NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Đối tượng và vật liệu thực hiện tại mô hinh
Mô hình bưởi diễn tại Trường đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
Giống cây bưởi Diễn, cùng với các loại phân bón như HCVS, phân lân, phân đạm và phân kali, là những yếu tố quan trọng trong việc đánh giá nội dung của đề tài nghiên cứu Các vật liệu này đóng vai trò thiết yếu trong việc phát triển và chăm sóc cây bưởi, đảm bảo năng suất và chất lượng sản phẩm.
Địa điểm, thời gian nơi thực tập
Địa điểm: Thực tập tại mô hình khoa Nông học trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
Thời gian thực tập: Từ ngày 01/02/2020, đến ngày 01/ 7 /2020.
Nội dung thực hiện
- Đánh giá hiện trạng sản xuất cây ăn quả tại mô hình.
- Những thuận lợi và khó khăn trong sản xuất tại mô hình.
- Giải pháp phát triển mô hình trồng bưởi diễn tại mô hình khoa Nông Học trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
Phương pháp thực hiện
3.4.1 Phương pháp kế thừa số liệu
- Thu thập các số liệu thứ cấp từ số liệu thống kê, báo cáo tổng kết của mô hình.
- Thu thập thông tin từ tài liệu trong và ngoài nước trên sách, báo, tạp chí, internet.
Từ đó tổng hợp và phân tích các yếu tố trực tiếp, gián tiếp ảnh hưởng tới phát triển sản xuất của cây bưởi Diễn.
3.4.2 Phương pháp thu thập thông tin trực tiếp
Chúng tôi tiến hành phỏng vấn trực tiếp công nhân và cán bộ quản lý mô hình để thu thập thông tin về lao động, vốn, đất đai và tình hình sản xuất bưởi diễn Qua hệ thống câu hỏi đóng và mở, chúng tôi đánh giá hiệu quả kinh tế mà cây bưởi diễn mang lại cho mô hình.
3.4.3 Phương pháp xử lý số liệu.
Xử lý số liệu trên phần mềm excel 2010.
3.4.4 Phương pháp điều tra tình hình sâu bệnh hại Điều tra theo ô theo dõi và quan sát trực tiếp trên ô điều tra.
- Nhìn bằng mắt thường: triệu chứng, tập tính và hiện tượng gây hại.
- Vợt xung quanh bắt những côn trùng biết bay.
- Thu thập bằng tay mẫu vật sâu bệnh hại trên lá, cành, thân, quả, thu thập mẫu vật bị hại
- Rung cây, đập, vỗ để thu thập những loài sâu hại trên cao và côn trùng giả chết.
- Theo dõi dựa trên quy luật phát sinh phát triển các loại sâu bệnh hại.
Đánh giá số lượng sâu bệnh hại trên cây cần thực hiện thông qua quan sát trực tiếp, ghi nhận hình thức và mức độ gây hại Cần chú ý đến thời điểm xuất hiện và thời gian gây hại mạnh nhất của chúng, cùng với việc xác định chủng loại sâu bệnh hại chính để có biện pháp quản lý hiệu quả.
Đối với các loại sâu hại như sâu vẽ bùa, sâu xanh ăn lá, sâu đục thân và ruồi vàng, cần theo dõi trong thời gian cây bưởi Diễn ra lộc Sau khi theo dõi, hãy đếm số lượng sâu hại trên từng cây bị ảnh hưởng và ghi lại số liệu trung bình để đánh giá mức độ thiệt hại.
Để quản lý bệnh loét, bệnh đốm đen và bệnh sẹo hại cây bưởi diễn, cần theo dõi kỹ lưỡng bộ phận bị hại, thời điểm xuất hiện và mức độ nặng của bệnh Đồng thời, việc tính toán tỷ lệ bệnh hại cũng rất quan trọng để có biện pháp xử lý kịp thời.
- Lấy mẫu bệnh ở bốn điểm theo bốn hướng Bắc-Nam và Đông Tây Mỗi điểm lấy
5 lá, lộc Sau đó đếm số lá bị bệnh và lá không bị bệnh.
Tỷ lệ bệnh hại (%) = (Số lá, lộc, quả …) bị bệnh)/( tổng số cành, lá, lộc theo dõi) × 100%
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
Kết quả đánh giá hiện trạng sản xuất ở mô hình
4.1.1 Tình hình sản xuất cây ăn quả của mô hình
Mô hình sản xuất tập trung vào các loại cây ăn quả chủ yếu như bưởi, ổi Đài Loan, cùng với các loại cây khác như cam V2, nhãn, mít Thái và hồng xiên, nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường Dưới đây là bảng thống kê tình hình sản xuất của một số cây trồng trong ba năm qua.
Bảng 4.1 Diện tích sản xuất cây ăn quả tại mô hình giai đoạn 2017-2019.
Loại cây trồng Ổi đài loan Bưởi Cam V2 Nhãn muộn Mít thái Hồng xiên Tổng
Qua bảng số liệu cho ta thấy: Tổng diện tích sản xuất ngành trồng trọt là
3,5 ha, Nhìn chung diện tích trồng các loại cây không thay đổi qua các năm từ
Từ năm 2017 đến 2019, cây ổi chiếm tỷ lệ diện tích trồng cao nhất với 34,29%, tiếp theo là bưởi với 20%, mít thái đạt 14,29%, trong khi đó cây xiên có tỷ lệ thấp nhất là 2,86%.
Kết quả đánh giá tình hình sản xuất bưởi của mô hình
4.2.1 Tình hình sản xuất cây bưởi tại mô hình
Trong những năm gần đây, tình hình sản xuất cây ăn quả, đặc biệt là cây bưởi, đã có những chuyển biến tích cực nhờ vào kinh nghiệm của cán bộ quản lý trong việc chăm sóc và bón phân đúng kỹ thuật Việc hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và đảm bảo thời gian cách ly đã được thực hiện, đồng thời áp dụng các chế phẩm sinh học trong quá trình bón phân Nhờ vào việc áp dụng nhiều biện pháp kỹ thuật tiên tiến, nhiều loại bưởi ngon và ngọt đã được sản xuất, thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng và thị trường Cây bưởi hiện đang cho năng suất cao, góp phần nâng cao giá trị kinh tế cho người trồng.
Diện tích trồng bưởi là 0,7 ha, chiếm 20% tổng diện tích cây ăn quả, với 305 cây bưởi có tuổi thọ 8 năm Qua điều tra, mô hình trồng bưởi gồm bốn giống: bưởi diễn 200 cây, bưởi hoàng 70 cây, bưởi đỏ 20 cây và bưởi da xanh 15 cây, trong đó bưởi diễn là giống được trồng nhiều nhất.
Với bốn giống bưởi như vậy em đánh giá qua các chỉ tiêu sau: Số hoa/cây và tỷ lệ đậu quả thông qua bảng 4.2 như sau:
Bảng 4.2 Theo dõi khả năng ra hoa và tỷ lệ đậu quả trên cây bưởi tại mô hình STT
Theo bảng số liệu, tỷ lệ đậu quả của bốn giống bưởi đều cao trên 70% Giống bưởi Diễn đạt tỷ lệ đậu quả cao nhất với 80,36%, trong khi giống bưởi Hoàng và bưởi Da xanh có tỷ lệ đậu quả trung bình trên 72% Giống bưởi Đỏ có tỷ lệ đậu quả thấp nhất, chỉ đạt 70,93% Điều này cho thấy cây bưởi có tiềm năng phát triển trong mô hình, đặc biệt là giống bưởi Diễn với tỷ lệ đậu quả cao nhất.
4.2.2 Tình hình sản xuất cây bưởi diễn tại mô hình
Trong quá trình điều tra thực tế tại mô hình cây bưởi diễn được trồng là
200 cây trong tổng số 305 cây các loại bưởi:
Tôi đã tiến hành đánh giá trong ba ô, mỗi ô gồm 30 cây, tổng cộng có 90 cây bưởi trong mô hình Dựa trên kết quả điều tra thực tế, tôi đã đánh giá khả năng ra quả của cây bưởi, được thể hiện qua bảng 4.3.
Bảng 4.3 Theo dõi khả năng cây bưởi diễn cho ra quả trong mô hình Ô điều tra
Bảng số liệu cho thấy sự khác biệt về số cây cho quả ở từng ô điều tra Cụ thể, ô điều tra thứ hai có số cây ra quả cao nhất với 29 cây, đạt tỷ lệ 96,67% Ngược lại, ô điều tra thứ nhất có số cây cho quả thấp nhất, chỉ với 27 cây và tỷ lệ 90%.
Ô 3 có 28 cây cho quả, đạt tỷ lệ 93,33% cây cho quả, cho thấy đây là ô có số cây cho quả tương đối cao Qua bảng số liệu, chúng ta có thể nhận thấy trung bình.
30 cây ta có 28 cây cho quả thì có 2 cây không cho quả cây không cho quả và ta có tỷ lệ cây cho quả là 93,33 %.
Thời gian thực tập có hạn và diễn ra trong giai đoạn cây bưởi bắt đầu ra hoa và đậu quả Do cây bưởi chưa thu hoạch và thiếu số liệu về năng suất, tôi không thể tính toán được năng suất và sản lượng của bưởi diễn trong mô hình.
4.2.3 Một số loại sâu bệnh hại chính trên cây bưởi diễn
4.2.3.1 Một số loại sâu hại chính trên cây bưởi diễn.
Trong quá trình điều tra thực tế, chúng tôi đã xác định được một số loại sâu hại chính trên cây bưởi diễn, bao gồm sâu vẽ bùa, sâu xanh ăn lá, sâu đục thân và ruồi vàng Số lượng các loại sâu hại này được thể hiện rõ ràng trong bảng 4.4.
Bảng 4.4 Một số sâu hại chính trên cây bưởi diễn trong mô hình. Ô điều tra
Từ số liệu trên cho ta thấy số con sâu hại có trên cây bưởi diễn cụ thể qua ba ô điều tra như sau:
1 Sâu vẽ bùa: (Phyllocnistis citriella).
Sâu vẽ bùa là loại sâu gây hại nghiêm trọng cho chồi và lá non của cây, chúng đục phá lá từ phía dưới lớp biểu bì, ăn phần mô mềm và tạo ra những đường ngoằn ngoèo đặc trưng Khi bị tấn công, lá cây thường co rúm lại, biến dạng, dẫn đến giảm diện tích quang hợp và ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh trưởng của chồi non.
Theo số liệu khảo sát, sâu vẽ bùa gây hại trên cây bưởi trung bình dao động từ 1,90 con đến 2,40 con mỗi cây, với mức trung bình chung trong vườn bưởi là 2,12 con mỗi cây.
Để phòng trừ hiệu quả, cần thực hiện các biện pháp như tỉa cành hợp lý, bón phân đúng cách và điều khiển sự ra chồi đồng loạt, nhằm hạn chế sự lây nhiễm liên tục trong năm.
Hình 4.1: Lá bưởi bị sâu vẽ bùa gây hại
- Sâu non thường sống ở đọt và mặt dưới lá non, sâu non thường cuốn lá hoặc kết những lá lại với nhau và nằm bên trong ăn phá.
Theo số liệu điều tra, trung bình số lượng sâu xanh trên ba ô điều tra dao động từ 1,77 đến 1,83 con trên mỗi cây, với tổng trung bình là 1,80 con/cây trong vườn.
Để phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, cần thu dọn tàn dư cây sau khi thu hoạch và bắt giết sâu non cùng nhộng Việc phun thuốc nên được thực hiện vào sáng sớm hoặc chiều mát, sử dụng các loại thuốc hóa học có chứa hoạt chất Emamectin hoặc hỗn hợp các hoạt chất khác.
Sâu đục thân (Chelidonium argentatum).
Con trưởng thành đẻ trứng vào các kẽ nứt trên thân và cành chính của cây Sau khi nở, sâu non sẽ đục vào phần gỗ, tạo ra các lỗ đục trên thân cây Tại những vết đục này, lớp phân mùn cưa sẽ được đùn ra, làm tăng sự nhận diện của sự phá hoại.
Theo số liệu điều tra, trung bình mỗi cây điều có từ 1,50 đến 1,87 con, với mức trung bình là 1,71 con trên mỗi cây trong vườn.
+ Bắt diệt trưởng thành (Xén tóc).
+ Phát hiện sớm vết đục, dùng dây thép nhỏ luồn vào lỗ đục để bắt sâu non.
+ Sau thu hoạch (tháng 11 - 12) quét vôi vào gốc cây để diệt trứng
+ Phun các loại thuốc xông hơi như Ofatox 400 EC 0,1%; Supracide 40ND 0,2% sau sau đó dùng đất dẻo bít miệng lỗ lại để diệt sâu.
Hình 4.2: Sâu đục thân, hại thân trên cây bưởi
- Ruồi trưởng thành giống nhưng nhỏ hơn ruồi nhà Thân dài dài 5-6 mm, màu nâu đỏ
- Ruồi cái dùng ống đẻ trứng vào sâu bên trong quả rồi đẻ trứng, vết trích trên mặt vỏ có vết mủ khô màu nâu.
- Ruồi đục quả phá hoại từ khi quả già đến khi quả chín Vòng đời 20-30 ngày,trong thời gian sâu non 10-15 ngày.
+ Thu hoạch kịp thời, không để quả quá chín trên cây Thu gom tiêu hủy các quả bị rụng để tiêu diệt ròi.
+ Sử dụng bao bọc bưởi giúp hạn chế ruồi rất tốt.
+ Phun trừ rồi bằng các chất có hoạt chất Cyromasine.
4.2.3.2 Một số loại bệnh hại chính trên cây bưởi diễn.
Một số biện pháp kỹ thuật trong sản xuất bưởi diễn tại mô hình
4.3.1 Kỹ thuật chăn sóc cây bưởi diễn.
* Kỹ thuật làm cỏ và xới phá váng.
Làm cỏ và xới phá váng định kỳ 2 tháng một lần.
Sử dụng máy phát cỏ để làm sạch khu vực vườn và xung quanh gốc cây Tiếp theo, dùng cuốc để xới đều xung quanh gốc, nhằm mục đích loại bỏ cỏ dại và phá váng đất.
Hình 4.3 Làm cỏ bưởi diễn tại mô hình
Sử dụng dụng cụ chuyên dụng để cắt tỉa và vệ sinh dụng cụ trước khi cắt tỉa cây.
- Về tỉa cành trên cây bưởi.
Cắt tỉa cành sâu bệnh, cành tăm, cành yếu, cành khô và cành vô hiệu là rất quan trọng để nâng cao năng suất và chất lượng quả Việc loại bỏ những cành cho ra hoa nhưng không đậu quả cũng góp phần cải thiện hiệu quả sản xuất.
Cắt bỏ các cành tăm, cành sâu bệnh, cành vượt, cành đã ra hoa nhưng không đậu quả, cành trong tán và cành vô hiệu không chỉ giúp cây thông thoáng, giảm nguy cơ sâu bệnh mà còn giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả trong giai đoạn quan trọng này.
Nên cắt tỉa vào mùa khô ráo không có mưa để tránh mầm bệnh xâm nhiễm vào cây hoặc lây lan bệnh từ cây này sang cây khác.
Cắt tỉa quả nhỏ trên cành cây bưởi diễn trong giai đoạn quả non là cần thiết Sau khoảng 2 tuần cây ra quả, khi quả có đường kính từ 2-3cm, sẽ có một số quả rụng sinh lý Nếu chăm sóc không tốt, cây có thể rụng quả hàng loạt Do đó, việc tỉa quả nên được thực hiện và chia thành 3 lần để đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh.
Khi cắt tỉa quả trên cành, cần loại bỏ những quả nhỏ, méo mó, dị hình và nằm ở vị trí không thuận lợi Để đảm bảo hiệu quả, hãy sử dụng dụng cụ chuyên dụng cho cây ăn quả.
Kỹ thuật tưới nước rất quan trọng để cây phát triển tốt, cần duy trì độ ẩm trong khoảng 20 ngày đến 1 tháng Sau đó, tùy thuộc vào thời tiết, cần điều chỉnh tưới để chống hạn hoặc ngập úng Đặc biệt, trước khi thu hoạch 1 tháng, cần ngừng tưới nước để đảm bảo chất lượng cây trồng.
Chuẩn bị dụng cụ khoanh vỏ chuyên dụng để tạo một vòng tròn khép kín với độ sâu vừa đủ để chạm đến phần gỗ Cần lưu ý giữ nguyên phần vỏ ở trên, không được bóc ra, vì phương pháp này nhằm ức chế tạm thời khả năng phát triển của bưởi Diễn Nếu lấy ra phần vỏ đã khoanh, ngọn cây sẽ dễ bị héo và chết do thiếu dưỡng chất.
Để đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh, bạn nên thực hiện khoanh vỏ lần 2 cách vị trí khoanh lần 1 khoảng 15 – 20 cm Cần chú ý không làm dập nát phần vỏ xung quanh vị trí khoanh, và độ rộng của vết khoanh nên vừa phải, khoảng 5 cm.
Mục đính ức chế sinh trưởng sinh dưỡng, kích thích khả năng ra hoa của cây.
Hình 4.4 Kỹ thuật khoanh vỏ cây bưởi diễn 4.3.3 Kỹ thuật bón phân cho cây bưởi diễn tại mô hình
Dựa trên quá trình điều tra và theo dõi thực tế tại mô, cùng với việc kế thừa số liệu từ những năm trước, hàng năm chúng ta thực hiện ba đợt bón gốc, được thể hiện trong bảng 4.6.
Bảng 4.6 : Sử dụng phân bón cho cây bưởi trong mô hình
Vào tháng 1 và 2, thực hiện bón phân thúc lộc xuân cho cây bưởi diễn bằng cách sử dụng 25 kg phân bón cho mỗi gốc, phân bố đều theo hình chiếu tán cây Ngoài ra, bổ sung thêm 0,3 kg đạm ure, 0,5 kg supe lân và 0,3 kg kali để cây phát triển tốt hơn.
Vào tháng 4 và 5, chúng ta tiến hành bón phân thúc quả cho cây bưởi diễn, sử dụng 20 kg phân bón cho mỗi gốc, phân bổ đều theo hình chiếu tán cây Ngoài ra, cần bổ sung 0,2 kg đạm ure, 0,5 kg supe lân và 0,3 kg kali để cây phát triển tốt hơn.
Vào tháng 7, 8, 9, tiến hành bón thúc quả lần 2 Nếu quả đã chuyển sang màu vàng hung, hãy sử dụng các loại phân và liều lượng giống như hướng dẫn ở đợt 2 để đảm bảo sự phát triển tốt nhất cho cây.
Kết quả từ việc sử dụng lượng phân bón này cho thấy cây bưởi diễn phát triển xanh tốt hơn, quả đồng đều và cây khỏe mạnh.
Hình 4.5 Bón phân cho bưởi tại mô hình
4.3.4 Biện pháp phòng trừ sâu bệnh tại mô hình
- Sử dụng bình bơn cao áp để phun phòng trừ sâu, bệnh hại.
- Sử dụng nước diễn hoặc nước ao để pha thuốc đúng theo tỷ lệ hướng dẫn trên gói thuốc
+ Phun vào buổi sáng sớm hoạc chiều mát.
Thuận lợi, khó khăn trong tình hình sản xuất tại mô hình
- Mô hình nằm ở vị trí thuận lợi, xa khu dân cư, đi lại dễ dàng.
- Cán bộ kĩ thuật có trình độ trồng trọt chuyên môn cao, công nhân nhiệt tình và có tinh thần trách nhiệm cao trong sản xuất.
Chủ mô hình cần có năng lực và sự năng động, luôn theo dõi tình hình xã hội Họ cũng phải chú trọng đến đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ kỹ thuật cũng như công nhân.
- Có đất đai màu mỡ, nguồn nước cho tưới tiêu đầy đủ và phong phú, hệ thống giao thông thuận lợi.
Nhà trường và Khoa cam kết mạnh mẽ hỗ trợ các nỗ lực phát triển nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường, nhằm nâng cao năng suất và sức cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp.
Sự xuất hiện của nhiều loại sâu bệnh gây hại đã dẫn đến chi phí cao cho việc phòng trừ, ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh trưởng, tốc độ phát triển và chất lượng của cây bưởi.
Hiện tại, mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ (NNHC) chưa được thiết lập hệ thống tiêu chuẩn quốc gia và khung pháp lý đầy đủ cho việc sản xuất, chứng nhận và giám sát chất lượng sản phẩm.
- Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến tình hình sản xuất và phát triển tại mô hình.
Một số giải pháp phát triển cây bưởi diễn tại mô hình
- Thực hiện các biện pháp kỹ thuật mới cắt tỉa vệ sinh thường xuyên.
- Cải tạo các giống bưởi cũ thay thế bằng giống mới.
- Áp dụng các biện pháp kỹ thuật làm bưởi ra hoa trái vụ.
- Thực hiện một số kỹ thuật tiên tiến trên thế giới như:
- Kỹ thuật thụ phấn, thụ tinh.
+ Sử dụng phân bón lá
+ Áp dụng hệ thống tưới nước tiên tiến, tiết kiệm
+ Kỹ thuật sử dụng biện pháp khắc phục hiện tượng rụng quả
4.5.2 Về phòng trừ sâu, bệnh
- Sử dụng thuốc theo nguyên tác bốn đúng + Đúng thuốc
+ Đúng liều lượng và nồng độ.
- Hạn chế sử dụng thuốc hóa học mà nên sử dụng các biện pháp sinh học như: bả thu hút côn trùng, lợi dụng thiên địch.
Để thu hoạch quả hiệu quả, cần sử dụng thang chuyên dụng và kéo để cắt chùm quả Sau khi thu hoạch, quả cần được lau sạch, phân loại và cho vào thùng hoặc sọt tre có lót giấy hoặc xốp Cuối cùng, nên để quả ở nơi thoáng mát trước khi đem đi tiêu thụ.
4.5.4 Về mở rộng sản xuất, thị trường
* Về mở rộng sản xuất:
- Giảm diện tích một số cây trồng không cho năng suất cao để tăng diện tích trồng cây bưởi diễn.
Hiện nay, trường có nhiều khu đất trống với tiềm năng phát triển cây bưởi Diễn Việc tận dụng những khu đất này để mở rộng sản xuất sẽ mang lại lợi ích kinh tế và nâng cao giá trị nông sản cho nhà trường.
Để mở rộng thị trường, bên cạnh việc cung cấp sản phẩm chủ yếu cho thị trường nội tỉnh, chúng ta có thể mở rộng sang các tỉnh lân cận ít trồng bưởi như Lai Châu, Điện Biên và một số khu vực khác.