cây bưởi diễn cụ thể qua ba ô điều tra như sau:
1 Sâu vẽ bùa: (Phyllocnistis citriella)
Sâu vẽ bùa là loại sâu gây hại nghiêm trọng cho chồi và lá non của cây Sâu non thường đục phá lá từ dưới lớp biểu bì, ăn phần mô mềm và tạo ra những đường ngoằn ngoèo với hình dạng đặc trưng Khi bị sâu tấn công, lá thường co rúm lại và biến dạng, dẫn đến việc giảm diện tích quang hợp và ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh trưởng của chồi non.
Theo số liệu khảo sát, sâu vẽ bùa gây hại trên cây bưởi trung bình dao động từ 1,90 đến 2,40 con mỗi cây, với mức trung bình chung trong vườn bưởi là 2,12 con mỗi cây.
- Biện pháp phòng trừ: Tỉa cành, bón phân hợp lý, điều khiển sự ra chồi sao cho đồng loạt để hạn chế sự lây nhiễm liên tục trong năm
Hình 4.1: Lá bưởi bị sâu vẽ bùa gây hại
- Sâu non thường sống ở đọt và mặt dưới lá non, sâu non thường cuốn lá hoặc kết những lá lại với nhau và nằm bên trong ăn phá
Theo số liệu điều tra, số lượng sâu xanh trung bình trên ba ô điều tra dao động từ 1,77 đến 1,83 con trên mỗi cây, với tổng số trung bình là 1,80 con/cây trong toàn vườn.
Để phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, cần thu dọn tàn dư cây sau khi thu hoạch và bắt giết sâu non cùng nhộng Nên phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát, sử dụng các loại thuốc hóa học có hoạt chất Emamectin hoặc hỗn hợp Chlorantraniliprole và Abamectin.
Sâu đục thân (Chelidonium argentatum)
Con trưởng thành đẻ trứng vào các kẽ nứt trên thân và cành chính của cây Khi sâu non nở ra, chúng sẽ đục vào phần gỗ, tạo ra các lỗ đục và gây ra hiện tượng xuất hiện lớp phân mùn cưa đùn ra từ những vết đục này.
Một số biện pháp kỹ thuật trong sản xuất bưởi diễn tại mô hình
4.3.1 Kỹ thuật chăn sóc cây bưởi diễn
* Kỹ thuật làm cỏ và xới phá váng
Làm cỏ và xới phá váng định kỳ 2 tháng một lần
Sử dụng máy phát cỏ để làm sạch khu vực vườn và xung quanh gốc cây Tiếp theo, dùng cuốc để xới đều quanh gốc nhằm loại bỏ cỏ dại và phá váng, giúp đất trở nên thông thoáng hơn.
Hình 4.3 Làm cỏ bưởi diễn tại mô hình
Sử dụng dụng cụ chuyên dụng để cắt tỉa và vệ sinh dụng cụ trước khi cắt tỉa cây
- Về tỉa cành trên cây bưởi
Cắt tỉa những cành sâu bệnh, cành tăm, cành yếu, cành khô và cành vô hiệu là rất cần thiết để nâng cao năng suất và chất lượng quả Việc loại bỏ những cành cho ra hoa nhưng không đậu quả cũng góp phần quan trọng trong việc cải thiện sức khỏe cây trồng.
Cắt bỏ các cành tăm, cành sâu bệnh, cành vượt, cành đã ra hoa nhưng không đậu quả, cành trong tán và cành vô hiệu không chỉ giúp cây thông thoáng, ngăn ngừa sâu bệnh mà còn tập trung dinh dưỡng nuôi quả trong giai đoạn này.
Nên cắt tỉa vào mùa khô ráo không có mưa để tránh mầm bệnh xâm nhiễm vào cây hoặc lây lan bệnh từ cây này sang cây khác
Để chăm sóc cây bưởi diễn hiệu quả, nên cắt tỉa bớt quả nhỏ trên cành trong giai đoạn quả non Sau khoảng 2 tuần từ khi cây ra quả, những quả có đường kính từ 2-3 cm sẽ bắt đầu rụng sinh lý Trong điều kiện chăm sóc không tốt, một số cây có thể rụng quả hàng loạt Do đó, việc tỉa quả cần được thực hiện và chia thành 3 lần để đảm bảo sự phát triển tốt nhất cho cây.
Khi tiến hành cắt tỉa quả trên cành, cần loại bỏ những quả nhỏ, quả méo mó, quả dị hình và những quả nằm ở vị trí không thuận lợi Sử dụng dụng cụ chuyên dụng cho cây ăn quả sẽ giúp quá trình cắt tỉa hiệu quả hơn.
Kỹ thuật tưới nước đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì độ ẩm cho cây, đặc biệt trong vòng 20 ngày đến 1 tháng đầu tiên để cây phát triển tốt Sau đó, cần điều chỉnh lượng nước tưới phù hợp với thời tiết, nhằm bảo vệ cây khỏi hạn hán hoặc ngập úng Đặc biệt, trước khi thu hoạch 1 tháng, cần ngừng tưới nước để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Chuẩn bị dụng cụ khoanh vỏ chuyên dụng để tạo một vòng tròn khép kín với độ sâu vừa đủ chạm đến phần gỗ Lưu ý không được bóc phần vỏ ở trên, vì phương pháp này nhằm ức chế tạm thời khả năng sinh trưởng của cây.
35 phát triển của bưởi Diễn, lấy ra phần vỏ khoanh ra thì phần ngọn rất dễ bị héo và chết do không đủ dưỡng chất)
Để chăm sóc cành khỏe mạnh với lá xanh tốt, bạn nên thực hiện khoanh lần hai cách vị trí khoanh lần một khoảng 15 – 20 cm Cần lưu ý tránh làm dập nát phần vỏ xung quanh vị trí khoanh, và độ rộng của vết khoanh nên vừa phải, khoảng 5 cm.
Mục đính ức chế sinh trưởng sinh dưỡng, kích thích khả năng ra hoa của cây
Hình 4.4 Kỹ thuật khoanh vỏ cây bưởi diễn
4.3.3 Kỹ thuật bón phân cho cây bưởi diễn tại mô hình
Qua quá trình điều tra và theo dõi thực tế tại mô, kết hợp với việc kế thừa số liệu từ những năm trước, chúng ta thực hiện bón phân cho cây theo 3 đợt trong năm, như được thể hiện trong bảng 4.6.
Bảng 4.6 : Sử dụng phân bón cho cây bưởi trong mô hình
STT Số lần bón Phân chuồng
(kg/gôc) Đạm (kg/gốc)
Vào tháng 1 và 2, tiến hành bón phân thúc lộc xuân cho cây bưởi diễn, sử dụng khoảng 25 kg phân trên mỗi gốc, bón đều theo hình chiếu tán cây Ngoài ra, bổ sung thêm 0,3 kg đạm ure, 0,5 kg super lân và 0,3 kg kali để cây phát triển tốt hơn.
Vào tháng 4 và 5, tiến hành bón phân thúc quả cho cây bưởi diễn bằng cách sử dụng 20 kg phân cho mỗi gốc, bón đều theo hình chiếu tán cây Ngoài ra, cần bổ sung thêm 0,2 kg đạm ure, 0,5 kg super lân và 0,3 kg kali để cây phát triển tốt hơn.
Vào tháng 7, 8, và 9, tiến hành bón thúc quả lần 2 Khi quả chuyển sang màu vàng hung, sử dụng loại phân và liều lượng giống như đã hướng dẫn ở đợt 2 để bón.
Sau khi áp dụng lượng phân bón hợp lý, cây bưởi Diễn cho thấy sự phát triển rõ rệt với màu xanh tươi tốt, quả đều đẹp và sức khỏe cây trồng được cải thiện đáng kể.
Hình 4.5 Bón phân cho bưởi tại mô hình
4.3.4 Biện pháp phòng trừ sâu bệnh tại mô hình
- Sử dụng bình bơn cao áp để phun phòng trừ sâu, bệnh hại
- Sử dụng nước diễn hoặc nước ao để pha thuốc đúng theo tỷ lệ hướng dẫn trên gói thuốc
+ Phun vào buổi sáng sớm hoạc chiều mát.
Thuận lợi, khó khăn trong tình hình sản xuất tại mô hình
- Mô hình nằm ở vị trí thuận lợi, xa khu dân cư, đi lại dễ dàng
- Cán bộ kĩ thuật có trình độ trồng trọt chuyên môn cao, công nhân nhiệt tình và có tinh thần trách nhiệm cao trong sản xuất
Chủ mô hình cần có năng lực và tính năng động, đồng thời phải nắm bắt kịp thời tình hình xã hội Họ cũng cần quan tâm đến đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ kỹ thuật cũng như công nhân.
- Có đất đai màu mỡ, nguồn nước cho tưới tiêu đầy đủ và phong phú, hệ thống giao thông thuận lợi
Nhà trường và Khoa cam kết hỗ trợ mạnh mẽ các sáng kiến phát triển nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường, nhằm nâng cao năng suất và sức cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp.
Nhiều loại sâu bệnh hại gây tốn kém chi phí cho việc phòng trừ, ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng, tốc độ phát triển và chất lượng của cây bưởi.
Mô hình sản xuất và chứng nhận chất lượng sản phẩm nông nghiệp hữu cơ (NNHC) hiện chưa được quy định bởi hệ thống tiêu chuẩn quốc gia và khung pháp lý rõ ràng, điều này ảnh hưởng đến quá trình giám sát và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
- Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến tình hình sản xuất và phát triển tại mô hình.
Một số giải pháp phát triển cây bưởi diễn tại mô hình
- Thực hiện các biện pháp kỹ thuật mới cắt tỉa vệ sinh thường xuyên
- Cải tạo các giống bưởi cũ thay thế bằng giống mới
- Áp dụng các biện pháp kỹ thuật làm bưởi ra hoa trái vụ
- Thực hiện một số kỹ thuật tiên tiến trên thế giới như:
- Kỹ thuật thụ phấn, thụ tinh
+ Sử dụng phân bón lá
+ Áp dụng hệ thống tưới nước tiên tiến, tiết kiệm
+ Kỹ thuật sử dụng biện pháp khắc phục hiện tượng rụng quả
4.5.2 Về phòng trừ sâu, bệnh
- Sử dụng thuốc theo nguyên tác bốn đúng
+ Đúng liều lượng và nồng độ
- Hạn chế sử dụng thuốc hóa học mà nên sử dụng các biện pháp sinh học như: bả thu hút côn trùng, lợi dụng thiên địch
Để thu hoạch quả hiệu quả, cần sử dụng thang chuyên dụng và kéo để cắt chùm quả Sau khi thu hoạch, quả cần được lau sạch, phân loại và cho vào thùng hoặc sọt tre có lót giấy hoặc xốp Cuối cùng, nên để ở nơi thoáng mát trước khi đem đi tiêu thụ.
4.5.4 Về mở rộng sản xuất, thị trường
* Về mở rộng sản xuất:
- Giảm diện tích một số cây trồng không cho năng suất cao để tăng diện tích trồng cây bưởi diễn
Hiện nay, trường học sở hữu nhiều khu đất trống có tiềm năng phát triển cây bưởi Diễn Việc tận dụng những khu đất này để mở rộng sản xuất là một hướng đi hợp lý và hiệu quả.
Để mở rộng thị trường, bên cạnh việc cung cấp sản phẩm chủ yếu cho thị trường nội tỉnh, chúng ta cũng có thể mở rộng sang các tỉnh ít trồng bưởi như Lai Châu, Điện Biên và một số khu vực khác.